در چنین روزی بر دنیا چه گذشت؟
تقویم تاریخ؛ از نبرد واترلو تا درگذشت ماکسیم گورکی
امروز جمعه ۲۸ خرداد سال ۱۴۰۰ هجری شمسی، برابر با هفتم ذی القعده سال ۱۴۴۲ هجری قمری و مطابق با ۱۸ ژوئن سال ۲۰۲۱ میلادی است.
به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما،مهمترین رویدادهای تاریخی جهان در چنین روزی ( جمعه ۲۸ خرداد سال ۱۴۰۰ ) به شرح زیر است:
قتل آغامحمدخان قاجار، اولین پادشاه سلسله قاجار
۲۲۴ سال پیش در چنین روزی ۲۸ خرداد سال ۱۱۷۶ هجری شمسی "آغامحمدخان قاجار" اولین پادشاه قاجاریه در گرجستان به قتل رسید.
او یکی از سفاکترین پادشاهان ایران بوده است. آغامحمدخان پس از نابودی سلسله پادشاهان زندیه با تزویر و خشونت و خونریزیهای بسیار و جنایتهای فجیع، تمام ایران را تحت فرمان خود در آورد و در سال ۱۱۷۴ هجری شمسی تاج پادشاهی را در تهران بر سر گذاشته و یکی از ضعیفترین و فاسدترین سلسههای پادشاهی در ایران را بنیان گذارد. در دوره پادشاهان فاسد قاجاریه به خاطر بی لیاقتی بی تدبیری و خوشگذرانی آنها، بخشهای وسیعی از خاک ایران جدا شد. آغا محمد خان دو سال بعد از تاجگذاری در لشگر کشی که به قفقاز و گرجستان داشت توسط دو تن از خدمتکارانش به قتل رسید و زندگی ننگین وی در ۶۳ سالگی به پایان رسید. از آنجا که آغا محمد خان فرزندی نداشت تاج پادشاهی بر سر بردارزاده اش فتحعلی شاه قاجار گذاشته شد.
نبرد تاریخی واترلو میان ناپلئون و کشورهای اروپایی
۲۰۶ سال پیش در چنین روزی، هجدهم ژوئن سال ۱۸۱۵ میلادی نبرد تاریخی واترلو، آخرین جنگ میان ناپلئون بناپارت و دولتهای متحد اروپایی به وقوع پیوست.
در این نبرد ارتشهای دولتهای پروس و انگلیس در دهکدهای به نام واترلو در بلژیک علیه سپاه ناپلئون صف آرایی کردند. در نبرد واترلو به علت بارندگی بسیار شدید و صعب العبور بودن راهها، حرکت توپخانه ناپلئون که وی در جنگها به آن اتکای زیادی داشت، به تاخیر افتاد و قوای کمکی هم در خطوط مقدم جبهه جنگ به موقع به امپراتور فرانسه نرسید. سرانجام ناپلئون در این جنگ شکست خورد و تسلیم نیروهای دول متحد شد. پس از نبرد واترلو، ناپلئون به وسیله کشتی جنگی انگلیس به جزیره سنت هلن تبعید شد و چند سال بعد در همانجا درگذشت.
درگذشت آمونسن، کاشف قطب جنوب
۹۳ سال پیش در چنین روزی ۱۸ ژوئن سال ۱۹۲۸ میلادی "روئال اِنگِلبِرت گراونینگ آمونسن" (Roald Engelbregt Gravning Amundsen) دریانورد نروژی و کاشف قطب جنوب درگذشت.
آمونسن، نخستین انسانی بود که پا به سردترین نقطه روی زمین گذاشت و آنجا را کشف کرد. او در سال ۱۸۹۷ تا ۱۸۹۹ میلادی عضو یک گروه ماجراجوی بلژیکی شد و با آنها بر روی آبهای یخ زده دریای گروئنلند به شکار حیوانات قطبی و دریایی پرداخت. او در این سفرها توانست تجربیات زیادی کسب کند. او میخواست قطب شمال را فتح کند، اما در این راه ناخدای دیگری بر او پیشی گرفت. این ماجراجوی نروژی ناامید نشد و در سال ۱۹۱۱ با یک گروه اکتشافی انگلیسی با هدف کشف قطب جنوب مسابقه جالبی را آغاز کرد. سرپرست گروه انگلیسی یک افسر انگلیسی به نام رابرت فالکون اسکات بود. در این مسابقه رونالد در روز ۱۴ دسامبر سال ۱۹۱۱ به قطب جنوب رسید و از رقیب انگلیسی خود جلو زد. رونالد آموندس پایگاه اصلی خود را در خلیج بالن در ساحل قطب جنوب را به همراه چهار مرد و ۵۲ سگ لورتمد انتخاب کرد. او موفق شد با یک برنامه ریزی حساب شده و انتخاب مسیر صحیح زودتر از اسکات به مرکز قطب جنوب برسد و آنجا را فتح کند. آمونسن در ۱۸ ژوئن ۱۹۲۸ سوار هواپیما شد و بر فراز قطب شمال به پرواز درآمد، اما هواپیمایش سقوط کرد و جسد وی هیچگاه پیدا نشد. به همین دلیل دولت نروژ روز ۱۸ ژوئن ۱۹۲۸ را روز مرگ وی و تعطیل اعلام کرد. به این ترتیب پرونده این کاشف و ماجراجوی مشهور نروژی نیز بسته شد. در روز تولد وی مراسم باشکوهی در نروژ برگزار میشود تا همگان به یاد این کاشف متهور و بیباک باشند.
درگذشت ماکسیم گورکی، ادیب روسی و خالق مادر
۸۵ سال پیش در چنین روزی ۱۸ ژوئن سال ۱۹۳۶ میلادی "ماکسیم گورکی" (Maxim Gorky) ادیب بزرگ و نویسنده شهیر روسیه درگذشت.
آلکسی ماکسیمویچ پشکوف معروف به ماکسیم گورکی نویسنده بلندآوازه روسی در ۲۸ مارس ۱۸۶۸ م در شهر گورکی گراد روسیه به دنیا آمد. گورکی در سال ۱۸۹۵ م به صورت جدی به کارهای ادبی پرداخت و لقب ماکسیم گورکی به معنی تلخ را به عنوان نام ادبی و مستعار خویش برگزید. تنگدستی و فقر و بی بهره بودن از محبت والدین و ناکامی در زندگی، دلیل انتخاب این نام بود. با این حال، انتشار اولین داستانش در یکی از روزنامههای قفقاز، گورکی را در مسیر شهرت قرار داد و او را در نوشتنِ بیشتر ترغیب کرد. گورکی در اوایل قرن بیستم به مسائل اجتماعی و نهضت انقلابی کشیده شد و در این رهگذر، بسیاری از آثار ادبی خود را به مسائل انقلاب اختصاص داد. توصیف مردم ولگرد و بینوا، سستی و رخوت و تقدیر شومِ ناشی از جهل و فقر، سکونتگاههای تاریک و متعفّن، محرومیت، میخوارگی و ذلت، محور اصلی داستانهای گورکی را تشکیل می دهند. از اینرو، وی را بنیانگذار ادبیات رئالیستی سوسیالیستی یا واقع بینی اجتماعی خوانده اند که وضع مردم فقیر و خانه به دوش، موضوع اصلی کار آن را شکل می دهد. از گورکی آثار متعددی برجای مانده که شرح زندگانی وی در سه جلد، کودکی، مادر و میراث از شاهکارهای درجه اول او به شمار می روند. ماکسیم گورکی سرانجام در ۱۸ ژوئن ۱۹۳۶ م در ۶۸ سالگی درگذشت.
تاسیس جمهوری مصر
۶۸ سال پیش در چنین روزی، هجدهم ژوئن سال ۱۹۵۳ میلادی با تبعید ملک فاروق پادشاه مصر و خاندانش، نظام پادشاهی در این کشور ساقط و جمهوری مصر تاسیس شد.
شکست مصر در جنگ با رژیم صهیونیستی در سال ۱۹۴۸، مردم مصر را به حکومت ملک فاروق بی اعتماد و اوضاع داخلی مصر را متزلزل کرد. در پی این نارضایتیها سازمان مخفی در داخل ارتش مصر با عنوان «افسران آزاد» مخالف سلطه انگلیس و خاندان پادشاهی مصر تشکیل شد. این سازمان در سال ۱۹۵۲ میلادی طی یک کودتای انقلابی به رهبری سرلشکر محمد نجیب و سرهنگ جمال عبدالناصر، ملک فاروق را وادار به استعفا کرد. رهبران کودتا، فرزند خردسال فاروق به نام احمد فواد را با عنوان فاروق دوم موقتاً به سلطنت نشاندند. اما یک سال بعد با تبعید خاندان فاروق، در مصر حکومت جمهوری برقرار شد و ژنرال محمد نجیب نیز به عنوان نخستین رئیس جمهوری مصر سوگند یاد کرد. ژنرال نجیب یک سال بعد توسط سرهنگ جمال عبدالناصر برکنار شد و عبدالناصر جانشین وی شد.
امضای معاهده سالت میان آمریکا و شوروی سابق
۴۲ سال پیش در چنین روزی ۱۸ ژوئن سال ۱۹۷۹ میلادی معاهده "سالت - ۲" بین رهبران امریکا و شوروی سابق امضاء شد.
رقابتهای ایالات متحده امریکا و اتحاد جماهیر شوروی سابق بر سر تولید سلاحهای مرگبار هسته ای، سرانجام آنها را به این نتیجه رساند که به خاطر منافع خود، این سلاح ها را محدود کنند. از این رو، مذاکرات محدود ساختن سلاحهای استراتژیک موسوم به سالْتْ در سال ۱۹۶۹ م بین سران ایالات متحده امریکا و اتحاد جماهیر شوروی، به امضای نخستین قرارداد محدود کردن این سلاح ها معروف به سالت -۱ انجامید. اما دو کشور همچنان از راههایی که در این معاهده پیش بینی نشده بود به تولید و ذخیره جنگ افزارهای هسته ای ادامه دادند. به طوری که تعداد کلاهک های هسته ای امریکا و شوروی که بر روی موشکهای قاره پیما با برد متوسط دو کشور سوار بوده و یا آماده سوار شدن بود، در فاصله امضای قرارداد سالت -۱ و آخرین دور مذاکرات آنان در سال های بعد، به بیش از ۲ برابر افزایش یافت. به همین دلیل آنها مجبور شدند در ۱۸ ژوئن ۱۹۷۹ م، برای کاهش بیشترِ این سلاح ها، معاهده دیگری تحت عنوان "سالت - ۲" امضا کنند. البته شایان ذکر است علیرغم وجود چنین معاهداتی، متأسفانه کشورهای دارنده سلاحهای هستهای همچنان روند گسترش تولید این سلاحها را چه به صورت کمی و چه کیفی ادامه میدهند.