پژوهش خبری صدا و سیما: مجمع کارآفرینان ایران از دی ماه ۱۳۹۲ با هدف کمک به اصلاح و بهبود سیاست های کارآفرینی، برقراری نظام یکپارچه راهبردی در توسعه و ترویج کارآفرینی و ایجاد شبکه‌های اطلاعاتی و ارتباطی میان کارآفرینان کشور با رویکرد کمک به دولت برای بهبود شرایط محیط کسب و کار به منظور ایجاد اشتغال و کاهش نرخ بیکاری با حضور جمع کثیری از تولیدکنندگان مطرح کشور که همگی دارای مجموعه بزرگی از نیروی کار در مجموعه های تحت مدیریت خود دارند ، تشکیل شد و موفق به اخذ مجوز از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گردید.

این گزارش که توسط آقای مجتبی راعی کارشناس مجمع کارآفرینان تهیه شده است؛ نگاهی دارد به روند تاسیس مجمع کارآفرینان و اهداف این مجمع و معرفی کارآفرینان برتر و مقایسه ای اجمالی از وضعیت کارآفرینی در ایران با سایر کشورها.  

 اهداف مجمع کارآفرینان :

- ایجاد تشکلی خاص و سازماندهی شده در راستای حمایت از تولیدات داخلی و هماهنگی هر چه بیشتر کارآفرینان کشور خصوصا در بخش صنعت و فراهم نمودن موجبات بهبود کیفیت و بالا بردن میزان بهره وری و دفاع از حقوق اعضا در کلیه مراحل و مجامع.

 - برقراری نظام مدیریت یکپارچه راهبردی در توسعه و ترویج کارآفرینی

- کمک به اصلاح و بهبود سیاست های حمایتی از کارآفرینان کشور و کشف و بهره گیری مطلوب از ظرفیت های بالقوه آنان

- نهادینه ساختن فعالیت های آموزشی، پ‍ژوهشی، مشاوره ای و ترویج کارآفرینی و انسجام بخشی به کارآفرینی متناسب با نیازهای توسعه ملی

- کمک به ساماندهی فعالیت های مرتبط با کارآفرینان و نهادینه سازی فرهنگ کارآفرینی در جامعه همراه با تقویت نهادهای پشتیبانی کننده توسعه کارآفرینی

- کمک به ایجاد تعامل منطقی و مناسب میان کارآفرینان، دولت، بانکها و سایر نهادهای مرتبط و ذیصلاح و تعامل مستمر بین مدیران ارگان های حاکمیتی با کارآفرینان بخش غیر دولتی در جهت تصمیم سازی و پیشبرد برنامه های توسعه

- ایجاد شبکه های اطلاعاتی و ارتباطی میان کارآفرینان کشور در سطح محلی، ملی و جهانی و یکپارچه سازی برنامه ها و فعالیت های داخلی و بین المللی معطوف به کارآفرینی

- شناخت فرصت ها و تهدیدهای بر سر راه کارآفرینان و مدل سازی و ارائه الگوهای کارآفرینی متناسب با مزیت های نسبی

- تلاش برای ارتقا جایگاه و منزلت اجتماعی کارآفرینان به منظور الگو سازی تولید ثروت ملی با تفکر ناب

- برگزاری نشست های هم اندیشی و تعاملات لازمه بین کارآفرینان

- کوشش در جهت استیفای حقوقی صنفی و خواست های مشروع و قانونی اعضاء

- جمع آوری اطلاعات، بررسی و تحقیق درباره مشکلات، شناخت نیازها و اولویت ها

- کوشش در ارتقای ظرفیت تولید، با بررسی، شناخت و استقرار روشهای نوین کنترل کیفیت

- کوشش در جهت هماهنگی در آموزش و تامین نیروی انسانی مورد نیاز

- عضویت و ایجاد ارتباط با تشکل ها و سازمان های مرتبط با وظایف مجامع صنفی با کانون های استانی، در داخل یا خارج از کشور در چارچوب فعالیت های صنفی و قوانین و مقررات کشور

- ارائه نظر مشورتی و حقوقی در خصوص تهیه لوایح و طرحهای مربوط به قوانین کارآفرینی و ارائه به دولت و مجلس

 موفق ترین کارآفرینان ایرانی به گفته وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در چند دهه گذشته: 

- موسس شعبه های هایدا

- موسس شرکت صنایع چوبی بهار نارنج

- موسس شرکت الکترو کویر

- موسس شرکت تماس گسترکیش(تولیدکننده تابلوی مدیریت انرژی ساختمان

- موسس شرکت نخ و طناب مظفری

- موسس، مخترع و تولیدکننده خمیر سوسک کش " امحاء"

- موسس صنعت کفش ملی ایران

- موسس شرکت گروه صنعتی گلرنگ

- موسس شرکت ترخینه

- موفق ترین فروشنده ایرانی

- موسس بزرگترین فروشگاه اینترنتی

- موسس شرکت اسباب بازی آذین

- موسس شرکت بهروز

- موسس شرکت کاچیران

و....

 بررسی وضعیت ایران در مقایسه با سایر کشورها

همانطور که از گزارش موسسه توسعه کارآفرینی جهانی مشخص است، کشور ایران هنوز اقتصادی مبتنی بر عوامل تولید دارد.

به عبارتی هنوز نیروی کار به شکل کاملا تخصصی مورد استفاده قرار نمی گیرد. عدم شایسته سالاری در استخدام ها در این گزارش به خوبی خود را نشان داده است. همچنین منابع مصرفی بیشتر منابع طبیعی هستند. این در حالی است که حتی کشور آفریقای جنوبی در این گزارش در قلمرو کشورهای کارایی محور قرار گرفته است.

مآخذ: سایت موسسه توسعه کارآفرینی جهانی (Global Entrepreneurship Development Institute)

رنگ قهوه ای تیره نشان دهنده وضعیت بسیار بد کارآفرینی بوده است و هرچه به سمت رنگ سبز حرکت می کنیم، نشان دهنده وضعیت بهتر کارآفرینی است.

همانطور که از نمودار فوق مشخص است، وضعیت کارآفرینی در کشورایران نسبت به بیشتر کشورهای دنیا در رده های بسیار پایینی قرار دارد. در حالی که در کشورهای اروپایی وضعیت کارآفرینی بسیار خوب است.

همچنین مقدار شاخص GEDI که نشان دهنده وضعیت کارآفرینی در دنیا می باشد، در سال 2016 (28.8)نسبت به سال 2014 (24.2)رشد داشته است و رتبه ایران از 100 در سال 2014 به رتبه 80 در سال 2016 رسیده است که نشان دهنده یک پیشرفت خوب بوده است:

همچنین در گزارش سال ۲۰۱۶ شاخص جهانی کارآفرینی، رتبه ایران در میان ۱۳۰ کشور جهان، ۸۰ و در میان ۱۵ کشور منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا ۱۴ است که این موضوع جای تامل بسیار دارد. بهترین امتیاز ایران در قسمت مهارت های استارت آپ­ها  با اخذ امتیاز ۰.۷۱ (میانگین جهانی ۰.۴۲( و پایین ترین امتیاز در رکن بین المللی سازی با اخذ امتیاز ۰.۰۹ )میانگین جهانی ۰.۴۱) است. شکاف آشکاری که در بخش نتایج کارآفرینانه که به فعالیت های پس از کارآفرینی باز می گردد (به ویژه کارآفرینی بین الملل و انتظارات رشد بالا) نیازمند بستر سازی ها و حمایت های دولتی است.

بیشترین کارآفرینی انجام شده در صنایع غذایی، خدمات آموزشی و محصولات نفتی رخ داده است. که نیازمند تسهیلات و حمایت های دولتی برای توانمند سازی تجاری این صنایع در بعد بین المللی است. چالش هایی که برای کارآفرینی در کشور ایران وجود دارد و GEM  آنها را بیان کرده است عبارت اند از:

-  نوسانات شدید در نرخ ارز

- مالیات های بالا

- مشکل تامین مالی برای شرکت های تولیدی

- تعرفه واردات

-  عدم هماهنگی بین وزارتخانه های دولتی و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در اجرای سیاست ها و تصمیمات دولت

- عدم وجود یک سیستم یکپارچه ملی برای توسعه کارآفرینی و بهبود محیط کسب و کار

برای مقایسه شاخصه های کارآفرینی ایران با برخی از کشورها، شاخصه های کارآفرینی در کشور ایران، ژاپن، هند و چین رسم شده است.

همانطور که از نمودار مشخص است، شاخص بین المللی بودن کارآفرینی در ایران حتی از کشور هند هم پایین تر است که نیازمند توجه مسئولان به این موضوع است. و باید به خصوص در شرایط پس از برجام که درجه باز بودن اقتصاد افزایش یافته است سیاست ­های تسهیل تجاری برای کارآفرینی و صادرات و بازاریابی محصولات کارآفرینان کشور بیش از پیش مهیا شود. اما همانطور که نشان داده شده است، موفقیت استارت آپ­ها در کشور ایران بسیار بالاتر از سایر کشورها است.

جمع بندی و ارائه راهکارها:

با بررسی شاخصه های کارآفرینی در کشور و مقایسه آنها با سایر کشورها می توان پتانسیل بالای اقتصاد کشور برای رشد استارت آپ ها را مشاهده کرد. این در حالی است که در بین المللی سازی کارآفرینی مشکلات عدیده ای وجود داشته و در این مورد عملکرد ضعیفی داشته ایم که لازم است با تسهیلات صادراتی و بازاریابی بین المللی این نقیصه برطرف شده بتوان استارت آپ ها را به راحتی تجاری سازی و راهی بازارهای بین المللی کرد.

همچنین برای عبور از اقتصاد مبتنی بر عوامل تولیدبه سمت اقتصاد نوآور لازم است با سیاست های تعرفه ای هوشمندانه فشار رقابتی بر بخش های مختلف اقتصاد را به صورت هوشمند و آینده نگر افزایش داد. همچنین با خصوصی سازی بخش های اقتصادی دولتی به خصوصی، می توان انگیزه مدیران برای کسب سود بالاتر که نیازمند افزایش رقابت و نوآوری و خلاقیت است را بالا برد. این کار نیاز به شایسته سالاری را افزایش داده و همچنین دولت باید در بعد سیاست گذاری، برنامه ای برای از بین بردن انگیزه های فرار مغزها را آماده و اجرایی سازد. برخی از موارد که لازم است دولت و بانک ها برای حمایت از کارآفرینی مد نظر قرار دهند عبارت است از:

1- ایجاد صندوق های سرمایه گذاری خطر پذیر

2- حمایت از قانون مالکیت فکری

3- کمک به تجاری سازی اختراعات

4- ایجاد شبکه ای برای کشف پتانسیل های موجود و ایجاد بستر مناسب برای شکوفا کردن این استعداد ها

5- افزایش امکان پیوند میان صنعت و دانشگاه

6- برپایی بازارچه های کارآفرینی

7- کاهش بوروکراسی دولتی برای کارآفرینان 

پژوهش خبری صدا و سیما //  

پژوهشگر:مجتبی راعی کارشناس مجمع کارآفرینان 

*منابع در آرشیو موجود است.