طرز تهیه نان سنتی کلانه

اهالی شهرستان سردشت در جنوب آذربایجان غربی در جامعه مصرفی کنونی به راحتی می‌توانند مایحتاج خود را بدون مراجعه به مراکز خرید و تنها از باغچه خانه خود تهیه کنند.

 

 

یکی از این آداب و رسوم نیکویی که ریشه در اعتقادات و باور مردم سهرستان سردشت دارد، دور هم نشینی به بهانه‌های گوناگون است و برای این دور هم نشینی خوردن غذا‌هایی همچون دوکلیو، کلانه، پرپره به ترش و گیپه بهانه می‌کنند و فارغ از قیل و قال جهان سرعت و ارتباط‌های مجازی امروزی، یاد ارتباطات میانفردی گذشته را همچنان زنده نگنه می‌دارند.

 

گردهمایی اهالی این شهرستان در شرایطی اتفاق می‌افتد که فردی بخواهد شادی خود را که حاصل از موفقیت در مرحله‌ای از زندگی یا نزدیکانش است، با دیگران تقسیم کند و اقدام به دادن سور و مهمانی با این نوع غذا‌های محلی می‌کند.

غذایی که هر کسی از عهده تهیه آن برنمی آید و تنها زنان میانسال و یا با تجربه در گوشه‌ای از باغ یا حیاط می‌نشینند و هر کدام گوشه‌ای از کار را می‌گیرند و بانوانی که رنج سختی و مشقت دوران گذشته بر سر آن‌ها سنگینی می‌کند.

 

بانوان جوانتر که می‌خواهند کدبانویی بیاموزند، انگاری که می‌گویند ما آماده پذیرش زندگی مشترک هستیم جارو به دست، محل را برای پخت کلانه‌ها یکی از این نوع غذا‌های محلی آماده می‌کنند و زیراندازی بزرگ پهن می‌کنند تا آرد تهیه این غذا روی زمین نریزد، چون معتقدند که این رزق با ارزش برکت خداست و باید حرمتش را نگه داشت هر چند که بزرگتر‌ها مقداری از خمیر و نان را برای جاندارانی کوچک مثل مورچه‌ها در محل به جای می‌گذارند.

 

 

پنه و تیروک (وسیله‌ای که خمیر روی آن پهن می‌شود)، ساج (که کلانه روی آن پخته می‌شود)، مقداری پیاز سبز محلی، آرد، خمیر و مکانی تمیز ابزار‌ها و ملزومات مورد نیاز تهیه کلانه است.

 

آتش زیر ساج معمولا از تنه و شاخ و برگ درخت تامین می‌شود، ولی اداره منابع طبیعی سردشت چند سالی است اقدام به توزیع سوخت فسیلی و ابزار‌های لازم در بین روستاییان جنگل نشین کرده است تا با اصلاح الگوی مصرف انرژی، به حفاظت از عرصه‌های جنگلی منطقه بپردازد.

 

خمیر کلانه متشکل از آرد و آب را یکی از زنان از قبل آماده می‌کند که در اصطلاح محلی به آن شیلین می‌گویند.

 

هه نگوتک خمیر گرد شده تقریبا ۱۰۰ گرمی را یکی پس از دیگری روی زیراندازی تمیز که قبلا مقداری آرد به آن زده اند قرار می‌دهند و پهن کردن آرد بیشتر به خاطر این است تا در زمان پخت خمیر راحت‌تر از روی زیرانداز جدا شود.

 

در فرایند پخت کلانه یکی دیگر از بانوان روی پنه و تیروک، چونه‌های خمیر را به اندازه‌ای که نه کلفت باشد و نه آن قدر که کلانه را بسوزاند، پهن می‌کند و تحویل زن دیگری برای ریختن پیاز در لای خمیر پهن شده می‌دهد.

این بانو نیز که بایستی مهارت داشته و باتجربه باشد، مقداری پیاز خرد شده را به اندازه‌ای می‌ریزد که خوشمزگی کلانه همزمان با پخت خمیر بر روی ساج حفظ شود تا پس از پخت، میهمانان نیز کلانه با دست خود میل کنند.

در آخرین مرحله پخت این غذای محلی ساده، کلانه روی ساج داغ شده و پیاز‌های سبز خرد شده لای خمیر به همراه خمیر می‌پزد.

 

در این مرحله بانویی که مسئول پخت کلانه است، در زمان‌های مقرر اقدام به برگردان کلانه‌ها بر روی ساج می‌کند تا هر دو طرف آن بپزد و در نهایت کلانه‌های پخته و آماده شده را روی سفره دیگری برای سرد شدن می‌گذارد.

 

این کلانه‌های ساده وسیله پذیرایی در میهمانی‌های اهالی کرد زبان شهرستان سردشت در ماه‌های گرم سال است و میهمان و میزبان هر طوری که دلش بخواهد، کلانه خودش را می‌خورد.

 

 

برخی دوست دارند که کلانه سرد شده را بخورند و عده‌ای دیگر نیز داغ آن را می‌پسندند و تعدادی دیگر نیز دوست دارند آن را داخل کره محلی انداخته و با طعم روغن محلی نوش جان کنند.

 

همراه با این کلانه‌ها نیز عده‌ای دوشاب محلی را که از انگور سیاه، انگور سفید، سیب، توت سفید تهیه شده است، به همراه دوغ ترش محلی مصرف می‌کنند.

 

در برخی مهمانی‌ها تعداد کلانه‌های پخته شده به این روش ممکن است به ۲۰۰ یا ۳۰۰ عدد برسد و بدین ترتیب برای درست کردن این مقدار حدود یک گونی آرد لازم است و بانوان نیز برای تهیه آن از عصر شروع می‌کنند و تا اوایل تاریک شدن هوا درست کردن کلانه‌ها ادامه می‌یابد.

 

اگر تنها یک غذا می‌تواند در دنیای امروزی که از سر تا پا با عجله نوع بشر آمیخته، انسان‌ها را دور هم جمع کند، باید آن را بهانه کرد و با تقویت فرهنگ تهیه غذا‌های بومی مراودات و سنت‌های اجتماعی را حفظ کرد.

 

با زنده کردن آداب و رسوم شهرستان در زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی و تبلیغ آن در رسانه‌های ارتباط جمعی، می‌توان گامی کوچک هم در جذب گردشگران برداشت.