پژوهش کاربردی باید به حل مسئله منجر شود
مدیر کل دفتر پژوهشهای دفتر منطقهای EMRO، تاکید کرد پژوهش کاربردی بدون سوالی که از بطن یک مشکل استخراج شده است معنا ندارد و اولویتگذاری و اعلام تقاضا برای پژوهش کاربردی یک اصل است.
به گزارش
خبرگزاری صدا و سیما به نقل از وبدا؛ نخستین نشست کاشتن برای آینده با موضوع پژوهش کاربردی، روز گذشته با استقبال معاونین تحقیقات و فناوری دانشگاههای علوم پزشکی کشور برگزار شد.
دکتر رشیدیان مدیر کل دفتر پژوهشهای دفتر منطقهای EMRO با بیان اینکه مهمترین نکتهای که تحقیق بنیادی را از تحقیق کاربردی تفکیک میکند مبحث انگیزه است، گفت: هدف اصلی تحقیق بنیادی، گسترش مرزهای دانش است. پژوهش درباره سوالاتی باشد که اکنون وجود دارد و مرتبط با اقداماتی باشد که اکنون در حال وقوع است مانند عملکرد نظام سلامت یا وضعیت درمان یک بیماری که چکار کنیم که بیمار درمان بهتری دریافت کند، راحتتر به داروهایش دسترسی داشته باشد.
او افزود: به رغم اینکه بر اهمیت مقاله تاکید دارم، ولی پژوهشی که فقط به انتشار مقاله منجر شود به هیچ عنوان پژوهش کاربردی نیست. پژوهش کاربردی باید به حل مسئله منجر شود.
به گفته وی، بحث پژوهش کاربردی، جدید نیست، ولی در تعریف پژوهش کاربردی میتوان یادآور شد که پژوهشهای پایه و بنیادی را به عملکرد افراد، سازمانها و سیاستمداران مرتبط میکند.
او افزود: اولویتهای پژوهشی توسط مدیر سیاستگذار تعیین میشود، ولی در پژوهش کاربردی همیشه از بالا به پایین نیست گاهی محقق در فرآیند تحقیقات خود متوجه خطایی میشود و پیشنهاد میکند که در این حوزه تحقیقات جدیدی انجام شود.
رشیدیان در ادامه به شاخصهای عملکرد بهتر اشاره کرد و گفت: در پژوهش کاربردی ارتباط میان کسی که نیازمند پاسخ است و کسی که پاسخ میدهد باید برقرار باشد این نکته فقط در زمینه اولویتگذاری نیست؛ در زمان ارائه نتایج و نحوه تفسیر نتایج هم مهم است. نکته بعدی واسطههای دانشی است؛ تقاضای پژوهش و عرضه پژوهش در حوزه صنعت مثالهای خوبی دارد.
او تاکید کرد پژوهش کاربردی بدون سوالی که از بطن یک مشکل استخراج شده است معنا ندارد و گفت: اولویتگذاری و اعلام تقاضا برای پژوهش کاربردی یک اصل است. اگر سیاستگذار این سوال را مطرح نمیکند نباید انتظار پاسخ داشته باشد. باید بودجه و منابع تامین شود و به درستی تخصیص منابع شود. همینطور سیستم انگیزشی برای محققان ضروری است، باید توجه داشت ساختار انگیزشی پژوهشگر با سیاستمدار متفاوت است.
دکتر حقجوی، رییس مرکز توسعه، هماهنگی و ارزیابی تحقیقات معاونت تحقیقات و فناوری وزرات بهداشت نیز با بیان اینکه تعالی در پژوهش بر سه پایه افزایش کیفیت، افزایش اثرگذاری پژوهش و شادابی و پویایی فضای پژوهش استوار است، گفت: کاشتن بذر آگاهی و تفکر برای داشتن محیط پژوهشی شاداب ضروری است. جامعه آکادمیک کشور برای رسیدن به همدلی درباره مسائل روز و دغدغهها علمی کشور باید با یکدیگر گفتگو کنند.
دکتر زرقی معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه محصول تجاری شده با پژوهش محصول محور دو مقوله جداست، گفت: پژوهشگر وقتی به تولید نمونه اولیه میرسد یعنی به نتیجه رسیده است، ولی امکان دارد محصولش در شرایط رقابتی نتواند وارد بازار شود و سهم از اقتصاد دانش بنیان دریافت کند.
دکتر استوار مدیرکل دفتر مدیریت بیماریهای غیرواگیر وزارت بهداشت با اشاره به اینکه تعاریف متفاوتی از پژوهش کاربردی وجود دارد، گفت: گروهی آن را خلق ثروت میدانند و گروهی معتقدند پژوهش کاربردی باید بتواند به سوالات سیاستگذاران جواب بدهد. مشکل گروه اخیر شاید به ضعف نظام سیاستگذاری بازمیگردد که اصلا تصمیمگیریها مبتنی بر مقاله نیست، زیرا سیاستمدار اصلا مقاله مطالعه نمیکند و بنابراین نظام سیاستگذاری مبتنی بر شواهد نیست.
دکتر حقجوی با اشاره به طیف وسیع برداشتها از پژوهشهای کاربردی گفت: پژوهشگران معتقدند مصرفکننده مقالات و پژوهشهای آنها هوشمند نیست و مصرفکننده که اینجا سیاستگذاران هستند هم معتقدند پژوهش خوب و کاربردی نداریم در حالیکه شاید سیاستگذار نمیتواند جواب سوالاتش را از پژوهشها استخراج کند.
دکتر زرقی گفت: مسئله اصلی فرهنگسازی است. انتظار داریم همه ارکان دانشگاه به مسئله پژوهش کاربردی اهتمام داشته باشند. دانشگاهها نباید به دنبال تجارت باشند بلکه باید در جهت حمایت، هدایت و نظارت حرکت کنند و در این راستا باید گردش منابع مالی برای تحقق این اهداف به سادگی انجام شود تا ارتباط میان دانشگاه و صنعت هموار باشد.
او تبدیل شاخص علم سنجی به ارزش را یک مشکل دانست و گفت: علم باید به فناوری منجر شود و به پژوهشی میتوان علم گفت که مستندات و شواهد آن روی میز باشد.
دکتر فتوحی محصول را به دو دسته محصول با قابلیت تجاری شدن و محصول مفیدی که قابلیت تجاری شدن ندارد تقسیم کرد و گفت: عمده پژوهشهای ما از دسته دوم است. در دنیا برای این نکته راه حلهایی دارد و مهمترین آن ورود بخش خصوصی به مسئله است.
دکتر فتوحی تاکید کرد: سیاستمداران ما باید بیاموزند که چگونه بر مبنای شواهد علمی تصمیمگیری کنند.
دکتر استوار به تقابل میان پژوهشگران و سیاستمداران اشاره کرد و گفت: سیاستمداران معتقدند که پژوهشها پاسخگوی مسائل کشور نیست پژوهشگران هم معتقدند فرآیندهای پژوهشی طولانی هستند و سیاستمداران صبر کافی ندارند. ضمن این که اولویتهای کشور و به دنبال آن سوالات مشخص نیست و منابع کافی هم متناسب با اولویتها تخصیص نمییابد.
دکتر استوار با اشاره به اینکه باید تعهدی مبنی بر سیاست گذاری مبتنی بر شواهد در کشور ایجاد شود، گفت: ضرورت سرمایهگذاری هم حایز اهمیت است با کمتر از سه دهم درصد تولید ناخالص ملی چقدر میشود پژوهش، شواهد و محصول تولید کرد؟! دستاوردها نسبت به سرمایهگذاری خیلی هم بیشتر است با اینکه معتقدم ساختار نیازمند بهبود است و برای این مسئله ظرفیتسازی برای نیروی انسانی نیز اهمیت بسیاری دارد.
دکتر زرقی نیز با تایید اینکه نسبت به آنچه سرمایهگذاری کردهایم خروجیهای پژوهشی و فناورانه بسیار بیشتری داشتهایم، گفت: در مقایسه با دیگر صنایع مانند خودروسازی نسبت به سرمایهگذاری انجام شده و خروجی کسب شده در جایگاه مطلوبی در دنیا و منطقه هستیم.
با این وجود وی افزود: نمیتوان سیاستمداری که باور به تصمیمگیری بر مبنای شواهد علمی ندارد را مجبور به این کار کرد ما احتیاج به نقشه جامع فناوری ۱۰ ساله داریم تا در بازه زمانی طولانی حلقههای آموزش پژوهش و فناوری را با هم هماهنگ کند.