این نوشتار ترجمه نشست استراتژیک اندیشکده آمریکا «آتلانتیک» است که در تاریخ برگزار شده و نگاهی دقیق به وضعیت فعلی و بحران پیش رو در ترکیه و تبعات سیاسی کودتای ناکام در این کشور دارد.
نکات مهم پژوهش:
· سه ماه آینده، وضعیت فوق‌العاده در ترکیه برقرار است و اردوغان از این فرصت برای پاکسازی مخالفان سیاسی خود استفاده خواهد کرد.
· ارتش ترکیه به دلیل بازداشت سران ارشد خود دچار ضعف جدی شده و توانایی مقابله با بحران‌ههای خارجی و مرزی نظیر مبارزه با پ.ک.ک و حضور در ائتلاف ضد داعش را ندارد.
· در صورت رفتار تند ترکیه، اتحادیه اروپا به آنکار واکنش سخت نشان خواهد داد.
آنچه در ادامه می‌آید، ترجمه نشست استراتژیک اندیشکده آمریکا «آتلانتیک» است که در تاریخ برگزار شده و نگاهی دقیق به وضعیت فعلی و بحران پیش رو در ترکیه و تبعات سیاسی کودتای ناکام در این کشور دارد.
سرکوب مخالفان در ترکیه توسط دولت رجب طیب اردوغان را می‌توان در چارچوب کودتای ناکام این کشور تحلیل کرد اما باید توجه داشت که هزینه اصلی این مساله را دموکراسی و نهادهای مدنی پرداخت می‌کنند. در حال حاضر، رسانه‌های غربی بر روی اخراج مردم از ادارات دولتی متمرکز شده‌اند اما ماجرا را باید از این زاویه هم دید که شکاف عمیقی که کودتای 15 جولای در این کشور ایجاد کرد، مدت‌ها زمان برای ترمیم نیاز دارد.
نبود نهادها و موسسات دموکراتیک در ترکیه، نگرانی اصلی جامعه جهانی است؛ زیرا موجب می‌شود تا همه بازداشت‌ها و دستگیری‌ها بدون ضابطه و در حالتی هرج و مرج گونه صورت بگیرد.
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه همین چند روز پیش اعلام کرد که به مدت سه ماه وضعیت فوق‌العاده در این کشور اعلام می‌کند تا به وضعیت حامیان کودتا رسیدگی کند. معاون نخست وزیر هم اعلام کرد که قوانین حقوق بشری اتحادیه اروپا را در این کشور به حالت تعلیق درمی‌آورد تا زمینه برای اعدام مخالفنی فراهم شود. حزب مردم ترکیه نسبت به این مساله اعلام نگرانی و هشدار کرده است؛ زیرا منجر به رخت بر بستن جمهوریت از این کشور و تبدیل آن به یک دیکتاتوری خواهد شد.
تاکنون در همین مدت اندک، بیشتر از 58 هزار نفر از مردم تحت تاثیر مستقیم این سرکوب بوده‌اند. یا بازداشت شده‌اند و یا شغل خود را از دست داده‌اند؛ اقدامی که اردوغان از آن به عنوان «پاک سازی ویروس سرطان» نام برده است.
وضعیت دموکراسی در ترکیه در ماه‌های آینده چگونه خواهد بود؟
خشونتی که چندی پیش جامعه ترکیه را دربر گرفت و منجر به کشته شدن حدود 300 نفر و همچنین بمباران برخی مناطق پایتخت توسط جنگنده‌ها شد، ایجاد فضای خفقان و وضعیت فوق‌العاده را قابل پیش‌بینی می‌کند اما مساله اینجاست که ترکیه برخلاف کشورهای دیگر اروپایی نظیر فرانسه و بلژیک که وضعیتی مشابه داشتند و اعلام وضعیت فوق‌العاده کردند، نهادهای مدنی ندارد که مانع از اعمال بی‌قانونی علیه بی‌گناهان و مردم عادی شود. سیاسیون ترکیه نگران هستند که اردوغان به بهانه کودتا، همه مخالفان سیاست‌های خود را قلع و قمع کند.
ارتباط ترکیه و اتحادیه اروپا به چه سمتی خواهد رفت؟
بحران مهاجرین فعلا مانع از واکشن جدی اتحادیه اروپا به بحران ترکیه خواهد شد اما این مساله بزودی به پایان می‌رسد؛ تا جایی که همین چند روز پیش «فدریکا موگرینی»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه به صراحت اعلام کرد که کشوری که حکم اعدام در قانون آن وجود داشته باشد، جایی در اتحادیه اروپایی نخواهد داشت.
کودتا، اردوغان را قوی‌تر کرده است؟
یک سوم ژنرال‌ها و فرماندهان ارشد ارتش ترکیه هم اکنون در زندان هستند. کودتا در ترکیه نمایش دهنده شکاف عمیق سیاسی در این کشور بود. پس از این نظر، اردوغان ضعیف‌تر شده است اما از سوی دیگر، از جهت اعمال قدرت و در دست گرفتن حکومت و ساکت کردن مخالفان، بله او قوی‌تر شده است.
وضعیت مقابله ترکیه با PKK و حضور ارتش آن در ائتلاف علیه داعش چگونه خواهد بود؟
یکی از فرماندهان اصلی مقابله با پ.ک.ک هم اکنون دستگیر شده و در زندان است. این مساله قطعا بر شرایط داخلی این کشور تاثیر می‌گذارد. همچنین ما شاهد فرمان خروج ارتش این کشور از عراق بودیم. ترکیه فعلا مجبور است به داخل خود مشغول باشد و کاری به اطراف نداشته باشد.
جایگاه جنبش فتح‌الله گولن در این زمینه چیست؟
عدم محبوبیت گولن در جامعه ترکیه بسیار بالاست و همین مساله سبب ناکامی او در پیشبرد پروژه‌هایش می‌شود. به نظر نمی‌رسد نگرانی خاصی در این زمینه وجود داشته باشد و این صرفا یک بهانه در دست اردوغان برای اعمال قدرت بیشتر و امنیتی کردن فضای ترکیه است.
پژوهش خبری صدا و سیما//
*منابع در آرشیو موجود است.