مزیتهای اقتصادی کشت گل محمدی در ایران
تحقیقات نشان داده است که بیش از ۲۳۰۰ گونه از گیاهان کشور دارای خواص دارویی، عطری، ادویهها و آرایشی- بهداشتی هستند.
به گزارش سرویس پژوهش خبرگزاری صدا وسیما: سرزمین ایران کشوری ممتاز و با رتبه بالا از نظر غنای گیاهی و تنوع زیستی و دارای ۱۱ اقلیم از ۱۳ اقلیم شناخته شده جهانی است. براساس نظر گیاه شناسان و پژوهشگران، تعداد گونههای گیاهی ایران در حدود ۸ هزار گونه است که از نظر تنوع گونهها حداقل دو برابر قاره اروپاست. تحقیقات نشان داده است که بیش از ۲۳۰۰ گونه از گیاهان کشور دارای خواص دارویی، عطری، ادویهها و آرایشی- بهداشتی هستند.
به علاوه، ۱۷۲۸ گونه از این گیاهان به عنوان گیاهان بومی ایران میباشند و به عنوان یک ظرفیت انحصاری در کشور محسوب میشوند. خاستگاه بسیاری از گونههای مهم از جمله گل محمدی، زعفران، باریجه، آنغوزه و شیرین بیان ایران است و بخش عمدهای از تولید جهانی این گونهها در ایران انجام میگیرد.
با توجه به سیاستها و برنامههای توسعه کشت گیاهان دارویی در برنامه ششم توسعه و نیز سیاستهای وزارت جهاد کشاورزی که توسعه سه برابر سطح زیر کشت گیاهان دارویی را تا سال ۱۴۰۴ در دستور کار دارد و از طرفی عدم توفیق ایران در به دست آوردن سهم قابل قبولی از بازارهای جهانی گیاهان دارویی و غلبه خام فروشی گیاهان دارویی و عدم فرآوری و دستیابی به حلقه نهایی ارزش آنها که حتی در محصولاتی، چون زعفران و گل محمدی نیز وجود دارد و همچنین عرضه گیاهان دارویی ایران حتی زعفران و گل محمدی به نام و برند سایر کشورها مثل اسپانیا، امارات، پاکستان، چین و حتی افغانستان موجب گردیده که بررسی وضعیت رقابت پذیری کیفیتی گیاهان دارویی ایران و شناسایی عوامل موجده و راهکارهای برون رفت از اهمیت اساسی برای کشور و وزارت جهاد کشاورزی برخوردار باشد.
*وضعیت تولید گل محمدی در ایران
گل محمدی از قدیمیترین و مهمترین رزهاست کـه در بیشتر نقاط ایران بـه منظور تولید عطر و گلاب و بـه عنوان گیاه تزیینی مـورد توجه بسیار قرار داشته و کشت میشود. استخراج گلاب از گل محمدی یکی از تولیدات مهم اقتصادی کشور بوده، بـه طوری کـه هـر ساله گلاب تولید شده و اسانس حاصل از آن علاوه بر مصرف داخلی به خارج از کشور نیز صادر میشود. از آنجا کـه این گیاه دارای ارزش اقتصادی- دارویی است از یک طرف باید به شناسایی توسعه با عملکرد و پایداری بالای آن پرداخت و از سوی دیگر باید سطح زیر کشت این گیاه را در مناطق مختلف کشور گسترش داد.
سابقه ایران در صنعت گلاب گیری از این گل به ۲۵۰۰ سال پیش باز میگردد. محصول عمده گل محمدی، گلاب و اسانس گلبرگ خشک است که از آنها در صنایع دارویی، عطرسازی، فرآوردههای بهداشتی و آرایشی و صنایع غذایی استفاده میشود. گل محمدی برترین گونه دارای اسانس رز است و هدف اصلی از کشت آن در ایران تولید گلاب میباشد. به غیر از ایران در سایر کشورهای تولیدکننده گل محمدی گلاب محصول فرعی است. ایران بیشترین سطح زیر کشت گل محمدی در جهان را دارد، اما سهمی تقریبا معادل صفر از بازار جهانی نهاییترین فرآوردههای زنجیره ارزش گل محمدی که اسانس تام، ابسلوت، کانکریت، عطر و ادکلن و خوشبو کننده ها، مکملها و دارو میباشد را دارا است که این شرایط باید در جهت بهره برداری حداکثری از زنجیره ارزش این گیاه تغییر یابد. بالاترین سطح از زنجیره ارزش را تولید و عرضه نهاییترین محصول با کیفیت و قیمتی رقابتی در سطح بین المللی و بازار جهانی تشکیل میدهد.
گل محمدی گیاه ملی کشور بوده و ثبت جهانی گردیده است و ایران دارای بیشترین سطح زیر کشت گل محمدی و بزرگترین تولید کننده گلاب در سطح جهان و از صادرکنندگان عمده اسانس گل محمدی است. گل محمدی یکی از ۵ پایه اصلی رز در جهان میباشد و گیاهی است که علاوه بر کشت آبی به صورت کشت دیم و آبیاری سبز نیز قابل توسعه است و نسبت به شرایط محیطی سازگاری خوبی دارد.