نوروز باستان بر مردم شریف مازندران مبارک

به گزارش خبرگزاری صداوسیمای مرکز مازندران، به ساعات پایانی سال ۱۴۰۰ و پایان قرن چهاردهم رسیدیم و از ساعت ۱۹ و ۳ دقیقه امشب سال ۱۴۰۱ از راه می‌رسد و مژده بهار را با خود می‌آورد.

سالی که گذشت دارای خاطرات تلخ و شیرینی برای همه مردم کشورمان و به خصوص استان مازندران بود. امیدواریم سال جدید سالی پر از خوشی‌ها و خاطرات شیرین و به یاد ماندنی برای مردم عزیز استان باشد.
عید نوروز در هر منطقه‌ای، آداب و رسوم مخصوص خود را دارد و در مازندران هم، مردم این دیار رسوم خاص خود را دارند.

هنگام تحویل سال افراد خانواده دور سفره هفت سین که با ظرافت و سلیقه خانم خانه چیده می‌شود، می‌نشینند و در حالی که پدر خانواده دعای تحویل سال نو می‌خوانَد منتظر سال نو می‌شوند. در گذشته که امکانات ارتباطی مانند رادیو و تلویزیون نبود با تیراندازی یا گفتن اذان، سال جدید را به همه اعلام می‌داشتند.

بعد از این که سال نو شد کسی که به عنوان مادرمه انتخاب شده با مجمعی که در آن قرآن، آیینه، آب، سبزه و شاخه‌های سبز جوان قرار دارد وارد خانه می‌شود چهارگوشه اتاق‌ها را آب می‌پاشد قرآن را کنار سفره هفت سین می‌گذارد و شاخه‌های سبز (درخت آلوچه) را به این نیت که سال سرسبز و خوش و خرمی برای خانواده باشد، جلوی در اتاق آویزان یا روی طاقچه اتاق می‌گذارد.

معمولا" در خانواده، پدر یا بزرگتر خانواده به حاضران در مراسم سال تحویل نو در آن منزل، عیدی می‌دهد.

در روز تحویل سال نو مادر خانه، غذای عید، سبزی پلو با ماهی، مرغ یا گوشت درست می‌کند. علاوه بر آن غذایی به عنوان خیرات برای اموات می‌پزند و بین مردم پخش می‌کنند. در غروب شب اول سال به این اعتقاد که چراغ خانه آن‌ها همیشه روشن و نورانی باشد، به سر در خانه‌ها شمع یا شعله آتش آویزان می‌کنند.

خوردنی‌های عید:
چند روز مانده به عید مقدار زیادی برنج را می‌خیساندند و بعد از شستشوی کامل، آن را نیمه خشک می‌کردند و به همراه دیگر زنان به دنگه سر (آسیاب دستی) می‌رفتند و برج‌ها را آرد می‌کردند که به آرد برنج ((دَنکو)) می‌گویند. پس از آن که سهم صاحب آسیاب را از دنکو دادند به خانه بر می‌گشتند.

دنکو را روی حرارت ملایم تفت می‌دادند آن وقت با پودر قند و روغن گاوی حلوا درست می‌کردند. پیشتر‌ها اندازه حلوا درست به اندازه یک آجر بود. همچنین باآرد برنج (دنکو) کُماج هم می‌پختند.

کُماج نان گردی است که محتویات آن، آرد برنج، شیر و تخم مرغ می‌باشد. معمولا زنان بعد از پختن نان خانگی خمیر کماج را روی تنور می‌گذاشتند و روی آن را با صفحه‌ای فلزی پوشانده زغال‌های گداخته می‌گذاشتند که در واقع همان عمل فر امروزی بود و کماج مانند کیک پف می‌کرد.

از خوردنی‌های دیگر نوروز، دخترانه است که آن هم از برنج پخته و خشک شده در آفتاب تند تابستان درست می‌شود. برنج خشک شده را در روغن بسیار داغ می‌ریزند که فورا" پفکی می‌شود آن را در ظرفی می‌ریزند و بر رویش عسل یا شیره خرمالو و یا شکر می‌پاشند و مصرف می‌کنند.

از خوردنی‌های دیگر نوروز، نان تنوری ریز است که از آرد گندم، تخم مرغ، شکر و روغن درست می‌شود. نان تنوری ریز توسط زنان در تنور پخته می‌شود و در سفره نوروزی قرار می‌گیرد.

رنگ کردن تخم مرغ از کار‌های دیگر زنان و دختران مازندرانی است. در قدیم برای رنگ کردن تخم مرغ گزنه را در آب جوش می‌جوشاندند و تخم مرغ را در آب آن قرار داده می‌پختند که تخم مرغ‌ها رنگ سبز طبیعی به خود می‌گرفت.

همچنین با زغال، شکل‌های مختلفی روی تخم مرغ می‌کشیدند. همه مراسم فوق هم اکنون در مازندران رایج است جز این که شکل انجام آن‌ها تغییر نموده مثلا همه مردم برای آرد برنج به ((دنگ سر))نمی روند بلکه با آسیاب‌های کوچک برقی در منزلشان برج را آرد می‌کنند اگر چه در بعضی نقاط مثل خواجه کلا زیراب، دَنگ سر وجود دارد و مردم از هر محله‌ای به آنجا می‌روند و بر نجشان را دنکو می‌کنند.

هنوز هم دنکوی دنگ سر از نظر مرغوبیت حرف اول را می‌زند. هم چنین برای رنگ کردن تخم مرغ از رنگ‌های شیمیایی استفاده می‌کنند و کماج را در فر می‌پزند.

از شیرینی‌های بسیار خوشمزه و تقریبا پر خرج ایام نوروز در مازندران، آب دندان است که از آرد برنج بسیار نرم و پودر قند و کره تشکیل شده است. آب دندان در فر پخته می‌شود و سابقه‌ای دیرینه دارد.

خبرگزاری صداوسیمای مرکز مازندران امیدوار است سال نو برای همه مردم عزیز و شریف استان مازندران سالی خوش یُمن و پر برکت باشد و در این سال، شاهد ریشه کنی ویروس منحوس کرونا باشیم.

عباس نواییان و گزارشی از ساعات پایانی سال ۱۴۰۰: