جزئیاتی جدید از دو جسد مومیایی در معدن لاپلنگ اردستان

به گزارش گروه وب‌گردی خبرگزاری صدا و سیما، جمعه ۷ آبان‌ماه ۱۴۰۰ کارگران معدنی در کوه‌های جنوبی شهرستان اردستان به یگان حفاظت میراث فرهنگی خبر می‌دهند که دو جسد قدیمی پیدا کرده‌اند. در گزارش اولیه یگان آمده که این دو جسد در عمق حدود ۳۰ متری معدن «لاپلنگ» روستای چاهریسه اردستان، احتمالا بر اثر ریزش معدن دفن شده‌اند.

در بررسی‌های اولیه مشخص شد معدن «لاپلنگ» که محل پیدا شدن این دو جسد است، معدنی قدیمی بوده و از سال‌های بسیار دور، اهالی این منطقه به‌ویژه ساکنان قدیمی روستا‌های چاهریسه، باقرآباد و دیگر روستا‌های مجاور از آن روی و سرب استخراج می‌کردند.

در گزارش‌های نخستین میراث فرهنگی نیز آمده که این دو اسکلت مومیایی هستند اما رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اردستان گمانه‌زنی کرده که «احتمالا این اسکلت‌ها مومیایی طبیعی هستند که می‌تواند نشان از دوره جدیدی در تاریخ و تمدن چند هزار ساله این منطقه باشد.»

این دو اسکلت اکنون در موزه زواره اصفهان نگهداری می‌شوند تا جزئیات بیشتری از مومیایی یا اسکلت بودن، سن، قدمت و مشخصات دیگر اجساد معلوم شود.

مهدی مشهدی، رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان اردستان در گزارش تازه‌ای که به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی داده است، با استناد به بررسی‌های اولیه، درباره جنسیت و سن اجساد و همچنین قدمت تاریخی آن‌ها اعلام کرد که احتمالا یکی از این اجساد متعلق به فردی بالغ و دیگری فردی نابالغ بوده است که یکی از آن‌ها جنسیت مؤنث دارد و قدمت اسکلت‌ها نیز پس از بررسی‌های دقیق کارشناسی مشخص خواهد شد.

در ادامه این گزارش به مشاهدات اولیه از محل کشف این دو جسد اشاره شده که دو کوره فرآوری و ذوب، شناسایی شده است. قدمت این کوره‌ها به دوره صفویه مربوط است و با بررسی کارشناسان باستان‌شناسی اصفهان مشخص شد مصالحی که برای ساخت جداره‌های بیرونی این دو کوره استفاده شده، از سرباره (مواد ضایعاتی و یا کم‌عیار) کوره‌های قدیمی‌تر بوده که نشان از قدمت بالای این محل و وجود منابعی ارزشمند است.

رئیس اداره میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اردستان، افزوده است: در بازدید‌های مکرر از محل پیدایش اجساد که در ارتفاع حدودا ۳۵ متری تا قله کوه بود، به کانال‌های دست‌کن و یا طبیعی برخورد کردیم که فضولات حیوانی مربوط به سال‌های گذشته و اشکال هندسی بسیار زیبا مربوط به چند میلیون سال قبل از جنس نمک و رسوب آهکی در سقف این کانال‌ها قابل مشاهده بود.

متاسفانه به‌ دلیل کارکردن ماشین‌آلات سنگین و برداشت‌های بی‌رویه، تعدادی از کانال‌ها به‌طور کامل تخریب شده و از بین رفته است و حتی کانالی که اجساد از آن محل کشف شده، به‌صورت کامل از بین رفته و اجساد با هوشیاری تکنسین معدن و راننده بیل مکانیکی از آسیب در امان مانده‌اند و پس از تحویل به عوامل نیروی انتظامی شهرستان، با احتیاط کامل توسط کارشناسان اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان اردستان به موزه شهر زواره برای بررسی کارشناسی منتقل شد.

در ادامه مشاهدات اولیه، به اتاق‌هایی برخوردیم که ساختار مهندسی جالبی داشتند؛ تعدادی اتاق از جنس سنگ، گِل و مقداری آجر بدون داشتن سقف که به احتمال قوی سقف این اتاق‌ها از تیر‌های چوبی پوشانده شده بوده و برای اسکان کارگران معدن استفاده می‌شده است. با فاصله از این اتاق‌ها، اتاق دیگری که مربوط به بزرگ و یا رئیس مجموعه بوده، وجود دارد. همچنین اتاقی به‌عنوان مطبخ و محلی به‌ عنوان سرویس بهداشتی شناسایی شده که به نظر کارشناسان، این بخش‌ها حداقل به دوره قاجار مربوط است.

اظهارات مهندس مسؤول معدن و بررسی‌های انجام‌شده، حکایت از این دارد که معدن «لاپلنگ» طی هزاران سال قبل، محل استخراج موادی معدنی نظیر روی و سرب بوده است. در آن دوره، معادن به‌ صورت زیرزمینی بوده و کار استخراج توسط کارگرانی که بیشتر از بومیان محلی و از روستا‌های چاهریسه و باقرآباد و دیگر روستا‌ها بوده‌اند، انجام می‌شده است، بنابراین فقط رگه‌های اصلی که دارای عیار بالایی بوده، استخراج شده و از برداشت سایر مواد با عیار کمتر خودداری شده است.

حتی صحبت‌هایی از حضور روس‌ها و انگلیسی‌ها از زمان جنگ جهانی دوم در معادن ایران از جمله معدن روی «لاپلنگ» نیز در میان مردم محل به گوش می‌رسد. همچنین شواهد نشان از این دارد که این معدن در دوره پهلوی اول هم فعال بوده و تا شش سال گذشته در آن به شیوه‌های قدیمی، فعالیت‌های اندکی در جریان بوده است.

مهدی مشهدی با اشاره به غنای علمی و دیرینه شناختی و زیست‌محیطی منطقه و تخریب معدن‌کاوی‌ها پیشنهاد کرده است: عنوان اثر طبیعی به این منطقه داده شود و محیط‌ این منطقه، در ذیل هر چهار گروه: مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست؛ یعنی پارک ملی، اثر طبیعی ملی، پارک حیات‌وحش و منطقه حفاظت‌شده قرار گیرد. همچنین یادآور شده که این منطقه به سبب وجود آثار تاریخی، بوم‌شناختی و جاذبه‌های طبیعی، طبق تعریف سازمان یونسکو؛ قابلیت تبدیل به ژئوپارک جهانی را دارد.

رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اردستان متذکر شده که صدور مجوز‌ها و پروانه‌های متعدد صنعتی و معدنی در منطقه، آسیب‌های فراوانی را به طبیعت، گونه‌های گیاهی و جانوری، آثار طبیعی، دیرینه‌شناسی و بوم‌شناختی وارد کرده و موجب بروز آلودگی‌های زیست‌محیطی و اخلال در زندگی طبیعی روستایی شده است.