پخش زنده
امروز: -
آخرین نسل مُختاباد‌های قدیم مازندران در فهرست میراث ملی کشور
نام استاد خلیل طهماسبی، آخرین بازمانده از نسل مُختاباد‌های قدیم مازندران در فهرست میراث ناملموس کشور ثبت شد.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای مرکز مازندران، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت: استاد خلیل طهماسبی، از راویان موسیقی مازندران و ذخایر موسیقی بومی استان، به عنوان خُنیاگر (آوازه خوان) توانمند آواز‌های تبرستانی شناخته می‌شود.
سیف الله فرزانه با اشاره به قرار گرفتن نام "نادره موسیقی شبانی مازندران" در میراث ملی، از او به عنوان پاسدار فرهنگ بومی منطقه تبرستان نام برد و افزود: تسلط استاد به شعر‌های چوپانی، ترانه‌های عامیانه و مقام‌های موسیقی مازندرانی، یاد دوران صلابت مختاباد‌های قدیم استان را زنده می‌کند.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت: امسال با تهیه پرونده و مستندات تاریخی، ۹ اثر معنوی از جمله آواز امیری خوانی، مهارت ساختن و نواختن ساز سنتی "دسرکوتن" در فهرست میراث ملی کشور قرار گرفت.
استاد طهماسبی از اهالی منطقه کوهستانی چلاو واقع در ۳۰ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان آمل و در شرق جاده هراز است.
کلمه "مُختاباد" در فرهنگ عامیانه مازندران، به سرپرست گالِش‌ها و گاهی هم چوپان‌ها گفته می‌شود.
همچنین مُختاباد‌ها به عنوان مدیر ارشد مجموعه، سردسته چندین گالِش و چوپان بوده و کار‌ها را میان آنها تقسیم و بر نحوه انجام وظایف محوله نظارت می‌کرد.
آنها معمولا روزانه در محل گالِش منزل، کار‌های مرتبط مانند پختن شیر، تبدیل کردن به ماست، تِلِم زنی، ساماندهی کومه، آماده کردن غذا برای بقیه، درست کردن جا برای گوساله‌ها، زمان بندی ورود و خروج دام به مرتع و برنامه ریزی برای ییلاق و قشلاق را مدیریت می‌کردند.
بررسی وضعیت سلامت دام ها، آمارگیری روزانه یا دوره‌ای از آنها، سرکشی سرزده از گالش‌ها و چوپان‌ها هنگام چرای دام، قضاوت میان نیروهای مجموعه در صورت بروز مشکل، ارتباط گیری با کشاورزان منطقه برای چراندن دام‌ها در زمین‌های کشاورزی پس از برداشت محصول، نظارت بر رعایت اصول نگهداری محیط زیست هنگام چرای دام‌ها در داخل یا حاشیه جنگل، قطعه بندی مراتع و زمان بندی آیش یا قُرُق آنها و تقسیم منافع میان گالش‌ها و چوپان ها، از جمله مهمترین کار‌های مهم مختاباد‌ها بود.
نسل مختاباد‌ها پس از ورود دامداری مدرن، به ویژه در بخش گاوداری و کاهش دامداری به شیوه سنتی، رو به اُفول رفته و در حال حاضر دامداران سنتی، مستقل و بدون مختاباد کارشان را انجام می‌دهد.
مختاباد توسط ارباب و یا انتخاب گالش‌ها و چوپان ها، با توجه به تجربه و دوراندیشی آنها مورد گزینش قرار می‌گرفتند.
دارا بودن روابط عمومی قوی در روبرو شدن با مردم منطقه، مهارت در بکار گیری زبان استدلالی و قانع کننده هنگام بروز مشکل میان گالش‌ها و چوپان‌ها و نیز برخورداری از پذیرش میان این افراد از جمله ملاک‌های انتخاب مختاباد‌ها بوده است.
اگر چه دیگر خبری از نسل مختاباد‌ها در مازندران نیست، امّا رسم آنها کم و بیش در مناطق کوهستانی با جمعیت زیاد دامداری‌های سنتی، همچنان ادامه دارد.
نظر شما