تقویم تاریخ؛ از عاشورای حسینی تا کودتای ۲۸ مرداد

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صداوسیما، مهم‌ترین رویداد‌های تاریخی جهان در چنین روزی (بیست و هشتم مرداد) به شرح زیر است:

عاشورا، تراژدیک‌ترین واقعه در تاریخ
۱۳۸۲ سال پیش در چنین روزی، دهم محرم سال ۶۱ هجری قمری یکی از حساس‌ترین حلقه‌های نبرد حق و باطل و یکی از حماسی‌ترین رویداد‌های تاریخ اسلام و بشریت در سرزمین کربلا ـ واقع در عراق ـ روی داد. امام حسین (ع) از اهل بیت پاک رسول گرامی اسلام (ص) دراین روز به اتفاق ۷۲ تن از یارانش، به منظور پاسداری از دین خدا و مبارزه با ظلم، به نبرد با لشگری عظیم پرداخت. حسین (ع) به دعوت مردم کوفه، عازم این شهر بود تا آن‌ها را از ظلم و ستم حکومت یزید برهاند. اما سپاه یزید، راه را بر امام بست و خواستار بیعت او با یزید شد که این درخواست با مخالفت شدید امام حسین (ع) روبرو شد. به این ترتیب، از صبح روز دهم محرم، جنگ بین یاران امام (ع) که تعدادی از آنان خویشاوندان نزدیک ایشان بودند، با دشمنان آغاز شد و تا بعد ازظهر ادامه یافت. دراین مدت، یاوران امام حسین (ع) زیباترین جلوه‌های رشادت، ایثار و شهادت در راه خدا و وفاداری به امام خویش را به نمایش گذاشتند، به طوری که در طول تاریخ، الگوی آزادیخواهان جهان شدند. درخشش و جاودانگی قیام امام حسین (ع) قبل از هر چیز به خاطر جنبه‌های الهی و انسانی آن است آن حضرت هدف از قیام بزرگ خود را امر به معروف و نهی از منکر و احیای آئین پیامبر اکرم (ص) عنوان کرد. ازطرف دیگر، جنایات و بی رحمی‌های سپاه یزید، چه در هنگام جنگ و چه پس از آن، باعث شد که دشمنان امام حسین (ع) به عنوان مظاهر ستم، تباهی و جهل در تاریخ، شناخته شوند، بویژه آنکه سپاه یزید پس از پایان جنگ، زنان و کودکان را، که بسیاری از آن‌ها از نوادگان پیامبر گرامی اسلام (ص) بودند، به اسارت بردند.

هلاکت عبیدالله بن زیاد، شش سال بعد از واقعه کربلا
۱۳۷۶ سال پیش در چنین روزی دهم محرم سال ۶۷ هجری قمری؛ "عبیداللَّه بن زیاد" حاکم ظالم کوفه و مجری واقعه خونین کربلا توسط سپاهیان مختار به هلاکت رسید. در روز عاشورای سال ۶۷ قمری، شش سال پس از واقعه‏ کربلا، درست همان روزی که سپاهیان یزید به فرمان عبیداللَّه بن زیاد فاجعه‏ خونین کربلا را به وجود آورده و امام حسین (ع) و یارانش را مظلومانه به شهادت رسانده بودند، لشکریان عبدالملک بن مروان به فرماندهی عبیداللَّه بن زیاد و لشکریان مختار بن ابی‏ عبیده ثقفی به فرماندهی ابراهیم بن ‏مالک اشتر در ساحل "نهر خاذر" در چهارفرسخی شهر "موصل" با هم به نبرد پرداختند و از طرفین تعداد بی ‏شماری کشته شدند. سرانجام لشکریان شام با از دست دادن هفتاد هزار تن، رو به هزیمت نهاد و طعم تلخ شکست را پذیرا شدند. مهم‏ترین حادثه‏ این نبرد، کشته شدن عبیداللَّه بن زیاد (فرمانده لشکریان شام) به دست ابراهیم بن مالک اشتر بود که با یک ضربت شمشیر، به هلاکت رسید.

کودتای ۲۸ مرداد
۶۸ سال پیش در چنین روزی، بیست و هشتم مرداد سال ۱۳۳۲ هجری شمسی؛ کودتای آمریکایی ۲۸ مرداد علیه دولت دکتر مصدق در ایران رخ داد و به دنبال آن محمدرضا پهلوی مجدداً قدرت را در کشور به دست گرفت. این کودتا که توسط سازمان جاسوسی آمریکا، سیا (CIA) و با همکاری انگلیس طرح ریزی شده بود، با سوء استفاده از تفرقه میان نیرو‌های سیاسی و مردمی و ایجاد فضای متشنج در ایران، توانست دولت مصدق را سرنگون کند و شاه را که سه روز قبل از آن به ایتالیا گریخته بود، بار دیگر به ایران بازگرداند.
پیش از این وقایع اسفناک، مردم مسلمان ایران توانسته بودند با قطع دست انگلیس از صنعت نفت ایران، آن را ملی اعلام کنند. اما نهضت ملی کردن صنعت نفت، به دلیل بروز اختلاف میان رهبران نیرو‌های ملی و مذهبی، تضعیف شد. در چنین وضعیتی، فرمانداری نظامی تهران انجام هرگونه تظاهرات را ممنوع اعلام کرد، اما عده‌ای اوباش که از پیش سازماندهی شده بودند به خیابان‌ها آمدند و به همراه نظامیان شاه با چماق‌هایی که در دست داشتند، به تظاهرات پرداختند و نهاد‌ها و مراکز دولتی را مورد حمله قرار دادند.
در این هنگام واحد‌های نظامی کودتا نیز نقاط حساس شهر تهران را محاصره کردند و زاهدی از نظامیان وابسته به آمریکا، سقوط دولت مصدق و انتصاب خود را به نخست وزیری از طریق رادیو به مردم اعلام کرد. این کودتا با همکاری آمریکا و انگلیس در ایران به وقوع پیوست و از آن پس، ایران به طور مستقیم تحت نفوذ رژیم استکباری آمریکا درآمد. پس از این کودتا، محمدرضا پهلوی با حمایت آمریکا یکی از مستبدترین رژیم‌ها در ایران را ایجاد کرد. این وضعیت ادامه داشت تا زمانی که نهضت امام خمینی (ره) علیه رژیم شاه در فوریه سال ۱۹۷۹ به نتیجه رسید و یکی از مستبدترین و وابسته‌ترین رژیم‌های منطقه سقوط کرد. بدین ترتیب ایران، سرزمین جولان مستشاران امریکایی به الگویی برای استکبارستیزی و مبارزه با سلطه طلبی آمریکا تبدیل شد.

فاجعه سینما رکس
۴۳ سال پیش در چنین روزی ۲۸ مرداد سال ۱۳۵۷ هجری شمسی؛ فاجعه آتش‌سوزی سینما رکس آبادان توسط عُمّال رژیم پهلوی رخ داد. در فاجعه آتش‌سوزی عمدی سینما رکس آبادان که از سوی ساواک و عوامل رژیم سفّاک پهلوی جهت بدنام کردن انقلاب اسلامی مردم ایران به وقوع پیوست، ۳۷۷ نفر به طرزی فجیع کشته شدند. در جریان این آتش‌سوزی، تماشاگران سینما که در آن روز، حدود ۷۰۰ نفر بودند برای فرار از مهلکه به طرف در‌های خروجی روی آوردند، ولی در‌ها را بسته یافتند. انتشار این خبر و نمایش فیلم‌ها و عکس‌های این فاجعه، افکار عمومی را به شدت جریحه‌دار ساخت. رژیم شاه با متهم کردن نیرو‌های انقلابی در این حادثه ضد انسانی، قصد داشت تا انقلابیون مسلمان را افرادی متحجّر و مخالف با هُنر و ضد مردم نشان دهد که در این هدف خود ناکام ماند و مردم، رژیم شاه عامل وقوع این فاجعه می‌دانستند.
زنجیره‌ ای از اتفاقات در ۱۹۷۸ و ۱۹۷۹ موجب پیروزی انقلاب اسلامی ایران در فوریه ۱۹۷۹ شد یکی از این زنجیره اتفاق‌ها که خشم مردم را به جنایات شاه بیشتر کرد فاجعه سینما رکس ابادان بود.

کودتای نافرجام علیه گورباچف
۳۰ سال پیش، در روز نوزدهم اوت سال ۱۹۹۱ میلادی؛ گروهی از فرماندهان ارشد ارتش شوروی به رهبری گنادی یانایف (Gennady Ivanovich Yanayev) علیه «میخائیل گورباچف»، آخرین رئیس جمهوری شوروی، کودتا کردند. این نظامیان خواهان پایان یافتن اصلاحات گورباچف و جلوگیری از تجزیه شوروی بودند. در زمان کودتا، گورباچف در شبه جزیره کریمه در شمال دریای سیاه بسر می‌برد.
با این حال بوریس یلتسین که در آن زمان رئیس جمهوری فدراسیون روسیه و مورد حمایت غرب بود، با کمک مردم و استفاده از افراد صاحب نفوذ در حکومت و تبلیغات پرحجم رسانه‌های غربی، کودتا را خنثی کرد. شکست این کودتا، در افزایش قدرت یلتسین و تسریع روند فروپاشی شوروی در دسامبر سال ۱۹۹۱، نقش مهمی داشت.

درگذشت جیمز وات، پدر انقلاب صنعتی
۲۰۲ سال پیش در چنین روزی ۱۹ اوت سال ۱۸۱۹ میلادی؛ «جِیمز وات» (James Watt) دانشمند برجسته انگلیسی و پدر انقلاب صنعتی درگذشت. جیمز وات مخترع اسکاتلندی که اغلب از او به عنوان مخترع ماشین بخار زیاد یاد می‌شود چهره اصلی انقلاب صنعتی است. وی از ابتدا به مطالعه و تحقیق درباره مسائل علمی علاقه ‏مند بود. در این هنگام، یک مرکز علمی، از جِیمز وات خواست تا ماشین نمونه بخار را که از کار افتاده بود تعمیر کرده و به کار اندازد.
در حین تعمیر این ماشین، وات به قدرت عظیم بخار پی برد و درصدد برآمد به نحوی مطلوب از این نیرو در این ماشین استفاده کند. او با تلاش فراوان، اشکالات ماشین اولیه بخار را برطرف کرد و دستگاه جدیدی اختراع نمود که ماشین بخار را شکل می‏ داد. پس از آن، وات بار دیگر اصلاحات متعددی در ماشین خود ایجاد کرد و تکامل بخشید. از این رو، در جهان او به عنوان مخترع ماشین بخار شهرت یافت. بعد‌ها با استفاده از ماشین بخار، نیروی حرکت لوکوموتیو‌ها و کشتی‏‌ها فراهم شد و تحولی عظیم در صنعت حمل و نقل فراهم گردید. جِیمز وات سرانجام در ۱۹ اوت ۱۸۱۹ م در ۸۳ سالگی درگذشت.

درگذشت پاسکال، مخترع ماشین حساب
۳۵۹ سال پیش درچنین روزی، نوزدهم اوت سال ۱۶۶۲ میلادی؛ «بلیز پاسکال» (Blaise Pascal) نویسنده و ریاضیدان فرانسوی و مخترع ماشین حساب، درگذشت. او در ژوئن سال ۱۶۲۳ میلادی به دنیا آمد و از کودکی علاقه فراوانی به ریاضیات داشت. همچنین دوستی و ارتباط نزدیک پدر پاسکال با دانشمندان آن عصر، در کشف نبوغ پاسکال در این علم تاثیر بسزایی داشت. پاسکال در اواخر عمر به مذهب روی آورد و کتاب‌هایی نیز در این زمینه نوشت.

درگذشت فیلسوف برجسته ایتالیایی
۹۸ سال پیش در چنین روزی ۱۹ اوت سال ۱۹۲۳ میلادی؛ "ویلفردو پارتو" (Vilfredo Pareto) فیلسوف برجسته ایتالیایی درگذشت. ویلفردو پارتو، فیلسوف اروپایى در ۱۵ ژوئیه ۱۸۴۸ میلادی در پاریس به دنیا آمد. وی فرزند یک تبعیدی از ایتالیا بود. او تحصیلات خود را در فرانسه آغاز کرد؛ ولی آن را در ایتالیا ادامه داد و در ریاضیات و ادبیات کلاسیک تخصص یافت. وی در ابتدا در رشته مهندسی تحصیل کرد و سپس به عنوان استاد اقتصاد سیاسی در دانشگاه لوزان سوئیس به تدریس پرداخت.
پارِتو ریاضیات را در فرضیه‏‌های اقتصادی وارد کرد و کوشید تا در مقولات اجتماعی بین عوامل معقول و غیرمعقول تمیز قائل شود و بدین ترتیب موجبات صعود و سقوط طبقه حاکم را مشخص نماید. به نظر وی، اعمالی منطقی و معقول نامیده می ‏شوند که وسایل متناسب با هدف را به کار برند و پیوندی منطقی باعث اتصال وسیله و هدف باشد. این پیوند باید از طرف کسانی که برای داوری شایستگی دارند مورد تایید قرار گیرد. پارتو در فلسفه سیاسی از شیفتگان ماکیاولی، فیلسوف هم وطن خود بود و حکومت مطلقه را تنها حکومت عملی و کارآمد برای اجتماعات بشری می‏‌دانست. او نسبت به کسانی که براساس تمایلات بشر دوستانه طالب دموکراسی بودند با دیده خوبی نمی‏‌نگریست. به عبارت دیگر، پارِتو معتقد بود که اقلیتی از مردم برای آن آفریده شده‏‌اند که، چون اربابی جابر حکومت کنند و اکثریت آفریده شده‌‏ا‌ند، برای آنکه، چون بنده‏ای مطیع، فرمانبرداری نمایند. فلسفه ماکیاولی و مشرب پارتو، مورد نظر فاشیست‌‏های ایتالیایى در زمان موسولینی، نخست‏‌وزیر مستبد ایتالیا قرار گرفت و آنان علی‌‏رغم اعتراضات پارتو که می‏‌گفت فلسفه‌‏اش را بد فهمیده‌‏اند، احترام و افتخار بسیار بر سرش گذاشتند. مشهورترین اثر پارِتو ذهن و اجتماع در دو جلد نام دارد که در آن، اندیشه‏‌های خود را مطرح نموده است. ویلفردو پارتو، سرانجام در ۱۹ اوت ۱۹۲۳ میلادی در ۷۵ سالگی درگذشت.