چکیده پژوهش

- بیشترین اظهارات و تبلیغات رسانه ­ای به نوعی با الزام شماره 1 در خصوص «اخذ تضمین­ های کافی در لغو تحریم­ ها است.» و پس از آن با الزام شماره 2 یعنی نقض برجام با هرگونه تحریم جدید به هر بهانه ­ای .. مرتبط است.

- تکرار و فراوانی هرکدام از الزام ­ها فصلی و مناسبتی است یعنی با توجه به طرح هر یک از موضوعات مربوط به برجام در نتیجه الزامات متناسب با آنها نیز رسانه ­ای می­ شود. مثلا هرگاه سخن از نوسازی اراک بوده الزامات مربوط به آن یعنی الزام سه و چهار رسانه­ ای شده است. اما در مقابل این اصل، استثنایی وجود دارد که می­ توان آن را مبحثی تقریبا دائمی دانست چون مربوط به اصل برجام و کلیت آن است و همین امر باعث شده که همیشه کم و بیش ردی از آن در تبلیغات رسانه­ ای زمان­ های مختلف مشاهده شود و آن مبحث تحریم و الزامات 1 و 2 است که بیشترین فراوانی رسانه ­ای را به خود اختصاص می دهد.

- تکرار­های فراوان نشان از اهمیت موضوع تحریم و پیوستگی آن با برجام دارد به این معنا که اجرای کامل و دقیق برجام با تداوم تحریم­ ها غیر ممکن است. البته می ­توان به استناد اخبار و اسناد موجود علت این تداوم تحریم­ ها را سیاست عملی واشنگتن در قبال برجام دانست از این رو بدعهدی آمریکا در فضای سیاسی و رسانه ای ایران، برخی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا و همچنین روسیه مورد انتقاد قرار گرفته است. این در حالی است که در نقطه مقابل محافل سیاسی و رسانه ای آمریکا به دنبال توجیه بدعهدی آمریکا در اجرای برجام هستند.

- بررسی و تحلیل اظهارات و تبلیغات رسانه ای درباره برجام نشان می­ دهد که در میان الزامات ، الزام نهم و همچنین الزام هشتم به ترتیب حجم کمتری از اظهارات و فضای تبلیغات رسانه ای را به خود معطوف کرده اند. الزام نهم مربوط به رصد دقیق برجام است. به نظر می­ رسد یکی از علل کم حجم بودن تبلیغات رسانه­ ای در این زمینه ؛ فعالیت اندک یا رسانه ای نشدن اقدامات کمیته‌ رصد و نظارت بر اجرای برجام بوده است. این درحالی است که رصد دقیق بر روند اجرای برجام به منظور جلوگیری از تخلفات احتمالی طرف غربی از تعهدات برجامی خود امری است کاملا مهم و ضروری که رهبر معظم انقلاب نیز بر این ضرورت تصریح فرموده ­اند . بنابراین شایسته بلکه ضروری است کمیته یادشده ضمن افزودن بر میزان فعالیت خود، از اقدامات رسانه ­ای (اطلاع رسانی به مردم) در این خصوص اهمال نکند.الزام هشتم هم مربوط به ضرورت مراجعه به اسناد مذاکرت در صورت وجود ابهام است.به نظر می رسد ؛ با توجه به ابهام زایی محافل سیاسی و رسانه ای آمریکا و افشاء جهت دار و هدفمند برخی از محتوای مذاکرات، تمرکز هوشمندانه محافل سیاسی و تبلیغی جمهوری اسلامی بر روی این موضوع می تواند بستر تبلیغی مناسب برای به دست گرفتن ابتکار عمل سیاسی و رسانه ای در تفسیر برجام را فراهم آورد.

پژوهش خبری صدا و سیما: پس از نُه دور مذاکرات سخت و فشرده و چندین تمدید در بازه زمانی سیزده ماهه بالاخره در تاریخ 23 تیر 94 بیانیه جمع‌بندی مذاکرات هسته­ ای ایران و 1+5 مبنی بر امکان دستیابی به توافق جامع (برجام) توسط مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و طرف ایرانی قرائت شد. اندکی پس از آن برنامه جامع اقدام مشترک پس از بررسی­های کارشناسی مفصل در مجلس شورای اسلامی در تاریخ 21/ 7/ 94 تصویب و فردای آن روز از سوی شورای نگهبان به تایید رسید. رهبر معظم انقلاب نیز در تاریخ 29/ 07/ 94 ضمن نامه ­ای به رئیس جمهوری که حاوی الزامات نُه­ گانه در اجرای برجام بود، این برنامه را با عنایت به طی مراحل مختلف برای اجرا ابلاغ فرمودند. بنابراین برجام از آن تاریخ تاکنون وارد دوره جدید و در عین حال مهمی شده که برخی آن را دوره پسا برجام یعنی دوره اجرای برجام می ­نامند. این دوره از این نظر که ناظر به چگونگی اجرای برجام می ­باشد، قطعا حائز اهمیت فراوان است. از این رو معظم له در نامه­ ای به رئیس جمهوری نکات مهم و ضروری را در قالب الزامات نُه گانه تبیین و ابلاغ نمودند.

در بولتن حاضر که اختصاصا به موضوع الزامات نه گانه اختصاص دارد، تلاش شده است که تبلیغات رسانه ­­ای و واکنش ­های داخلی و خارجی را که در برگیرنده مطالب مرتبط با الزامات نه گانه می­ باشد را تنها اندکی بعد از نامه رهبر معظم انقلاب (29 مهر 94)، تاکنون (شهریور95)، در قالب شکلی تفکیکی – آماری در اختیار پژوهشگران ، برنامه ­سازان و فعالان رسانه ­ای قرار دهد.

متن کامل این مطلب در اینجا قابل دریافت است.

پژوهش خبری صدا و سیما// پژوهشگر: مرتضی هوشیار