پخش زنده
امروز: -
کرونا عامل بازماندگی تحصیلی کلاس اولی‌ها
شیوع کرونا باعث شد تعدادی از خانواده‌ها به دلیل نگرانی، فرزندان خود را در کلاس اول ثبت نام نکنند یا با یک سال تأخیر ثبت‌نام کنند. این مسأله علاوه بر بازماندگی یکساله از تحصیل، مهارت خواندن و نوشتن در این دانش‌آموزان را دچار مشکل کرده است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، از اسفند سال ۹۸ که کرونا در ایران شیوع یافت، روند فعالیت مدارس نیز با مشکل جدی مواجه شد به طوری که از حدود ۲ سال گذشته کلاس‌های درس به صورت آنلاین و غیرحضوری برگزار شدند.
کلاس‌های برخط اگرچه مزایایی همچون کاهش جلوگیری از ابتلای دانش‌آموزان به ویژه دوره ابتدایی که کمتر امکان رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی را دارند، اما معایب زیادی هم داشت؛ دانش‌آموزان کلاس اولی که باید با محیط کلاس و مدرسه آشنا می‌شدند، حالا در قاب کوچک تلفن همراه یا رایانه و آن هم فقط با معلم خود آشنا شدند.
طبق اعلام کارشناسان، دانش‌آموزان کلاس اولی در اولین ارتباط با معلم مفهوم واقعی کلاس درس و آموزش را متوجه می‌شوند، اما در دوران کرونا این ارتباط کلاس اولی‌ها با معلمان برقرار نشد و همین امر باعث شد که افت تحصیلی، مشکل در مهارت خواندن و نوشتن، بازماندگی از تحصیل و ضعف آموزشی نصیب این دانش‌آموزان شود.
این گونه مشکلات در ضعف آموزش دانش‌آموزان دوره ابتدایی و ترک تحصیل آن‌ها باعث شد که برای تشریح بیشتر این مسایل، رضوان حکیم زاده معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش در گفت و گوی تفصیلی با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا این مسایل را مطرح کند.
معاون امور ابتدایی وزارت آموزش و پررش درباره اینکه جدیدترین آمار افراد بازمانده از تحصیل در دوره ابتدایی چه تعداد است؟ گفت: بر اساس آمار‌های موجود سال گذشته ۲۱۰ هزار نفر دانش‌آموز دوره ابتدایی بازمانده از تحصیل بودند، اما امسال تعداد موالید پایه‌های اول یعنی «۶ سال تمام» یک میلیون و ۵۴۷ نفر و تعداد دانش‌آموز ثبت‌نامی در دوره ابتدایی یک میلیون و ۷۲۵ نفر بود که این آمار‌ها نشان می‌دهد نرخ ناخالص ثبت‌نام بالای ۱۱۰ درصد است، اما برای اینکه نرخ خالص ثبت‌نام هم احصا شود، تعداد ثبت‌نام بالا ۶ سال تمام با تعداد ثبت‌نام در مدارس بررسی شد که در مقایسه اولیه نرخ خالص ثبت‌نام ۱.۲ درصد افزایش نشان می‌داد.
این آمار و ارقام نشان دهنده این است که، چون سال تحصیلی گذشته بسیاری از خانواده‌های دارای دانش‌آموز کلاس اولی به دلیل کرونا برای ثبت‌نام فرزند خود اقدام نکرده‌اند امسال با یک سال تاخیر این مار را انجام دادند و در واقع تعدادی از ثبت‌نام کنندگان کلاس اولی در رده سنی هفت سال تمام هستند اگرچه همچنان باید منتظر ماند تا آمار نهایی ثبت‌نام در تمام پایه‌ها با آمار سال گذشته توسط مرکز فناوری اطلاعات وزارت آموزش و پرورش استخراج شود تا در نهایت آمار نهایی دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل در مقطع ابتدایی مشخص شود که البته با توجه به مقایسه ثبت‌نام پایه اول این آمار‌ها بیانگر آن است که تعداد افراد بازمانده از تحصیل کاهش یافته است که امیدواریم شاهد کاهش تعداد دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل در دوره ابتدایی باشیم البته، چون افزایش تعداد ثبت‌نام در سال تحصیلی امسال را شاهد هستیم این امکان وجود دارد که نرخ ثبت‌نام خالص هم رشد داشته باشد.
خانم حکیم زاده درباره آمار بازماندگی دانش آموزان کلاس اولی از تحصیل نسبت به پارسال روند افزایشی یا کاهشی داشته است؟ افزود: در اولین مقایسه‌ای که بین تعداد دانش آموزان شش سال تمام و موالید شش سال تمام که آمار آن را ثبت احوال اعلام کرده است، ۶۰ هزار نفر از کودکانی امسال می‌توانستند به کلاس اول بروند، ثبت نام نکرده اند. این آمار نشان دهنده کاهش ۲۰ هزار نفری نسبت به سال گذشته است، زیرا سال گذشته این آمار ۸۰ هزار نفر بوده است.
برای روشن شدن این موضوع شناسایی دانش آموزان کلاس اولی بازمانده از تحصیل و ثبت نام نکرده در استانها انجام و مشخص شد برخی از این دانش آموزان برای ورود به کلاس اول ثبت نام کرده اند، اما آمار قطعی نشده بود و در کل بر اساس آمار‌ها ۶۰ هزار کلاس اولی جز ثبت نام نشده‌ها هستند.
به گفته خانم حکیم زاده؛ بازماندگی از تحصیل به طور یقین روی موضوع روند پوشش تحصیلی تاثیر منفی دارد؛ زیرا نرخ پوشش تحصیلی دوره ابتدایی به عنوان یکی از شخص‌های مهم عملکردی است و معتقدیم اگر دانش آموز اولین فرصت دسترسی به آموزش را از دست بدهد، با توجه به شرایط سنی و آمادگی یادگیری که دارد حتی اگر اقدامات جبرانی انجام شود، نمی‌تواند بازماندگی را جبران کند.
به همین منظور تاکید می‌شود در تمام برنامه ریزی ها، حداکثر ثبت نام را در دوره ابتدایی داشته باشیم؛ همانگونه که در قانون حقوق کودکان و نوجوان، حق تحصیل به رسمیت شناخته شده است تا به عنوان نماد عدالت آموزشی که زمینه ساز عدالت اجتماعی است، دانش آموز بتواند در سن قانونی خود به مدرسه برود. بازماندگی از تحصیل باعث می‌شود دانش آموز از رشد و پیشرفت بازماند و این مساله اثرات فردی و اجتماعی هم به دنبال خواهد داشت، چون همه می‌دانیم که اگر تعداد کودک بازمانده بیشتری داشته باشیم، روی رشد و توسعه کشور نیز اثر منفی دارد و تمام موفقیت‌های بعدی تحصیلی در گرو ارایه آموزش به دانش آموزان در دوره ابتدایی است.
معاون امور ابتدایی آموزش و پرورش درباره بیشترین بازماندگی از تحصیل مربوط به چه دوره‌ای است؟ گفت: در پایه‌های مختلف دوره ابتدایی، بیشترین آمار بازماندگی از تحصیل مربوط به پایه اول ابتدایی است؛ البته در سال‌های گذشته تفاوت بین پایه‌ها وجود نداشت، اما به دلیل شیوع بیماری کرونا این آمار اکنون در کلاس اول بیشتر است. علاوه بر بازماندگان سنتی که به دلایل دیگری ثبت نام نمی‌کردند، نگرانی از کرونا در دو سال گذشته باعث شد که دانش آموزان کلاس اولی کمتر ثبت نام کنند.
برخی از خانواده‌ها نیز به دلیل آموزش‌های مجازی و احتمال اینکه ممکن است پایه دانش آموز ضعیف شود، از ثبت نام فرزند خود پرهیز کردند؛ با این وجود در سال تحصیلی جدید ثبت نام این دانش آموزان تا حدودی بیشتر شد البته با کمی تاخیر از شروع سال تحصیلی، زیرا تعدادی از خانواده‌ها برای ثبت نام فرزندان خود در کلاس اول با تاخیر ثبت نام کردند و می‌توان گفت که این‌ها نوع جدیدی از بازمانده‌ها به شمار می‌روند که ما آن‌ها را تاخیر در ثبت نام لحاظ می‌کنیم.
خانم حکیم زاده تصریح کرد: سعی کردیم که در دو سه سال گذشته کار پژوهشی میدانی برای شناخت دلایل واقعی بازماندگی از تحصیل انجام دهیم و تمام دانش آموزان بازمانده را بررسی کنیم؛ به همین منظور پرسشنامه‌ای تدوین شد که در آن دلایل بازماندگی از تحصیل و بازماندن از مدرسه و تحصیل مورد بررسی قرار گرفت. طی آن مشخص شد دسته‌ای از عوامل در این زمینه تاثیرگذار هستند البته دانش آموزان در هر منطقه‌ای به دلیل خاصی دچار بازماندگی شدند که عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جزو مهمترین عوامل بازماندگی از تحصیل هستند. اگرچه عوامل آموزشی، دسترسی به مدرسه و معلم در رده‌های بعدی علت این بازماندگی از تحصیل دانش آموزان در این دوره است.
البته با توجه به اینکه سیاست آموزش و پرورش این بوده که حتی اگر یک دانش آموز هست برای تحصیل به این دانش آموز، معلم اختصاص دهد تا از تحصیل جا نماند، در این زمینه کمتر مشکل داریم، اما زمانی که دانش آموزان به خاطر فقر خانواده توسط والدین به کار گرفته می‌شوند، این مساله به عنوان موانع اقتصادی محسوب می‌شود و کودکان به عنوان کمک حال خانواده به کودک کار تبدیل می‌شوند.
هرچند بدسرپرستی و بی سرپرستی دانش آموزان نیز روی بازماندگی آن‌ها تاثیر دارد، معلولیت دانش آموزان و امکان دسترسی متناسب به آموزش آن‌ها نیز می‌تواند در این زمینه تاثیرگذار باشد. در بخشی دیگر از علت بازماندگی از تحصیل دانش آموزان موضوعات فرهنگی مطرح است، چون به دلیل عوامل فرهنگی برخی از والدین مانع حضور دانش آموزان دختر در مدارس می‌شوند و حتی برخی از خانواده‌ها آن‌ها را مجبور به ازدواج زودهنگام می‌کنند یا اینکه پس از پایان دوره ابتدایی دیگر دانش آموزان دختر اجازه ندارند که در مکان دیگری به تحصیل خود ادامه دهند و حتی نمی‌گذارند در روستایی دیگر درس بخوانند.
در بخش عوامل فرهنگی حتی برخی دانش آموزان دختر به دلیل اینکه در مناطق دورافتاده و عشایری هستند و از سوی معلم مرد آموزش داده می‌شوند، به دانش آموز دختر اجازه حضور در کلاس را نمی‌دهند و این عوامل باعث بازماندگی بیشتر دختران از تحصیل می‌شود هرچند مهاجرت و جابجایی نیز از عوامل بازماندگی است، با این وجود شیوع ویروس کرونا در دو سال گذشته باعث شد برخی از والدین کودکان را در دوره ابتدایی ثبت نام نکنند و ما این عوامل را بیشتر تاخیر در ثبت نام تلقی می‌کنیم، چون می‌دانیم به دلیل نگرانی بیش از حد خانواده‌ها به دلیل کروناست.
معاون ابتدایی آموزش و پرورش درباره اینکه برای دانش آموزانی که در مهارت‌های خواندن و نوشتن دچار مشکل هستند، چه باید کرد؟ گفت: این موضوع را تایید می‌کنم که در هر حال فضای مجازی اقتضائات خود را دارد و در شرایط شیوع کرونا، آموزش و پرورش به اجبار مجبور به استفاده از فضای مجازی شد. البته به دنبال بستر‌هایی برای تداوم آموزش برآمدیم که با آموزش غیرحضوری، مدرسه تلویزیونی، شبکه شاد و آموزش حضوری در مناطق عشایری و روستایی آموزش‌ها برای دانش آموزان ادامه یافت. این ادامه آموزش مجازی به معنای این نیست که یادگیری به شکل کامل است، چون دانش آموزان با آموزش حضوری تمرکز بیشتری در کلاس دارند و در کلاس غیرحضوری امکان تمرکز بدون نظارت معلم را ندارند. به طور معمول دانش آموزان برای یادگیری در فضای مجازی بیشتر از ۱۰ تا ۱۵ دقیقه نمی‌توانند تمرکز داشته باشند و از طرف دیگر به دلیل اینکه کودکان با مشاهده بهتر یاد می‌گیرند و امکان تمرین و تکرار در فضای مجازی برای آن‌ها فراهم نیست، به طور یقین یادگیری برای آن‌ها به ویژه در مهارت خواندن و نوشتن با مشکل مواجه می‌شود.
به دلیل ویژگی خاص کودکان در یادگیری و تمرکز بهتر در فضای مدرسه، برای یادگیری مهارت خواندن و نوشتن این امکان برای آن‌ها در فضای مجازی فراهم نیست و با توجه به اینکه تخته کلاس به گوشی کوچک موبایل تبدیل می‌شود، به طور یقین انتقال آموزش‌ها کار دشوارتری است. به دلیل عدم ارتباط معلم و دانش آموز، نبود نظارت و تکرار و تمرین، دانش آموزان در فضای مجازی دچار ضعف در مهارت خواندن و نوشتن می‌شوند و آمار‌ها نشان می‌دهد که دانش آموزان کلاس دوم و سوم ابتدایی بیشتر در مهارت خواندن و نوشتن دچار مشکل خواهند شد و این جزو آسیب‌های جدی فضای مجازی است.
معتقدم، چون دوره ابتدایی یک دوره مهم و بنیادی در آموزش محسوب می‌شود و پایه یادگیری‌های بعدی است، درمجموع آموزش دادن به کودکان کار تخصصی است و از عهده هرشخصی حتی پدر و مادر برنمی آید؛ بنابراین نبود ارتباط با معلم آسیب‌های جدی به میزان یادگیری دانش آموزان وارد کرده است که در این زمینه سایر نظام‌های آموزشی نیز چنین گزارش‌هایی را داشته اند.
برای جبران ضعف مهارت‌های نوشتاری دانش آموزان پایه‌های اول ابتدایی، در مرحله اول طرح یادگیری در تابستان امسال اجرا شد و برای تمام دانش آموزان دوره اول و دوم که در کارنامه آن‌ها «نیازمند تلاش و قابل قبول» درج شده بود، برنامه جبرانی ۱۴ جلسه‌ای برگزار شد که از دانشجومعلمان و معلمان داوطلب برای این موضوع استفاده شد. در مرحله دوم نیز که پس از پایان ارزشیابی نوبت اول اجرا می‌شود، از فرصت‌های باقیمانده در سال تحصیلی کمک می‌گیریم تا این ضعف‌ها را جبران کنیم البته در این زمینه هرچه حضور دانش آموزان معنادارتر باشد، در تقویت مهارت‌ها موثر و کمک کننده است که به همین منظور در آموزش و پرورش استانها آموزش‌هایی ارایه شد و امیدواریم برنامه جبرانی دوم یادگیری شروع شود تا برای جبران این ضعف‌های اساسی از این آموزش‌ها کمک بگیریم.
خانم حکیم زاده گفت: بیشترین افت تحصیلی در پایه اول ابتدایی است و حتی در تکرار پایه این افزایش نشان داده می‌شود. این مساله بیانگر این است که معلمان ارزیابی دانش آموزان را دقیق انجام داده اند و این مساله کمک می‌کند دانش آموزان تسلط در مهارت‌های خواندن و نوشتن را پیدا کنند.
نظر شما