وجود بازار مصرف بزرگ یک فرصت بی بدیل برای رشد اقتصادی و توسعه صنعت و تولید است. استفاده از مزیت ارزشمند بازار مصرف تنها در صورتی امکان پذیر است که دولت بتواند هماهنگی مؤثری بین بخش‌های تجاری و تولیدی ایجاد نمایند.
پژوهش خبری: وجود بازار مصرف بزرگ یک فرصت بی بدیل برای رشد اقتصادی و توسعه صنعت و تولید است. استفاده از مزیت ارزشمند بازار مصرف تنها در صورتی امکان پذیر است که دولت بتواند هماهنگی مؤثری بین بخش‌های تجاری و تولیدی ایجاد نمایند. مسئله‌ای که همواره دغدغه مقام معظم رهبری نیز بوده و ایشان بارها از روند واردات بی‌رویه کالا به داخل کشور ابراز نگرانی کرده‌اند.
بررسی مدل اقتصادی کشورهای مختلف نشان می‌دهد هرچه یک کشور از واردات کالاهای نهایی و صادرات مواد خام به سمت واردات مواد خام و صادرات کالاهای نهاییِ با ارزش افزوده بالاترحرکت کند، ثروت بیشتری تولید خواهد کرد و این حقیقت، همان تفاوت اصلی بین کشورهای توسعه یافته و کشورهای فقیر است.
بسیاری از کشورها به منظور حمایت از صنایع نوپا و اولویت‌دار خود، اقدام به ایجاد محدودیت در واردات کالای مشابه می‌کنند. این محدودیت‌ها از طریق استفاده از ابزارهای حاکمیتی نظیر اخذ تعرفه و عوارض از واردات، تعیین استاندارد برای کالای وارداتی (نظیر استاندارد صنعتی، آلایندگی، مصرف انرژی، ایمنی و مانند آن) صورت می‌گیرد. تجربه کشورهای مختلف از ژاپن و کره‌جنوبی تا انگلیس و آمریکا -زمانی که هنوز در ابتدای مسیر توسعه صنعتی بودند- بخوبی نشان می‌دهد صنایع- بخصوص صنایع نوپا و صنایع با فناوری پیشرفته- نیاز به حمایت، بخصوص حمایت‌های تعرفه‌ای دارند.
البته تعرفه‌گذاری حمایتی از یک صنعت بر طبق شرایط خاصی وضع میشود، بطوریکه این حمایت‌ها باید هوشمندانه، دقیق، کاهشی و در بازه زمانی معین اتفاق بیفتد تا منجر به توسعه صنعت شود در غیر این صورت، صنعت مذکور در فضای انحصاری، دچار رخوت و تنبلی شده و قادر به توسعه متوازن نخواهد بود.
حتی عضویت در سازمان تجارت جهانی (WTO) نیز باعث نشده کشورهای عضو این سازمان از وضع تعرفه و یا ایجاد موانع دیگر به منظور کنترل واردات برخی کالاها و کمک به صنایع خود دست بکشند که نمونه‌هایی از این قبیل تصمیمات در دیگر کشورها در ادامه آمده است.
حمایت‌های تعرفه‌ای از تولید در مقابل واردات توسط دولت انگلستان در زمان انقلاب صنعتی | کشور انگلستان در قرن هجدهم به منظور تقویت تولیدِ محصولات کارخانه‌ای اقداماتی را در دستور کار قرار داد که از جمله آن می‌توان به افزایش چشمگیر عوارض بر واردات محصولات صنعتی به منظور حمایت از صنایع داخلی اشاره کرد. | کتاب دولت توسعه‌گرا، مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه صنعتی شریف، 1388، صفحه 60 |
حمایت های تعرفه ای از تولید توسط دولت سوئد در زمان انقلاب صنعتی | دولت سوئد در سال 1816 قانون تعرفه‌ی بسیار حمایت گرایی را تصویب و اعمال کرد که بر اساس آن تعرفه بالایی برای واردات کالاهای پنبه‌ای وضع کرد که اجرای آن بواسطه کاهش شدید واردات کالاهای مصرفی منجر به رونق و توسعه صنایع مرتبط با پارچه و البسه شد. | دولت توسعه‌گرا، مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه صنعتی شریف، 1388، صفحه 60 |
چند نمونه از حمایت‌های تعرفه‌ای از صنایع در کشورهای صنعتی نظیر آمریکا و کشورهای اروپایی | امروزه نیز نه‌تنها کشورهای تازه توسعه‌یافته و یا درحال‌توسعه از این سیاست‌های حمایت‌گرایانه استفاده می‌کنند بلکه شاهد حمایت‌های تعرفه‌ای از صنایع در کشورهای صنعتی همچون آمریکا و برخی کشورهای اروپایی هستیم. از آن جمله می‌توان به حمایت دولت آمریکا از صنایع فولاد با وضع تعرفه 236 درصدی برای واردات فولاد از چین(لینک)، وضع تعرفه 300 درصدی برای واردات پسته‌ی از ایران توسط دولت ایالات‌متحده(لینک) و همچنین تعرفه بالای واردات پسته بسته‌بندی‌شده به برخی کشوهای اروپایی اشاره کرد(لینک). | |
حمایت‌های تعرفه‌ای دولت تایوان | بسیاری از کشورهای شرق آسیا که رشد صنعتی آن‌ها به معجزه آسیایی مشهور است با وضع قوانین و مقرراتی هوشمندانه به تنظیم بازار داخلی و تعرفه‌گذاری و مدیریت صادرات باهدف تقویت تولید پرداخته‌اند | دولت توسعه‌گرا، صفحه 200 و 201 |
مقام معظم رهبری | مسئله‌ی دیگر، واردات است؛ که حالا اینجا هم اشاره شد، من هم بارها با مسئولین در زمینه‌ی واردات صحبت کردم. البته هیچ کس با واردات مخالف نیست؛ تنظیم واردات لازم است، کنترل واردات لازم است. صرف اینکه ما نگذاریم بازار در یک فصلی - مثلاً فصل شب عید - از فلان کالا خالی بماند، خیلی توجیه کاملی برای افزایش واردات نیست. حتماً بایستی در مسئله‌ی واردات ملاحظه‌ی تولید داخلی بشود. | |
مقام معظم رهبری | وقتی راه واردات بی‌رویّه باز بشود و هرچه خواستید بیاورید، سهل‌گراییِ انسان، انسان را میکشاند به سمت تنبلی، بیکارگی. این هم یک طرف قضیّه است. بنابراین بنده تکیه‌ای که روی مسئله‌ی تولید میکنم، نبایستی پاسخ داده بشود که تولید در شرایط تحریمِ سفت و سخت ممکن نیست؛ نه، ممکن است. هرکاری که شما تصمیم بگیرید انجام بدهید، همّت کنید، نیروهایتان را بیاورید در صحنه، از خدای متعال هم کمک بخواهید، هدایت بخواهید، شدنی است؛ این را ما امتحان کردیم. | |
صنعت فولاد نیازمند حمایت تعرفه‌ای - معاون مدیریت بازاریابی و فروش خارجی ذوب‌‌آهن | افزایش عوارض بر روی واردات اولین دیوار دفاعی صنایع فولاد کشور است، هیچ کس حمایت تعرفه ای را توصیه نمی کند اما همه کشورهایی که دارای صنایع فولاد هستند آن را به مورد اجرا در می آورند. در کمال ناباوری، حتی چین. با عوارض فعلی و در صورتی که عوارض واردات به اندازه کافی افزایش نیابد تولید فولاد در ایران اقتصادی نخواهد بود همانگونه که تولید منسوجات در ایران اقتصادی نیست. بطور خلاصه و در چند سطر حمایت تعرفه‌ای از صنایع مورد تایید هیچ کس نیست اما چاره ای جزء آن وجود ندارد. او در آخر یادآور شد: کشور های عضو سازمان تجارت جهانی مانند برزیل، مکزیک ، آمریکا، ترکیه و حتی چین هر کجا که لازم باشد واردات را کنترل می کنند. یورفر بارها از شرکت های ایرانی در خصوص صادرات فولاد شکایت کرده تا جایی که صادرات ایران به اروپا در مقطعی از زمان متوقف شد. ایران از معدود کشورهایی که دروازه های آن برای واردات کاملاً گشوده است و واردات فولاد، موجب توقف فعالیت فولاد سازان ایرانی خواهد شد، اگر چه با توجه به بزرگی حجم صنعت فولاد ایران، باور آن مشکل است. | |
صنعت فولاد را در مقابل دامپینگ چین محافظت کنید-بهادر احرامیان مدیر عامل فولاد یزد | آمارها نشان می‌دهد در حالی‌که صادرات چین تا سال قبل به زحمت به 30 میلیون تن در سال می‌رسید، درماه گذشته میلادی این کشور رقمی در حدود 8 میلیون تن و معادل سالانه 100 میلیون تن محصول فولادی صادر کرده است. با توجه به اینکه مجموع فولادی که در جهان بر روی آب مبادله میشود چیزی در حدود 200 میلیون تن می‌باشد اضافه شدن چنین تناژی آن هم از سوی کشوری که حمایت‌ها و سوبسیدهای علنی و غیر‌علنی متنوعی از صنعت فولاد خود دارد، قطعا تاثیر منفی بر کلیه تولیدکنندگان فولاد جهان خواهد گذاشت. به همین دلیل است که در تمامی‌کشورهای تولید‌کننده و صادرکننده فولاد که بالاخص عضو سازمان تجارت جهانی و مدافع تجارت آزاد نیز می‌باشند در ماه‌های اخیر تعرفه‌های اضطراری ضد‌دامپینگ (فروش زیر قیمت تمام‌شده) علیه محصولات چینی وضع شده است. نمونه ترکیه، آمریکا و اتحادیه اروپا در بسیاری از رسانه‌ها و بولتن‌های صنعت فولاد به اطلاع عموم رسیده است. | |
رئیس دفتر رئیس جمهور | اجازه نمی دهیم تولید داخلی در برابر تکانه های خارجی آسیب ببیند و با نظام تعرفه، از تولیدکنندگان حمایت می کنیم. محمد نهاوندیان در «ششمین همایش چشم انداز صنعت فولاد و معدن ایران با نگاهی به بازار» با بیان این مطلب اظهار داشت: اجازه نخواهیم داد صنایع داخلی در برابر تکانه های خارجی 1.5 سال اخیر آسیب ببینند و در سال آینده، تولید داخلی با تعرفه ها، مورد حمایت قرار خواهند گرفت و دیدگاه های تولیدکنندگان داخلی در اعمال تعرفه ها، مد نظر قرار خواهد گرفت. | |
نظر کارشناسی | پژوهش خبری: بدون شک توسعه و تکامل صنعت در این کشورها نتیجه مدیریت صحیح بازار داخلی و بازار صادراتی بوده است. درواقع دولت اگر نتواند مدیریت صحیحی بر بازار داخلی و تنظیم روابط تجاری با سایر کشورها اعمال کند، بخش تولید به‌هیچ‌وجه امکان توسعه و رشد ندارد و در این میان صنایع نوپا دچار آسیب بیشتری می‌شوند. در ایران علی‌رغم توجه لفظی به بخش تولید، کم‌وبیش شاهد تعارض بخش بازرگانی با بخش تولید هستیم بطوریکه بخش صنعت در موارد بسیاری به‌واسطه واردات بی‌رویه به‌شدت تضعیف‌شده است. این در حالی است که بررسی تجربه سایر کشورها – چه درگذشته و چه هم‌اکنون- نشان می‌دهد تقویت و توانمندی تولید مستلزم آن است که سیاست‌های تجاری و صنعتی به‌صورت متمرکز و هماهنگ به‌گونه‌ای تنظیم شوند که بازار و تجارت در خدمت تقویت تولید قرار گیرد. |