پخش زنده
امروز: -
ژئوپارکهای ایران را بشناسید
ژئوپارکهای ایران، موزه‌هایی هستند که میلیون‌ها سال قدمت دارند!
به گزارش گروه وب‌گردی خبرگزاری صدا و سیما، آیا می‌دانستید در سراسر جهان به‌طور پراکنده موزه‌هایی وجود دارند که قدمت آثار آن نه به سده و هزاره، بلکه به میلیون‌ها و میلیارد‌ها سال قبل‌تر بازمی‌گردد؟ موزه‌های کهنسالی که در ویترین آن‌ها تاریخ سرگذشت زمین را مانند میراثی با ارزش در اختیار جهانیان گذاشته‌اند.
صحبت ما درباره ژئوپارک است. مناطقی که هم برای گردشگران، هم برای زمین‌شناسان و هم برای افراد بومی از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. با اهمیت و ویژگی‌های ژئوپارک آشنا شویم.
ژئوپارک چیست؟
ژئوپارک را می‌توان معادل «پارک زمین شناسی» دانست و در تعریف، آن‌ها را مناطقی نامید که دارای پدیده‌های زمین شناسی منحصر به فردی هستند که بخشی از سرگذشت کره زمین را می‌توان در آن‌ها مشاهده کرد.
البته مفهوم ژئوپارک فراتر از یک جاذبه یا یک منطقه زمین شناسی مهم است، زیرا علاوه بر داشتن اهمیت زمین شناختی، فرهنگی، باستانی و بوم شناسی، ژئوپارک‌ها میراثی هستند که از فعالیت‌های بلند مدت طبیعی و انسانی باقی مانده‌اند و باید به صورت پایدار مراقبت و مدیریت شوند.
ژئوپارک راگه
ویژگی‌های ژئوپارک چیست؟
بر اساس تعاریف یونسکو هر ژئوپارک دارای ۵ ویژگی است که شامل موارد زیر می‌شود:
ـ آن منطقه به غیر از اهمیت زمین شناسی از لحاظ فرهنگی، باستان شناسی و بوم شناسی دارای اهمیت باشد.
ـ بر اساس تعاریف ژئوتوریسم در یک ژئوپارک باید برنامه‌های مدیریتی وجود داشته باشد که به وضعیت اجتماعی و اقتصادی منطقه کمک کند.
ـ یک منطقه، زمانی به عنوان ژئوپارک شناخته می‌شود که حریم خصوصی افراد، حقوق اجتماعی محلی و عمومی افراد به طور همزمان حفظ شود.
ـ بستری جهت افزایش آگاهی و ارتقا وضعیت ژئوپارک و مسائل زیست محیطی ایجاد شود.
ـ بخشی از یک شبکه جهانی باشد و به صورت یکپارچه در توسعه پایدار میراث فرهنگی فعالیت کند.
تا این‌جای کار احتمالا متوجه شدهاید که چرا ژئوپارک مفهوم کلی‌تری نسبت به یک جاذبه گردشگری را دربرمی‌گیرد. ژئوپارک‌ها را با میراث جهانی یونسکو هم نمی‌توان مقایسه کرد. امروزه بیش از ۲۵۰ جاذبه طبیعی به ثبت جهانی یونسکو رسیده‌اند.
آیا در ایران ژئوپارک وجود دارد؟
همان‌طور که احتمالا متوجه شدهاید، ژئوپارک‌ها جاذبه‌هایی نیستند که به راحتی در هر جایی از جهان پیدا شوند یا تحت این عنوان ثبت شوند. با استناد به یونسکو، تنها ۱۶۹ ژئوپارک در جهان وجود دارد که در ۴۴ کشور مختلف پخش شده‌اند. با این وجود ایران هم یکی از کشور‌هایی محسوب می‌شود که افتخار میزبانی این میراث زمینی را در خاک خود دارد.
بنابراین تنوع طبیعی مثال زدنی ایران تنها در جنگل‌های انبوه، کویر‌های بی‌انتها، دریاچه‌های ژرف و کوه‌های وسیع آن خلاصه نمی‌شود، زیرا در جزیره قشم می‌توانیم شاهد نخستین ژئوپارک غرب آسیا باشیم.
ژئوپارک قشم، نخستین ژئوپارک ایران و غرب آسیا
معرفی ژئوپارکهای ایران
در حال حاضر، ژئوپارک قشم تنها ژئوپارک شناخته شده ایران در یونسکو است، اما مناطق زیاد دیگری در ایران وجود دارند که پتانسیل قرار گرفتن در فهرست ژئوپارکهای یونسکو و دریافت کارت سبز را دارند و مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
ژئوپارک راگه رفسنجان
ژئو پارک ارس
ژئوپارک طبس
ژئوپارک راگه
دره راگه در شهرستان رفسنجان میزبان یکی دیگر از میراث زمین شناسی در ایران است که بیش از ۲۰ کیلومتر وسعت و ۸۰ متر عمق دارد. دره راگه همانند صحنه‌های باور نکردنی که در مستند‌ها مشاهده می‌کنیم، زیبا و غیر قابل توصیف است. یکی از علل منحصر به فرد بودن دره راگه، رود‌های خروشانی است که در دراز مدت شکل و شمایل خاصی به صخره‌ها بخشیده‌اند.
در حال حاضر دره راگه را نمی‌توان یک ژئوپارک دانست، اما با ایجاد زیرساخت‌های لازم، پتانسیل لازم در آن وجود دارد.
دره راگه
ژئوپارک ارس
در استان آذربایجان شرقی و محدوده شهرستان جلفا یکی دیگر از پارک‌های زمین شناسی ارزنده کشورمان به نام ژئوپارک ارس واقع شده است. این ژئوپارک متشکل از پنج ژئوسایت کوه علی باشی، کیامکی، گئچی قالاسی، آبشار ماهاران و آسیاب خرابه است که هرکدام از لحاظ بوم شناسی و زیست محیطی حائز اهمیت هستند.
در سال‌های پیش درخواست تبدیل آثار زمین شناسی ارس به یونسکو ارسال شده است تا با دریافت کارت سبز به عنوان یک ژئوپارک شناخته شود، اما تاکنون ژئوسایت‌های نامبرده به ثبت یونسکو دست پیدا نکرده‌اند.
ژئوپارک طبس
شهر باستانی طبس نیز همانند دیگر موارد این فهرست می‌تواند به عنوان یکی از بزرگ‌ترین ژئوپارکهای ایران شناخته شود. در طبس دست کم ۵۰ ژئوسایت وجود دارند که می‌تواند در قالب یک ژئوپارک بزرگ در یونسکو به ثبت برسد.
در طبس به غیر از آثار تاریخی بی‌شماری که در طول تاریخ ایران بنا شده‌اند و اکنون با عنوان جاذبه‌های باستانی و فرهنگی شناخته می‌شوند، جاذبه‌های طبیعی بی‌مانندی، چون دره جنی وجود دارد که طی سالیان دراز بر اثر فرسایش ایجاد شده از آب، جلوه منحصر به فردی پیدا کرده است.
سخن پایانی
همان‌طور که خواندید، در این متن توضیح داده شد که ژئوپارک چیست، ویژگی‌ها و اهمیت آن و ژئوپارکهای ایران کدام‌اند و این که تا چه میزان می‌توانند در نقش افزایش ژئوتوریسم (زمین گردشگری) و رونق اقتصاد منطقه، تأثیرگذار باشند.
جای امیدواری است که مناطق دیگری مانند راگه رفسنجان، ژئوسایت‌های واقع در طبس و ارس نیز به‌عنوان دیگر ژئوپارکهای ایران به رسمیت شناخته شوند تا قشم تنها نماینده ایران نباشد.
هرچند همان‌طور که گفته شد ژئوپارک‌ها تنها یک جاذبه طبیعی پر قدمت نیستند و برای تبدیل شدن یک منطقه به ژئوپارک، مدیریت و ارائه برنامه‌های مشخص از بهره‌برداری نیاز است که ایجاد زیرساخت‌های آن فرایند طولانی دارد.
انتشار یافته: ۱
نظر شما
براساس تعاریف علمی، یک دره را نمی توان به عنوان ژئوپارک معرفی نمود. دره راگه یک ژئوپارک نیست، بلکه می تواند به عنوان یک ژئوسایت در محدوده ای که یک ژئوپارک ثبت می شود معرفی نمود. ژئوسایت‌ها در ژئوپارک، باید از امکانات زیرساختی، حفاظتی و مدیریتی برخوردار باشند و امکان بازدید همگانی فراهم باشد.