بررسی ناپایداری منابع کشاورزی در ایران (آب، خاک، منابع طبیعی و ذخایر ژنتیکی)

به گزارش سرویس پژوهش خبرگزاری صدا وسیما: بخش کشاورزی وظیفه تأمین نیاز غذایی با اتکا بر تولید ملی و استفاده بهینه و کارآمد از منابع تولید (آب و خاک، اقلیم و …) و حفاظت از منابع طبیعی تجدید شونده و افزایش درآمد کشاورزان را بر عهده دارد.

این بخش با برخورداری از حدود ۶/۶ درصد تولید ناخالص داخلی، ۷/ ۱۷ درصد اشتغال و ۹/ ۵ درصد صادرات غیرنفتی و تأمین کننده حدود ۸۰ درصد مواد غذایی و نیز ۹۰ - ۸۰ درصد مواد اولیه صنایع مورد نیاز کشور، جایگاه مهمی در اقتصاد کلان کشور دارد.

کشور با داشتن استعداد بالقوه ۳۷ میلیون هکتار از اراضی قابل کشت، ۱۲۰ میلیون واحد دامی، ۸/ ۸۴ میلیون هکتار مراتع، ۳/ ۱۴ میلیون هکتار جنگل و منابع ژنتیکی غنی، حدود ۲۴۲ میلیارد مترمکعب نزولات آسمانی و ۱۰۴ میلیارد مترمکعب منابع آب های سطحی و زیرزمینی قابل دسترس، ۲۷۰۰ کیلومتر مرز دریایی در شمال و جنوب و حدود ۲/ ۴ میلیون بهره-بردار، برخورداری از نیروی علمی و کارشناسی قابل توجه در بخش کشاورزی و منابع طبیعی و در نهایت تنوع آب و هوایی می تواند با تلفیق و هماهنگی های لازم و نیز ارتقای بهره وری مناسب از منابعی که اشاره شد یکی از الگو‌های توسعه جامع کشاورزی در منطقه به شمار آید. به رغم استعداد‌های فراوان بخش کشاورزی در کشور، این بخش با چالش های اساسی و تنگنا‌های پرشماری روبرو است که از جمله آن می توان به ناپایداری منابع کشاورزی (آب، خاک، منابع طبیعی و ذخایر ژنتیکی) اشاره نمود:

۱ – آب و چالش های آن در کشاورزی
شرایط نامطلوب آب در شرایط کنونی، معلول سیاستگذاری ها، تصمیمات و رویداد‌های ۵ دهه گذشته کشور در عرصه توسعه اقتصادی و اجتماعی و از جمله منابع آب می باشد، به نحوی که ایجاد تعادل در عرضه و تقاضای آب برای کلیه مصارف و رفع نیاز‌های توسعه کشور را با چالش و مشکلات عمیقی در ابعاد مختلف مواجه نموده است. بدون تردید در آینده نه چندان دور، رقابت ها بر سر دسترسی به منابع آب محدود، موجب گسترش و شدت منازعات و تنش های اجتماعی بر سر تقسیم و تسهیم آب در نقاط مختلف خواهد شد و در صورت عدم چاره اندیشی، به مناطق بیشتری تسری پیدا خواهد کرد. در زیر مهمترین چالش های آب را در چهار بخش منابع آب سطحی، منابع آب زیرزمینی، منابع آب مرزی و چالش های عمومی آب ارائه شده است.

متن کامل این مطلب در اینجا قابل دسترس است

پژوهشگر: علی قنبری شیر سوار