فراخبر:
تقویت زیرساختهای رونق صنایع دستی (20خرداد،روز صنایع دستی)
صنایع دستی به سبب فراوانی مواد اولیه، ارزانی، دسترسی آسان به آن، عدم نیاز به سرمایهگذاری بالا، نداشتن آلایندگی زیست محیطی، ارزش افزوده بالا میتواند بهترین گزینه برای رفع بیکاری و ایجاد اشتغال و راهکاری برای تحقق اقتصاد مقاومتی باشد.
نکات برجسته و مهم
- طبق آخرین بررسیهای موسسه researchandmarkets بازارجهانی صنایع دستی حد فاصل سال های 2015 تا 2019 همزمان با رشد گردشگری از رشد چشمگیری برخوردار خواهد شد.
- از نظر مرغوبیت تولیدات صنایع دستی رتبه اول جهان را داریم و 116 اثر از صنایع دستی کشور تاکنون نشان مرغوبیت سازمان جهانی یونسکو را دریافت کرده است.
- مشهد برای سنگ های قیمتی و بخصوص فیروزه و لاله جین برای سفال به عنوان نمایندگان ما برای فهرست کاندیداهای شهر جهانی به شورای جهانی صنایع دستی در سال 95 پیشنهاد شدند.
مقدمه
در کشور ما هر استان و هر اقلیم هویت منحصر به خود را دارد. چه در آب و هوا، چه در پوشش و لهجه، چه در پوشاک و حتی مدل خانه ها. صنایع دستی هر منطقه هم به همین شکل است. صنایع دستی اکنون تقریباً از زندگی ما به زندگی گردشگران جهانگرد کوچ کرده است و حامل پیام فرهنگی تاریخی هزاران ساله ایران به دیگر نقاط دنیاست. اما شاید برخی از این صنایع دستی در حال کشیدن نفس های آخر خود باشند. ممکن است در آینده ای نه چندان دور وقتی که همین پیرمردها و پیرزن های قلمکار و بافنده از این دنیا بروند، دیگر کسی صدای زیبا و گوش نواز چکش های کوچک قلم زنی را بر آهن سرد نشنود و صدای تاپ تاپ قالیبافان را. از قدیمی ترها که بگذریم هنرمندان جوان هم پا در این عرصه صنعت گذاشته اند که نیاز به توجه دارند. ما با خریدهای کوچک یا بزرگمان از تولیدات ایرانی، هم به زندگیمان هویت وطنی داده ایم، هم یک صنعت آبا و اجدادی و تاریخی را از خطر انقراض نجات دادهایم و هم در دل جوانانی که برای هنر ایران پا به این عرصه گذاشته اند، بذر امید کاشته ایم.
ولی این سوال پیش می آید که چرا در عصری که عصر تکنولوژی نامیده میشود، باید از صنایع دستی سخن به میان آوریم؟ شاید بتوان پاسخ آن را در این نکته بیان کرد که صنایع دستی به دلیل فراوانی مواد اولیه، ارزانی، دسترسی آسان به آن، عدم نیاز به سرمایهگذاری بالا، نداشتن آلایندگی زیست محیطی، ارزش افزوده بالا میتواند بهترین گزینه برای رفع بیکاری و ایجاد اشتغال و راهکاری برای تحقق اقتصاد مقاومتی باشد. همچنین صنایع دستی در ایران به عنوان یکی از قطب های صنایع دستی جهان، بهدلیل بار فرهنگی قوی میتواند به عنوان سفیر فرهنگی کشور عمل کند و ابزاری برای گفتوگوی تمدنها باشد.
استقبال چشمگیر گردشگران از بازارچه های صنایع دستی نوروز 95
بازارچه های نوروزی فروش صنایع دستی همه ساله با استقبال خوب گردشگران و مسافران روبرو میشود، امسال هم در نوروز 95 با برنامه ریزی های صورت گرفته در ایام پیش از نوروز و با هماهنگی و همکاری مسئولین استانی، این بازارچه ها با رشد قابل قبول و چشمگیری روبرو بوده است. آمار قطعی فروش صنایع دستی 675 بازارچه در31 استان کشور، در نوروز امسال (1395)به رقمی بالغ بر 32 میلیارد و 43 میلیون تومان رسیده است . البته یادآور می شود این آمار صرفاً مربوط به فروش بازارچه های نوروزی بوده و آمار فروشگاه های صنایع دستی در نقاط مختلف کشور در آن لحاظ نشده است.
تعداد بازارچه
|
تعداد استانها
|
آمار فروش صنایع
|
675
|
31
|
32 میلیارد و 43 میلیون تومان
|
گفتنی است، میزان فروش صنایع دستی در بازارچه های نوروزی سال گذشته 240 میلیارد و 948 میلیون ریال بوده که با رشدی در حدود 33 درصد به رقم 32 میلیارد و 43 میلیون تومان رسیده است.
میزان فروش
|
سال 95
|
سال 94
|
میزان رشد
|
32 میلیارد و چهل و سه میلیون تومان
|
240 میلیارد و 948 میلیون ریال
|
33 درصد
|
رشد چشمگیر بازار جهانی صنایع دستی در سه سال آینده
طبق آخرین بررسیها بازارجهانی صنایع دستی حدفاصل سالهای 2015 تا 2019 همزمان با رشد گردشگری از رشد چشمگیری برخوردار خواهد شد. این بررسیها که از سوی موسسه researchandmarkets صورت گرفته حکایت از رشد بالای بازار جهانی صنایع دستی با نرخ 12 درصد در طول دوره مورد نظر دارد. عواملی چون کافی بودن سرمایه گذاریهای کوچک اولیه برای راه اندازی، تامین نیروی کار و مواد اولیه و نیز هزینه حمل و نقل مهم ترین محرک اولیه در رشد این بازار از سوی این موسسه اعلام شده است. علاوه بر این صنایع دستی منبعی مهم برای تامین ارز خارجی ودارای پتانسیل بسیار بالا برای صادرات است. رشد گردشگری بین المللی و داخلی در کنار هم از دیگر عواملی است که پیشبینی را بر افزایش بازار صنایع دستی در دوره مورد نظر تایید می کند.
میزان تولید و صادرات صنایع دستی
براساس آمار سالانه ۸ هزار میلیارد تومان صنایع دستی در کشور تولید میشود. این میزان تولید صنایعدستی در کشور اسمی است و باید به قیمت تولید و فروش صنایع دستی نیز توجه کرد. در مجموع در کشور300 رشته و زیررشته در صنایع دستی شناسایی و ثبت شده است که 370 هزار نفر در آن مشغول به فعالیت هستند و از این تعداد تنها 70 هزار نفر بیمه شدهاند.
جمع کل صادرات صنایع دستی در سالهای84 ـ 76؛570 میلیون دلار بوده است که در سالهای 84 تا 87 بالغ بر470 میلیون دلار شده که در مقایسه با آمار سالهای 88 تا 90 که بیش از یک میلیارد دلار بوده است ، قابل مقایسه نیست.
صادرات صنایع دستی
|
84- 1376
|
87- 1384
|
90- 1388
|
570 میلیارد دلار
|
470 میلیارد دلار
|
بیش از یک میلیارد دلار
|
بیشترین آمار صادرات صنایع دستی در سالهای 84 تا 87 مربوط به سال 84 با رقم 188 میلیون دلار و بیشترین آمار صادرات صنایع دستی در سالهای 88 تا 90 مربوط به سال 90 با رقم 500 میلیون دلار است .
میزان صادرات صنایع دستی از سال 84 تا 91 (مهر، 30 مرداد 1392)
سال
|
ارزش به دلار
|
مقدار به تن
|
رشد ارزش به دلار نسبت به سال قبل
|
رشد ارزش به تن نسبت به سال قبل
|
84
|
188.776.721
|
21166
|
120 درصد
|
49 درصد
|
85
|
147.738.892
|
52731
|
22 درصد
|
149 درصد
|
86
|
57.456.299
|
1385
|
61 درصد
|
97 درصد
|
87
|
76.181.354
|
1273
|
33 درصد
|
8 درصد
|
88
|
150.677.774
|
1229
|
98 درصد
|
3 درصد
|
89
|
353.948.279
|
14755
|
135 درصد
|
1101 درصد
|
90
|
500.333.137
|
24182
|
41 درصد
|
64 درصد
|
91
|
733.697.207
|
40268
|
67 درصد
|
47 درصد
|
همچنین بالاترین میزان رشد صادرات را در حوزه صنایعدستی داشتهایم، بهگونهای که در سال 93، 36 درصد رشد و در سال 94، حدود 85 درصد رشد صادرات را شاهد بودهایم. البته مجیدرضا حریری رئیس هیات مدیره انجمن صادر کنندگان صنایع دستی بیان کرد که اگر ارتباط ما با دنیا تحت تاثیر مسایل سیاسی قرار نگیرد، جهش 50 درصدی را در این حوزه در سال 95 خواهیم داشت.
همچنین صادرات صنایعدستی در سال 91، 90 میلیون دلار بود، اما در سال 92 صادرات صنایعدستی منهای فرش و صادرات چمدانی و جواهرات سنتی 120میلیون دلار بود. در سال 93 نیز این مبلغ به 156میلیون دلار رسید.
از نظر مرغوبیت تولیدات صنایع دستی رتبه اول جهان را داریم و 116 اثر از صنایع دستی کشور تاکنون نشان مرغوبیت سازمان جهانی یونسکو را دریافت کرده است. از نظر تنوع و کثرت نیز با 362 بخش رتبه اول را داریم. فقط از نظر صادرات در رتبه سوم قرار گرفتهایم. البته اگر فرش را در نظر بگیریم شاید در حوزه صادرات صنایع دستی رتبه دوم را داشته باشیم.
ایران
|
مرغوبیت تولیدات صنایع دستی
|
نشان مرغوبیت سازمان جهانی یونسکو
|
تنوع و کثرت صنایع دستی
|
صادرات صنایع دستی
|
رتبه اول
|
116 اثر از صنایع دستی
|
362 بخش، رتبه اول
|
سوم
|
تناقض آماری صادرات صنایع دستی در سال 1394
هنوز البته رقم دقیق صادرات صنایعدستی در سال94 اعلام نشده است. اما فکر میکنیم صادرات صنایعدستی در سال گذشته نسبت به سال قبل از آن از رشد بالاتری برخوردار است، چراکه در سال94 که بسیاری از دستگاه ها در صادرات به رشد منفی رسیدند تا اسفندماه آمار صادرات صنایعدستی به 18درصد رسید. البته ایران تا پایان برنامه ششم باید به رشد صادرات یک میلیارد دلاری صنایعدستی برسد. الان این رشد نزدیک به200 میلیون دلار است و باید فعالیت زیادی صورت بگیرد تا ظرف 5 سال آینده به یک میلیارد دلار صادرات صنایعدستی برسیم.
از جدول آماری سازمان توسعه تجارت ایران ، در سال 1393 مجموع صادرات فرش و صنایع دستی کشور به میزان 18 هزار تن و ارزش 386 میلیون دلار بود. مقایسه عملکرد بخش فرش و صنایع دستی در سال گذشته (94) نسبت به 1393، کاهش 30 درصدی را از نظر وزن و افت 14 درصدی را از لحاظ ارزش نشان میدهد.
بر اساس دسته بندی پنج گانه اقلام صادراتی ، در سال 1394 صنعت و پتروشیمی با سهم 71.9 درصد از ارزش صادرات جایگاه نخست را از آن خود ساخت و فرش و صنایع دستی با رقم 333 میلیون دلار و سهم 0.8 درصد در جایگاه آخر (پنجم) قرار گرفت.
کالا
|
6 ماهه اول 1394
|
6 ماهه اول 1393
|
درصد تغییرات
|
فرش و صنایع دستی
|
وزن
|
ارزش
|
وزن
|
ارزش
|
وزن
|
ارزش
|
5
|
132
|
8
|
159
|
34-
|
17-
|
مشهد و لاله جین نامزد شهرهای جهانی فیروزه و سفال در سال 95
برای نخستین بار اصفهان را به عنوان شهر جهانی صنایع دستی بعد از جیپور هند داشتیم، تبریز شهر بعدی بود که در حوزه صنایع دستی ثبت شد و این نوید خوبی است که ما را به صنایع دستی جهانی برگرداند. مشهد برای سنگهای قیمتی و بخصوص فیروزه و لاله جین برای سفال به عنوان نمایندگان ما برای فهرست کاندیداهای شهر جهانی به شورای جهانی صنایع دستی در سال 95 پیشنهاد شدند و سه شهر سیرجان برای گلیم، میبد برای زیلو و مریوان برای گیوه نامزدهای شهر ملی خواهند بود.
قاچاق، معضل اساسی حوزه صنایع دستی
قاچاق بهعنوان یکی از مهم ترین معضلات حوزه صنایعدستی درحالی آینده صنایعدستی و اشتغال دهها هزار نفر را تهدید میکند که سالانه 12 میلیون دلار سهم صنایعدستی از کالاهای قاچاقی است که وارد ایران می شود. رقمی که نیمی از آن متعلق به کشور چین است؛ اما تاکنون نه معاونت صنایعدستی و نه تشکلهای این حوزه هیچگونه دخالتی در سیاستگذاری واردات کالاهای صنایعدستی و جلوگیری از قاچاق اجناس این حوزه نداشتهاند.
کلام آخر
نقش صنایع دستی در توسعه کشور، بالا بردن سطح اشتغال با هزینههای بسیار کم، ازدیاد درآمد سرانه ملی، جذب گردشگران خارجی و توسعه صنعت توریسم، ارزآوری مناسب بهواسطه صنعت توریسم و تاثیر در توسعه صادرات کالاهای غیرنفتی را شامل میشوند. صنایع دستی در زمره صنایع کوچک و زود بازده به شمار میآید و در سیاستهای کلی برنامه ششم توسعه و همچنین تاکید مقام معظم رهبری به موضوع صنایع دستی و اقتصاد مقاومتی بر اهمیت آن افزوده است. اما متاسفانه این هنر ـ صنعت همچنان از رسیدن به جایگاه خویش باز مانده است و متاسفانه برنامه ریزان اقتصادی کمترین توجه را به اقتصادیبودن هنرهای سنتی و صنایع دستی دارند که گاهی نسبت به این حوزه دچار فراموشی شده و آن را از یاد برده اند.
...........
پژوهش خبری// زهره دانشمندی