پخش زنده
امروز: -
نگاه کارشناسی:
بررسی فرصت ها و چالش های بخش صنعت با رویکرد تقویت تولید ملی
بخش صنعت و معدن به دلیل اهمیت و نقشی که در اقتصاد ایفا می کند، به عنوان اصلی‌ترین حوزه در جهت تحقق اهداف سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی محسوب می‌شود، چراکه از کانال‌های متعددی زمینه‌های تحقق سیاست‌های یاد شده را فراهم می‌سازد.
پژوهش خبری: توسعه صنعتی برای برنامه‌های توسعه ملی از جنبه های مختلف دارای اهمیت است. اشتغال زایی، رفع فقر، استفاده از نیرو‌های متخصص، بهبود جایگاه منطقه‌ای و بین المللی، رفع نیاز‌های داخلی و اعتلای هویت ملی از جمله وجوه توسعه می باشد که به توسعه صنعتی گره خورده است.
همچنین باید گفت؛ توسعه صنعتی، توسعه همه جانبه اقتصادی را در بر دارد و از سوی دیگر دستیابی به توسعه صنعتی نیازمند وجود یک راهبرد توسعه‌ای منسجم و عملیاتی و نیز عزم جدی ملی برای حرکت در آن مسیر است.
بخش صنعت و معدن یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی و بزرگ‌ترین بخش مولد (در کنار بخش کشاورزی) کشور به شمار می‌رود؛ به‌طوریکه این بخش، سهمی معادل ۱۷ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور، ۶۳ درصد از اشتغال بخش مولد و ۳۳ درصد از اشتغال کل کشور را تأمین می‌کند، بنابراین، این بخش می تواند نقش مهمی در تولید و اشتغال کشور ایفا کند.
از این‌رو، بخش صنعت و معدن به دلیل اهمیت و نقشی که در اقتصاد ایفا می کند، به عنوان اصلی‌ترین حوزه در جهت تحقق اهداف سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی محسوب می‌شود، چراکه از کانال‌های متعددی زمینه‌های تحقق سیاست‌های یاد شده را فراهم می‌سازد.
اما، آمار‌های کلان صنعت در کشور نشان می دهد وضعیت این بخش چندان مطلوب نیست و با توجه به اهداف بلندمدت تعیین شده در سند چشم‌انداز بیست‌ساله کشور یعنی افق ۱۴۰۴ و همچنین نیاز به طی مسیر توسعه صنعتی، شناسایی نیاز‌های حمایتی در بخش‌های مختلف صنعت کشور، به‌ویژه بخش تولید و اتخاذ سیاست‌هایی برای پیشبرد اهداف صنعتی در بلندمدت ضروری است.
فرصت‌های پیش روی بخش صنعت
.................
۱ ـ فراهم کردن امکانات و زیرساخت‌های لازم برای جذب سرمایه گذاری خارجی؛
۲ ـ امکان بهره مندی از ظرفیت‌های ترانزیتی و کریدور‌های تجاری کشور؛
۳ ـ بهره مندی از نیروی انسانی متخصص
۴ ـ برخورداری ایران از موقعیت استراتژیک در منطقه
چالش ها و مشکلات بخش صنعت
.................
۱ ـ بی ثباتی در تصمیم گیری و سیاست گذاری‌ها
۲ ـ نامناسب بودن زیرساخت‌ها و عدم بهره گیری از دانش فنی
۳ ـ نامساعد بودن فضای کسب و کار
۴ ـ عدم تأمین منابع مالی بخش صنعت
۵ ـ عدم حمایت از تولید کننده
۶ ـ مشکلات درون بنگاهی و برون بنگاهی
۷ ـ عدم ارائه اطلاعات کامل و شفاف
ـ ضرورت های بهبود بخش صنعت در راستای سیاست های اقتصاد مقاومتی
...................................
- ایجاد یک مدل ذهنی از صنعت
- شکل گیری زنجیره ارزش در صنعت؛ (بخش تأمین کننده مواد اولیه و نیروی انسانی متخصص و دانش فنی لازمه شکل گیری این زنجیره است (R&D). این‌ها حلقه زنجیر است و با برقراری رابطه بین زنجیره تولید، فراروی و... می توان فضای رقابتی در صنعت ایجاد کرد.)
- ابتدا باید تعریفی از اولویت بندی صنعتی مان داشته باشیم؛ اولویت اول صنعتی ما در تأمین سلامت و سبد خانواده یعنی صنعت مواد غذایی و دارویی است.
-باید قبول کنیم که ما نمی توانیم تولید کننده همه چیز باشیم. باید کشور‌های دیگر را نیز به خودمان وابسته کنیم؛ یعنی اگر من داروی سرطان خاص دارم و اگر کشوری فلان دارو را به ما نمی دهد ما نیز داروی سرطان را نمی دهیم. یعنی در زنجیره بین المللی وارد شویم و این یکی از مؤلفه هایی است که می تواند اقتصاد مقاومتی را شکل می دهد.
-باید سهم ما در زنجیره ارزش بین المللی و معاملات بین المللی مشخص شود، یعنی ایران در کالا‌هایی که دارای مزیت رقابتی است، سهمی در معاملات بین المللی داشته باشد؛ مثل: سهمیه اوپک.
- دستیابی به فن آوری اطلاعات نیز برای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی بسیار مهم است.
- مبادلات متقابل باید در هم تنیده شوند تا نتوانند در زمان تحریم ما را تهدید کنند؛ مثل ژاپن که پالایشگاههایش را روی نفت ایران تنظیم کرده بود.
-فرهنگ مصرف تولید ملی باید در جامعه نهادینه شود؛ پایه اقتصاد مقاومتی مردم هستند، اگر مردم به تولید ملی اعتماد و اعتقاد نداشته باشد، اقتصاد مقاومتی در حد شعار باقی می ماند.
- اگر بنا داریم هم جهت با افق ۱۴۰۴ حرکت کنیم باید محیط کسب و کار ما خیلی سریع رشد کند. اما با وجود مشکلات موجود این امر به آسانی محقق نخواهد شد.
- برای تقویت تولید ملی باید به سمت کیفی شدن محصولات و فرهنگ سازی در جامعه برای استفاده از تولید داخلی حرکت کنیم.
- قابل پیش بینی نبودن شرایط اقتصادی باعث می شود سرمایه گذار نتواند فعالانه عمل کند. بنابراین، ضرورت دارد با اصلاح قوانین و شرایط قدرت پیش بینی بنگاهها را تقویت کرد.
- یکی از ضرورت توسعه یافتگی پذیرش هزینه‌های تولید است؛ بنابراین باید با همان القاء خودباوری ملی هزینه های توسعه را پرداخت کنیم.
- حمایت از سرمایه گذاری خارجی، چراکه در شرایط فعلی، کشور با استفاده از سرمایه گذاری خارجی می تواند به صنعت کمک کند، زیرا سرمایه گذاری خارجی هم دانش فنی و هم بازار به همراه خود می آورد. عمده سرمایه گذاری خارجی ها نیز در بخش صنعت وارد می شود و حتی اگر در بخش‌های دیگر هم وارد شوند حوزه صنعت آن بخش را شامل می شود، مثل ورود به صنعت قند، کنسرو و ...
-اقتصاد مقاومتی به این معنی است که باید کاری کنیم در شرایط حاد سیاسی نتوانند ما را تحت فشار قرار دهند. استراتژیک ترین صنایع هم در این خصوص صنایع غذایی است که باید تقویت شود. (البته صنایع دارویی در گروه صنایع غذایی جای می گیرد.)
همچنین باید گفت؛ توسعه صنعتی، توسعه همه جانبه اقتصادی را در بر دارد و از سوی دیگر دستیابی به توسعه صنعتی نیازمند وجود یک راهبرد توسعه‌ای منسجم و عملیاتی و نیز عزم جدی ملی برای حرکت در آن مسیر است.
بخش صنعت و معدن یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی و بزرگ‌ترین بخش مولد (در کنار بخش کشاورزی) کشور به شمار می‌رود؛ به‌طوریکه این بخش، سهمی معادل ۱۷ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور، ۶۳ درصد از اشتغال بخش مولد و ۳۳ درصد از اشتغال کل کشور را تأمین می‌کند، بنابراین، این بخش می تواند نقش مهمی در تولید و اشتغال کشور ایفا کند.
از این‌رو، بخش صنعت و معدن به دلیل اهمیت و نقشی که در اقتصاد ایفا می کند، به عنوان اصلی‌ترین حوزه در جهت تحقق اهداف سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی محسوب می‌شود، چراکه از کانال‌های متعددی زمینه‌های تحقق سیاست‌های یاد شده را فراهم می‌سازد.
اما، آمار‌های کلان صنعت در کشور نشان می دهد وضعیت این بخش چندان مطلوب نیست و با توجه به اهداف بلندمدت تعیین شده در سند چشم‌انداز بیست‌ساله کشور یعنی افق ۱۴۰۴ و همچنین نیاز به طی مسیر توسعه صنعتی، شناسایی نیاز‌های حمایتی در بخش‌های مختلف صنعت کشور، به‌ویژه بخش تولید و اتخاذ سیاست‌هایی برای پیشبرد اهداف صنعتی در بلندمدت ضروری است.
فرصت‌های پیش روی بخش صنعت
.................
۱ ـ فراهم کردن امکانات و زیرساخت‌های لازم برای جذب سرمایه گذاری خارجی؛
۲ ـ امکان بهره مندی از ظرفیت‌های ترانزیتی و کریدور‌های تجاری کشور؛
۳ ـ بهره مندی از نیروی انسانی متخصص
۴ ـ برخورداری ایران از موقعیت استراتژیک در منطقه
چالش ها و مشکلات بخش صنعت
.................
۱ ـ بی ثباتی در تصمیم گیری و سیاست گذاری‌ها
۲ ـ نامناسب بودن زیرساخت‌ها و عدم بهره گیری از دانش فنی
۳ ـ نامساعد بودن فضای کسب و کار
۴ ـ عدم تأمین منابع مالی بخش صنعت
۵ ـ عدم حمایت از تولید کننده
۶ ـ مشکلات درون بنگاهی و برون بنگاهی
۷ ـ عدم ارائه اطلاعات کامل و شفاف
ـ ضرورت های بهبود بخش صنعت در راستای سیاست های اقتصاد مقاومتی
...................................
- ایجاد یک مدل ذهنی از صنعت
- شکل گیری زنجیره ارزش در صنعت؛ (بخش تأمین کننده مواد اولیه و نیروی انسانی متخصص و دانش فنی لازمه شکل گیری این زنجیره است (R&D). این‌ها حلقه زنجیر است و با برقراری رابطه بین زنجیره تولید، فراروی و... می توان فضای رقابتی در صنعت ایجاد کرد.)
- ابتدا باید تعریفی از اولویت بندی صنعتی مان داشته باشیم؛ اولویت اول صنعتی ما در تأمین سلامت و سبد خانواده یعنی صنعت مواد غذایی و دارویی است.
-باید قبول کنیم که ما نمی توانیم تولید کننده همه چیز باشیم. باید کشور‌های دیگر را نیز به خودمان وابسته کنیم؛ یعنی اگر من داروی سرطان خاص دارم و اگر کشوری فلان دارو را به ما نمی دهد ما نیز داروی سرطان را نمی دهیم. یعنی در زنجیره بین المللی وارد شویم و این یکی از مؤلفه هایی است که می تواند اقتصاد مقاومتی را شکل می دهد.
-باید سهم ما در زنجیره ارزش بین المللی و معاملات بین المللی مشخص شود، یعنی ایران در کالا‌هایی که دارای مزیت رقابتی است، سهمی در معاملات بین المللی داشته باشد؛ مثل: سهمیه اوپک.
- دستیابی به فن آوری اطلاعات نیز برای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی بسیار مهم است.
- مبادلات متقابل باید در هم تنیده شوند تا نتوانند در زمان تحریم ما را تهدید کنند؛ مثل ژاپن که پالایشگاههایش را روی نفت ایران تنظیم کرده بود.
-فرهنگ مصرف تولید ملی باید در جامعه نهادینه شود؛ پایه اقتصاد مقاومتی مردم هستند، اگر مردم به تولید ملی اعتماد و اعتقاد نداشته باشد، اقتصاد مقاومتی در حد شعار باقی می ماند.
- اگر بنا داریم هم جهت با افق ۱۴۰۴ حرکت کنیم باید محیط کسب و کار ما خیلی سریع رشد کند. اما با وجود مشکلات موجود این امر به آسانی محقق نخواهد شد.
- برای تقویت تولید ملی باید به سمت کیفی شدن محصولات و فرهنگ سازی در جامعه برای استفاده از تولید داخلی حرکت کنیم.
- قابل پیش بینی نبودن شرایط اقتصادی باعث می شود سرمایه گذار نتواند فعالانه عمل کند. بنابراین، ضرورت دارد با اصلاح قوانین و شرایط قدرت پیش بینی بنگاهها را تقویت کرد.
- یکی از ضرورت توسعه یافتگی پذیرش هزینه‌های تولید است؛ بنابراین باید با همان القاء خودباوری ملی هزینه های توسعه را پرداخت کنیم.
- حمایت از سرمایه گذاری خارجی، چراکه در شرایط فعلی، کشور با استفاده از سرمایه گذاری خارجی می تواند به صنعت کمک کند، زیرا سرمایه گذاری خارجی هم دانش فنی و هم بازار به همراه خود می آورد. عمده سرمایه گذاری خارجی ها نیز در بخش صنعت وارد می شود و حتی اگر در بخش‌های دیگر هم وارد شوند حوزه صنعت آن بخش را شامل می شود، مثل ورود به صنعت قند، کنسرو و ...
-اقتصاد مقاومتی به این معنی است که باید کاری کنیم در شرایط حاد سیاسی نتوانند ما را تحت فشار قرار دهند. استراتژیک ترین صنایع هم در این خصوص صنایع غذایی است که باید تقویت شود. (البته صنایع دارویی در گروه صنایع غذایی جای می گیرد.)
نظر شما