درچنین روزی بر دنیا چه گذشت؟
تقویم تاریخ؛ از تشکیل بسیج مستضعفین تا درگذشت کاسترو
امروز چهارشنبه، پنجم آذر سال ۱۳۹۹ هجری شمسی، برابر با نهم ربیع الثانی سال ۱۴۴۲ هجری قمری و مطابق با بیست و پنجم نوامبر سال ۲۰۲۰ میلادی است.
به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما، مهمترین رویدادهای تاریخی جهان در چنین روزی ( پنجم آذر ) به شرح زیر است:
سالروز تشکیل بسیج مستضعفین به دستور امام خمینی
۴۱ سال پیش در چنین روزی، پنجم آذر سال ۱۳۵۸ هجری شمسی در پی صدور فرمان حضرت امام خمینی (ره)، رهبر فقید انقلاب اسلامی، مبنی بر تشکیل ارتش بیست میلیونی در ایران، «بسیج مستضعفین» تشکیل شد.
این نهاد مردمی با داشتن نیروهای با ایمان، فداکار و پرتلاش که از متن جامعه برخاسته اند، در تمام صحنههای انقلاب اسلامی، بویژه در طول دفاع مقدس ملت ایران در برابر تجاوز رژیم عراق، نقشی تعیین کننده داشته است. بسیج اکنون نیز در عرصههای اجتماعی، فرهنگی و نظامی ایران اسلامی، با همان شور و نشاط اولیه حضوری فعال دارد. حضرت امام خمینی (ره) رهبر فقید انقلاب اسلامی، در توصیف بسیج و بسیجیان فرموده اند: «بسیج تجلیگاه اخلاق عالیه اسلامی و میعادگاه عاشقان خدا و خدمتگزاران واقعی خداست.»
درگذشت ذکاء الملک، مترجم، ادیب و سیاستمدار ایرانی
۷۸ سال پیش، در روز پنجم آذر سال ۱۳۲۱ هجری شمسی «محمد علی فروغی» ملقب به «ذُکاء الملک» سیاستمدار پرسابقه و تأثیرگذار ایران درگذشت.
وی در سال ۱۲۵۴ ش در تهران متولد شد. فروغی ابتدا آموزش پزشکی را شروع کرد، ولی پس از چندی به فلسفه، ادبیات و تاریخ روی آورد. در پی انقلاب مشروطیت در ایران در سال ۱۲۸۵ ش، فعالیتهای سیاسی فروغی افزایش یافت و دو دوره به نمایندگی مجلس شورای ملی و همچنین وزارت چند وزارتخانه برگزیده شد. درپی کودتای رضاخان و تضعیف خاندان قاجار، محمد علی فروغی در سال ۱۳۰۴ ش با تغییر چند اصل قانون اساسی که به تصویب مجلس رسید، زمینه انتقال رسمی قدرت از خاندان قاجار به پهلوی را فراهم کرد و خود به عنوان اولین نخست وزیر رضا شاه مشغول به کار شد. اما چندی بعد مجبور به استعفا شد و تا چند سال مسئولیت وزارتخانههای مختلف، بویژه وزارت خارجه به او سپرده شد. در سال ۱۳۱۲ ش فروغی بار دیگر از طرف رضا شاه، به سمت نخست وزیری رسید، ولی دو سال بعد عزل و خانه نشین شد. فروغی در این مدت بیش از پیش به فعالیتهای فرهنگی و ادبی پرداخت. در پی اشغال ایران توسط متفقین در جنگ جهانی دوم، این سیاستمدار کهنه کار بار دیگر در سال شهریور ۱۳۲۰ ش به نخست وزیری رسید و زمینه انتقال قدرت از رضا شاه به پسرش محمد رضا پهلوی را فراهم کرد. محمد علی فروغی کتابهای متعددی را ترجمه و تصحیح کرد و خود نیز کتابهایی نوشت که برخی از آنها عبارتند از: «تاریخ ایران قدیم»، «سیر حکمت در اروپا» و «تاریخ ساسانیان».
به قدرت رسیدن موبوتو سه سه سکو در کنگو
۵۵ سال پیش در چنین روزی بیست و پنجم نوامبر سال ۱۹۶۵ میلادی ژنرال "موبوتو سه سه سکو" (Mobutu Sese Seko) در کشور افریقایی کنگو با کودتایی خونین به قدرت رسید.
ژنرال ژوزف موبوتو سه سه سکو از مبارزان استقلال کنگو بود که پس از استقلال کشورش در سال ۱۹۶۰ م، به نخست وزیری کنگو رسید. او پس از به دست گرفتن قدرت، پاتریس لومومبا، قهرمان ملی این کشور را به کشتن داد و موجی از نفرت علیه خود ایجاد کرد. موبوتو در طی سالهای بعد قدرت خود را افزایش داد تا اینکه در ۲۵ نوامبر ۱۹۶۵ م طی کودتایى، رئیس جمهور قانونی کشور را سرنگون کرد و از آن پس، به عنوان رئیس جمهور کنگو بر کشور حکمرانی نمود. وی در این دوران، با حذف پست نخست وزیری، کل اختیارات کشور را در دست گرفت و با در پیش گرفتن روش خودکامگی و استبداد، هرگونه مخالفتی را سرکوب نمود. موبوتو در ۲۷ اکتبر ۱۹۷۱، نام رسمی کشور را از جمهوری دموکراتیک کنگو به جمهوری زئیر تغییر داد و به تقلید از رهبران چین، دست به انقلاب به اصطلاح فرهنگی زد. دوران به ظاهر آرام حکومت موبوتو از اوایل دهه ۱۹۹۰ م به اغتشاش و ناآرامی کشیده شد و حکومت وی مورد اعتراض شدید مردم قرار گرفت. در این میان تلاشهای موبوتو برای کنترل اوضاع به ثمر نرسید و شورشیان به رهبری لوران کابیلا به جنگ با حکومت مرکزی پرداختند. در نهایتْ علیرغم انجام مذاکرات و میانجیگری های بین المللی، نتیجه مطلوب حاصل نشد و موبوتو سه سه سکو پس از شکست از شورشیان، پس از ۳۷ سال زمامداری، در ۱۶ مه ۱۹۹۷ م از کشور گریخت.
استقلال سورینام
۴۵ سال پیش در چنین روزی، بیست و پنجم نوامبر سال ۱۹۷۵ میلادی کشور سورینام ـ در آمریکای جنوبی - استقلال کامل خود را از هلند اعلام کرد.
سورینام از اوایل قرن شانزدهم میلادی زیر سلطه انگلیس بود، اما انگلیس در یک معامله استعماری در اوایل قرن هفدهم، سورینام را به هلند واگذار کرد و در مقابل، برخی مستعمرات هلند را در آمریکای شمالی، تحت کنترل خود درآورد. در سال ۱۹۵۴ سورینام به خودمختاری داخلی دست یافت، ولی استقلال کامل این کشور، دراین روز و درسال ۱۹۷۵ به دست آمد. سورینام با حکومت جمهوری، در همسایگی کشورهای برزیل، گویان و گویان فرانسه قرار دارد و در سواحل اقیانوس اطلس واقع شده است.
کشف عامل بیماری مالاریا
۱۴۰ سال پیش در چنین روزی، بیست و پنجم نوامبر سال ۱۸۸۰ میلادی عامل مولد بیماری مالاریا توسط یک پزشک فرانسوی به نام «شارل لاوران» (Charles Laveran) کشف شد.
دکتر لاوران با کشف عامل این بیماری، راه را برای ریشه کن کردن آن هموار کرد. دکتر لاوران به پاس تحقیقاتش در علم پزشکی در سال ۱۹۰۷ موفق به کسب جایزه نوبل در این رشته شد.
درگذشت فیدل کاسترو، رهبر انقلاب کوبا
۴ سال پیش در چنین روزی، ۲۵ نوامبر ۲۰۱۶ فیدل کاسترو با نام کامل فیدِل آلخاندرو کاسترو روث (Fidel Alejandro Castro Ruz)، رهبر انقلاب کوبا درگذشت.
وی در ۱۳ اوت سال ۱۹۲۶ در شهر بیران متولد شد و تحصیلات خود را در دانشکده حقوق دانشگاه هاوانا به اتمام رساند. کاسترو در سال ۱۹۴۷ و در همان دوران دانشجویى به یک فعال سیاسى تبدیل شد.. در سال ۱۹۵۱ فیدل به عضویت حزب اصلاح طلب ارتدوکس درآمد و از طرف حزب خود وارد انتخابات براى حضور در مجلس عوام شد و درست پیش از انتخابات، ژنرال "فولجنیکو باتیستا"، طی یک کودتای خونین قدرت را در دست گرفت. بسیاری از گروههای سیاسی کوبا برای مخالفت و براندازی دیکتاتوری باتیستا بسیج شدند که در این میان فیدل رهبری ۱۶۰ شورشی را بر عهده داشت. محاسبات کاسترو در این شورش درست از کار درنیامد. فیدل و یارانش دستگیر و به جرم اقدام براندازانه علیه حکومت کوبا محاکمه شدند؛ و به ۱۵ سال زندان محکوم و سپس به مکزیک تبعید شد. دو سال بعد، باتیستا، دستور عفو عمومی داد و زندانیان سیاسی از جمله فیدل کاسترو از زندان آزاد شدند. کاسترو به همراه برادرش "رائول" به مکزیک رفتند و جنبش ۲۶ جولای را به راه انداختند و به همراه "ارنستو چه گوارا" انقلابی آرژانتینی، ارتش انقلاب را سازماندهی و شروع به عضوگیری کردند. کاسترو سرانجام در ۱۹۵۹ توانست نظام فالگنسیو باتیستا را شکست دهد و حکومت در کوبا را در دست گیرد. وی علاوه بر رهبری انقلاب کوبا، از سال ۱۹۵۹ تا ۱۹۷۶ به عنوان نخست وزیر کوبا و سپس به عنوان رئیس جمهور این کشور از سال ۱۹۷۶ تا ۲۰۰۸ مشغول فعالیت بود.
کاسترو یکی از نمادهای انقلاب کمونیستی در آمریکای لاتین به شمار میرفت. در دوران زمامداری وی در کوبا صنایع و تجارت ملیسازی شد و اصلاحات سوسیالیستی دولت در سراسر جامعه به اجرا درآمد. کاسترو همچنین دو دوره دبیر کل جنبش عدم تعهد بود. کاسترو صبح روز شنبه ۲۶ نوامبر ۲۰۱۶ در اثر بیماری و کهولت سن در ۹۰ سالگی درگذشت.