تکاپو برای بازگرداندن سوریه به اتحادیه عرب

یک نشست و دو بیانیه

 به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صداوسیما؛ وزارت خارجه عربستان اعلام کرد که نشست مشورتی وزرای خارجه شورای همکاری و عراق و مصر و اردن در جده با توافق بر برداشتن گام‌های بیشتر جهت تحقق ثبات در سوریه و تقویت نهادهای حکومت به پایان رسید.

در بیانیه رسمی وزارت خارجه عربستان که بامداد شنبه منتشر شد، آمده که وزرای خارجه این کشورها توافق کردند که راه حل سیاسی تنها راه حل بحران سوریه است و تأکید کردند که لازم است کشورهای عربی نقشی پیشگام در تلاش‌ها برای پایان دادن به این بحران داشته باشند.

نشست مشورتی کشورهای عربی برای بازگشت سوریه به اتحادیه عرب جمعه شب در جده با حضور نمایندگان و مقامات نُه کشور برگزار شد و در بیانیه پایانی، کشورهای اردن، مصر و عراق به همراه اعضای شورای همکاری خلیج فارس بر وحدت سوریه تاکید و خواستار بازگشت آن به جمع کشورهای عربی شدند.

نشست مشورتی کشورهای عربی و اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس با حضور هشت وزیر امور خارجه عرب و مشاور دیپلماتیک رئیس امارات با هدف تبادل‌نظر درباره وضعیت سوریه و بازگشت آن به اتحادیه عرب، در جده برگزار شد.

نشست جده یک ماه پیش از برگزاری نشست سران اتحادیه عرب به میزبانی عربستان برگزار شد.

وزیران خارجه شرکت کننده در نشست مشورتی جده عربستان بر ضرورت حمایت از همه تلاش‌های انجام شده به منظور دست یابی به راهکار سیاسی بحران سوریه تاکید کردند.

در بیانیه پایانی این نشست آمده است: وزیران خارجه شرکت کننده به بیان دیدگاه‌های خود درباره تلاش‌های انجام شده به منظور دست یابی به راهکار سیاسی در سوریه به نحوی که همه تبعات آن پایان یابد، تاکید کردند.

در ضمن، در بیانیه پایانی نشست جده بر لزوم «پایان دادن به حضور شبه‌نظامیان مسلح» و دخالت خارجی در سوریه تاکید شده است.

این در حالی است که در حال حاضر، بخشی از اراضی شمال غربی سوریه در اختیار گروه‌های شورشی هم‌پیمان با ترکیه است و بخش‌های وسیعی از شمال شرق آن کشور در اختیار گروه «نیروهای دموکراتیک سوریه» است که نیروهای کرد چپ‌گرا در آن محوریت دارند و از حمایت نظامی آمریکا نیز برخوردارند.

همچنین اردن پیشنهاد تشکیل یک گروه عربی مشترک برای همکاری مستقیم با نظام سوریه درباره طرحی سرنوشت‌ساز به منظور پایان بحران را ارائه داده است. نقشه راه مطرح شده شامل تمام مسائل اصلی و حل بحران است تا سوریه مجدداً بتواند به اتحادیه عرب بپیوندد. در پیش گرفتن روش گام به گام برای پایان بحران سوریه و در نهایت اجازه دادن به این کشور برای بازگشت به اتحادیه عرب پایه و اساس نقشه راه اردن است.

نشست جده مکمل روند آشتی ریاض- دمشق و ابوظبی- دمشق

یک روز قبل از برگزاری نشست جده، وزارت خارجه عربستان سعودی در بیانیه‌ای اعلام کرد که بن فرحان، وزیر امور خارجه و «فیصل المقداد» همتای سوری او، درباره «گام‌های لازم برای رسیدن به یک راه‌حل سیاسی جامع برای بحران سوریه که به همه پیامدهای آن پایان دهد، به آشتی ملی دست یابد، و به بازگشت سوریه به جمع کشورهای عربی و از سرگیری نقش عادی آن در اتحادیه عرب کمک کند، گفت‌وگو و رایزنی کردند.»

ریاض و دمشق در پایان سفر رسمی «فیصل المقداد»، وزیر امور خارجه سوریه به شهر جده عربستان در پاسخ به دعوت شاهزاده «فیصل بن فرحان آل سعود»، وزیر امور خارجه این کشور، یک بیانیه مطبوعاتی مشترک صادر کردند که در آن، ضمن استقبال از آغاز روند از سر گیری خدمات کنسولی و پروازهای میان دو کشور، اهمیت تقویت امنیت و مبارزه با تروریسم در همه اشکال را مورد تاکید قرار دادند.

دراین بیانیه مطبوعاتی مشترک که چهارشنبه شب منتشر شد، آمده است: پادشاهی عربستان سعودی در چارچوب علاقه و اهتمام به هر چیزی که در خدمت مسائل امت عرب و توسعه منافع کشورها و ملت‌های آن باشد از «فیصل المقداد» وزیر خارجه سوریه برای سفر به عربستان دعوت کرد و وزیر امور خارجه سوریه در ۲۱ رمضان بنا به دعوت فیصل بن فرحان آل سعود وزیر خارجه عربستان از این کشور دیدن کرد.

نشستی بین دو طرف برگزار شد که در آن تلاش‌های انجام شده برای دستیابی به راه‌حل سیاسی در حل بحران سوریه که وحدت، امنیت، ثبات، هویت عربی و تمامیت ارضی سوریه را حفظ کند به گونه‌ای که به نفع مردم این کشور باشد، مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

سفر المقداد به عربستان سعودی دو روز قبل از نشست کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس و همچنین اردن، مصر و عراق درجده برای بررسی موضوع بازگشت سوریه به اتحادیه عرب، انجام شد.

در یک دهه گذشته عربستان مهم‌ترین دشمن دولت سوریه در منطقه به‌حساب می‌آمد. اما با کم‌رنگ شدن جنگ‌داخلی در سوریه، بالاخره ریاض هم به برقراری روابط مجدد با این کشور متقاعد شد. حالا مقامات این کشور اعلام کرده‌اند که آماده گفتگو با دولت اسد هستند و عربستان می‌خواهد او را برای نشست اتحادیه عرب به کشورش دعوت کند. ین اتفاقات نشان می‌دهد که کشورهای عربی منطقه به عنوان دشمنان سرسخت اسد خود را برای پذیرش اسد در جمع آماده می‌کنند.

با توجه به نقش تخریبی عربستان در بحران دوازده ساله سوریه و شکست تلاش‌های برخی کشورهای عرب منطقه برای فروپاشی دولت بشاراسد، حالا دولت سوریه توانسته بر اوضاع داخلی مسلط شود و بیش از ۹۵ درصد از اراضی این کشور از گروهک‌های تروریستی پاکسازی شده.

بر اساس گزارش‌های موجود عربستان در طول ۱۲ سال حدود ۸۰ میلیارد دلار کمک مالی در اختیار گروهک‌های تروریستی و مخالفین دولت بشار اسد قرار داد اما هیچ‌گونه نتیجه‌ای به دست نیاورد و دولت اسد توانست به‌رغم خرابی‌ها به اوضاع مسلط شود. لذا محمد بن سلمان ولیعهد عربستان بعد از یک سلسله اشتباهات استراتژیک و بزرگ به این نتیجه رسید که ادامه شیوه‌های تهاجمی و تخریبی هیچ دستاوردی برای سعودی‌ها ندارد.

همزمان با تلاش های منطقه ای برای بازگرداندن سوریه به جمع کشورهای عرب، «بشار اسد»، رئیس جمهوری این کشور نیز طی دو ماه گذشته در نخستین سفر خود به دو کشور عربی از زمان آغاز بحران کشورش، از عمان و امارات دیدار و با رهبران این کشور درباره توسعه روابط گفتگو کرد.

روند همگرایی عربستان با سوریه در سال ۲۰۱۸ زمانی که امارات و بحرین روابط خود را با دمشق ازسرگرفتند، آغاز شدند و با سفر فیصل مقداد، وزیر خارجه سوریه به جده پیشرفت چشمگیری در این زمینه حاصل شد. این اولین سفر یک دیپلمات برجسته سوری به عربستان از زمان قطع روابط دیپلماتیک دو کشور در سال ۲۰۱۲ بود. اتحادیه عرب عضویت دولت سوریه در این اتحادیه را در ۱۲ نوامبر ۲۰۱۱ به دلیل جنگ در سوریه به حالت تعلیق درآورده بود.

در پی وقوع زلزله مهیب هفت و هشت دهم ریشتری در شمال غرب سوریه (و جنوب ترکیه) که خسارت‌های زیادی به بار آورد، باب کمک‌های برخی کشورهای جهان به سوریه باز شده و چند هیات سیاسی، پارلمانی به دمشق سفر کردند وبدین ترتیب راه بازگشت دمشق به اتحادیه عرب هموار شد. کشورهایی همچون قطر نیز دفتر معارضان سوری در دوحه را بستند و ریاض چراغ سبز خود را برای برقراری رابطه و رفع کدورت‌ها با دمشق نشان داد. ترکیه نیز طی چند ماه گذشته بارها اعلام کرده که خواهان برقراری رابطه با سوریه است.

عربستان از امریکا رودربایستی دارد اما همچنان راه خود را می رود

به نوشته فرانس پرس عربستان سعودی به طور کامل تلاش‌ها برای بازگشت سوریه به جهان عرب را رهبری می کند، اما زیر چتر حمایتی اعضای شورای همکاری خلیج فارس. ریاض انتظار ندارد که همه اعضا در این زمینه موضع واحدی اتخاذ کنند، اما سعودی‌ها حداقل تلاش می‌کنند تا در صورت به رای گذاشتن این موضوع، کشورهایی همچون قطر با بازگشت سوریه به اتحادیه عرب مخالفت نکنند.

اکنون با برگزاری نشست جده مسیر بازگشت سوریه به اتحادیه عرب بیش از پیش هموار شده است و مخالفان این روند و درراس آن امریکا و رژیم صهیونیستی در برابر عمل انجام شده قرار گرفته اند.

پیش ازاین امریکا مدعی شده بود که مراکش، کویت، قطر، یمن و مصر در حال حاضر با بازگشت سوریه به اتحادیه عرب مخالف هستند حال آنکه در اصل این خود امریکاست که مخالف این روند بوده است.

ویلیام برنز، مدیر آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) طی سفر اعلام نشده خود به عربستان از تصمیم مقامات سعودی برای بهبود روابط با ایران و سوریه ابراز ناخرسندی کرد.

برنز به محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان گفت، آمریکا از تلاش ریاض برای بهبود روابط با ایران و سوریه که همچنان تحت تحریم‌های غرب هستند، شوکه شده است.

با این حال همچنانکه روزنامه امریکایی وال استریت ژورنال نیز تصریح کرده ریاض تصمیم خود را گرفته و رویکرد عربستان بر این اساس است که زمان آن رسیده تا امتیازهایی از جمله درمورد درگیری‌های منطقه‌ای بدهد تا ریاض مسایل مهمتری همانند طرح‌های توسعه اقتصادی و رویکرد ۲۰۳۰ را پیش ببرد.

دعوت پادشاه عربستان از ابراهیم رئیسی برای دیدار از ریاض و دعوت از بشار اسد برای شرکت در نشست سران اتحادیه عرب در ریاض نشان می دهد که عربستان سعودی در صدد ترمیم مناسبات خود با محور مقاومت و در راس ان محورتهران- دمشق است.احمد کاظم زاده