به گزارش گروه وب‌گردی خبرگزاری صدا و سیما، برونکوسکوپی ریه، معاینه مستقیم حنجره و مجاری هوایی است. این عمل با ورود یک لوله به درون ریه انجام می‌شود و هدف از انجام آن بررسی اختلال ریوی است.
برونکوسکوپی ریه، نوعی آندوسکوپی و یک فرایند بی‌خطر است که از سوی متخصص ریه به منظور تشخیص یا درمان انواع بیماری‌های ریوی مثل سرفه مزمن، فیبروز ریوی، سرطان ریه و غیره انجام می‌شود.
در این عملیات، محیط درون ریه و مجرای تنفسی با ورود یک لوله نرم و منعطف یا سفت و سخت معاینه می‌شود؛ اما چرا و چگونه؟ دانستنی‌های برونکوسکوپی ریه را بخوانید.
برونکوسکوپی ریه چیست؟
برونکوسکوپی، روشی است که به پزشک متخصص ریه اجازه می‌دهد تا ریه و مجرای هوای بیمار را بررسی کند. در این روش، یک لوله نازک (برونکوسکوپ) از راه مجرای دهان یا بینی وارد ریه‌ها می‌شود. در انتهای این لوله‌های نازک یک دوربین و منبع نور تعبیه شده تا پزشک محیط داخل ریه را بهتر ببیند و یافته‌های خود را مستند کند.
همچنین علاوه بر برونکوسکوپ، در صورت نیاز ابزاری برای خارج کردن بافت ریه، کاوشگر برای کنترل خونریزی با لیزر مخصوص برای کاهش اندازه تومور مجاری هوایی وارد ریه‌ها می‌شود.
برونکوسکوپی ریه چرا انجام می‌شود؟
برونکوسکوپی معمولاً برای یافتن ریشه مشکلات ریوی انجام می‌شود. به عنوان مثال پزشک با مشاهده سرفه مداوم، عفونت یا هر چیز غیر معمولی که در رادیوگرافی قفسه سینه یا آزمایش‌های دیگر مشاهده شود، برونکوسکوپی ریه را برای بیمار تجویز می‌کند. مهم‌ترین دلایل انجام برونکوسکوپی عبارت‌اند از:
تشخیص مشکلات ریوی
شناسایی عفونت ریه
برداشتن نمونه از بافت ریه (بیوپسی ریه)
برداشتن مخاط، عوامل خارجی یا هر نوع انسداد دیگر در مجاری هوایی یا ریه‌ها مانند تومور
قرار دادن یک لوله کوچک برای باز نگه داشتن راه هوا (استنت)
درمان اختلالات ریه (برونکوسکوپی مداخله‌ای) مانند خونریزی ریه، تنگ شدن غیر طبیعی راه هوا یا فروپاشی ریه (پنوموتوراکس)
انواع برونکوسکوپی ریه
به طور کلی دو نوع برونکوسکوپ وجود دارد؛ برونکوسکوپ فیبر نوری انعطاف‌پذیر و برونکوسکوپ سخت.
تفاوت برونکوسکوپ انعطاف‌پذیر و سخت
برونکوسکوپ فیبر نوری انعطاف‌پذیر به دلیل سهولت در استفاده کاربرد بیشتری دارد. در این نوع برونکوسکوپی نیازی به بیهوشی عمومی نیست و بی‌حسی موضعی کافی است؛ اما در برونکوسکوپی سخت نیاز است بیمار کاملاً بی‌هوش شود.
پزشک متخصص با بررسی وضعیت بیمار یک نوع برونکوسکوپ را انتخاب می‌کند؛ برای مثال اگر بیمار سرفه‌های خونی شدید داشته باشد، کانال مکش بزرگی که در برونکوسکوپ سخت تعبیه شده، برای کنترل خونریزی مؤثرتر است. این عملیات در اکثر موارد برای راحتی بیشتر بیمار و نیاز نداشتن به بیهوشی با فیبر نوری انعطاف‌پذیر انجام می‌شود.
انواع تصویربرداری برونکوسکوپی ریه
در این فرایند، گاهی از اشکال پیشرفته عکس‌برداری استفاده می‌شود. تکنیک‌های پیشرفته همیشه تصویر دقیق‌تری از درون ریه فراهم می‌کنند.
در برونکوسکوپی مجازی، پزشک برای دیدن جزئیات مجاری هوایی از تصاویر سیتی اسکن استفاده می‌کند.
در سونوگرافی داخل برونشی، پزشک برای معاینه دقیق مجاری هوایی از پروب سونوگرافی متصل به برونکوسکوپ استفاده می‌کند.
در برونکوسکوپی فلورسانس، پزشک برای مشاهده بخش‌های داخل ریه از نور فلورسنت متصل به برونکوسکوپ استفاده می‌کند.
خطرات برونکوسکوپی ریه
عوارض ناشی از برونکوسکوپی بسیار نادر و معمولاً جزیی هستند. در صورت التهاب مجاری هوا یا آسیب مجاری هوایی، عوارض برونکوسکوپی یا داروی بی‌حسی ممکن است بیشتر و شدیدتر باشد.
۱. احتمال خونریزی پس از برونکوسکوپی ریه
اگر عمل برنکوسکوپی به منظور برداشتن بافت ریه انجام شود، احتمال خونریزی زیاد است. این خونریزی معمولاً جزیی است و خود به خود رفع می‌شود.
۲. بعد از برونکوسکوپی ریه احتمال فروپاشی ریه وجود دارد!
در موارد نادر ممکن است راه هوایی در طی این عملیات آسیب ببیند. در صورت سوراخ شدن ریه، تجمع هوا در فضای اطراف ریه باعث فروپاشی این اندام می‌شود. این مسأله معمولاً به راحتی درمان می‌شود و جای نگرانی ندارد.
۳. تب پس از برونکوسکوپی ریه
تب بعد از عملیات برونکوسکوپی نسبتاً شایع است و همیشه نشانه عفونت نیست. این عارضه نیز نیازی به درمان ندارد و به مرور زمان برطرف می‌شود.
چطور برای برونکوسکوپی ریه آماده شویم؟
پیش از انجام این عملیات معمولاً برخی محدودیت‌های غذایی، دارویی و همچنین برخی اقدامات احتیاطی توصیه می‌شود.
۱. مواد غذایی و دارو‌های مصرفی قبل از برونکوسکوپی ریه
ممکن است پزشک از بیمار بخواهد که تا چندین روز قبل از برونکوسکوپی، از مصرف دارو‌های رقیق‌کننده خون مانند آسپرین، کلوپیدوگرل و وارفارین پرهیز و ۴ تا ۸ ساعت پیش از عمل، از خوردن آشامیدن مواد غذایی خودداری کند.
۲. لباس و لوازم شخصی مورد نیاز برنکوسکوپی ریه
پزشک از بیمار می‌خواهد که در روز عمل لباس راحتی به تن کند و دندان مصنوعی و پروتز‌های جداشدنی را در خانه بگذارد. همچنین بهتر است بیمار، سایر لوازم شخصی مانند سمعک، عینک یا لنز چشم را با خود نبرد.
۳. سایر کارهای احتیاطی برای برونکوسکوپی ریه
اگر قصد دارید پس از عمل به خانه بازگردید، به یک همراه نیاز دارید تا شما را به خانه ببرد. اثر ناشی از دارو‌های مصرفی به بیمار، اجازه رانندگی نمی‌دهد.
برونکوسکوپی ریه چگونه انجام می‌شود؟
این عمل ممکن است به صورت سرپایی انجام شود، در این صورت بیمار همان روز از بیمارستان مرخص خواهد شد؛ اما گاهی بسته به روش انجام برنکوسکوپی نیاز است بیمار تا مدتی تحت نظر باشد. غالباً مراحل برنکوسکوپی ریه از قرار زیر است:
بیمار لباس خود را در آورده و لباس بیمارستان می‌پوشد. همچنین جواهرات و سایر اشیاء همراه باید درآورده شوند.
بیمار روی تخت جراحی می‌نشیند. پزشک پشتی تخت را کمی بالا می‌آورد تا شبیه صندلی شود.
یک تزریق وریدی در بازو یا دست بیمار انجام می‌شود.
ممکن است قبل و بعد از عمل به بیمار آنتی‌بیوتیک داده شود.
بیمار در طول عملیات برنکوسکوپی به هوش و بیدار است؛ اما دارو‌های آرام‌بخش و بی‌حسی به او داده می‌شود. در برنکوسکوپی سخت بیمار به طور کامل بی‌هوش می‌شود.
اکسیژن رسانی از راه لوله بینی یا ماسک صورت شکل می‌گیرد. در طول این مدت ضربان قلب، فشار خون و تنفس بیمار کاملاً تحت نظارت مستقیم خواهد بود.
یک داروی بی‌حسی به پشت گلوی فرد اسپری می‌شود تا پس از ورود لوله، از خفگی جلوگیری شود. طعم این اسپری کمی تلخ است و به محض عبور لوله از گلو، احساس خفگی از بین می‌رود.
بیمار در طول عملیات قادر به صحبت یا بلع بزاق خود نخواهد بود. در صورت لزوم بزاق اضافه از مجرای دهان به بیرون کشیده می‌شود.
پزشک برونکوسکوپ را از گلو عبور داده و وارد مجاری هوایی می‌کند. در این مرحله بیمار درد خفیفی احساس می‌کند، اما راه هوا بسته نیست و می‌تواند از اطراف لوله نفس بکشد. در صورت لزوم منبع اکسیژن به بیمار داده می‌شود.
با رسیدن برونکسکوپ به درون ریه، بررسی و معاینه این اندام آغاز می‌شود. ممکن است مقداری نمونه بافتی یا مخاطی برای آزمایش گرفته شود. تزریق دارو یا متوقف کردن خونریزی نیز در همین مرحله انجام می‌شود.
پس از اتمام فرایند معاینه، پزشک برونکسکوپ را از ریه بیمار خارج می‌کند.
شرایط بیمار پس از برونکوسکوپی ریه
پس از پایان عملیات، فرد مدتی را در اتاق ریکاوری می‌گذراند. در طول این مدت احساس خواب‌آلودگی و گیجی طبیعی است و تیم مراقبت‌های بهداشتی علائم حیاتی فرد مانند ضربان قلب و تنفس او را نظارت می‌کنند.
سپس برای اطمینان از عملکرد درست ریه، از قفسه سینه بیمار عکس‌برداری می‌شود. همچنین پزشک از بیمار می‌خواهد تا به آرامی سرفه و بزاق خود را تف کند تا وجود ترشحات خونی بررسی شود.
دوره ریکاوری برونکوسکوپی ریه
تا زمانی که بیمار در گلو احساس بی‌حسی می‌کند، نمی‌تواند چیزی بخورد یا بنوشد. این بی‌حسی معمولاً ۱ تا ۲ ساعت طول می‌کشد؛ همچنین تا چند روز احساس گلودرد و خرخر گلو طبیعی است که به خودی خود رفع می‌شود.
در این دوره در صورت دیدن هر یک از موارد زیر، سریع با ارائه دهنده خدمات درمانی تماس بگیرید:
تب ۳۸ درجه سانتی‌گراد یا بالاتر
قرمزی یا تورم محل تزریق وریدی
خون یا سایر مایعات نشت یافته از محل IV
سرفه خونی (مقدار خون قابل توجه باشد)
درد قفسه سینه
کوفتگی شدید
تنفس دشوار
سخن پایانی
امروزه برونکوسکوپی در کنار لیزر برای از بین بردن تومور و درمان سرطان ریه نیز به‌کار برده می‌شود. همچنین محققان در حال بررسی فن‌های جدیدی هستند که در آینده با همین روش بیماری‌های آسم و آمفیزم را نیز درمان کنند.