خیز شرکت های فرانسوی برای خریدبخش اعظم صنعت خودروایران

پژوهش خبری صدا و سیما: بعد از اجرایی شدن برجام، یکی از مهم ترین بخش های اقتصادی که موضوع همکاری با شرکت های خارجی مطرح بوده، صنعت خودرو است. در همین زمینه مذاکرات فراوانی بین خودروسازان ایرانی و خارجی بخصوص فرانسوی ها در ماه های اخیر انجام شده است و اخیرا مسئولین شرکت سایپا برای فروش دو کارخانه‌‌شان به خودروسازان خارجی به توافق رسیده‌اند. شرکت سایپا، 4 کارخانه تولید سواری در ایران دارد که عبارتند از: شرکت های سایپا مرکزی، پارس خودرو، سایپاکاشان و بن‌رو. مسئولین این شرکت قصد دارند که کارخانه بن‌رو را به شرکت فرانسوی رنو واگذار کند و کارخانه سایپاکاشان نیز می خواهند به شرکت فرانسوی سیتروئن (زیر مجموعه شرکت پژو) بفروشند. البته این تمام برنامه های شرکت های فرانسوی برای خرید کارخانه های خودروسازی ایرانی نیست.

الف- فروش کارخانه سایپاکاشان به شرکت سیتروئن فرانسه:

22 فروردین ماه امسال بود که حسن قره یی قائم مقام مرکز مطالعات و برنامه ریزی استراتژیک گروه خودروسازی سایپا در نشستی با جمعی از فعالان بازار سرمایه و مدیران کارگزاری ها خبر فروش کارخانه سایپا کاشان به شرکت فرانسوی سیتروئن را رسانه ای کرد و گفت : «سیتروئن در سایپای کاشان سرمایه گذاری خواهد نمود و قرار است 50 درصد این شرکت به سیتروین واگذار شود. سایپا کاشان مرکز تولید خودروی سیتروتن در خاورمیانه، آفریقا و هند خواهد شد و محصولات تولیدی سایپا کاشان علاوه بر فروش در داخل کشور به این کشورها نیز صادر می گردد. همچنین مقرر است سایپا کاشان به پارک صنعتی تولید خودرو تبدیل شده و خطوط تولیدی و مونتاژی موتور و قطعات اصلی در این پارک صنعتی راه اندازی شوند. میزان سرمایه گذاری سیتروئن در سایپا کاشان جهت خرید سهام، راه اندازی خطوط تولید خودرو و قطعه بیش از 300 میلیون یورو خواهد بود».

چند هفته بعد (13 اردیبهشت ماه) هم منصور معظمی، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس هیات عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) از نهایی شدن همکاری شرکت های سیتروئن و سایپا با فروش نیمی از سهام کارخانه سایپاکاشان به شرکت سیتروئن خبر داد و گفت : «حدود 18 تا 24 ماه آینده تولید مشترک سیتروئن و سایپا وارد بازار ایران می شود. مقرر شده که همکاری شرکت سیتروئن و سایپا به صورت مشارکتی برابر (50-50) باشد و قرار است جدیدترین مدل های شرکت سیتروئن در این مجموعه تولید شود».

محسن صالحی نیا، معاون امور صنایع وزیر صنعت، معدن و تجارت در مصاحبه با خبرگزاری ایرنا در تاریخ 27 اردیبهشت ماه درباره مذاکرات سایپا و سیتروئن گفت : « براساس آخرین مذاکرات، حجم سرمایه گذاری مشترک در مرحله نخست 200 میلیون دلار برآورد شده و سایت سایپا کاشان نیز بعنوان محل اجرای این همکاری تعیین شده است».

سایپاکاشان نوسازترین و مدرن‌ترین کارخانه خودرو در ایران است. این کارخانه که در سال 1389 افتتاح شده است ظرفیت تولید 150هزار دستگاه خودرو را در سال دارد. در صورت نهایی شدن این قرارداد، نیمی از سهام یکی از بزرگ‌ترین کارخانه‌های خودرو در ایران به پژو-سیتروئن فروخته خواهد شد. در این‌صورت پژو-سیتروئن مطمئن خواهد شد هم ایران خودرو و هم سایپا بخش مهمی از سبد تولیدشان را به مونتاژ محصولات این خودروساز فرانسوی‌ اختصاص خواهند داد.

ب- فروش کارخانه بن‌رو به شرکت رنو فرانسه:

از سوی دیگر شرکت فرانسوی رنو به صورت جدی به دنبال خرید کارخانه بن‌رو از شرکت سایپا ا‌ست. کارخانه بن رو در ساوه قرار دارد که ابتدا توسط بخش خصوصی و با هدف مونتاژ خودروهای فیات تأسیس شد ولی بعدها به شرکت سایپا رسید. اواخر دی ماه سال گذشته بود که محسن صالحی نیا، معاون امور صنایع وزیر صنعت، معدن و تجارت اعلام کرد  : «در قالب شراکت و جوینت ونچر میان سایپا و رنو، یکی از زیرمجموعه‌های این شرکت (سایپا)، شامل پارس‌خودرو یا بن‌رو، در اختیار خودروساز فرانسوی قرار خواهد گرفت». حدود یک ماه بعد (26 بهمن ماه) هم یکی از مقامات شرکت رنو از انعقاد قرارداد با شرکت های ایران خودرو و سایپا در آینده نزدیک خبر داد  . اما نهایتا بعد از به نتیجه نرسیدن مذاکرات رنو و سایپا برای واگذاری پارس خودرو، این شرکت فرانسوی به سراغ خرید کارخانه بن‌رو رفت. در هفته های اخیر، یادداشت تفاهمی در این زمینه بین رنو و سایپا به امضا رسید. 5 خردادماه پیمان کارگر، نماینده رنوپارس در توضیح این یادداشت تفاهم گفت  : «تا آنجا که مشخص شده رنو، بن‌رو را در اختیار خواهد گرفت. سهم رنو برای خرید و اداره این شرکت حداقل۶۰ درصد است». چند هفته بعد (26 خردادماه) هم پیمان کارگر، نماینده رنوپارس (معاون خاورمیانه رنو و مدیر رنو در ایران) در مصاحبه با روزنامه دنیای اقتصاد درباره این موضوع گفت : «سایپا موافقت اولیه خود را برای فروش 60 تا 80 درصد از بن رو به رنو را اعلام کرده‌ است».

ج- تقاضای شرکت رنو فرانسه برای خرید برخی دیگر از کارخانه های خودروسازی ایرانی:

پژوهش خبری صدا و سیما: شرکت فرانسوی رنو همچنان به دنبال خرید کارخانه پارس خودرو از شرکت سایپا است. به همین دلیل هم پیمان کارگر، نماینده رنوپارس در مصاحبه با روزنامه دنیای اقتصاد در تاریخ 26 خردادماه درباره این موضوع صراحتا اعلام کرد: «ما هنوز هم پارس‌خودرو را می‌خواهیم. رنو در هر صورت پارس‌خودرو را رها نخواهد کرد و چه آن را بخرد و چه نخرد، تولید را در این شرکت ادامه می‌دهد». جالب اینجاست که این شرکت فرانسوی همچنان به دنبال انعقاد قرارداد با شرکت ایران خودرو و خرید یکی از کارخانه های زیر مجموعه این شرکت ایرانی هم هست و اشتهای سیری‌ناپذیر برای تصاحب کارخانه‌‌های خودروسازی ایرانی دارد. نماینده رنو در همین مصاحبه در پاسخ به سوالی پیرامون مذاکرات رنو و ایران‌خودرو عنوان داشت: «حرف ما با ایران خودرو این است که اگر یکی از کارخانه‌های خود را به‌عنوان «آورده شراکت» وسط بگذارد، ما نیز سرمایه بیشتری برای تولید محصولات جدید در این شرکت لحاظ خواهیم کرد».

ابهامات قراردادهای فروش کارخانه های خودروسازی به فرانسوی ها و ورود دستگاه های نظارتی

تلاش جدی شرکت های فرانسوی برای خرید کارخانه های خودروسازی ایرانی در حالی صورت می گیرد که ابهامات جدی سر راه واگذاری سهام این کارخانه‌ها به فرانسوی‌ها وجود دارد. به عنوان مثال: چرا هم ایران‌خودرو و هم سایپا کارخانه‌های خود را در اختیار پژو- سیتروئن قرار می‌دهند؟ قیمت فروش این کارخانه‌ها چقدر است؟ آیا فرانسوی‌ها قیمت فروش سهام را نقدا پرداخت می‌کنند و یا قرار است نقشه‌های فنی که قرار است برای ساخت خودروی خودشان استفاده شود را به جای پول نقد به خودروسازان داخلی قالب کنند؟

همه‌ی این ابهامات باعث شده است که قوه قضائیه به سازمان بازرسی کل کشور مأموریت دهد تا نسبت به بررسی قراردادهای خودروسازان با طرف فرانسوی اقدام کنند. حجت‌الاسلام غلامحسین محسنی‌اژه‌ای، سخنگوی قوه قضائیه در نشست هفتگی 30 خردادماه خود اعلام کرد : «سازمان بازرسی کل کشور مسئول شده در اینگونه موارد دقت بیشتری کند و ببیند قراردادهایی که شرکتهای خودروساز با مردم، خارج کشور و حتی با دستگاه‌های دیگر امضا می‌کنند طبق قوانین است یا خیر».

جمع بندی:

هرچند طی سال‌های گذشته، سهم عمده تولیدات خودرو در ایران به تولیدات خودروهای فرانسوی اختصاص داشت ولی در حال حاضر مالکیت کارخانه‌ها نیز در حال انتقال به آنان است تا فرانسوی‌ها بازار خودرو ایران را در درازمدت و به شکل تضمینی در اختیار خود ببینند. به عبارت دیگر، به نظر می‌رسد خودروسازان ایرانی بی‌سروصدا در حال تبدیل به خودروسازان فرانسوی هستند. اتفاق قابل تاملی که به معنای خداحافظی صنعت خودروی ایران با رویای خودروساز شدن و تداوم فرآیند مونتاژکاری خودروهاست. این در حالی است که سالهاست به بهانه اینکه کشورمان قرار است به توانایی طراحی و ساخت خودرو داخلی برسد، شرکت های خودروساز داخلی از بازاری انحصاری و تعرفه های بالای واردات خودرو بهره مند شده اند.

پژوهش خبری صدا و سیما//