از نیازهای تغذیه ای دانش‌آموزان تا الگوهای نامناسب تغذیه

چکیده نشست پژوهشی:

- بچه‌های سن مدرسه 20 درصد چاقی شکمی دارند یعنی از هر 5 تا دانش آموز یکی چاقی شکمی دارد،

-روند اضافه وزن و چاقی را در کودکان زیر 5 سال هم داریم. که در بزرگسالی  احتمال  بیماری­های  غیرواگیر را افزایش می­ دهد.

- مهمترین عامل مرگ و میر­(ریزفاکتور یا علت  ۴ بیماری غیرواگیر­) بحث چاقی و اضافه وزن است که خطرناک­ترین آن چاقی شکمی است

- در سال ۹۵­­: ۷۶ درصد مرگ و میرها به علت بیماری­های غیرواگیر بوده است. در حالی که در سال 80؛   ۴۶ ­درصد مرگ و میرها به دلیل بیماری ­های غیرواگیر بوده است.

- سازمان بهداشت جهانی: همه باید روزانه حداقل ۵ واحد سبزی و میوه بخورند.  یک  دانه  میوه  متوسط  یا یک بشقاب سبزی یک واحد است.  

- بر اساس مطالعه کشوری در سال 1395 با عنوان Steps ­ (عوامل خطر بیماری‌های غیر واگیر): حدود 48 درصد جمعیت 18 سال به بالای کشور حداقل این 5 واحد میوه را مصرف می‌کنند. به عبارت دیگر 52 درصد مردم حتی این حداقل را هم ندارند.  ۵ واحد میوه و سبزی روزانه معادل حدود 400 گرم  میوه و سبزی است.

-کمبودهای رایج در سن مدرسه کیمبود آهن و کم خونی؛ کمبود روی و ویتامین D  است.     

پژوهش خبری صدا وسیما:کودکان و نوجوانان بین 7 تا 18 سال در مدارس کل کشور به دلیل اینکه در سن رشد قرار دارند ؛ نیازهای تغذیه‌ای آن مهم است و نیازهای تغذیه­ ای این گروه سنی همواره به عنوان یک دغدغه برای وزارت بهداشت و وزارت آموزش و پرورش مطرح بوده است. در این نشست پژوهشی، با  حضور دکتر زهرا عبداللهی، دکترای تخصصی علوم تغذیه و مدیر کل دفتر بهبود تغذیه در زمینه «­بررسی ابعاد تغذیه دانش آموزان» به واکاوی سئوالات زیر پرداختیم:

سوال 1- نیازهای تغذیه­ ای  دانش­ آموزان کدام است؟

دکتر زهرا عبداللهی، دکترای تخصصی علوم تغذیه و مدیر کل دفتر بهبود تغذیه:  گروه کودکان سن مدرسه و سنین بلوغ گروهی هستند که به لحاظ تغذیه‌ای می‌گوییم هنوز دوران رشد ادامه دارد هرچند نسبت به کودکان سن 5 سال که مقایسه می‌کنیم سرعت رشد کمتر شده ولی نهایتاً آنها در سن رشد هستند و به همین علت نیازهای تغذیه‌ای این‌ها خیلی مهم است که به آن توجه شود که اگر انرژی، پروتئین و ریزمغذی‌ها که به اندازه نیازشان دریافت نکنند طبعاً پیامدهایش را به مشکل سوء‌تغذیه خواهیم داشت که این سوء تغذیه خودش را بصورت کم وزنی، لاغری و کوتاه قدی می‌تواند نشان دهد و اگر بحث کم خونی و کمبود دریافت باشد؛ ممکن است خودش را به صورت کمبود ریز مغذی‌ها نشان دهد. یعنی بعضی از ریز مغذی‌ها که الآن کمبود آن شایع است و ما در کشور داریم و اتفاقا در کودکان سن مدرسه هم به همین ترتیب این کمبودها شایع است. یکی کمبود آهن است و کم خونی ناشی از آهن است؛ کمبود روی و ویتامین D  است.

سوال 2- مشکلات تغذیه­ ای دانش­ آموزان چیست­؟

دکتر زهرا عبداللهی: الآن اطلاعات کشوری است و می‌دانیم وضعیت به چه صورت است و یک بحث دیگر وقتی از سوء تغذیه صحبت می‌کنیم این است که می‌گوییم سوء تغذیه دو طیف دارد یکی بحث کم‌خونی است که بصورت کوتاه قدی و لاغری خودش را نشان می‌دهد و کمبود ریزمغذی‌ها و یکی بحث بیش‌خواری اصطلاحاً می‌گوییم و یا حتی بدخوری و یا ناترازی تغذیه و یا بدخوری، که بدخوری و یا اضافه دریافت انرژی خودش را بصورت چاقی و اضافه وزن نشان می‌دهد.

سوال 3- شیوع چاقی و اضافه وزن در بین دانش آموزان چقدر است؟

دکتر زهرا عبداللهی: ­در حال حاضر مشکلاتی را که در گروه سنی دانش آموزان داریم بحث اضافه وزن و چاقی است چون متاآنالیز مطالعاتی که انجام شده در کشور نشان می‌دهد که یک روند افزایشی‌ در اضافه وزن و چاقی در کودکان سن مدرسه داریم. کودکان سن مدرسه منظور کودکان از 7 تا 18 سال است. یک روند افزایشی را با آن مواجه شویم و آخرین مطالعه‌ای که کشوری انجام شده است مطالعه کاسپین است که وزارت بهداشت انجام داده مربوط به سال 1394 است. می‌گوید 23 درصد دانش‌آموزان 7 تا 18 ساله دچار اضافه وزن و چاقی هستند و به لحاظ حتی چاقی شکمی که مطالعه شده است می‌بینیم که 20 درصد این بچه‌ها در این گروه سنی چاقی شکمی دارند. چاقی شکمی اهمیت آن به این علت است که اصولاً وقتی چاقی در منطقه شکم باشد این خیلی ریسک بیشتر دارد و خطرناک‌تر است.

سوال 4- چاقی چگونه سلامت را با تهدید مواجه می ­سازد؟

دکتر زهرا عبداللهی: اگر می‌گوییم اضافه وزن و چاقی یک عامل خطر است؛ برای دیابت برای بیماری‌های قلبی عروقی و برای انواع سرطان‌ها که مطالعات این‌را ثابت کرده وقتی کسی چاقی شکمی دارد این ریسک و خطر در وی بیشتر است و جالب است که می‌بینیم بچه‌های سن مدرسه 20 درصد چاقی شکمی دارند یعنی از هر 5 تا دانش آموز یکی چاقی شکمی دارد، این روند اضافه وزن و چاقی را در کودکان زیر 5 سال هم داریم. یعنی الآن در بچه‌های زیر 5 سال هم که مطالعات کشوری انجام شده می‌بینیم که این روند افزایشی وجود دارد و تقریباً در یک دوره 10 ساله شیوع اضافه وزن و چاقی در بچه‌های زیر 5 سال دو برابر شده است­.

سوال 5- چاقی زمینه­ ساز چه نوع بیماری­ هایی می ­تواند باشد؟

دکتر زهرا عبداللهی: برای گروه سنی­ دانش آموزان بحث پیشگیری و کنترل اضافه وزن و چاقی است به دلیل تمام تبعات سلامتی که به دنبال دارد ضمناً این ‌را بگوییم که در حال حاضر مهمترین علت مرگ و میر در کشور بیماری‌های غیر واگیر دار است. می‌گوییم 76 درصد علت مرگ و میرها به علت بیماری‌های غیر واگیردار دارد اتفاق می‌افتد. که در سال 1380،  46 درصد بود. بیماری‌های 1- قلبی عروقی (سکته‌های قلبی ، مغزی) 2-دیابت 3ـ سرطان‌ها 4ـ بیماری‌های مزمن تنفسی­(سرطان ریه) 4 بیماری شایع غیر واگیر است و مهم‌ترین علت مرگ بوده است. این 4 بیماری که مهمتر علت یا ریزفاکتور اول آن بحث چاقی و اضافه وزن است به لحاظ بهداشت عمومی مهم است چون وقتی اضافه وزن و چاقی در فرد بوجود بیاید شانس این بیماری‌ها در اولویت‌تر خواهد بود. چربی خون بالا، فشار خون بالا دیابت بیماری‌های قلبی و عروقی و بعد انواع سرطان‌ها، ارتباط بین این بیماری‌ها و چاقی همگی ثابت شده و اینکه چرا برای کودک پیشگیری از چاقی مهم است. برای این است که وقتی بچه‌ای چاق است این بچه به یک نوجوان چاق تبدیل می‌شود و آن نوجوان چاق به یک بزرگسال چاق تبدیل می‌شود ، یعنی این‌که در موارد بسیار زیادی این چاقی اگر بوجود بیاید دیگر نمی‌شود این‌را کنترل کرد.

 سوال 6- چه الگوی غذایی برای دانش­ آموزان نامناسب است؟

دکتر زهرا عبداللهی: اگر می‌گوییم 76 درصد علت مرگ و میرها در کشور ما بیماری‌های غیر واگیر است می‌گوییم چند ریز فاکتور و عامل خطر دارد که اولین آن الگوی غذایی مردم و به تبع آن برای بچه‌ها و نوجوانان‌مان است که درست نیست؛ الگوی غذایی تغییر کرده است. در الگوی غذایی مصرف آن چیزهایی که می‌گوییم عامل خطر و تهدید کننده سلامت است بیشتر شده است. الآن مواد قند و نمک و چربی سه تاریزفاکتور اصلی است که اتفاقا در دانش آموزان مصرف آن بیش از حد لازم است.  انواع نوشیدنی‌هایی که قند افزوده دارد؛ نوشابه‌های قندی، مصرف بی‌رویه فست فودها، نوشابه گازدار، شکلات و شیرینی و این‌ چیزها را بچه‌ها فراوان می‌خورند و در مقابل در رژیم غذایی‌ هم بچه‌ها و هم بزرگسالان مواردی که تأمین‌کننده سلامت است و باید به مقدار توصیه شده مصرف شود. اتفاقاً کمتر دارد مصرف می‌شود. ما در الگوی غذایی بچه‌ها با بی‌رویه فست فود مصرف شدن، همرا با نوشابه ‌گازدار و سیب زمینی سرخ شده مواجه هستیم.

سوال 7- الگوی مناسب غذایی چیست؟

دکتر زهرا عبداللهی: یکی از این فاکتورهای خطر تغذیه‌ای بحث مصرف کم سبزی‌ها و میوه‌ها است. سبزی و میوه دو تا گروه غذایی اصلی هستند که بر اساس هرم غذایی تأکید می‌شود که همه حتماً باید یک مقدار مشخصی روزانه یعنی 3 تا 5 واحد سبزی، 2 تا 5 واحد میوه مصرف کنند. سازمان بهداشت جهانی می‌گوید حداقل 5 واحد می‌توانیم بگوییم 5 وعده، (­1 دانه میوه یک واحد است). در روز ­مردم باید سبزی و میوه بخورند. گرمی‌اش  400 می‌شود که این حداقل مقدار مصرف روزانه است. این 5 واحد به این شکل تعریف می‌شود. 3 واحد آن سبزی باشد 2 واحد آن میوه باشد. این هم حتی در الگوی غذایی‌مان رعایت نمی‌شود.

سوال 8- مصرف میوه و سبزی به دلیل اهمیت آن در سبد غذایی دانش آموز چه سهمی را دارا است؟

دکتر زهرا عبداللهی: آخرین مطالعه کشوری که در سال 1395 در کشور انجام شده است؛steps ­ (عوامل خطر بیماری‌های غیر واگیر): حدود 48 درصد جمعیت 18 سال به بالای کشور حداقل این 5 واحد را مصرف می‌کنند. به عبارت دیگر 52 درصد مردم حتی این حداقل را هم ندارند. برای بچه‌ها از این هم بدتر است. چون بچه در سن مدرسه خیلی رغبتی به سبزی مخصوصاً سبزی و سالاد که اصلاً نمی‌خورند؛ گاهی ممکن است میوه بخورند.

سوال 9- تحرک دانش آموزان چقدر در پیشگیری از چاقی دانش ­آموزان نقش دارد؟   

دکتر زهرا عبداللهی: بر اساس مطالعه steps که یک مطالعه بین‌المللی است و همه کشورها با یک پروتکل یکسانی انجام می‌دهند. 96 درصد خانم‌ها و 83 درصد آقایان تحرک بدنی کافی ندارند؛ تحرک کافی یعنی حداقل 30 دقیقه در روز پیاده‌روی و بچه‌ها هم همینطور ما به بچه‌هایمان یاد می‌دهیم اصولاً راه نروند. بچه از موقعی که مهد کودکی می‌شود از در خانه داخل ماشین می‌نشیند می‌بریم درست جلوی در مهد کودک پیاده‌اش می‌کنیم. عین همین اتفاق دارد در مدرسه‌ می‌افتد. به بچه اجازه نمی‌دهیم دو قدم راه برود. خودمان که راه نمی‌رویم هیچی به بچه‌های هم یاد می‌دهیم که راه نرود. بچه‌ای که اصلاً حرکت ندارد الآن در مدرسه هم اصلاً حرکت نیست. یعنی ساعت ورزشی که بچه‌ها دارند خیلی جدی گرفته نمی‌شود به همین علت چیزی که داریم پیگیری می‌کنیم با وزارت آموزش و پرورش این است که ساعت ورزش را جدی‌تر بگیرید. نه اینکه بگویید هرکس هر کاریی که دلش می‌خواهد بکند. دانش‌آموز یک جایی می‌نشیند یا شروع می‌کند به یک چیزی خوردن یا شروع می‌کنند با تبلت و کامپیوتر و ... یک گوشه می‌نشیند.

سوال 10- وضعیت ناترازی تغذیه در کشور در بین دانش آموزان چگونه است؟  

دکتر زهرا عبداللهی: به هر جهت این‌دو مسئله را در ارتباط با تغذیه دانش‌آموزان داریم. یکی بحث الگوی غذایی نامناسب و یکی بحث تحرک نداشتن‌شان و نهایتاً باعث شده که ما الآن روند افزایشی اضافه وزن را و چاقی را داریم که مطالعات هم نشان می‌دهد در مناطق برخوردار استان‌های برخوردار کشور، استان‌های شمالی­(گیلان، مازندران، آذربایجان‌های شرقی و غربی و اردبیل) اضافه وزن و چاقی نسبت به متوسط کشوری بالاتر است. در قسمت جنوب و جنوب شرق کشور آنجا هم که مناطق محروم کشور است ما این وضعیت را داریم که همزمان هم سوء تغذیه ناشی از کمبود دریافت را داریم و همزمان چاقی را حتی آنجا هم داریم. آنجاهایی که مناطق محروم هستند به دلیل شکل الگوی غذایی‌شان و تحرک نداشتن.  ما یک شیوع 23 درصدی (متوسط کشوری) در مورد اضافه وزن و چاقی داریم.

سوال 11- ویتامین­ ها و ریزمغذی­ ها چه وضعیتی دارد؟

دکتر زهرا عبداللهی: مسئله دیگر در ارتباط با تغذیه دانش‌آموزان وضعیت کمبود برخی ریز مغذی‌ها است. دانش‌آموزان بخصوص در سنین بلوغ چون هنوز در سن رشد هستند یک جهش رشدی را دارند. یکی به دلیل جهش رشد و یکی به دلیل(خصوصاً دختر خانم‌ها) شروع سیکل ماهیانه از دست‌دهی بیشتر می‌شود. این دو دست به دست هم می‌دهند و وقتی الگوی غذایی بچه‌ها مناسب نیست. یعنی منابع غذایی آهن به اندازه کافی مصرف نمی‌کنند دچار کمبود آهن و کم‌خونی می‌شوند. یکی از مشکلاتی که به لحاظ ریز مغذی‌ها داریم بحث کمبود آهن و کم‌خونی‌ فقر آهن است. دو مطالعه در کشور انجام شده به لحاظ ریز مغذی‌ها یکی در سال 1380، که اصطلاحاً این مطالعه را اسمش را پورای 1 گذاشتیم(پژوهشی در وضعیت ریز مغذی‌ها در ایران).  و پورای 2­­، با فاصله  11 سال بعد در 1391 انجام شد. دیدیم که به لحاظ کمبود آهن، میزان شیوع کم‌خونی در گروه سن بلوغ یعنی دخترها و پسرهای 14 تا 20 ساله ما حدود 18 درصد بود. این متوسط کشوری بود ولی بعضی از استان‌ها اصولاً مثل سیستان و بلوچستان(استان‌های محروم‌تر) شیوع کم‌خونی خیلی بالاتر است.  حتی در این مناطق این عدد به 30 درصد هم می‌رسید.

سوال 12- عوارض کم‌خونی و کمبود آهن برای دانش آموزان چیست­؟

دکتر زهرا عبداللهی: کم‌خونی و کمبود آهن در بچه‌های سن مدرسه چند پیامد دارد . مهم‌ترینش این است که وقتی این‌ها دچار کم خونی می‌شوند؛ تمرکز حواس و یادگیری آنها مختل می‌شود و دچار افت تحصیلی می‌شوند و تا 10 مرتبه ضریب هوشی را پایین می‌آورد. سیستم ایمنی بدن تضعیف می‌شود. موقعی که کمبود آهن هست معنی‌اش این است که مرتب مریض می‌شوند. بیشتر بیمار می‌شوند. بیماری در آنها شدیدتر است و دوره‌اش هم طولانی‌تر است که معنی‌اش اینست که روزهای غیبت از مدرسه آن‌ها بیشتر می‌شود. کسانی که دچار کمبود آهن می‌شوند خیلی زود خسته می‌شوند.  حوصله ندارند. بچه‌ها منزوی می‌شوند . بچه‌ها یک گوشه‌ای می‌نشینند یک تغییرات رفتاری به صورت بی‌حوصله‌گی، گوشه‌گیری پیدا می­ کنند و نهایتاً این‌ها باعث می‌شود به لحاظ بهداشت و سلامت عمومی، مشکل پیدا ‌کنیم. بنابراین خیلی مهم است که در این سن پیشگیری کنیم تا مبتلی نشوند.

سوال 13- در زمینه پیشگیری چه اقداماتی صورت گرفته است؟

دکتر زهرا عبداللهی: برنامه مکمل یاری هفتگی آهن از سال 80، 81 شروع شده و دارد در کشور اجرایی می‌شود. علت اینکه این برنامه آغاز شد این بود که ما با بررسی کشوری که انجام شده دیدیم که در بچه‌ها بخصوص در بچه‌های سن بلوغ مشکل داریم. بنابراین بر اساس تجاربی که در دنیا وجود داشت و توصیه‌های سازمان بهداشت جهانی برنامه مکمل یاری آهن الآن در کشور در حال اجرا است. در این برنامه به این شکل تعریف شده که هر هفته یک دانه مکمل آهن که قرص‌های فرو سولفات است. یک دانه در هفته به مدت 4 ماه در سال تحصیلی یعنی 16 هفته یا 4 ماه تحصیلی که وزارت بهداشت این­را تأمین می‌کند و با همکاری وزارت آموزش و پرورش در مدارس توزیع می‌شود.

سوال 14- برنامه مکمل یاری را چگونه ارزیابی می­ کنید؟

دکتر زهرا عبداللهی: البته  مکمل یاری با مشکل مواجه است. چون باید همزمان با توزیع قرص مکمل،  آموزش‌ها بقدری محکم و مستمر باشد که اعتقاد در دانش­آموز برای پذیرش مکمل آهن بوجود بیاید. مکمل یاری در دنیا یک استراتژی موفقی نیست زیرا خیلی سخت است به کسی بگویی تو هر روز باید در یک مدت طولانی یک قرص یا یک شربت بخوری. ما پورای 2 را که انجام دادیم در بررسی کشوری سال 1391 که مجدداً در همان گروه سنی تکرار شد نشان داد که ما شیوع کم‌خونی‌مان از 18 درصد چیزی در حدود 5/9 درصد شده است. این خیلی خوب است یعنی تقریباً چیزی در حدود 50 درصد کاهش در شیوع کم‌خونی و برای کمبود آهن هم همین اتفاق افتاد­. بطور آماری کاهش پیدا کرد. بنابراین این راهکار که الان در کشور اجرا می‌شود موثر بوده است.

سوال 15- مکمل یاری ویتامین D تا چه اندازه موفق بوده است؟

دکتر زهرا عبداللهی: یک مشکل شایع دیگر براساس مطالعه پورای 2(پژوهشی در وضعیت ریزمغذی‌ها)  کمبود ویتامین D است. براساس پورای2 که در گروه سنی 14 تا 20 سال دختران و پسران است. عدد متوسط کشوری برای ویتامین D­، 76 درصد کمبود است.  در کودکان 6 ساله حدود 5/ 61 درصد کمبود داشتند و شیوع به هر جهت بالا است.

سوال 16- کمبود ناشی از ویتامین D  چگونه سلامت دانش آموزان را با تهدید مواجه می­ سازد؟

دکتر زهرا عبداللهی: کمبود ویتامین D از دیدگاه پیشگیری: ویتامین D برای جذب کلسیم لازم است. بنابراین وقتی ویتامین D کم است یعنی کلسیم به اندازه کافی جذب نمی‌شود وقتی به اندازه کافی جذب نشود یعنی استحکام استخوان و رشد استخوانی مختل می‌شود. در بزرگسالان پوکی استخوان و بعد هم شکستگی‌های خود به خودی، و در بچه‌هایی که در سن رشد هستند و استخوانشان باید بلند شود و رشد پیدا کند. این رشد مختل می‌شود. نتیجه آن  کوتاه قدی می‌شود و اینکه قدشان به اندازه‌ای که باید برسد نمی‌رسد. علاوه بر این تمام مطالعات جدید می‌گوید کمبود ویتامین D می‌تواند عواقب دیگری داشته باشد. مثلاً خطر دیابت و ابتلاء به آن را بیشتر کند.  تمام مطالعات انجام شده ارتباط بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان‌ها، بیماری اتوایمیون ، بیماری MS را که اتفاقاً شیوعش هم کم نیست؛ با کمبود ویتامین D، نشان داده است. یا در بچه‌های کوچک بحث آسم و آلرژی که همه به ویتامین D ربط داده می‌شود معنی‌اش اینست که اگر کمبود ویتامین D را کنترل نکنیم با این­همه عواقبی که گفتم مواجه خواهیم بود.

سوال 17- برای مقابله با کمبود ویتامین D  چه اقداماتی صورت گرفته است­؟

دکتر زهرا عبداللهی: در بچه‌های سن مدرسه وقتی دیدیم که کمبود ویتامین D  76 درصد است و در بعضی از اقلیم‌ها به 100 درصد هم می­رسید. از سال 1393 برنامه مکمل یاری ویتامین D را به سرعت با مدارس دخترانه شروع کردیم و بعد گفتیم، حتماً دبیرستان‌های پسرانه هم تحت پوشش باشند که به عنوان پیشگیری یک عدد قرص 50 هزار واحدی D3، یک عدد در ماه بر اساس توصیه کمیته کشوری بخشنامه کردیم.  الان بچه­ ها در مدرسه، دبیرستانی­ ها یک دانه قرص 50 هزار واحدی ویتامین D3 یک دانه در ماه در مدت 9 ماه تحصیلی آنرا مصرف کنند. این پیشگیری است. اگر کسی دچار کمبود شدید باشد گفتیم اول باید او ‌را درمان کنیم. هر هفته یکدانه از این قرص‌های 50 هزار واحدی بخورد 8 هفته بعد که ویتامینش درست شد. بیاید در دوز(میزان) پیشگیری که الان در کشور اجرا می‌شود. و نه تنها برای کودکان سن مدرسه برای گروه‌های دیگر هم­ چون مشکل داریم. برای زنان میا‌ن‌سال، مردان میان‌سال، سالمندان برای گروه جوانان در سیستم PHC از طریق شبکه‌های بهداشت درمانی داریم اجرا می­کنیم و در مدرسه هم با کمک آموزش و پرورش ویتامین D داده می‌شود.

سوال 18- چه توصیه ای به دانش آموزان برای تامین ویتامین D  دارید؟

دکتر زهرا عبداللهی: در کنار برنامه مکمل یاری ویتامین D ، بحث آموزش در مورد ویتامین D است؛  اینکه منبع غذایی خیلی برای نداریم. یعنی مهم ترین توصیه در واقع این است 90 درصد ویتامین D از تابش نور مستقیم آفتاب بر پوست بدن باید ساخته شود و 10 درصد آن هم از طریق منابع غذایی که عمدتاً اگر غذاهای غنی شده با ویتامین D در بازار وجود داشته باشد می‌تواند مقداری از ویتامین D را تأمین کند­. حالا ما آن 90 درصد به خصوص در شهرهای بزرگ چون مسائل متعددی وجود دارد بحث اولاً آلودگی هوا، بحث آپارتمان‌نشینی، همه در خانه و آپارتمان هستند مثل قدیم که حیاط بود بچه‌ها می‌آمدند در حیاط زیر آفتاب می‌دویدند بازی می‌کردند آنطور نیست همه در خانه هستند به همین علت خیلی روی استفاده از نور مستقیم آفتاب نمی‌توانیم تکیه کنیم و به همین علت می‌گوییم حتماً باید مکمل دریافت کنند. علاوه بر این مخصوصاً برای بچه‌ها در مدرسه گفتیم که به بچه‌ها یاد دهیم یا محیط را طوری فراهم کنیم که 10 دقیقه، 15 دقیقه در معرض نور مستقیم آفتاب باشند و در کنار آن کار کردن با صنایع غذایی را  از همان سال 1380 شروع کردیم.

سوال 19- تکلیف شیر غنی شده با ویتامین D  به کجا انجامید؟

دکتر زهرا عبداللهی: صنایع شیر الان دارند شیر غنی شده با ویتامین D تولید می‌کنند. مطالعات هزینه و کاست آن مطالعه شد. پایلوت‌سازی‌ها انجام شد. الان شیر غنی‌ شده با ویتامین D در بازار وجود دارد ولی این روش خوبی نیست یعنی ما با غنی‌ کردن شیر با ویتامین‌ D، راهکار خوبی نبود که بگوییم از این طریق مردم ویتامین‌ D خود را تأمین کنند. از سال 93 که دیدیم در همه گروه‌های سنی گفتیم کمبود ویتامین D وجود دارد ما چون یک برنامه شیر مدرسه وجود دارد الان که شیر برای بچه‌های مقطع ابتدایی توزیع می‌شود. گفتیم این شیر حتماً شیر غنی‌شده با ویتامین‌ D باید باشد. یعنی موظف شدند که شیر همراه با ویتامین D در کشور توزیع کنند. گزارشی که پارسال در سال 95 گرفتیم این بود که 14 تا استان شیر غنی شده با ویتامین D را درمدرسه توزیع کردند. این به هر جهت یک راهکار پیشگیری است ولی باید در همه استان‌ها این انجام شود و از کمیته شیر ملی مدرسه خواسته ایم که کاری کنند که در همه استان ها این اتفاق بیفتد و چون اصولاً ما، غنی‌سازی شیر را سال 80 انجام دادیم یعنی همین الان هم، شیر غنی‌شده با ویتامین D در بازار می‌بینید ولی به دو علت این راهکار خوبی نیست یکی اینکه مردم نمی‌خورند یعنی در عادات غذایی مردم مصرف شیر کم است خیلی کمتر از مقداری که توصیه شده مردم شیر مصرف می‌کنند عادت غذایی است که خیلی باید روی آن کار بشود. خیلی باید کار آموزشی کنیم و این برای مدرسه هم وجود دارد. بنابراین یکی بحث عادات و رفتار غذایی است که این قطعاً نیازمند آموزش‌های وسیع است ولی خوب آموزش به تنهایی کار نمی‌کند به خصوص برای اقشار کم درآمد، چون مبلغ شیر گران است.

کلام آخر   

دکتر زهرا عبداللهی: اگر بخواهد فرهنگ تغذیه درست شود همه دستگاه­های متولی: آموزش و پرورش، بهزیستی به لحاظ مهدکودک ­ها دانشگاه‌ها وزارت علوم و تمام رسانه‌ها، نقش دارند.  خصوصا رسانه ­ها در آموزش تغذیه صحیح نقش دارند. در سال­های اخیر بدلیل تعاملاتی که از طریق شورای عالی سلامت و امنیت غذایی با دستگاه ­ها و رسانه­ ها وجود دارد خیلی کارهای خوبی انجام شده  و می ­شود ولی کافی نیست.

پژوهش خبری // مهدی ناجی