تلاش بولتون برای خروج ایران از برجام قبل از انتخابات ۲۰۲۰

پایگاه اینترنتی شرکت انتشاراتی مک کلاچی در آمریکا در گزارشی اختصاصی نوشت: دو منبع آگاه خبر دادند، مقامات شورای امنیت ملی آمریکا دونالد ترامپ رئیس جمهور را تحت فشار قرار می دهند تا کاری کند ایران قبل از انتخابات ریاست جمهوری 2020 این کشور از توافق هسته ای 2015 با قدرتهای بزرگ خارج شود. آنها به ترامپ هشدار می دهند  موضع گيريهاي تهران از مفاد توافق و (ادعاي) توسعه فعالیت های هسته ای آن می تواند مشکلات سیاسی برای ستاد انتخاباتی وی ایجاد کند.
در همین راستا جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا و مشاورانش در حال بررسی اعمال تحریم های تهاجمی هستند که رکن اصلی توافق هسته ای را هدف قرار خواهد داد و بطور بالقوه موجب فروپاشی کلی این توافق خواهد شد. اردوی بولتون در بال غربی (کاخ سفید) معتقدند خروج ترامپ از این توافق کافی نبود - و فقط خاتمه دادن کامل به آن می تواند چرخه وعده های انتخاباتی 2016 او را کامل کند و میراثی از وی نزد رای دهندگان باقی گذارد.
در مناظره های مقدماتی نامزدهای دموکرات ریاست جمهوری 2020 قبلا بحث در این باره آغاز شده که ترامپ نتوانسته است مذاکرات هسته ای را مجددا شروع کند یا جایگزین بهتری برای توافق هسته ای ایران بیابد - و فقط اوضاع را بدتر کرده است. چند نامزد هفته گذشته هشدار دادند که مخاطره جویی ترامپ با تهران در ماه ژوئن ناشی از یک بحران خود ساخته رئیس جمهوری بود که با خروج وی از توافق 2015 قابل پیش بینی بود.
در حالیکه ترامپ در ماه مه سال گذشته آمریکا را از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) خارج کرد، این توافق هنوز زنده است. فرانسه، انگلیس و آلمان در تلاش برای حفظ آنچه از این توافق باقی مانده است، روز جمعه کانال های تجاری جدیدی با ایران راه اندازی کردند و بسیاری نامزدهای دموکرات ریاست جمهوری قول می دهند در صورت ورود به کاخ سفید مجددا به توافقنامه عصر اوباما می پیوندند.
در پی طرح نافرجام ترامپ برای حمله به ایران در 21 ژوئن، جو بایدن معاون رئیس جمهور سابق سیاست ترامپ را "فاجعه خود ساخته" خواند و دیگران از جمله سناتورها برنی سندرز و کاملا هریس این اتهام را به ترامپ وارد می سازند که می خواهد از خاموش کردن آتشی که خودش برافروخته است، اعتبار کسب کند.
یک مقام دولتی که خواست نامش فاش نشود، گفت این چشم انداز که ایران ذخیره و غنی سازی اورانیوم خود را - که ماده اصلی برای سوخت تسلیحات هسته ای است- افزایش دهد، و در عین حال از مزایای توافق بهره مند شود و از مذاکره خودداری کند، چهره سخت گیرانه ترامپ را در جریان مبارزات انتخاباتی به چالش خواهد کشید.
آن مقام گفت: می توانید تصور کنید در حالی که این توافق هنوز زنده است، ایران در جریان مبارزات انتخاباتی آمریکا هر ماه یک پیشرفت هسته ای جدید را اعلام کند؟
از جمله دیگر افرادی که دولت ترامپ را به سمت یک خط مشی حتی سخت گیرانه تر در مورد توافق ایران سوق می دهند، سناتورها مارکو روبیو و تد کروز هستند که بتازگی کاخ سفید را ترغیب کردند سخت ترین تحریم ها را ضد تهران باز گرداند، از جمله تحریم هایی که به تصویب شورای امنیت سازمان ملل رسیده بود.
ایران و پنج قدرت دیگر هنوز سعی دارند این توافق را زنده نگاه دارند و از ایران در برابر تحریم های مجدد آمریکا محافظت کنند. اما ایران می گویند از هشتم ژوئیه سطح غنی سازی اورانیوم را بالاتر از سقف مقرر در توافق خواهد برد مگر آنکه پایتخت های اروپایی به تعهدات شان به لغو تحریم ها عمل کنند.
از این اقدام می توان به لحاظ سیاسی ضد رئیس جمهور آمریکا استفاده کرد چون او با در پیش گرفتن رویکرد فشار حداکثری ادعا می کند بدین ترتیب می توان تهران را به میز مذاکره درباره فعالیتهای هسته ای و برنامه موشکهای بالستیک و باز گرداند.
اگر ایران از محدودیتهای مقرر در توافق خارج شود بولتون و کارکنانش ممکن است سعی کنند با از سرگیری تحریم های آمریکا در مورد همکاریهای هسته ای بین ایران و دیگر قدرتهای جهان، واکنش نشان دهند. چنین اقدامی توانایی طرفهای توافق هسته ای را برای ادامه اجرای آن بدون آنکه مشمول تحریم های آمریکا شوند، از بین خواهد برد.
مقامات دولت ترامپ معتقدند هر دو طرف با پیش بینی دور دوم گفتگوهای دیپلماتیک، سعی دارند اهرمی را که در سال 2013- که مذاکرات آغاز و به توافق هسته ای موجود انجامید- در اختیار داشتند، بار دیگر بدست آورند.
گرت مارکویس سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا به مک کلاچی گفت: رژیم ایران همچنان تهدید می کند با افزایش ذخیره اورانیوم غنی شده خود و غنی سازی اورانیوم تا سطوح بالاتر، مدت زمان لازم برای فرار هسته ای را برای خود کوتاه کند- همه اینها فقط به این علت ممکن است که این توافق هسته ای هولناک ایران را وادار نمی کند توانایی های هسته ای اش را بطور دائم و تغییرناپذیر کنار بگذارد.
وی با تاکید بر درخواست دولت ترامپ برای مذاکرات جدید گفت: این رژیم باید هم اکنون تلاشهای هسته ای اش را متوقف کند و با دیپلماسی به دیپلماسی رئیس جمهور پاسخ دهد، نه با ترور.
اختلاف نظر در دولت ترامپ درباره عاقلانه بودن بازگرداندن تحریم هایی که بکلی موجب فروپاشی توافق می شود، همچنان وجود دارد. مقامات وزارت خارجه - که همین ماه گذشته مایک پمپئو وزیر خارجه را متقاعد کردند چند مورد از معافیت های هسته ای را ادامه دهد- همچنان معتقدند دولت از ادامه این معافیت ها سود می برد.
پاتریک کلاوسون، مدیر تحقیقات موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک، با اشاره به تاسیسات آب سنگین ایران  گفت: به نفع آمریکاست که زباله های (هسته ای) از نیروگاه بوشهر هر چه زودتر به روسیه منتقل شود و اگر آمریکا امکان انجام این فرایند را تحریم کند، در واقع موجب نزدیکتر شدن ایران به (ادعاي) تولید سلاح هسته ای می شود؛ بدین ترتیب بدیهی است معافیت های مرتبط با بوشهر باید وجود داشته باشد.
کارشناسان مستقل معتقدند ایران پلوتونیوم کافی برای استخرهای خنک کننده برای حدود دوازده کلاهک هسته ای در اختیار دارد مگر آنکه همانطور که در توافق هسته ای مقرر شده است، آن را به روسیه منتقل کند.
کلاوسون ادامه داد: شما نگران دستیابی آنها به زرادخانه کوچکی از تسلیحات هسته ای در کوتاه مدت هستید؟ آیا برای رئیس جمهور به لحاظ سیاسی بهتر نیست که آنها خودشان از توافق خارج شوند؟ وقتیکه ایرانیان یک تفنگ پر را به سوی پایشان نشانه گرفته اند، چرا آن تفنگ را از آنها می گیرید؟ ایرانیان به روشنی در صدد از بین بردن آن (توافق) هستند و اگر چنین چیزی رخ دهد، آن ایرانیان هستند که باید به یک توافق بین المللی دست یابند، نه شما.
دولت ترامپ همچنین در حال بررسی راهبرد دیپلماتیک جالب تری است که کروز مشوق اصلی آن است و طبق آن آمریکا ادعا می کند که طبق مفاد قطعنامه 2015 شورای امنیت هنوز به لحاظ فنی آمریکا عضو توافق هسته ای است.
قطعنامه 2231 به "هر دولت عضو برجام" اجازه می دهد بطور یکجانبه تحریم های شورای امنیت را به علت "موارد چشمگیر عمل نکردن" به توافق هسته ای فورا ضد ایران باز گرداند. در حالیکه دولت ترامپ بطور کامل از این توافق خارج شد و در نشست های برجام شرکت نمی کند، برخی در دولت معتقدند قطعنامه سازمان ملل به لحاظ فنی هنوز به آمریکا اجازه می دهد به عنوان یک دولت عضو (توافق) عمل کند.
به گفته یک منبع آگاه، این نظریه حقوقی پیچیده به مایک پنس معاون رئیس جمهور رسیده است که از این ایده به وجد آمد. یک منبع دیگر که در جریان این مباحثات بوده است، گفت وکلای وزارت خارجه اخیرا به مقامات کاخ سفید در باره چنین اقدامی هشدار دادند و موقعیت حقوقی واشنگتن را برای بازگرداندن فوری آن تحریم ها به زیر سوال بردند، گرچه یک مقام دولتی این گزارش را تکذیب کرد.
آمریکا با مخالفت شدید دیگر اعضای شورای امنیت سازمان ملل مواجه خواهد شد و برای چنین اقدامی لازم است یکی از متحدانش ریاست شورای امنیت را بر عهده داشته باشد. انگلیس در ماه نوامبر ریاست شورا را بر عهده می گیرد و این سمت در ماه دسامبر به آمریکا واگذار می شود.
یک مقام رسمی آمریکا گفت دولت ترامپ در حال گفتگو با متحدان بویژه انگلیس درباره پیامدهای عمل ایران از محدودیتهای مقرر در برجام است. تهران می گوید چنین اقدامی نقض توافق نیست چون به آن اجازه می دهد در صورت قصور دیگر اعضا در اجرای تعهدات شان، اقدامات متقابل بعمل آورد.
یک مقام انگلیسی به مک کلاچی گفت لندن بطور هماهنگ سعی دارد اطمینان حاصل کند که ایران همچنان از مزایای اقتصادی این توافق بهره مند می شود و اتحادیه اروپا سعی در ایجاد سازو کاری دارد که از شرکتهای تجاری در برابر تحریم های آمریکا حفاظت می کند. اما این مقام همچنین گفت دولت انگلیس (ادعاي) "تخلفات" ایران را تحمل نخواهد کرد و با توافقی که فقط بخشهایی از آن توسط ایران و دیگر طرفهای باقی مانده اجرا شود، موافق نیست.
وی گفت: ما همواره این مسئله را روشن کرده ایم که اگر ایران عمل به مفاد توافق را متوقف کند، پیامدهایی خواهد داشت؛ برجام یک توافق دوجانبه است؛ تحریم هایی در ازای تبعیت ایران از محدودیت های مقرر در توافق لغو شد- از جمله محدودیت هایی در مورد ذخایر اورانیوم آنها.
این مقام انگلیسی افزود: تعهد ما به حفظ این توافق - از جمله تعهد پیوسته ما به لغو تحریم ها- منوط به عمل کردن کامل ایران به الزاماتش خواهد بود.