چالش و دغدغههای کارگران طی بیش از یک سال اخیر با کرونا بیشتر هم شد، چرا که کرونا نه تنها سلامت جان کارگران و خانوادههای آنها را تحت تأثیر قرار داد بلکه باعث شد روزمرگیهای آنها بیشترشود.
کارگرانی که هزینه زندگی شان از حقوقشان بیشتر است، انگیزهای برای رونق در تولید ندارند و بیشترین فکر و ذکر آنها " غم نان" است. تا حدی که در روزهایی که صدای قرنطینه برای کنترل ویروس کرونا به گوش میرسید، این کارگران بودند که برای چرخاندن چرخ تولید و ترس از بیکاری، با شرایط سخت بین " دغدغه نان" و "سلامت جان" نبرد کردند.
به گفته بیشتر کارگران قراردادهای سفید امضاء، نبود امنیت شغلی، بیمه کامل، همخوانی نداشتن دستمزدهای سالانه با قیمتهای بازار و ایمنی در کار، تنها بخش کوچکی از مشکلات جامعه کارگری است
الان هم خیلی از مشاغل با تأثیر از کرونا تعطیل شده و برای کارگرانی که از بیمه بیکاری نمیتوانند استفاده کنند و کارفرمایان هم زیر بار پرداخت حقوق و مزایا آنها نمیروند.
کارگران پایههای توسعه اقتصادی هر جامعهبه بهانه بزرگداشت هفته کارو کارگر به جمع ساده و بی ادعای تعدادی از این گروه از زحمتکشان جامعه در مشاغل مختلف رفتم از فروشندگی تافعالیت در واحدهای تولیدی و صنعتی خصوصی و مشاغل اداری دولتی. همه ماسک زده بودند اما در زیر این ماسک ها،چین و چروک دستهای پینه بسته شان، یک دنیا حرف داشتند که در هیچ گزارشی امکان ارائه آنها نیست و نخواهد بود.
بیشتر آنها از گفتگو با من خبرنگار به خاطر نگرانی از اخراج یا توبیخ کارفرما امتناع میکردند، اما با اطمینان اینکه نامشان فاش نخواهد شد، شروع به صحبت از بغضهای مانده در گلو و به اصطلاح دلهای پر غصه شان کردند.
آقا سعید ۴۲ ساله که در شرکت خصوصی هفت سالی مشغول کار است از استرس هر روزه اینکه شرکت با توجه به اوضاع اقتصادی تعدیل نیرو کند میگوید و ادامه میدهد: مستأجری و تطابق نداشتن دخل و خرج بماند.
دوستش که جوانتر از خودش است، ولی سابقه کارشان یکی، اما بدون بیمه است هم وارد گفتگو میشود و با گلایه از قراردادهای سفید امضاء، امنیت شغلی و حقوق و دستمزد ناچیز به نسبت تورم، بی توجهی کارفرمایان به قانون کار از جمله بیمه کارگران.
اما اوضاع برخی دیگر از کارگران جامعه بدتر از بقیه است از جمله کارگران غیررسمی و فصلی کار، کارگرانی که با حداقلهای دستمزد کار میکنند یا کارگران ساختمانی که در برخی ماههای سال به ندرت کار دارند.
آقا رضا ۶۲ ساله در حال کاشی کاری یک مجتمع مسکونی بود، ۱۳ سال بیمه داشت که ۸۰ درصد حق بیمه مربوط به کارگرساختمانی بوده و الان که در ۶۰ سالگی بازنشستش کرده اند با حدود ۷۰۰ هزار تومان حقوق میگیرد و سرپرست خانواده یک زندگی ۶ نفره است میگوید: حقوق ام کفاف غذا را هم نمیدهد مجبورم کار کنم.
از حق بیمه کارگران ساختمانی گلایه دارند و میگوید بیمه این طوری فایده ایی ندارد کاش همان بیمه آزاد پرداخت کرده بودم که الان حقوق بهتری داشتم.
علی آقای ۴۸ ساله هم در یک شرکت بزرگ صنعتی فعالیت دارد و حمایت از کارگران در جامعه را محدود به شعار میداند.
وی اوضاع را برای کارگران مشاغل سخت و زیان آور را دیگر با این توجه به کارگر فاجعه میداند.
آقا مهدی ۴۰ ساله که در یک شرکت تولید محصولات شیمیایی در اصفهان ۱۳ سالی است مشغول کار است از اینکه با وجود اینکه ماهیت شغل خود و بیشتر دوستانش در آنجا جزء مشاغل سخت و زیان آور است، اما کارفرمایش در لیست بیمه نام بسیاری از آنها را به عنوان کارگر ساده رد میکند گلایه دارد و میگوید حرفی هم بزنیم یا شکایتی کنیم اخراج میشویم و همین حقوق کم و بیمه را هم از دست میدهیم.
به سراغ کارگران فصلی و پاره وقت هم که با وجود کرونا البته خیلی به تعداد کمتر از قبل در میدانها و خیابانها دنبال کارند هم رفتم.
چنان با شتاب نزدیک ات میشود که میخواهی مسیر را عوض کنی.در واقع بی خیال کرونا ، ناگهان یک نفر به ۵ نفر تبدیل میشوند و دورت حلقه میزنند. بعد از سلام یکی سریع میپرسد: «کارگر میخواستی؟» چشمانش برق میزند و منتظر شنیدن جوابی مثبت است.
میپرسم روزی چند میگیری؟ «۶۰ هزار تومان.» کمی به فکر فرو میروی. بیمه چی؟ «اگر خرده کاری باشه هیچی» و اگر عمده؟ «با شماست». انگار قید عیدی و پاداش آخر سال را هم زدهاند.
میگفتند تا قبل از کرونا اوضاع خوب نبود، اما بد هم نبود کمابیش در ماه، حداقل ۴ تا ۵ روز کار بود، اما از وقتی کرونا آمد آن چند روز هم نداریم شاید هم ۱ تا ۲ روز.
البته کارگرانی هم بودند که از شغلشان و کارفرمایشان راضی بودن.
آقا مجید ۵۵ ساله که در یک واحد تولیدی در حاشیه شهر ۲۰ سالی مشغول کار واز کارفرمایش راضی بود میگوید:
کارفرمایان باید بدانند کمیت و کیفیت کارکارگران عامل افزایش تولید کارگاه یا کارخانه است پس باید به حمایتشان کنند.
خانم امیری دو فرزند ۶ و ۱۰ ساله دارد، با وی در "حصه"حاشیه کلانشهر اصفهان در کارگاه خیاطی آشنا شدم اما از بیمه نبودن و دستمزد کمش شاکی بود و از زندگی سختی که با مستأجری می گذراند می گوید.
مریم خانم ۴۰ ساله، از سالهای قبل هم تعریف میکند که کارفرماهای سابقش هم در کارگاههای قالیبافی و عروسک بافی، نه تنها وی را بیمه نکردند بلکه دستمزدی که فقط خرج خوراک روزانه اش را تأمین میکرد به وی میداد.
حمایت از کارگران، حمایت از کارو سرمایه ایرانیواقع بین که باشیم مشاهده میکنیم در دنیای امروز خیلی از جوانها ترجیح میدهند استخدام مشاغل دولتی شوند و به قول معروف کار دفتری داشته باشند و وقتی دست هایزبر، خشن و سیاه و پینه بسته کارگران را میبینند میگویند چرا به خودتان اهمیتی نمیدهید.
اما نمیدانند این پیشانیهای اکثر چروک و این دستها حاصل سالها زحمت و مشقت و نان حلال به دست آوردن است.
زمانی پیامبر گرامی اسلام (ص) بر این دستان نیکو بوسه میزدند. دستان کارگرانی که نمیخواستند یک شبه ره صد ساله روند.
اینک وضعیت معیشت کارگران با توجه به افزایش دستمزد نامتناسب با نرخ تورم و همچنین بیکاری در شرایط کرونایی سخت شده است.
اکبراخوان مقدم کارآفرین اجتماعی که با راه اندازی ۱۰۵ کارگاه در حاشیه شهرها و روستاها برای اشتغال دست کم هزار و ۳۰۰ نفرتسهیل گری کرده است با استناد به پژوهشهای مجلس شورای اسلامی و تجربه کارآفرینی خودش گفت: دستمزد سراسری باعث شده که نیمی از کارگران ما در کشورغیررسمی و بسیاری از کارگران بیکار شوند.
کارگران به عنوان سرمایههای انسانی نقش محوری در توسعه و حل مشکلات اقتصادی دارند.
جامعه کارگری همواره با چالشهای بسیاری روبرو بوده و همچنان به قوت خود باقی است.
مفهوم اقتصاد مقاومتی یعنی داشتن یک اقتصاد محکم که در آسیبها و
بحرانها دچار فروپاشی نشود و لازمه آن نیز داشتن نیروی کار ماهر و دلسوزی است که خود جایگاه محکم و با ثباتی در جامعه داشته باشد.
در واقع در رأس تمام حرکتهای اقتصادی علاوه بر سرمایه، آنچه که نقش اصلی را ایفا میکند نیروی کار است.
از طرفی ایدههای ناب و استعدادهای کارآفرینی حمایت میخواهد.
وقتی که به جامعه نگاه کنیم، درمییابیم این فقط نیازمندان نیستند که برای راهاندازی کسبوکار و کارآفرینی، نیازمند حمایت هستند. بلکه، جوانان بسیاری هم، ایدههای نابی دارند که برای اجرای آنها فقط حمایت میخواهندکه کمک خیران را میطلبد.
طبق تحقیقات ارائه شده فقط پنج درصد جامعه توان کارآفرینی دارندو باید استعدادهای کارآفرینی حمایت شوند.
کمکها و خدمات مادی و معنوی خیراندیشان و دلسوزان اگر برای ایجاد اشتغال نیازمندان هزینه شود، یاری رسانی را به معنای واقعی، تحقق بخشیده و رشد و تعالی انسانها را همراه با حفظ عزت نفس و کرامت، برای عموم مردم، به بار خواهد آورد.
حق ضایع شده کارگراننمایندگان کارگران هر سال تلاش میکنند تا جلسات تعیین مزد منطبق با واقعیات روز زندگی کارگران پیش برود، اما افزایش حداقل دستمزدها هیچگاه رضایت خاطر کارگران را تأمین نکرده و طی سالهای اخیر فاصله زیادی بین حداقل دستمزد و تورم ایجاد شده است.
بر اساس ماده ۴۱ قانون کار، حداقل دستمزد باید بر اساس نرخ تورم به گونهای تعیین شود که معیشت و زندگی برای کارگران، قابل تأمین باشد؛ اما این موضوع، عموماً در غالب موارد معیار دوم یعنی «معیشت» مورد غفلت قرار میگیرد.
درواقع بیش از ۳۰ سال است که این ماده در دست اندازهای مختلف مانده وبه طور صحیح اجرا نشده است.
اگرچه همواره تبصرهها و مواد قانونی بسیاری برای حمایت از کارگران از سوی دولتمردان به گوش میرسد و مجلس شورای اسلامی نیز به شکل قانون به دفاع برای آنها برمیخیزد، اما مشکلات کارگری همچنان پابرجاست.
درخصوص ماده ۴۱ قانون کار گفت و گویی هم حضوری و تلفنی با نمایندگان مردم شهرستانهای مختلف در مجلس شوری اسلامی داشتم.
حسینعلی حاجی دلیگانی نماینده مردم شاهین شهرو میمه و برخوار و عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی که تذکر کتبی در خصوص اجرانشدن کامل ماده ۴۱ قانون کار را دادهاند میگوید: طبق این قانون، باید متناسب با هر منطقهای بدستمزد تعیین شود، ولی این تا الان توسط شورای عالی کار اجرایی نشده است.
امیرحسین بانکی پور نماینده مردم اصفهان و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی بیان میکند که قانون کار باید تابع حداقل دو متغیر باشد که یکی صنف و دیگری تابع محیط جغرافیایی و هزینههای زندگی باشد. یک جا باید حقوق کارگر بیشتر پرداخت شود، چون هزینههای بالاتری دارد؛ از طرفی نوع فعالیت اصناف با یکدیگر متفاوت است.
الهام آزاد نماینده مردم نائین و خورو بیایانک و عضو کمیسیون اصل ۹۰ در مجلس شورای اسلامی هم به عنوان یکی از تذکردهندگان کتبی در خصوص اجرا نشدن دستمزد منطقه ای به وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و رئیس شورای عالی کار بیان می کند: تأمین هزینه های زندگی به مراتب درمناطق مختلف، متغیر است و باید حداقل دستمزد براساس منطقهای تعیین شودکه با عدالت سازگار تراست.
لازمه جهش تولید توجه به کارگر و کارفرماست. کارگر به علت آنکه مهمترین عامل رشد اقتصادی یعنی نیروی انسانی است و کارفرما از آن رو که موتور محرک تولید و ایجادکننده شغل است. یکی از گزارههایی اساسی که کارفرما و کارگر را به هم پیوند میزند، دستمزد است.
تبعات اجرای ناقص ماده ۴۱ قانون کار باعث شده حقوق کارگران و کارفرمایان توأمان پایمال شود؛ تضییع حقوق کارگران از این جنبه که حقوقی متناسب با هزینههای زندگی خود نمیگیرند و کارفرمایان از این جهت که هزینههای مضاعف، هزینههای تولید محصولشان را افزایش داده و قدرت رقابتپذیری را از آنها میگیرد.
یکی از بزرگترین آسیب و مانع جهش تولید، اجرانشدن قوانین به نفع کارگربه عنوان قطعه اصلی پازل تولید و خدمت است.
حاتم شاکرمی معاون روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی درسفری که به اصفهان داشت در مصاحبه اختصاصی اعلام می کند ،قرار دراست امسال در یک کار تحقیقاتی و پژوهشی مزایا و معایب تعیین دستمزد منطقهای در کشور (ماده ۴۱ قانون کار) از نظر سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در دستورکار وزارتخانه قرار گیرد.
طبقه کارگر ایران با جمعیتی بیش از ۲۶ میلیون نفر در بخشهای صنعت، معدن، خدمات، کشاورزی و خدمات اداری و بانکی، مشغول به کار است. کارگران در شرایط مختلف استخدامی، شامل ۱۳.۷ میلیون بیمه شده (بخش خصوصی)، ۳.۷ میلیون مزدبگیر شاغل در بخش عمومی، ۳.۲ میلیون بازنشسته و مستمریبگیرِ سازمان تأمین اجتماعی، ۶.۲ میلیون بیکار و شمار بسیار زیادی مزدبگیر بخش خصوصی بیمه نشده، در راستای تولید یا تحقق ارزش اضافه به کار گمارده میشوند. این نیروی اجتماعی بالقوه نیرومند، اما خفته و بیمار، به علت نبود آگاهی طبقاتی و دیگر عوامل موثر، از داشتن تشکل طبقاتی مستقل و ویژه و حضور تأثیرگذار در سرنوشت خود و جامعه محروم است. اما مساله اصلی، درکِ ریشههای این محرومیت است.
دراصفهان به عنوان یک استان کارگری و صنعتی، ۶۵ درصد کل بیمه شدگان، زیرپوشش تأمین اجتماعی هستند و با احتساب اینکه بیش از نیمی از جمعیت کشور را کارگران و افراد زیر پوششان تشکیل میدهند،۱۰ درصد این جامعه کارگری در استان اصفهان ساکن اند.
همچنین طبق آخرین آمارهای غیررسمی، ۸۸ درصدفعالیت کارگران شاغل کشوردر روستاها، در رده کارهای غیر رسمی است یعنی بدون بیمه و با کمترین دستمزد.
پنجم تا یازدهم اردیبهشت هفته جهانی کار و کارگر، فرصت مغتنمی برای تبیین اهمیت کار و تکریم خدمات بی دریغ کارگران صبور جامعه است که با اراده قوی و روحیه خستگی ناپذیر، در راه سربلندی، خوداتکایی و پیشرفت کشور گام بر میدارند.