پخش زنده
امروز: -
خلاقيت در خبر :
فيچر راديويي
فیچر ، خبري است که در آن اطلاعات و نکته هایی باید وارد کرد تا خبر آنی تکمیل شود.
پژوهش خبری صدا وسیما:تهیه برنامه گفتار محور بلند رادیویی (فيچر[1]) برای افرادی که به تهیه اینسرت های کوتاه و تیترهای خبري عادت دارند، دلهره آور است، اما ساخت آن بسیار رضایت بخش است. پخش اخبار رادیویی و بولتن های خبري به عنوان خروجي نطق محور رادیو، روش بسيار آشنايي براي خبرنگاران رادیو و تهیه کنندگان اغلب ایستگاههای رادیویی موسیقی محور است؛ اما بیشتر خروجي گفتار محور این رادیوها به شکل فیچر و مصاحبه است و در اصل این، نوعی برنامه سازی است که به آنچه خوانندگان مطالب روزنامه و مجله با آن آشنا هستند شباهت دارد منتهی به شکل صوتی آن.
شما در دایره المعارف یا فرهنگ لغت، با توجه به كاربرد واژه فيچر، مفاهيم مختلفی برای آن پیدا خواهید کرد. مفاهيمي چون حالت چهره، ظاهر و شخصیت، گیرایی (جذابیت)، نکات برجسته یا شکل اجرا، این به معنای آن است که تعریف واحدی برای اصطلاح فیچر وجود ندارد. به عبارت ديگر، تعاریف بالقوه مختلفی وجود دارد که تقریبا همة آنها براي توصيف اين اصطلاح ناقص هستند و به واقع ویژگی های این قالب خبرنگاری را توصیف نمي کنند. مهمترین ویژگی فیچر رادیویی این است که خبرنگاران از این قالب برای جلوه دادن موقعیت انتزاعی یا پیچیده (مبهم) استفاده مي کنند. این کار در مرحلة طراحی نیازمند خلاقیت و در مرحلة اجرا (با توجه به گستردگي كار) نيازمند شكيبايي بسيار براي طی کردن مرحلة وقت گیر تولید است اما در نهايت شنوندگان از آن تقدیر خواهند کرد. بی جهت نیست که بسیاری از خبرنگاران رادیو، همچنان "فیچر" یا "مینی فیچر" را یکی از بارزترین ژانرهای خبرنگاری رادیو می دانند.[2]
تفاوت فیچر و مینی فیچر در مدت این دو قالب است. مدت مینی فیچر 3 تا 5 دقیقه است و عناصر ریز و خاص دارد و بیشتر در بولتن های خبری استفاد میشود و مدت فیچر تا ۱۵ دقیقه می تواند باشد.
فيچر چيست؟
فيچر در غرب به معنای مطالب خبري وصفی و احساساتی است؛ نوشته اي که از توضیح واقعه فراتر رود و به وصف موضوع برای جذاب کردن آن بپردازد.
فیچر خبري، خبري است که در آن اطلاعات و نکته هایی باید وارد کرد تا خبر آنی تکمیل شود. بسیاری از خبرنگاران برای نگارش آن به طور معمول از عنصر انساني (حسي يا عاطفي) براي طرح موضوع (سوژه) بهره مي گيرند، يا از مسير شرح و بسط پس زمينه ها، موضوع را توضيح مي دهند.
فيچر خبري است که به قصد تاثيرگذاري تهيه ميشود و به طور معمول شکل داستانسرايي دارد.
در رادیو جزو برنامه های کلامی است که بین رئال و داستان قرار دارد، برنامه ای کوتاه با اجزای ریزتر است. از آنجائی که مرز بین رئال و داستان خیلی باریک است طراحی برنامه بسیار مشکل است. این برنامه موسیقی دارد، مي تواند کلیپ و افکت داشته باشد و حتی ميتواند در دل یک برنامه دیگر پخش شود .[3]
با گسترش رسانه‌ها در سال‌های اخیر، رسانه‌های صوتی و تصویری، خبرگزاری‌ها و سایت‌های خبری به پخش خبرها و گزارش‌های زنده و 24 ساعته می‌پردازند. فیچر و مینی فیچر از جمله شکل‌های اطلاع رسانی است. «فیچر» از خبر طولانی‌تر و از گزارش کوتاه‌تر است. اما در برنامه سازی برای رادیو، هنوز تعریف واحدی از این کلمه وجود ندارد و اغلب تعاریف به یکی از وجوه و ابعاد فیچر و مینی فیچر اشاره دارند. مینی فیچر را میتوان نوعی نقاشی دانست که با صدا رنگ آمیزی شده و یا یک فیلم شنیداری، توصیف کرد. تولید مینی فیچر در مقایسه با گزارش‌های معمول دشوارتر است و مستلزم حوصله و خلاقیت است.
فیچر در ژورنالیسم رادیویی، فرمی است میان گزارش امور روزمره و نمایش رادیویی و افرادی که می خواهند یک فیچر رادیویی تولید کنند باید فیچر خود را با مقدمه یا یک مضمون شروع کرده و سپس اطلاعات و عقایدی که مقصود را تایید می کند ارائه کنند و در پایان مخاطب را به نتیجه گیری برسانند.[4]
به یاد داشته باشید که مینی فیچر باید شروعي قوی داشته باشد (مانند قلاب، ذهن شنونده را درگیر کند). برای آغاز قدرتمند میتوان از صدای محیط، قطعه موسیقی يا کلیپ با گفته‌هایی تاثیرگذار ... استفاده کرد.
و نیز لازم است مینی فیچر دارای پایان بندی مناسب باشد. (شنونده را گیج نکند، تا پیام را به راحتی متوجه بشود، جایی برای تعبیر و تفسیر پیام نباشد و به تعبیر دیگر پیام ابهام نداشته باشد).[5]
فيچر خبري
در عرصه خبر، فیچرها اصطلاحی کلی برای مجموعه ای از نرم خبرها هستند که دارای ویژگیهایی از این دست هستند:
فیچر رادیویی برای روشن و ملموس‌کردن موضوع انتزاعی یا پیچیده استفاده می شود که این از مهمترین ویژگیهای آن است.
در فیچر رادیویی، ژورنالیست ها حکایت کسانی را نقل می‌کنند که به نوعی درگیر موضوع هستند تا از آن راه، موضوع آشکار و از پیچیدگی خارج شود. به طور مثال اگر مجلس قانونی تصویب کند که در آن استانداردسازی و ساخت ساختمان های ضد زلزله اجباری شود در فیچر رادیویی، شخصی که مشمول این قانون میشود، انتخاب و آثار این قانون در زندگی او بررسی میشود. این کار اساساً با استفاده از کلیپ‌های صوتی - کلامی، صدای محیط ، موسیقی و … انجام میشود.
- فيچر زندگينامه، به منظور آشنا كردن مخاطب با شخص خاصي كه معمولاً ناشناس است. در آن از مصاحبه با فرد مورد نظر، دوستان و حتي دشمنان وي استفاده ميشود. در اينجا از نگارش خلاق براي ترسيم تصويري واضح و شفاف از فرد، بهره مي بريم.
- فيچر علائق انساني، به موضوعات سرگرم كننده، شگفت انگيز، آموزشي و حتي سفرنامه مي پردازد. براي مثال زندگي در يك "شهر موزه" چه حس و حالي دارد؟ خبرنگار بايد بداند موضوعي كه مخاطب را به وجد نياورد، نمي تواند به عنوان فيچر مناسب و جذاب عمل كند.
- فيچر موضوعات روز، به بررسي مسائلي مثل روي آوردن برخي مردم به مدهاي خاص و فالگيري و... ميپردازد.
- فيچر عمقي، همانطور كه از نام آن مشخص است، به مضاميني مي پردازد كه پژوهش وسيعي را مي طلبد. براي مثال عملكرد باندهاي تكديگري يا دست هاي پنهان در واردات داروهاي خاص و معاملات ميادين تره بار.
- فيچر پس زمينه اي را در واقع بايد نوعي گزارشگري تفسيري دانست كه اغلب به دنبال يك سخت خبر آمده و به تشريح و توضيح كاملتر آن مي پردازد.
از ويژگي هاي يك فيچر خوب داشتن لحن است. هر نويسنده اي براي خود لحن خاصي دارد. لحن را مي توان همان شيوه روايت دانست. لحن خاص هر گزارشگري را ميتوان از طريق كلمات و عبارات خاص، نوع استفاده از نقل قول ها يا نوع فضا سازي اش دريافت.[7]
نقطه شروع تهیه فیچر
چگونه برای فیچر ايده پردازي کنیم و فرم و قالب مناسب برای آن چیست؟ در ذیل ترتیبي منطقی برای شروع تهیه فیچر ارایه می کنیم:
فرایند تهیه فیچر رادیویی مثل کنار هم قرار دادن مجموعه ای از بلوک های يک ساختمان است، که با ايده اوليه شروع ميشود، با اضافه کردن قطعات هماهنگ کمکی ادامه می یابد و با دور ریختن قطعات اضافی و نامناسب پایان می یابد. بلوک های ساده مربع شکل راحتتر کنار هم قرار ميگيرند، اما بکار بردن برخي بلوک هاي زاويه دار کار را جالبتر مي کند.[8]
لازم است به این نکته توجه کنیم که: «فیچر به آنچه که در ورای خبر اتفاق افتاده است نگاه عمیقی دارد.» به‌عبارتی؛ خبر، اطلاع رسانی در مورد یک اتفاق است، اما فیچر و مینی فیچر پس از وقوع رویداد آغاز می‌شوند. در واقع در فیچر و مینی فیچر به چگونگی و چرایی رویدادها پرداخته میشود.[9]
انتخاب موضوع مناسب برای فیچر
انتخاب سوژه مناسب و جذاب برای فیچر اولین قدم است. ماری گیلسپی فیچرنویس روزنامه شیکاگو سان تایمز می‌گوید: بهترین جا برای یافتن یک فیچر نگاه کردن به چیزی است که در اطراف شما در حال وقوع است. به اخبار نگاه کنید. با مردمی که در یک سوپرمارکت هستند صحبت کنید، به عبارت دیگر زندگی کنید.
کارول لوتیک دبیر ارشد مجله نشنال جئوگرافیک هم معتقد است: فیچر می‌تواند از مقداری خوشمزگی و طنز برخوردار باشد.
اما فیچر می‌تواند درباره هر موضوعی باشد؛ از ساده‌ترین مسائل مربوط به سبک زندگی افراد گرفته تا جدی‌ترین گزارش‌های تحقیقی. از بخش خبری گرفته تا سرویس بازرگانی و ورزشی.
بهترین مکان برای یافتن سوژه تمرکز بر روی زندگی مردم است. به حرفهایشان گوش بدهیم و بی طرفانه پیگیر باشیم .
(در صورت نیاز) بی شک سوژه های فراوانی در اطراف ما وجود دارد اما متاسفانه خوب و دقیق دیدن را بلد نیستیم. در صورت انتخاب سوژه مناسب بجای گفتن، با خلاقیت آن را نشان بدهیم و فیلمی شنیداری بسازیم.[10]
فیچر رادیویی از منظر شنوندگان
قبل از پردازش ايده تعدادي سوال اساسي درباره طرح و برنامه به وجود ميآيد که پاسخ به آنها باعث صرفه جويي در وقت و کار ميشود و شيوه انجام کل پروژه را تعيين مي کند که عبارتند از:
اگر پاسخ شما به سئوالات مذکور مثبت باشد زمان حرکت به مرحله بعدی فیچر فرارسید است.[11]
تهیه پیش نویس (کنداکتور خبر)
برخی پخش کنندگان رادیویی تصور می کنند با تکیه بر توانمندی ها و مولفه های هویتی شبکه خود در ساخت خبر می توانند در موقعیت های گوناگونی موفق شوند و تهیه کنداکتور، کار را برایشان کم هیجان و کم انگیزه خواهد کرد در حالی که عکس آن عموماً اتفاق می افتد. تهیه دست نوشته ای به عنوان کنداکتور برای هر فیچری یا هر برنامه رادیویی با هر مدت زماني ضروری است چرا که به آن انسجام و بینش میدهد.
به ما اطمینان می دهد که داستان در طول برنامه از دست نرود. بنابراین برای برنامه به فکر کنداکتور باشید، یا طرحی از کنش ها و اقدامات لازم برای برنامه تهیه کنید. حتی اگر رویدادها خواستند مجبورتان کنند که از تهیه کنداکتور منصرف شوید باز آنرا تهیه کنید. برگزاری جلسه برای نوشتن کنداکتور یا اقدام فردی تهیه کننده برای تهیه دست نوشته ای به شکل زیر سودمند خواهد بود:
تهیه طرح کلی کمک می کند تا مرحله بعدي ارزشمندتر انجام شود و تمرکز برنامه روي ايده اصلي بيشتر گردد.[12]
گام بعدی: تهیه فیچر
کار با دست نوشته (کنداکتور) اوليه به ويژه اگر بيش از يک نفر در برنامه درگير است، کمک مي کند تا اذهان بيشتري بر موضوع اصلي فيچر متمرکز شود تا آن را به نتيجه منطقي برسانيم. در اين صورت زمان انجام مراحل ذيل است:
- همه مواد، اعم از صوتي، نوشتاري و يا کلامي را گردآوري کرده و کنار هم بگذاريد.
- تاثير پژوهش و مواد خبري روي ايده اوليه را مشخص کنيد.
- براي جايگزيني يا بازنويسي دست نوشته اوليه آماده باشيد.
- درباره قالب اينسرت هاي صوتي اخذ شده از صداي ضبط شده اصلي، مواد آرشيوي و يا بازسازي شده تصميم گيري کنيد.
- نريتور، يا صداي برنامه را به عنوان راهنماي ثابت شنونده ها در برنامه مشخص کنيد.
- درباره طول گزارش و اينکه نتيجه منطقي و قابل قبول داشته باشد تصميم بگيريد.
- پس از ضبط برنامه از نگاه مخاطبان، ياکسي که سر ضبط برنامه نبوده و ذهن آمادهاي دارد برنامه را دوباره بشنويد و نظرات را بگيريد. البته اين کار به اين معنا نيست که لزوماً بايد تغييري در برنامه ايجاد کنيد.[13]
آزمون نهايي
هر برنامه فيچر بايد سه آزمون ذيل را طي کند:
اگر فيچر سه آزمون فوق را با موفقيت طي کرد و محتواي آن هم با دقت و حوصله تنظيم شد، آنوقت برنامة قابل ارائهاي خواهد شد.[14]
مصاحبه براي برنامة فيچر[15]
فيچر هم مثل مستند اغلب به شکل قطعه اي مستقل پخش مي شود. در توليد آن ميتوان از روش هاي ترکيب کليپ، پيوندها و آکچواليتي[16] استفاده کرد يا از کاربرد پيچيده تر مونتاژ، بازسازي نمايشي يا آرشيو شنيداري براي ماجرا بهره گرفت. قبل از شروع فرايند مصاحبه، آگاهي از نحوه استفاده از مطالب مصاحبه در فيچر نهايي ضروري است.
فيچرها باعث مي شوند طوري درگير کار شويد که وقت بيشتري براي تهيه و توليد آنها صرف کنيد. فيچر، برخلاف بسته خبري، از هيچ قاعده پذيرفته شده اي پيروي نمي کند. محصول نهايي طولاني تر و داراي عناصر و اجزاي بيشتري است. قالب کار به شما فرصت مي دهد تا با بهره گيري از خلاقيت و تخيل طرح و انديشه ها را عميق تر و شايد به شيوهاي سنت- شکنانه و نوآورانه آنها را بررسي کنيد. عنوان انتخاب شده براي فيچر بايد حرفي تازه يا غيرمعمولي درباره موضوع داشته باشد. از زمينه هايي که مفصلاً پوشش داده شده اند پرهيز کنيد. فيچر هم همانند مستند ميتواند ساختاري منطقي داشته باشد که داستان آن را فراهم ميکند. مثلاً ممکن است در تدارک آن باشيد که داستان يک روز از زندگي جنگلباني را بيان کنيد يا فرايند رسيدن شيشه اي شير را به در منزل از طريق چينش پشت سر هم وقايع؛ که در راديو به خوبي ميسر است، توضيح بدهيد.
شايسته است از قابليت و کيفيت صدا در ضبط مطالب مصاحبه يا تفسير در حال حرکت از اتاقي به اتاق ديگر، از طبقه پايين به طبقه بالا، از داخل به بيرون و ... استفاده کنيد. در فيچر ميتوان از يک مصاحبه شونده اصلي استفاده کرد که هسته مرکزي بحث و خط اصلي آن را مطرح ميکند و نيز از مشارکت تعدادي مصاحبه شونده فرعي سود جست که هسته مرکزي را حمايت مي کنند. يکي از روش هاي موثرتر ساخت فيچر عبارت است از ترکيب مطالب مصاحبه شونده ها با قطعات آرشيوي صوتي آنها (که ضبط آنها با آموزش مختصري در مورد نحوه استفاده از ضبط و ميکروفن به خود مصاحبه شونده واگذار شده است).
تفاوت فیچر با مستند راديويي
مستند رادیویی، شکلی از برنامه رادیویی است که می‌تواند شامل مصاحبه، مباحثه و اطلاعات مبتنی بر واقعیت باشد و به موضوعاتی مانند حوادث، تاریخ، علم یا رویدادهای جاری می پردازد.
نویسندگان کتاب ژورنالیسم رادیویی در تعریف مستند رادیویی چنین می‌گویند: مستند رادیویی برنامه‌ای است که نویسنده در اطراف موضوع مورد نظر، وقایع را بازگو می‌کند و برنامه را به صورت ترکیبی از صداهای شاهد، نقل قول‌ها، موسیقی و افکت تنظیم می‌نماید.[17]
اگرچه بعضی از عناصر در برنامه هاي مستند و فيچر مشترک هستند اما:[18]
پژوهش خبری // گروه رسانه
-----------------------------------------------------
منابع در آرشیو پژوهش خبری در دسترس است.
نظر شما