افشای حقوق بشر آمریکایی:وتو 61 مورد قطعنامه ضد رژیم صهیونیستی (3)

پژوهش خبری صدا و سیما :آمریکا درکنار سایر قدرت های استکباری جهان، طی چند دهه اخیر به ویژه بعد از جنگ جهانی دوم با قدرت نمایی در عرصه های بین المللی و جهانی به سلطه طلبی و زورگویی مبادرت می کند. علاوه بر این، آمریکا طی این مدت با درنظرگرفتن حقوقی ویژه برای خود به نقض آشکار حقوق سایر ملل اقدام کرده و می کند. از جمله موارد نقض آشکار حقوق بشر آمریکا در عرصه بین المللی سوء استفاده وسیع این کشور از حق وتو در حق سایر ملل است. به طوری که این سوء استفاده از حق وتو با مفاد اعلامیه حقوق بشر جهانی مصوب خود کشورهای دارای حق وتو از جمله آمریکا در تضاد است. چراکه شاخص های مورد ارزیابی از مفاد اعلامیه حقوق بشر جهانی در این بند از نقض حقوق بشر عبارتند از:

ماده¬ ۲۸ ؛ هر شخصی حق دارد خواستار برقراری نظمی در عرصه اجتماعی و بین المللی باشد که حقوق و آزادی های ذکر شده در این اعلامیه را به تمامی تأمین و عملی سازد.

ماده۳۰؛ هیچ یک از مقررات اعلامیه حاضر نباید چنان تفسیر شود که برای هیچ دولت، جمعیت یا فردی متضمن حقی باشد که به موجب آن برای از بین بردن حقوق و آزادی های مندرج در این اعلامیه فعالیتی انجام دهد یا به عملی دست بزند.

در این نوشتار ضمن ارائه مفهوم حق وتو و چگونگی برخورداری از این حق برای کشورهای خاص به موارد نقض حقوق بشر توسط آمریکا در عرصه بین المللی با سوء استفاده از این حق ویژه اشاره می شود.

مفهوم حق وتو و چگونگی اعمال آن 

از نظر لغوی «وتو» Veto واژه لاتینی است به معنای «من منع می کنم» و «حق وتو» حق جلوگیری است. بر این اساس وتو یا حق وتو، قدرت قانونی یک دستگاه یا اعضای دستگاه برای جلوگیری از یک عمل یا سیاست، از طریق یک رأی منفی است. امتیاز حق ویژه یا حق وتو را روزولت، رئیس‌جمهوری وقت ایالات متحده آمریکا، در نشست یالتا پیشنهاد کرد و مورد قبول رهبران سایر دولت های قدرتمند از جمله انگلستان و شوروی سابق واقع شد. شورای امنیت از 15 عضو تشکیل شده است، پنج عضو آن یعنی چین، فرانسه، انگلستان، روسیه و آمریکا دائم و ده عضو دیگر غیر دائم هستند که برای مدت دو سال از طرف مجمع عمومی انتخاب می¬شوند. نحوه تصمیم گیری در شورای امنیت به این صورت است که شورای امنیت با اکثریت 9 رأی نسبت به 15 رأی تصمیم می گیرد، یعنی اگر 9 رأی موافق باشد آن پیشنهاد تصویب می‌شود. اما تصمیم گیری اصلی در این شورا که اصلی‌ترین شورای سازمان ملل است، یک شرط اساسی دارد و آن این است که هر 5 عضو دائم باید با آن پیشنهاد موافق باشند و اگر یکی از آنها مخالف باشد آن پیشنهاد عملی نمی‌شود. مثلا اگر اعضای دیگر و همه کشورهای جهان بگویند رژیم صهیونیستی در اشغال فلسطین گناهکار است و باید سرزمین هایی را که اشغال کرده است، به فلسطینی ها پس بدهد تا زمانی که آمریکا بگوید اسرائیل بی گناه است، حرف و اعتراض همه کشورهای جهان به جایی نمی‌رسد. این اتفاقی است که سال‌ها انجام شده است. ده ها بار کشورهای جهان به جنایت های رژیم صهیونیستی اعتراض کرده اند، اما با حمایت آمریکا از این رژیم تلاش‌ همه کشورهای جهان بی نتیجه مانده است، این یعنی زورگویی به تمام معنا از نوع قانونی.

آمریکا و سوء استفاده از حق وتو

در چند دهه اخیر بیشترین موارد حق وتو را آمریکا به خود اختصاص داده، آن هم در برابر قطعنامه های شورای امنیت علیه رژیم صهیونیستی. آمریکا در دفاع از رژیم صهیونیستی و بی توجه به انتقادات جهانی از سیاست‌های این رژیم، تاکنون 61 مورد از قطعنامه های شورای امنیت ضد اسرائیل را وتو کرده است.

آخرین مورد از وتوی آمریکا علیه ملت فلسطین مربوط به آخرین روزهای سال 2014 میلادی است که شورای امنیت سازمان ملل متحد، پیش‌نویس قطعنامه درخواستی فلسطین برای پایان دادن به اشغال فلسطین و خروج رژیم صهیونیستی از سرزمین‌های اشغالی تا پایان سال ۲۰۱۷ و تشکیل دولت فلسطین را بررسی کرد، لیکن پس از رأی‌گیری به دلیل مخالفت آمریکا و استرالیا پذیرفته نشد. (1)

مسئله حق وتو موجب انتقادهای شدید از سازمان ملل متحد شده است. کشورهای کوچک از آغاز در نشست «سان فرانسیسکو» با اعطای چنین اختیاری به کشورهای بزرگ مخالف بودند و آن را با روح منشور سازمان ملل متحد مغایر می‌دانستند، زیرا ابرقدرت¬ها با استفاده از این حق ممکن است فعالیت های صلح جویانه سازمان ملل را دچار وقفه و فلج نمایند. 

حق وتو، دموکراسی غربی را به دیکتاتوری نوین تبدیل کرده است. تا زمانی که چند کشور با کمک قانون هایی که خودشان ساخته‌اند به دیگر کشورهای جهان زور می گویند و حق آنها را پایمال می‌کنند، نمی‌توان ادعا کرد صلح و عدالت در جهان وجود دارد. آمریکا با کمک همین قوانین ناعادلانه تاکنون به کشورهای بسیاری مثل ویتنام، افغانستان، عراق و ... حمله کرده و میلیون¬ها نفر را به خاک و خون کشیده است. رژیم صهیونیستی با کمک حق وتوی آمریکا 68 سال است در فلسطین مرتکب جنایت می‌شود و صدای مظلومیت فلسطینی¬ها و صدای اعتراض همه کشورهای جهان به جایی نمی‌رسد.

واقعیت این است که پرونده آمریکا در خصوص استفاده از حق وتو در شورای امنیت، بی اساس بودن ادعاهای آن مبنی بر میانجی گری بین کشورها و یا حمایت از حقوق بشر در جهان را به خوبی نشان می¬دهد. آمریکا تنها در فاصله سال های ۱۹۶۸تا ۱۹۹۸ (1346 تا 1376)، ۷۲۰ بار از حق وتو برای خنثی کردن قطعنامه های مربوط به حقوق اساسی مردم فلسطین، به نفع رژیم اشغالگر صهیونیستی استفاده کرده است. (2)

همچنین در مه 2002 (اردیبهشت 1381) آمریکا به تلاش های بین المللی برای ایجاد دادگاه جنایت بین المللی و محاکمه عاملان نقض حقوق بشر در سراسر جهان ضربه محکمی وارد آورد. هدف از ایجاد این دادگاه در واقع فراهم کردن راهکاری برای مقابله بین المللی با نقض حقوق بشر به دست نظام های دیکتاتوری بود. 

در آن زمان - دوره کلینتون- آمریکا درصدد برآمد تا از معاهده ایجاد دادگاه خارج شود و در 30 دسامبر 2000 (10/10/1379) به عنوان آخرین کشوری که توافقنامه ایجاد دادگاه را امضا کرده بود، خیلی زود از آن خارج شد. البته این اقدام آمریکا پس از آن صورت گرفت که همه تلاش هایش برای تحریک سازمان ملل و قرار دادن قانون آمریکا فراتر از قوانین بین المللی ناکام ماند. 

سرانجام آمریکا از تصویب منشور رم خودداری و اعلام کرد به این شرط آن را تصویب می کند که افسران و سربازان آمریکایی از لزوم حضور در برابر دادگاه به عنوان پیش شرط تصویب عضویت در آن مستثنا شوند. به عبارت دقیق تر آمریکا از سازمان ملل خواست ارتش این کشور را فراتر از قانون بین المللی در نظر بگیرد و نیروهای آن بدون اینکه هیچ مرجع قضائی حق بازجویی و یا محاکمه افسران و سربازان آمریکایی را در خصوص ارتکاب جرایم در حق ملت های مستضعف، داشته باشد، از حق ارتکاب هر جنایتی برخوردار باشند.

نگاهی به پرونده سراسر تحقیر قانون بین المللی ازسوی واشنگتن به درک بهتر پیشینه آمریکا درخصوص فرار از معاهده-های بین¬المللی کمک می کند.

یکی از نمونه های این اقدامات آمریکا دخالت در نیکاراگوئه بود که 75 هزار قربانی از جمله 29 هزار کشته بر جای گذشت. به همین علت دولت نیکاراگوئه به دادگاه بین المللی متوسل شد. این دادگاه در 27 ژوئیه 1986 (5/5/1365)، توسل آمریکا به زور در نیکاراگوئه محکوم کرد و آن را به پرداخت غرامت فراخواند، اما آمریکا در پاسخ به آن از تسلیم شدن در برابر این حکم سر باز زد و گفت که دادگاه بین¬المللی را به رسمیت نمی شناسد.

پس از آن، نیکاراگوئه از شورای امنیت خواست قطعنامه ای صادر کند و کشورها را به احترام به قانون بین¬المللی فراخواند، اما آمریکا در واکنش به حکم دادگاه بین المللی از حق وتو استفاده کرد و آن را نایده گرفت. پس از آن نیکاراگوئه به مجمع عمومی سازمان ملل متوسل شد و پیشنهاد آن فقط با اعتراض آمریکا، رژیم صهیونیستی و السالوادور رو به رو شد. (3)

*پژوهشگر:حسین رمضانی پور

*منابع در آرشیو موجود است.