توزیع رایگان شیر در مدارس به کجا انجامید؟

چکیده مصاحبه پژوهشی:

-  200 میلیارد تومان در بودجه‌ سال 96 برای شیر رایگان مدارس اعتبار تخصیص داده شده است و­لیکن چون تا حالا نسبت به پرداخت آن اقدام نشده است نتیجتاً تولید وتوزیع آن شروع نشده است.

- بدهی سال گذشته هم حدودا به مبلغ 8/ 177 میلیارد تومان فعلا تخصیص اعتبار نشده و نتیجتاً  فعلا در حال حاضر طرح معوق است. و انجام نشده است. و درسال 96 توزیع شیر صورت نگرفته است.

- چون بودجه تخصیص داده شده در سال 96،  200 میلیارد تومان است . 90 نوبت را پوشش نمی‌دهد. و احتمالا همان 20 نوبت را پوشش می‌دهد

-برای توزیع شیرترجیحاَ  مناطق محروم در اولویت خواهد بود.

پژوهش خبری صدا وسیما:چند سالی است که توزیع شیر در مدارس  روال منظمی ندارد و این مساله باعث می­شود هم کسانی که تولید کننده شیر برای دانش‌آموزان هستند تکلیف­شان را ندانند و هم دانش‌آموزان از این نعمت محروم­ باشند. در مصاحبه پژوهشی با  دکتر زهرا عبداللهی، دکترای تخصصی علوم تغذیه و مدیر کل دفتر بهبود تغذیه و ­رضا باکری دبیر انجمن صنایع لنبی و محمد قمی،‌ عضو کمیسیون تحقیقات و آموزش مجلس در زمینه «­توزیع رایگان شیر در مدارس­» به واکاوی سئوالات زیر پرداخته­ ایم:

 سئوال 1- وضع مصرف شیر در کشور در مقایسه با کشورهای دیگر چگونه است؟

دکتر زهرا عبداللهی، دکترای تخصصی علوم تغذیه و مدیر کل دفتر بهبود تغذیه: متوسط مصرف شیر در کشور حدود 60، 70 کیلوگرم در سال است؛‌ توصیه شده‌اش 165 کیلوگرم در سال است و در کشورهای توسعه یافته تا 300 کیلو در سال مصرف می‌کنند.

سئوال 2- برنامه شیر مدرسه سالیان درازی است که مطرح است هدف آن چیست؟

دکتر زهرا عبداللهی: برای بچه‌های مدرسه برنامه شیر مدرسه را شروع کردیم چون می‌خواستیم فرهنگ مصرف شیر جا بیفتد و بچه‌ها عادت کنند. در دبستان در مدرسه به آن‌ها شیر داده شود که شیر خوردن برای آن‌ها عادت شود و ضمنا به عنوان یک غذای کامل،‌ بخشی از انرژی و پروتئین و بعضی از ریز مغذی‌ها مثل کلسیم و فسفر برای بچه‌هارا  فراهم می‌کند.

محمد قمی،‌ عضو کمیسیون تحقیقات و آموزش مجلس: قانون­گذار وقتی این قانون(توزیع شیر در مدارس) را تایید کرده با هدفی که تحقق پیدا کند اینکار را کرده‌اند . طبیعی است که بچه­ ای که از صبح می رود تا  ظهر می­ خواهد مدرسه باشد با مشکلاتی از نظر تغذیه مواجه می­ شود. و کمبود انرژی  مواجه می­شود و فراگیری­اش دچار مشکل می­شود. و توزیع شیر برای این بود که فراگیری بالا رود.

سئوال 3- توزیع شیر در مدارس روند ثابتی نداشته با مشکلاتی مواجه بوده این مشکلات کدامند؟

دکتر زهرا عبداللهی مدیر کل دفتر بهبود تغذیه: متاسفانه در مدارس گاهی یا اصلا شیر نمی‌آید. یا  مقدار خیلی زیادی ‌می‌آید. این‌ها مشکلات اجرایی است که معمولاً آموزش و پرورش با آن مواجه است و نباید اینطور باشد.  ولی آنها هم کمی و کاستی‌هایی را اعلام می‌کنند. مثلا می­گویند ماشین سردخانه دار نیست که هر ماه بیاید ممکن است که دو ماهی یکبار بیاید  یا می­گویند نیرو به اندازه کافی نداریم. اینها مشکلات اجرایی است نباید وجود داشته باشد.

دکتر زهرا عبداللهی مدیر کل دفتر بهبود تغذیه: شیر در مدرسه گرفتار بحث مناقصه و قیمت بود. یعنی کمیته شیر مدرسه کارخانه‌ای که کمترین قیمت را اعلام می­کرد و می­رفت با آن قراردادی بست و بعد آن شیر هم کیفیت نداشت . شیر بدمزه و بی‌کیفیتی بود و طعمی نداشت. سال گذشته(1395) از کمیته ملی شیر مدرسه ( وزرات بهداشت، آموزش و پرورش، دامپزشکی و سازمان‌ دانش آموزی اعضای کمیته‌ ملی شیر مدرسه است.)  مصوبه گرفتیم تا شیر را از حالت مناقصه در بیاورد. یعنی نرفتند سراغ اینکه هر­که قیمت پایین ­تر می گوید کیفیت شیر آن بهتر شد.

محمد قمی،‌ عضو کمیسیون تحقیقات و آموزش مجلس: در مناطق محروم و روستایی این امکان برایشان نیست. به این دلیل از سال‌های قبل تصمیم گرفته شد تغذیه رایگان داشته باشند. و بالاخص به اینها شیر داده شود چون شیر از نظر مواد غذایی، یک غذای نسبتاً خوبی است. و برای تولید انرژی در دانش آموز مفید و موثر است. اما با توجه به اینکه این مسئله هزینه زیادی برای دولت داشت تصمیم‌گرفتند که برای مناطق حداقل روستایی و محروم و عشایر این شیر و تغذیه را به آنها بدهند، مدتی به اینها می‌دادند و بعضی وقت‌ها یکی دو ماه دیر می­ شد یا مثلا اول سال یا آخر سال به آنها تغذیه داده نمی­ شد و مشکلاتی داشت. الان هم چند سالی است که این مساله  روال خاصی را ندارد و در واقع تنظیم شده به دانش ­آموزان تغذیه نمی‌دهند حالا این مساله باعث می­شود هم کسانی که تولید کننده شیر برای دانش‌آموزان هستند تکلیف شان را نمی‌دانند هم دانش‌آموزان از این نعمت محرومند. بالاخره ما امیدواریم که دولت تکلیف آن را روشن کند. شیر و تغذیه رایگان هم باید به مدارس روستایی و مناطق محروم و عشایری ساماندهی شود. و به طور مرتب و دقیق بدهند که مشکلاتی برای دانش آموزان بوجود نیاید.

محمد قمی،‌ عضو کمیسیون تحقیقات و آموزش مجلس: مساله تغذیه رایگان برای همه در شهر و روستا بود. بعدا قرار شد فقط برای روستاها و مناطق عشایری داده شود به علت مسائلی که به خاطر بودجه  بوجود آمد. اما توزیع شیر برای مناطق روستایی و عشایری لازم است و بودجه آن تامین می­شود.

سئوال 4- برای همه گیر شده فرهنگ نوشیدن شیر، چه باید کرد؟

دکتر زهرا عبداللهی: من این را همیشه می‌گویم باید تلویزیون تبلیغ کند که شیر بخوریم. یعنی مردم از تلویزیون بیشتر الگو می‌گیرند. بحث آموزش، فرهنگ­سازی و تبلیغات مهم است.  بچه‌ها 2 سال شیر می­خورند و بعد  تمام می­شود. علت اصلی شیر نخوردن مردم و بچه‌هایمان رفتار و فرهنگ و عادت غذایی است. بنابر این اولویت برای ما در بحث مدرسه حتی در مهد کودک و دبیرستان این است که این رفتارهای غذایی درست را بشود شکل داد. کتب  آموزشی بچه­ ها باید بازنگری شود و حداقل اطلاعات تغذیه را داشته باشد. متاسفانه سلامت و کیفیت غذا اولویت اول نیست. نگاه می‌کنند به بودجه که این قدر بودجه داریم با این بودجه کسی در مناقصه قبول می ­شود و همیشه کیفیت فدای بحث قیمت می­ شود.

سئوال 5- بلاتکلیفی توزیع شیر در مدرسه در سال 96 به کجا رسید؟

رضا باکری دبیر انجمن صنایع لنبی:200 میلیارد تومان در بودجه‌ سال 96 برای شیر رایگان مدارس اعتبار تخصیص داده شده است و­لیکن چون تا حالا نسبت به پرداخت آن اقدام نشده است نتیجتاً تولید وتوزیع آن شروع نشده است. بدهی سال گذشته هم حدودا به مبلغ 8/ 177 میلیارد تومان فعلا تخصیص اعتبار نشده و نتیجتاً  فعلا در حال حاضر طرح معوق است و انجام نشده است. و درسال 96 توزیع شیر صورت نگرفته است. سازمان برنامه و بودجه در طی تامین اعتبار است که امیدواریم ظرف دو هفته آینده یعنی تا پایان مهر ماه بحث تخصیص اعتبار انجام بگیرد. و طرح در آبان ماه شروع شود. چون بودجه تخصیص داده شده200 میلیارد تومان است. 90 نوبت را پوشش نمی‌دهد. و احتمالا همان 20 نوبت را پوشش می‌دهد لذا ترجیحاً  مناطق محروم در اولویت خواهد بود. چون آموزش و پرورش در واقع مسئول اجرای طرح است . بنابراین بطور قطع تصور می­کنم که آنها مناطق محروم را در اولویت قرار خواهند داد. فعلا تا به امروز مجری طرح شیر مدارس وزارت آموزش و پرورش بوده است. بنابر­این همه برنامه‌ریزی­ها را وزارت آموزش و پرورش انجام خواهد داد.

سئوال 6- چرا مبلغ کمتری در سال 96 به توزیع شیر اختصاص یافته است؟

رضا باکری دبیر انجمن صنایع لنبی: شیر رایگان مدارس به اعتقاد انجمن صنایع لبنی ایران، هزینه جاری نیست. سرمایه‌گذاری است. شما روی سلامت نسل جوان و کودکان این کشور سرمایه‌گذاری می­ کنید. تا در آینده هزینه‌های درمان را کاهش بدهید. بنابراین نباید اعتبارات شیر مدارس را در ردیف هزینه‌های جاری آورد. اینها هزینه‌های سرمایه‌گذاری بخش سلامت است.

سئوال 7- افزودن ریز­مغذی‌ها به شیر به کجا رسید؟ 

رضا باکری: ما پیشنهاد دادیم اگر چنانچه با انجمن صنایع غذایی در این زمینه قراردادی منعقد شود تمام ریز­مغذی‌ها را بسته به کمبود آنها در مناطق مختلف کشور به شیرهای مدارس افزوده خواهد شد.

سئوال 8- با توجه به بودجه تخصیص یافته در سال 96 ، 25 بار در سال توزیع شیر صورت می گیرد چرا این اتفاق افتاده است؟

رضا باکری دبیر انجمن صنایع لنبی: کلا رویکرد دولت باید در رابطه با شیر رایگان مدارس،  بعنوان بخش سلامت محور پروژه‌های دولت متفاوت باشد از نگاه هزینه‌های جاری دولت بایستی به این بخش اهمیت دهد. به اعتقاد ما 90 نوبت توزیع شیر د­ر مدرسه حتما باید همه ساله بدون کوچک‌ترین قصوری تخصیص داده شود و به اجرا در بیاید و هر­چه در این زمینه سرمایه‌گذاری صورت بگیرد متقابلا وزارت بهداشت هزینه‌های درمانش کاهش پیدا خواهد کرد. و این توصیه به مسئولین محترم که با این بخش از پروژه‌های خودشان  به عنوان بخش سلامت به طور جدی برخورد کنند و اعتبار 90 نوبت راتأمین کنند.

سئوال 9- در مورد کیفی شدن شیر مدارس چه اقداماتی صورت گرفته است؟

رضا باکری: شیر رایگان مدارس به دلیل همان نقش سلامت محور آن بایستی حتما از شیرگاوداری‌های صنعتی خریداری شود و شیر درجه یک و کیفی به شیر رایگان مدارس کشور اختصاص داده بشود  و حتما کارخانجاتی که این مسئولیت را برای تولید و بسته ­بندی به عهده می‌گیرند باید مورد تایید وزارت بهداشت و درمان، سازمان غدا و دارو و سازمان ملی استاندارد باشند.

سئوال 10- چه نظارت­هایی بر تولید و توزیع شیر وجود دارد ؟

رضا باکری: وقتی که شرکت‌های تولید کننده را سازمان غذا و دارو و سازمان ملی استاندارد بر اساس سوابق فعالیت این شرکت‌ها و اعتبار­سنجی که به لحاظ بهداشتی می­شوند انتخاب کنند. ابتدا کارخانه های درجه یک و با برندهای مرغوب انتخاب می­ شوند. شیرخام از بهترین و کیفی‌ترین شیرهای گاوداری‌های صنعتی انتخاب می‌شوند در جریان تولید و توزیع هم نظارت کامل سازمان غذا و دارو و آزمایشگاه‌های آن و همینطور آزمایشگاه‌های استاندارد باید نظارت همه روزه بر این امر را عهده‌دار باشند. 

پژوهش خبری // پژوهشگر: مهدی ناجی