شهری که می‌خواهیم!

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما، در ایران اسلامی هم توسعه مناطق شهری در سه دهه اخیر تحولات زیادی را همراه با مهاجرت و فراز و فرود‌های زیادی پشت سر گذاشته است.
همچنان بالاترین سرمایه اجتماعی را در شهر‌ها باید جستجو کرد و البته در برخی شهر‌ها تکثر فرهنگی و قومی و زبانی؛ مزیت‌های چند لایه‌ای را هم فراهم کرده است.
رمز عبور از همه مشکلات و حل تمام مسایل خدمت به مردم و مردم محور کردن مدیریت شهری است. مدیریتی با انتخابات شورا شهر‌ها از سوی مردم آغاز می‌شود و با مردم محور کردن امور هم به مقصد می‌رسد و زنده‌ترین پدیده شهری را تشکیل می‌دهد.
شهر‌ها برترین و عالی‌ترین مجموعه‌های زیست انسانی هستند که انباشت سرمایه‌های نخبگی و فرهیختگی را باعث می‌شود.

شهر‌ها را نباید در هویت‌های بی جان آن جستجو و تعریف کرد بلکه شامل همه پدیده‌های انسانی و اجتماعی و سیاسی است و در صدر این مسایل انتخابات شورای شهر قرار دارد.
شورا‌ها امروز همان شهریارانی هستند که انگیزه‌ای به جز خدمت ندارند و باید تلاش می‌کنند برترین خدمات را نثار مردم بکنند.
نهاد شورای شهر را نباید فقط در جمع آوری و هزینه منابع درامد شهر، محدود و خلاصه کرد بلکه هزاران ماموریت دارند که شاید به تعداد شهروندان ساکن در یک شهر و همچنین مسافران و مهمانان قابل ارزیابی است.
کارامدی و اثربخشی تلاش‌ها همواره مد نظر است؛ تصمیم‌های درست و در زمان درست و با روش درست.
باید شورا‌های شهر را شهریاران اصلی بدانیم که خدمت رسانی بی منت و کاهش مشکلات شهروندان و در امور اجتماعی و شهری و همچنین توسعه شهری را تعقیب می‌کنند.
شهرداری‌ها نیز امروز یکی از حساس‌ترین مدیریت‌های محسوب می‌شوند، چون هم در برابر اعضای شورای شهر باید پاسخگو و کارآمد باشند و هم امانت دار غیرمستقیم آرای مردم و همه شهروندان هستند.
از طرف دیگر این امانت‌ها؛ سیار و سیال هستند و هرگونه فاصله از کارامدی و خدمتگزاری سبب می‌شود این امانت فرار باشد و مردم نیز همیشه در صحنه هستند و قضاوت خواهند کرد.

تجارب مدیریت شورای شهر در بیش از ۲۰ سال اخیر نشان می‌دهد باید برای مدیریت یکپارچه شهری و همراهی دولت و نمایندگان مجلس شورای اسلامی تلاش کنیم تا خدمات رسانی به شهر‌ها تکمیل شود.
مصادیق قانونی و قرآنی اداره امور بر اساس تدبیر شورا کمک می‌کند که این جایگاه را در همه نهاد‌ها جدی بدانیم که فرموده است" و امرهم شوری بینهم".
جایگاه شورا‌ها در کشورمان به عنوان یک بازوی اجرایی و مشورتی قوی در تسهیل اداره کشور نگریسته شود، چون شوراها، پارلمان محلی شهر‌ها هستند.
نباید شورای شهر را سیاسی ببینیم، شورای شهر نهادی اجرایی است.
باید برنامه ریزی‌ها و خدمات روزانه شهرداری و شورای اسلامی شهر در چارچوب برنامه‌های کوتاه مدت و میان مدت هم اثربخشی داشته باشد و در افق میان مدت و بلندمدت حرکت کنیم.
بی ترید "شهر" اگر دو چشم بینا و ماهیت پویایی نداشته باشد، به شر تبدیل می‌شود و این دو چشم را باید در (۱) هویت شهری و (۲) شهروندان جستجو کنیم.
همچنین شهر ارتباط مستقیم با وضعیت ساخت مسکن دارد، اما به معنی انبوه مسکن و ساختمان با چند خیابان نیست بلکه شهر با تکیه بر صنعت ساخت و ساز‌ها، هویت انسانی و اجتماعی هم پیدا می‌کند و در کنار حل مشکل و ساماندهی بازار مسکن باید ساماندهی منظر و سیمای شهری متناسب با الگوی ایرانی - اسلامی هم مورد توجه باشد.

مدیر شهر به توانمندی‌های متنوع و چندگانه نیاز دارد و باید در همه امور شهری متناسب با نیاز‌های و مزیت‌های محلی، منطقه‌ای و شهرستانی، استانی و ملی و در چارچوب اسناد توسعه بالادستی و پایین دستی برنامه ریزی کند و پاسخگو باسشد و مشاوره محور رفتار کند.
باید چالش‌های نامتوازن بودن طرح‌های توسعه، زیبا نبودن سیما و منظر شهری، وابسته بودن منابع درامدی شهری به فروش تراکم، کندی توسعه ناوگان‌های متنوع حمل و نقل عمومی و آماده نبودن برای مدیریت بحران‌های احتمالی مانند زلزله، خطر فقر فضای سبز به ویژه در اطراف شهر، فقر مبلمان شهری مطلوب و نابسامانی در ریخت سازی شهری، غلبه عمران مسکن بر عمران فرهنگی و اجتماعی، ساماندهی نشدن روابط مدیریت محیط‌های پیرامونی شهری با محیط‌های درونی شهر و دیگر نهاد‌های مسئول در اولویت ساماندهی باشد.
اما اصلی‌ترین تحول در این عرصه، ورود مدیریت شورای شهر در جهت خدمت رسانی و صیانت از حقوق شهری و شهروندان است که با الگو‌های توسعه و پیشرفت عدالت محور و انسان مدار، همگرایی زیادی دارد.
این همگرایی زمانی به حداکثر می‌رسد که نهاد شورای شهر از هویت فرهیختگی و بستر تبدیل قدرت و ثروت به خدمت برخوردار شود تا مسیر رسیدن به جامعه مدنی اسلامی و مدینه فاضله هموارتر گردد.

مدیریت شهری به عنوان فرایند مشارکتی توسعه تعریف می‌شود که به موجب آن همه بهره وران شامل حکومت، بخش خصوصی و جامعه مدنی؛ وسایلی را برای حل مشکلات سریع و ساماندهی مسیر‌های رشد شهری فراهم می‌کنند، در شرایط کشور‌های جهان سوم از جمله کشور ما شهرنشینی سریع در تداوم با مدیریت شهری سنتی شرایط نامساعدی را در شهر‌ها به وجود آورده است که ضرورت تقویت نهاد‌های محلی و مشارکت مردم و بخش خصوصی را در برنامه ریزی و مدیریت شهری اجتناب ناپذیر می‌کند.
انباشت نخبگی و فرهیختگی در نهاد شورای شهر همراه با صداقت سبب خواهد شد که کارامدی این شورا افزایش یابد.
حضور افراد توانمند با استعداد‌های متنوع و چندگانه کمک می‌کند امور شهری متناسب با نیاز‌های و مزیت‌های شهروندان و در چارجوب اسناد توسعه و قوانین و مقررات کشور مدیریت شود. عالی‌ترین سطح کارامدی هم تبدیل منت گذاری به مردم به فرهنگ خدمتگزاری است.
شورایی می‌خواهیم که برایند گفتمان‌های شهری متناسب با هویت همه شهروندان باشد، ۱) شهر را برای زندگی همه مردم آباد کند ۲) عدالت در خدمات رسانی استقرار یابد ۳) سامانه حمل و نقل عمومی بر‌ای همه نقاط شهر ایجاد شود ۴) همه شهروندان در تصمیم سازی‌های شهری موثر باشند (مستقیم و غیر مستقیم) ۵) همه مردم به توسعه شهری کمک کنند ۶) فرهنگ سازی برای توسعه تمدن شهری نهادینه شود و حقوق و ضوابط شهری تببین گردد و شهر سالم و پاک و شهروندان مومن مستقر شود.
اطلاع رسانی و پاسخگویی به همه شهروندان و آینده نگری در برنامه‌های توسعه شهری تناسب با رشد نرخ جمعیت سالمندان مد نظر باشد و در این عرصه باید به سمت شهر الکترونیک حرکت کنیم.

برای سال‌های آینده باید برای ایجاد مجتمع‌های تفریحی و گردشگری و اوقات فراغت شهروندان سالمند برنامه ریزی شود.
حفظ تعادل بین نیاز‌های اجتماعی، اقتصادی و محیطی نسل حاضر و آینده از طریق توسعه انسانی پایدار، نوسازی مدیریت شهری و ارائه خدمات شهری مهم است.
به هر حال الگوی مدیریت شهری فرایندی چند تخصصی است و پاسخی کارآمد و مؤثر به مشکلات شهری باید داده شود.
به اثربخش ترین، کم هزینه‌ترین و پایدارترین شیوه اعمال مدیریت نظام پیچیده و چندسطحی نیاز داریم.
این رویکرد در مدیریت شهری بر مبنای توسعه‌ای مردم محور و برابرخواهانه، تأثیرگذاری همه نیرو‌های ذینفع و ذی نفوذ در اداره امور شهر‌ها و همچنین پاسخگویی به تمامی نیاز‌های
مردمی است تا به توسعه پایدار برسیم و به سوی تعالی شهر و شهروندان حرکت کنیم.
منشأ قدرت و مشروعیت در نهاد‌های شهری، تمام شهروندان و حضور آن‌ها در همه صحنه‌ها و ارکان جامعه مدنی است تا به تحقق کارامدی مدیریت شهری و کنش متقابل نهاد‌های رسمی و دولتی و نهاد‌های جامعه مدنی منتهی شود.
بازساخت جامعه مدنی برای تقویت و اعتلای بیشتر سازمانها، نهاد‌ها و جوامع محلی- کاهش فقر و جدایی گزینی‌های اجتماعی، قومی و فرهنگی در شهر‌ها - افزایش مشارکت و مداخلة افراد و صاحبان منافع در فرایند‌های اجتماعی درون شهر - کاهش فساد و حفظ دموکراسی - بهبود کیفیت معاش و افزایش امکان زندگی برای همه شهروندان - ایجاد فرصت و امکان برای مردم به منظور نشان دادن خواسته‌ها و آمالشان در زندگی و برابری و پایداری از شاخص‌های مدیریت مطلوب نهاد شورای شهر محسوب می‌شود.
نهم اردیبهشت روز شورا‌ها را به همه خدمتگزاران تبریک عرض می‌کنیم.

اسماعیل محمدی - دبیر خبر تحریریه گروه اجتماعی خبرگزاری صدا و سیما