در این نوشتار گوشه ای از دیدگاه امام خمینی(ره) درباره نفوذ و عوامل آن ارائه می شود
پژوهش خبری صدا و سیما: هدف نظام های سلطه و استکباری، نفوذ در سایر کشورها به ویژه کشورهای مستقل و غیر همسو است. در این راستا از هر ابزاری چه از طریق تهاجم نظامی، چه از راه تهاجم فرهنگی، سیاسی و اقتصادی و چه به وسیله عوامل نفوذی داخلی استفاده می کنند. منطقه جنوب و غرب آسیا به خصوص ایران طی سالیان متمادی دست خوش نفوذ بیگانگان بوده و هست. نفوذی که آرامش را از منطقه غرب آسیا ربوده است. هرچند بسیاری از دولتمردان و حکام دست نشانده در همراهی و عاملیت نظام سلطه نقش بسزایی داشته و دارند، اما در این میان انسان های صالح و آزاد اندیشی بوده و هستند که ضمن آگاهی بخشی به مردم و هشدار نسبت به اهداف شوم استکبار، خود پرچمدار مبارزه با بیگانگان و عوامل نفوذ آنها شدند. امام خمینی (ره) بنیانگذار انقلاب اسلامی آزاد اندیشی است که هم در عرصه نظر و هم در عرصه عمل پیشگام مبارزه با نفوذ استکبار جهانی چه در ایران، چه در جهان اسلام و چه در حق ملت های ستمدیده و مستضعف دنیا هستند. بزرگمردی که اندیشه هایش چراغ راه آزاداندیشان و سبب خیزش های بسیاری در جهان شد. در این نوشتار ضمن اشاره مختصری به مفهوم نفوذ، گوش های از دیدگاه امام خمینی(ره) درباره نفوذ و عوامل آن ارائه می شود.
مفهوم نفوذ
بنابر تعریفی که از کتب لغت برای واژه نفوذ آمده به طور کلی می توان گفت؛ نفوذ به معنای رخنه‌ای تاثیرگذار در چیزی به شکل مثبت و یا منفی است. در اصطلاحات اجتماعی و سیاسی نیز نفوذ یعنی رخنه و نفوذ در افکار و عقاید و تاثیرگذاری برای ایجاد تغییر در جهت اهداف نفوذ‌کننده است. در فرهنگ سیاسی، «نفوذ»، شکلی از قدرت است؛ اما از اصطلاح «قدرت» به سبب شیوه‌های اجرایی چون پرهیز از کنترل، اجبار، زور و مداخله متمایز است. نفوذ را می‌توان رابطه میان بازیگرانی دانست که به موجب آن، یک بازیگر، بازیگران دیگر را وادار میکند تا به طریقی که خواست خود آنها نیست، عمل کنند. پول، غذا، اطلاعات، دوستی، مقام و تهدید، از جمله وسایلی‌اند که فرد به کمک آنها در رفتار دیگران نفوذ میکند.
هرچند نفوذ به اشکال مختلفی است که از اغوا، قدرت، زور، اجبار، اقناع گرفته تا دست کاری ذهنی و اقتدار را شامل می شود، اما در کلیت می توان گفت نفوذ به شکل مادی و یا معنوی انجام می گیرد. به نظر می‌رسد بدترین حالت نفوذ، نفوذ معنوی باشد که از طریق جنگ نرم و بر اساس مدل‌های روان‌شناسی انجام می‌گیرد. نفوذ معنوی نیز به دو قسمت اساسی: 1. نفوذ در عقل و ذهن؛ 2. نفوذ در قلب و عاطفه دسته‌بندی می‌شود. کسی که از نظر عقلی محل نفوذ قرار می‌گیرد، افکار و اندیشه‌هایش متأثر از جریان نفوذ قرار می‌گیرد و مبانی عقلی و فلسفی جریان نفوذ را می‌پذیرد و بر اساس آن، اندیشه می کند. البته لزوماً پذیرش عقلی و فکری به معنای پذیرش قلبی نیست؛ زیرا بر اساس آیات قرآن (آیه 14 سوره نمل) ممکن است شخصی به امری قطع و یقین داشته باشد، ولی در مقام عمل برخلاف آن عمل کند.
اما وقتی شخصی از نظر عاطفی تحت نفوذ قرار گیرد، اراده و عمل او تحت تأثیر جریان نفوذ قرار می گیرد و این گونه است که خود به عنوان یک بخش از جریان نفوذ عمل می کند و نه تنها هزینه و مزدی در قبال اعمال و فعالیت های خود دریافت نمی کند، بلکه خود نیز از جان و مال و عِرض هزینه می کند؛ زیرا وقتی انسانی از نظر قلب و عاطفه تحت تاثیر یک جریان مثبت و یا منفی قرار گیرد، اراده و عزم عمل او تحت حاکمیت عواطف و احساسات خواهد بود و همان چیزی را که دوست می‌دارد، می‌خواهد و برای تحقق آن تلاش میکند و هزینه‌های مادی و معنوی برای رسیدن به هدف خویش می نماید. از این رو عواطف قلبی هر کسی به معنای موتور حرکت و عمل است که او را در جهات مختلف سوق میدهد.
به همین جهت، بر اساس اصول جنگ نرم، بهترین سلطه‌ای که می‌تواند مفید و سازنده و بی‌هزینه یا کم هزینه باشد، سلطه‌ای است که بر اذهان و قلوب اشخاص و یا جوامع صورت می‌گیرد. چنین سلطه‌ای موجب می‌شود تا شخص و گروه و یا جامعه‌ای خودخواسته در خدمت مقاصد و اهداف خوب و بدی قرار گیرد که سلطه کننده بر آن است تا آن امر تحقق یابد.
راه های نفوذ غرب در ایران و کشورهای منطقه در بیانات امام خمینی(ره)
از آنجا که نظام جمهوری اسلامی بر مبنای آراء و نظرات امام خمینی (ره) که به عنوان یک فقیه و اسلام شناس از مبانی و منابع دینی استخراج کرده اند، بنا نهاده شده است، از این رو بررسی دیدگاه امام (ره) در موارد مختلف نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. در اینجا به چند مورد از نظرات ایشان در خصوص موضوع نفوذ و عملکرد عوامل نفوذی دشمن در ایران، جهان اسلام و منطقه جنوب و غرب آسیا می پردازیم.
ـ ارعاب، زور، خدعه و نیرنگ راه های نفوذ استکبار به جمهوری اسلامی: امام خمینی (ره) در باب نفوذ دشمنان در کشور معتقدند که در قرن معاصر استکبار دو راه را برای ضربه زدن به نظام جمهوری اسلامی انتخاب کرده است: 1. ارعاب و زور 2. خدعه و نفوذ
ایشان راه اول را ناکارآمد می دانند به خصوص آنکه دشمن در سال های جنگ تحمیلی این راه را آزموده و به بی تاثیری آن تا حدودی پی برده بود، ولی خطر راه دوم را بسیار نگران کننده و تاثیرگذار بیان می کنند و به بیان امام (ره) دشمن به دنبال تقویت راه دوم یعنی (پروژه خدعه و نفوذ) است. امام راحل (ره) در این باره می فرمایند: "استکبار وقتی که از نابودی مطلق روحانیت و حوزه ها مأیوس شد، دو راه برای ضربه زدن انتخاب نمود؛ یکی راه ارعاب و زور و دیگری راه خدعه و نفوذ در قرن معاصر. وقتی حربۀ ارعاب و تهدید چندان کارگر نشد، راه های نفوذ تقویت گردید.
ضرورت جلوگیری جوانان از نفوذ بیگانگان به دانشگاه: از طرفی خطر نفوذ در همه ارکان نظام چه ارکان حکومتی و چه غیر حکومتی، از سوی امام (ره) پیش بینی شده است، به طوری که در خطابشان به جوانان و دانشجویان می فرمایند: " جوانان عزیز دانشگاهی هر چه بیشتر در کسب علوم و فنون در اعتلای کشور معظم خود کوشش نمایند و از نفوذ عناصر منحرف و وابسته به چپ و راست قاطعانه جلوگیری کنند و نگذارند محیط مقدس دانشگاه آلوده به اغراض منحرفان و وابستگان به اجانب گردد.
ـ سابقه نفوذ غرب به کشورهای شرق از نگاه معمار کبیر انقلاب اسلامی: امام خمینی (ره) درباره سابقه نفوذ بیگانگان به ویژه غربی ها در کشورهای شرقی به خصوص منطقه جنوب و غرب آسیا می فرمایند: " از وقتی که غربی ها راه پیدا کردند به شرق، از سال های بسیار قدیم، شاید حدود قریب سیصد سال که اینها راه پیدا کردند به ایران، کارشناس های خودشان را فرستادند و مطالعه کردند ایران را و شرق را، تنها نه ایران، همۀ شرق را مطالعه کردند. یک قسم مطالعات، مطالعات در خصوص زمین های اینجا، معادن اینجا، چیزها و ذخایر زیرزمینی این ممالک شرقی، این یک قسم مطالعات بوده است در آن وقتی هم که این وسایل نقلیۀ حالا نبوده است، در تاریخ هست که اینها با شتر می رفتند؛ و حتی آن بیابان های بیآب و علف را هم گردش می کردند و لابد نقشه برداری میکردند و معادنی که در این ممالک هست، آنها با نقشه برداری ها و با وسایل علمی که داشتند اطلاع بر آنها پیدا می کردند. ... اینها چیزهایی بوده است ـ و بیشتر از اینها ـ که اینها مطالعه کرده اند، شرق را تماماً مطالعه کرده اند که باید چه جور این شرق را چاپید و چه قدرت هایی می تواند جلوی این چاپیدن را بگیرد و چه طور باید این قدرتها را مهار کنند که نتوانند."
ـ دولت های دست نشانده عامل نفوذ به جهان اسلام: امام راحل (ره) در سال 1365 در پیام برائت از مشرکین برای حجاج ضمن انتقاد از منفعل بودن امت اسلامی در برابر استکبار جهانی از عوامل نفوذی و جنایتکار بیگانگان در کشورهای منطقه نام می برند: "و اکنون نیز که بازیگران حرفه ای با ترفندهای مختلف می خواهند سلطۀ غارتگرانۀ سال های طولانی را حفظ و از وحدت مسلمین و از اسلام بزرگ که سیلی خوردهاند و سخت آشفته هستند، عمال معلوم الحال خود را به راه انداخته اند تا نگذارند اسلام به پیروزی برسد؛ همچون حسن مراکشی [ملک حسن، شاه مراکش مغرب] که با ملاقات و دست دوستی دادن به «پِرِز» [شیمون پرز]به اسلام و ملت های مسلمان بویژه ملت عرب و فلسطین خیانت فاحش نابخشودنی نموده و بر ملت و دولت های اسلامی و عربی است که با برخورد قاطع دست این خیانتکار را قطع کنند؛ و چون حسین اردنی،[ملک حسین، شاه اردن] این دلال دوره گرد خیانتکار که تا دولت های منطقه را به دام شیطان بزرگ نیندازد از پای نخواهد نشست؛ و چون «حسنی مبارک» نسخۀ دوم انورسادات و دیگر خائنین به اسلام را از خود برانند که اینانند که شما را بازیچۀ خود قرار داده اند تا متعمداً یا بدون عمد سد راه شرف و عزت اسلام شوند."
ـ دخالت آمریکا در امور داخلی ایران مصداق نفوذ استکبار: امام خمینی (ره) درباره نفوذ و دخالت همه جانبه آمریکا در امور داخلی ایران در جمع دانشجویان و ایرانیان مقیم اروپا در نوفل لوشاتو پاریس می فرمایند: "امریکا الآن در تمام شریانات مملکت ما دست دارد. یک «مملکت مترقی»! اول نمودِ ترقی این است که یک مملکتی مستقل باشد، خودش سرپای خودش باشد؛ کجای این مملکت ما مستقل است؟ آن از یک طرف می کشد و آن از یک طرف [دیگر]می کشد. آن پنجه اش در اعماق چاه های نفت ما فرورفته است، آن [یکی]پنجه اش در اعماق گازهای ما فرورفته است. این «مملکت مترقی» کجایش مترقی است؟ کدام دانشگاه مترقی ما داریم؟ کدام فرهنگ مترقی ما داریم؟ کدام نظام مترقی ما داریم؟ نظامی که تحت فرماندهی مستشارهای امریکا است، این نظام است؟"
ـ ترویج مفاهیم دروغین آزادی و دموکراسی با هدف نفوذ به ایران: امام خمینی(ره) همچنین در خصوص نفوذ فرهنگ استعماری و وابستگی فکری به غرب از سوی بیگانگان اظهار می دارند: " گرفتاری های ما در این وقت یک گرفتاری کوچکی نیست. آنها [بیگانگان] سعی کردند که طرّاح بدهند برای این ممالک شرقی، و خصوصاً آنجاهایی که ذخایر بیشتر دارند. اینها سعی کرده بودند که همه چیزی که از غرب به ایران وارد می شود یک نوع خاصی باشد. فرهنگ استعماری وارد کنند به ایران؛ و ما را با تبلیغات دامنه داری که همۀ شما می دانید عاشق آن بکنند. به اسم فرهنگ غربی و دمکراسی خاص به ممالک استعماری یا نیمه استعماری وارد کنند؛ و به اسم دمکراسی غربی به خورد ما بدهند. همه چیزهایی که اینها به اسم «ترقی» و «تعالی» و «آزادی» و «دمکراسی» و «فرهنگ» و همه چیز، اینها به طرز خاصی وارد شده است به ایران. آنطور نیست که همین آزادی که در ایران در زمان این پدر و پسر در ایران وارد کردند این آزادی باشد که در غرب هست. یا این دمکراسی که ادعا می کنند و در ایران می گویند می خواهیم تعقیب کنیم، و حالا هم بازی خورده ها و یا غرض مندها دامن به آن می زنند، این دمکراسی است که در غرب پیش خود آنها هست. اینها همه وارداتی هستند؛ یعنی آزادی که برای ایران و برای ممالک شرقی اینها تحویل ماها دادند عبارت از آزادی در اموری که موجب تباهی ملت ما و جوان های ما شده است."
ـ جنایات استعمار و سلطنت پهلوی نتیجه نفوذ غرب به ایران: بنیانگذار انقلاب اسلامی درباره جنایات استعمار و سلطنت پهلوی در پاسخ به نامه یاسر عرفات می نویسند: " اسلام عزیز قرن هاست با نفوذ اجانب، مواجه با انحراف ها و کج فهمی ها است. اسلام را که یکتا مکتب الهی مبارز است، با تبلیغات سوء عمال اجانب به شکل دیگر جلوه داده اند، قرآن کریم را که دستور الهی در قتال با مشرکین و مترفین و تنها کتاب آسمانی محرک بر ضد استعمار و ظلم است، به گونه ای دیگر وانمود نموده اند، احکام نورانی و نجاتبخش اسلام عزیز یکی پس[از]دیگری پایمال اغراض استعمار به وسیلۀ عمال خبیث آنان می شود. «اسلام بزرگ» سد مقابل اجانب به دست خود فروختگان بیمایه شکسته می شود تا راه برای چپاول و غارتگری اجانب باز شود. سهل انگاری سران ممالک اسلامی و تشتت و تفرقۀ آنها موجب سلطۀ روزافزون مستعمرین بر مقدسات و مقدرات مسلمین شده است. ما در طول پنجاه سال سلطنت غیر قانونی دودمان سیاه روی پهلوی که مستقیماً و به حسب اعترافات شاه فعلی مأمور اجانب بوده اند، مبتلا به مصایبی بوده ایم که «تصغر عندها المصائب».[مصیبت ها نزد آن کوچک است] ما در زمان شاه سابق شاهد کشتارها، چپاول ها، اختناق های طاقت فرسا بودیم.
ـ نفوذ غرب در نهادهای انقلابی برای بازگشت رژیمی نظیر پهلوی: امام راحل (ره) همچنین در خصوص نقشه دشمنان برای اعمال نفوذ در جمهوری اسلامی ایران در سخنانی فرمودند: " در همۀ قشرها عمال آنها [بیگانگان] نفوذ کردند همه جا؛ در نفت، در مراکز نفت هستند از اینها. در هر جایی که شما بروید؛ در ارتش، در ژاندارمری، در سپاه پاسداران، در کمیته ها، در ادارات از این قماش مردم هستند که اینها یک مقدارشان منفعت های زیادی که در آن زمان می بردند، از دستشان رفته است و برای اعادۀ آن می خواهند یک رژیمی نظیر آن رژیم پیش بیاید. یک عده شان هم که قدرت های بزرگند، آنها هم منافعشان از دستشان رفته است و دستبردار به این زودی نیستند. در همۀ این قشرها به طورهای مختلف نفوذ کردند و دارند ایجاد خلاف می کنند.
نفوذ امروزه تأثیر گذارترین راهکار دشمن برای مقابله با جمهوری اسلامی و سایر کشورهای مستقل جهان است. استکبار جهانی به رهبری آمریکا و همپیمانان غربیاش طی حدود یکصد سال گذشته بیشترین خسارت ها را از این طریق به ملت ایران و منطقه وارد کرده اند. امام خمینی (ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی همچون بسیاری از آزاد اندیشان جهان چه از همان آغاز مبارزاتشان علیه رژیم پهلوی و چه پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سخنرانی ها و پیام هایشان همواره بر موضوع استفاده دشمن از حربه نفوذ برای اعمال سلطه اش و بهره گیری از مهره های داخلی در ایران و بسیاری از جوامع اسلامی و منطقه تأکید داشتند. استفاده دشمنان جمهوری اسلامی به ویژه آمریکا و رژیم صهیونیستی از ابزار نفوذ در ساختارهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، علمی و...کشور از خطراتی است که همیشه امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی نسبت به آن به مسئولین و مردم هشدار داده و خواستار لزوم هوشیاری آنان در این خصوص بودند. موضوعی که خطر آن در سال های اخیر بیشتر مشهود است. در این پژوهش به بخشی از حربه های نفوذ غرب در ایران و منطقه از نگاه امام خمینی (ره) پرداخته شد. با توجه به اهمیت موضوع نفوذ، در آینده پژوهش های دیگری در این خصوص ارائه خواهد شد.