مقدمه

استقلال سیاسی و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران از قدرت­های سلطه در پایان قرن بیستم و آغاز قرن بیست و یکم سبب مقاومت سلطه­گران شده و در همین راستا موضوعات و مسائل و شرایطی برای ما پدید آورده­اند که منحصر به فرد است. جمهوری اسلامی ایران اما در برابر فشارها و جریان سازی­های جهانی به ابتکاراتی دست زده است که تا به امروز – چه در عرصه نظر و در کتاب­های درسی و چه در عرصه عمل و تجارت بشری – مشابه و مابه­ازای واقعی نداشته است. یکی از ابتکارها ایجاد ساختار «اقتصاد مقاومتی» است. کارگزاران نظام جمهوری اسلامی و نهادهای برآمده از انقلاب اسلامی مکلف به نوآوری،‌ابتکار، نظریه پردازی و الگوسازی در این عرصه جدید اقتصادی هستند. نه تنها جمهوری اسلامی، بلکه هر کشوری که عَلَم استکبارستیزی را برپا کند نیازمند چنین الگوهایی هست.

اگر تمام دانش انباشته و کتاب­های مرسوم اقتصادی دنیا را مطالعه کنید، نظریه یا تجربه­ای مدون و مکتوب درباره اقتصاد مقاومتی نخواهید یافت. در تمام متون و کتاب­های اقتصاد، هیچ پیشینه­ای نظری یا عملی از تحریم بانک مرکزی نخواهید دید و از آنجا که این امر تاکنون سابقه نداشته، چگونگی واکنش به آن هم امری بدیع است. حتی اگر مطالعاتی هم در این باره صورت گرفته باشد، در طبقه بندی­های محرمانه و امنیتی قرار گرفته و امکان دسترسی به آن برای کارشناسان معمولی وجود ندارد. نتیجه اینکه اقتصاددانان انقلاب اسلامی نمی­توانند از نظریه­های متداول برای حل مشکل و مسئله خود بهره بگیرند. بنابراین جنبش اقتصادی و الگوی اسلامی – ایرانی اداره جامعه، شکل بدیعی به خود می­گیرد که الهام­بخش جمیع ملت­های آزاده خواهد بود.سوال این است که تفاوت مولفه­های ریاضت اقتصادی در مقایسه با مولفه­های اقتصاد مقاومتی در چیست؟

  اقتصاد مقاومتی یک نظام اقتصادی فعال

اقتصاد مقاومتی یک نظام اقتصادی فعال، رو به رشد و جهادی با هدف مقابله با ترفندهای اقتصادی دشمنان و نیز کاهش آسیب پذیری وابستگی ایران در شرایط خاص است که به تولید و توزیع کالاهای خاص و سرمایه گذاری برای کاهش وابستگی به کشورهای دیگر – به خصوص کشورهای متخاصم – در شرایط بحرانی می­پردازد؛ به گونه­ای که اگر نتوانست محصولات اساسی زندگی مردم و کالاهای اساسی آنها را در بازار مبادله از کشورهای دیگر تهیه کند، بتواند با اتکاء به منابع داخلی به تولید انبوه محصولات مورد نظر بپردازد. تامین کالاها و مایحتاج اساسی مردم در جهت مقاومت در مقابل دشمنانی که سعی دارند بسیاری از کالاهای مورد نیاز آن کشور را تحریم نمایند. در یک جمله، تعریف نهایی که مقام معظم رهبری از مفهومی خودشان پیشنهاد داده­اند این است:

« اقتصاد مقاومتی معنایش این است که ما یک اقتصادی داشته باشیم که هم روند رو به رشد اقتصادی در کشور محفوظ بماند؛‌هم آسیب پذیری­اش کاهش پیدا کند؛ یعنی وضع اقتصادی کشور و نظام اقتصادی جوری باشد که در مقابل ترفندهای دشمنان که همیشگی و به شکل­های مختلف خواهد بود، کمتر آسیب ببیند و اختلال پیدا کند.»

 تفاوت­های اقتصاد مقاومتی با ریاضت اقتصادی

ریاضیت اقتصادی به طرحی گفته می­شود که دولت­ها برای کاهش هزینه­ها و رفع کسری بودجه، به کاهش و یا حذف برخی خدمات و مزایای عمومی، صرفه­جویی در مخارج جاری کشور، کاهش هزینه­های رفاهی و تعدیل کارمندها در بخش دولتی دست می­زنند که یونان و ایتالیا به خصوص یونان در حال حاضر با آن دست و پنجه نرم میعکند. این طرح که به منظور مقابله با کسری بودجه توسط برخی دولت­ها انجام می­شود، گاهی اوقات به افزایش میزان مالیات و افزایش دریافت وام­ها و کمک­های مالی خارجی می­انجامد.

در اقتصاد مقاومتی، یکی از سازوکارهای گذر از بحران، صرفه جویی است، ‌نه ریاضت. در حال حاضر ما شاهد آن هستیم که برخی مدیران به اشتباه ریاضت را به جای مقاومت و صرفه جویی در دستور کار خود قرار داده­اند که می­توان به عدم آگاهی آنان از این دو مفهوم اشاره کرد.

اقتصاد مقاومتی و ریاضت اقتصادی دو مفهوم جداگانه و مستقل است که هیچ یک برآمده از دیگری نخواهند شد. در اقتصاد مقاومتی محدودیتی در منابع وجود ندارد، اما استفاده بهینه از منابع موجود باید طی یک برنامه زمان­بندی شده صورت گیرد و این در حالی است که در ریاضت اقتصادی ما با محدودیت در منابع و سرمایه­ها روبه­رو هستیم و به ناچار باید با سهمیه­بندی و کاهش مصرف، با محدودیت­های موجود مقابله کنیم.

در اقتصاد مقاومتی قوای سه گانه باید با تعامل همه جانبه در مجموعه­ای که وظیفه هدایت پروژه اقتصاد مقاومتی را برعهده دارد، تصمیمات لازم را در این ارتباط را اتخاذ کرده و برای اجرا به دستگاه­های ذیربط ابلاغ کنند. هر یک از قوا باید با مرور وظایف خود نسبت به رفع چالش­ها و موانع در اقتصاد مقاومتی اقدام کرده و هر یک از آنها تعامل با قوای دیگر را در برنامه کاری خود قرار دهند.

مقایسه مولفه­های ریاضت اقتصاد با مولفه­های اقتصاد مقاومتی