رئیس کمیسیون کشاورزی ، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس : از مجموع ۲۲۰ حکم از احکامی که طبق قانون هوای پاک باید اجرایی و عملیاتی می‌شد، تنها ۲۰ قانون اجرایی شده است.
سوال: در برنامه قبلی صف اول که خدمت آقای دکتر عسکری بودیم، بحث خودکفایی در کالا‌های اساسی و به ویژه توزیع دانه‌های روغنی و موضوع الگوی کشت و توزیع کود برای کشت پاییزه را پیگیری و سؤالاتی را مطرح کردیم. اما در برنامه امشب پیرامون اقدامات تقنینی و نظارتی کمیسیون کشاورزی در موضوع قانون هوای پاک که به لحاظ آلودگی هوا همه این را درک و احساس می‌کنیم. درباره قانون بودجه سال جاری، قانون بهره وری بخش کشاورزی و برنامه ریزی برای تولید و بازار مرغ را تا هر جا که زمان اجازه دهد خواهیم پرسید و به آن می‌پردازیم. چون در پسوند و عنوان کمیسیون شما محیط زیست است اگر بخواهیم در حوزه نظارت و اجرای قانون سراغی بگیریم که کجا باید مراجعه کنیم ببینیم چرا الآن وضع کشور به لحاظ آلودگی در این شرایط است قطعاً باید بیایم سراغ کمیسیون جنابعالی که ریاستش را بر عهده دارید. شما بهتر از من می‌دانید که فرایند تصویب یک قانون در مجلس چه به لحاظ کار کارشناسی، کاری که در مرکز پژوهش‌ها برایش اتفاق می‌افتد، کمیسیون بررسی می‌شود، بالأخره وقت زیادی از مجلس می‌گیرد که قانونی مثل قانون هوای پاک بیرون بیاید. بعد وقتی مواجه می‌شویم با این که کمتر از ۱۰ درصد این قانون که سال ۹۶ مصوب شده، اجرا شده تا الآن و بعد خروجی‌های اجرا نشدنش را هم مردم همه احساس می‌کنند، تعطیلی و مجازی شدن مدارس حداقل در شهر تهران که ما هستیم و کلان شهر‌هایی که به آلودگی دچار هستند تعجب می‌کنیم از این که چرا با این وقت و هزینه این قانون مصوب می‌شود، ولی متأسفانه اجرایش کمتر از ۱۰ درصد است. مواردی مثل اسقاط خودرو‌هایی که آلاینده بودند، بحث تولید انرژی‌های تجدیدپذیر، بحث تولید سوخت با کیفیت یورو پنج و یورو شش؛ موضوعاتی است که مغفول مانده. مجلس چه اقدامی تا الآن برای اجرای این قانون انجام داده است.
محمدجواد عسکری: همان طور که استحضار دارید و اشاره فرمودید در بحث قانون هوای پاک، تعدادی از دستگاه‌ها مکلف بودند احکامی را اجرایی کنند، وزارت کشور، وزارت جهاد، وزارت نفت، وزارت صمت و سازمان محیط زیست؛ همه دستگاه‌هایی که مرتبط با این موضوع بودند طبق قانون هوای پاک باید ۲۲۰ احکام را اجرایی و عملیاتی می‌کردند. بررسی‌هایی که ما داشتیم تقریباً ۲۰ قانون اجرایی شده، چیزی حدود ۱۴۰ قانون، ناقص اجرا شده، یعنی کامل اجرا نشده، ۶۰ حکم هم اجرا نشده اصلاً یعنی تقریباً نزدیک به ۲۰۰ احکام یا اجرا نشده یا ناقص اجرا شده، ما در راستای وظیفه نظارتی خودمان در وزارت کشور با حضور دستگاه‌های متولی جلسه گذاشتیم که خود من حضور پیدا کردم، تک تک به دستگاه‌ها تذکر دادیم، در کمیسیون هم به همین صورت، ضمن این که کمیته محیط زیست ما هم با جدیت موضوع را پیگیری می‌کند. در راستای این که اجرا نکردند ما در قالب قانون، مصداق ترک فعل دانستیم و این‌ها را معرفی کردیم به دستگاه‌های نظارتی در قالب این که چرا بحث را اجرایی و عملیاتی نکردند. خیلی از دستگاه‌هایی هم که ما آوردیم با آنها صحبت کردیم یکی از دلایلش بحث مشکلات مالی و پشتیبانی مالی را داشتند، مندرس و کهنه بودن فضای تولیدی شان را داشتند و بعضاً اشاراتی داشتند به این که از نظر ظرفیتی و قابلیتی نتوانستند فضا را دنبال کنند. به طور خاص مثلاً شهرداری‌ها که همه این‌ها را ما در جلسه جمع بندی کردیم در قالب یک برنامه به دستگاه‌های متولی نظارتی اعلام کردیم که این‌ها مصداق ترک فعل است و در این راستا باید کارشان را انجام می‌دادند. مثلاً وزارت نفت؛ وزیر نفت را آوردیم باید سوخت استاندارد را تولید می‌کردند، در اختیار متقاضیان و...
سوال : پاسخشان چیست؟
عسکری: پاسخشان، مباحثی که داشتند حداقل وزیر نفت یک سری جلسه ما دعوت کردیم در کمیسیون مسائل را مطرح کردیم و اعلام کردیم در قالب بحثی که وجود داشته شما مکلفید به اجرایی و عملیاتی کردن سوخت استاندارد. ایراداتی داشتند؛ بحث تحریم‌ها را بعضاً اشاره کردند به آن و مباحث پشتوانه مالی و مباحثی از این قبیل، منتهی ما نپذیرفتیم، گفتیم در قالب قانونی که تصویب کرده مجلس شورای اسلامی شما باید عملیاتی و اجرایی می‌کردید کار را انجام ندادید و باید پاسخگو باشید. الآن دیگر دستگاه‌های نظارتی باید نسبت به این موضوع پیگیر شوند.
سوال : یعنی معتقدید مجلس دیگر کارش را انجام داده، دیگر سازمان بازرسی باید کند.
عسکری: ما جلسات را آوردیم، توضیحات را خواستیم از این افرادی که مرتبط بودند با موضوعات، به طور خاص مسئولینی که در حوزه دستگاه متولی وظیفه شان بوده که کار کنند این‌ها را آوردیم، بررسی کردیم، نهایتاً، چون استدلالی نداشتند برای انجام ندادن اعلام کردیم به دستگاه‌های نظارتی که طبق قانون برخورد شود.
سوال : به نظر شما درست می‌شود، یعنی دیگر هوا پاک می‌شود؟
عسکری: ما وظیفه‌ای داریم، ما دو بحث داریم در مجلس شورای اسلامی که وظیفه ما قانونگذاری است و دوم نظارت بر قانون. قانون را تصویب می‌کنیم در راستای توسعه همه جانبه کشور، نظارت می‌کنیم که دستگاه‌های متولی که مکلفند بر اجرا، خوب و به موقع و به هنگام اجرا کنند. این‌ها مسائلی است که در حوزه تأمینی و نظارتی ما است. تک تک هم موارد را احصاء کردیم، اعلام کردیم به دستگاه ها، حتی چند مرحله من شخصاً با وزیر کشور به عنوان متولی اصلی هوای پاک در کشور اعلام کردیم که دستگاه‌ها به تکلیف خود عمل نکردند شما در این راستا باید پاسخگو باشید که چند جلسه هم ایشان آمده در کمیسیون، مجمع دوستان ما هم در کمیته محیط زیست دارند پیگیری می‌کنند.
سوال : یک آماری هم هست که می‌گوید خسارت‌های جانی و مالی ناشی از اجرا نشدن قانون هوای پاک سالانه بیش از ۳۲۰ هزار میلیارد تومان است، قبول دارید که اجرای این قانون ۱۰۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد؟
عسکری: بله قطعاً اعتبار نیاز دارد.
سوال : پس چرا در بودجه سال ۱۴۰۱، ۳۰۰ میلیارد بیشتر به آن اختصاص ندادید؟
عسکری: بودجه ۱۴۰۱ هم میزانش کم بود، هم مشکلات حوزه‌ای دیگر هم وجود داشت یعنی قطعاً مجلس باید طوری جمع بندی می‌کرد در حوزه امنیت غذایی، در حوزه مباحث مربوط به مسائل آموزشی و حوزه‌های دیگر هر کدام به تناسب فضایی که وجود داشت کار را دنبال می‌کرد که مشکلاتی به وجود نیاید، ولی به هر حال طبیعی است حتماً باید تخصیص اعتبار داده شود.
سوال : دستگاه اجرایی نمی‌تواند بگوید قانونی که ۱۰۰ هزار میلیارد بودجه نیاز دارد من چطور با ۳۰۰ میلیارد اجرایش کنم؟
عسکری: در راستای این بحث، قطع به یقین دستگاه‌ها می‌توانستند حداقل کار را شروع کنند. الآن ما تقریباً چیزی حدود ۲۲۰ احکام داشتیم، از این ۲۲۰، بیست تا اجرایی شد یعنی نزدیک به ۲۰۰ تا یا اجرا نشده یا ناقص اجرا شده، بنابراین باید در این راستا یک حداقلی را اجرا می‌کردیم یعنی دستگاه‌ها باید حداقلی اجرا می‌کردند.
سوال : منظورتان این است که این عدد ۳۰۰ میلیاردی هم که مجلس اختصاص دادند کار نشده؟
عسکری: یک مشکلی در بودجه سال ۱۴۰۱ به وجود آمد، سازمان برنامه و بودجه تا الآن هنوز بحث بودجه ۱۴۰۱ را عملیاتی و اجرایی نکرده.
سوال : یعنی تخصیص‌ها اتفاق نیفتاده؟
عسکری: تخصیص‌ها اتفاق نیفتاده و این ایراد است. ما جلسات متعددی گرفتیم حتی آقای میرکاظمی را دعوت کردیم در کمیسیون، بند بند موضوعات را با ایشان مطرح کردیم که الآن در این موضوع، اگر شما بودجه‌ای اختصاص ندهید قطع به یقین اتفاقات دیگری می‌افتد. یک ایرادی که وجود دارد در بودجه ۱۴۰۱ هنوز تخصیص داده نشده.
سوال : پس شما چطور توقع دارید دولت یک کار‌هایی باید می‌کرده، بودجه اش که هنوز تخصیص پیدا نکرده.
عسکری: بالأخره دولت در بودجه از سال ۹۶ تا الآن باید اجرایی می‌شد. مثلاً بودجه ۱۴۰۰ اجرایی شده، عملیاتی شده، بودجه ۱۳۹۹ اجرایی و عملیاتی شده، از سال ۱۳۹۶ به این طرف اگر هر سالی مقداری انجام شده بود حتماً اتفاقات بهتری می‌افتد.
سوال : قطعاً سال‌های قبل هم این آلودگی را داشتیم، مال امسال که نیست، سال‌های قبل هم شما کار‌های نظارتی تان را انجام دادید؟ معرفی کردید ترک فعل‌ها را به دستگاه قضایی؟ اتفاقی افتاده تا الآن؟
عسکری: ما در راستای وظیفه نظارتی مان، سال به سال موارد را پیگیری کردیم.
سوال : خروجی اش را عرض می‌کنم، اتفاقی افتاده تا حالا؟ مثلاً چند نفر مجازات شدند، طبق قانون، هر مجازاتی که برایش در نظر گرفته شده، چه اتفاقی افتاده؟
عسکری: آن دستگاه‌های نظارتی باید کارشان را انجام دهند.
سوال : یعنی می‌گویید آن را هم انجام ندادند؟
عسکری: آن را بالأخره ما اعلام کردیم، ما مستند داریم که اعلام کردیم بر اساس اعلامی که کردیم آنها باید کار را دنبال می‌کردند که در بحث نظارت بر احکامی که دستگاه‌های متولی باید اجرا می‌کردند، کارشان را انجام دهند و اجرا کنند.
سوال : یعنی شما معتقدید الآن ترک فعل نه تنها در دولت، در دستگاه قضایی هم اتفاق افتاده؟
عسکری: من بحثم این است که ما وظیفه خود را انجام دادیم، در قالب قانون ما در حوزه نظارتی که بودیم به دستگاه‌های متولی اعلام کردیم که فلان دستگاه در حوزه بحث وزارت صمت، خیلی از کارخانجات باید فیلتر می‌گذاشتند، خیلی از کارخانجات باید دستگاه هایشان را تعویض می‌کردند. نظارت دقیقی بر تولید ایجاد می‌شد که تولیدی شکل بگیرد که آلودگی ایجاد نکند یا مثلاً وزارت نفت باید سوخت استاندارد تولید می‌کرد یا وزارت علوم، تحقیقات و فناوری باید در حوزه تحقیقات به یک نقطه مطلوبی می‌رسید یا وزارت بهداشت، کلیه دستگاه‌هایی که مرتبط بودند با این حوزه باید به کار خودشان...
سوال : الآن این توضیح را می‌فرمایید من فهم ام این است که قانونی که مجلس تصویب می‌کند حداقل در قانون هوای پاک و مصداقاً در مواردی دیگر؛ این‌ها از ضمانت اجرایی کافی برخوردار نیست؟ یعنی شما قانونی که سال ۹۶ مصوب شده و الآن چند سال از آن گذشته و کمتر از ۱۰ درصد اجرا شده یعنی این قانون ضمانت اجرا ندارد، پس چرا مصوب می‌شود؟
عسکری: وظیفه مجلس قانون گذاری در راستای منافع کشور، توسعه کشور...
سوال : قانونی که ضمانت اجرا داشته باشد.
عسکری: بله، یک وظیفه‌ای هم داریم که فضای نظارتی را دنبال کنیم، در راستای نظارت مان، ما نظارت کردیم، احصاء کردیم، ایرادات و کم کاری‌ها را احصاء کردیم، بعضاً بی توجهی‌هایی که از طریق دستگاه‌های متولی شکل گرفته، طبق قانون ما باید بدهیم به دستگاه‌های مرتبط به حوزه نظارت که کار را دنبال کنند.
سوال : آنها هم نکردند حالا؟
عسکری: حالا آنها نکردند، باید خودشان پاسخ دهند.
سوال : عرضم این است که قبول دارید که ضمانت اجرای کافی ندارد؟
عسکری: این ایراد است، منتهی ما وقتی موضوعی تبدیل به قانون می‌شود همه دستگاه‌ها مکلفند طبق قانون اساسی، اجرایی و عملیاتی اش کنند. حالا اگر نکردند ما مجبوریم یک دستگاهی که در این راستا پیگیری امور را داشته باشد دستگاه قضایی است. ما مکاتبات زیادی داشتیم، نشست‌هایی داشتیم هم با سازمان بازرسی کشور که تشکر می‌کنم از آنها، هم قوه قضائیه. اعلام کردیم این ایرادات و مشکلات وجود دارد؛ در راستای این‌ها باید کار را دنبال کنید.
سوال : ولی اطلاعی ندارید که کاری کردند یا نکردند؟
عسکری: ما پیگیری‌هایی هم کردیم، جلساتی هم داشتیم، دستگاه‌های نظارتی هم تذکرات لازم را دادند.
سوال : الآن دیگر بر همه مبرهن است که با تذکر کار پیش نمی‌رود.
عسکری: به هر حال دیگر آن باید طبق قانون عمل کنند، بالأخره اگر مدیری، مسئولی در این حوزه کم کاری کرده...
سوال : می‌دانم الآن شما می‌خواهید بگویید خلافی اینجا اتفاق می‌افتد من تذکر دهم، در امر به معروف و نهی از منکر هم داریم جایی که احساس می‌کنی اثر ندارد اصلاً تکلیفی شما برای انجام این فریضه نداری، شرایط امر است. حالا من می‌گویم فریضه نه، به عنوان یک قانون، شما مکرر تذکر می‌دهی و هیچ اتفاقی هم نمی‌افتد، بگوییم ما که گفتیم، نشد، دیگر خودشان می‌دانند. مردم هم هوای آلوده را استنشاق می‌کنند.
عسکری: در این حوزه واقعاً کم کاری صورت گرفته، ما به آن رسیدیم یعنی بررسی‌های ما نشان می‌دهد که دستگاه‌های متولی در این راستا حتماً کم کاری و بی توجهی کردند. قسمتی را بهانه می‌کنند، مسائل مالی و بحث اعتباری. ولی قسمتی اش مربوط به حوزه مدیریتی است یعنی اگر یک مدیریت صحیحی لحاظ شود برای این حوزه ها، همیشه پول و اعتبار کارساز نیست، قطع به یقین مدیریت می‌تواند مشکلات را حل کند.
سوال : شما بنایی برای اصلاح ندارید که ضمانت‌های قوی تری در حوزه اجرا برایش قائل شوید که واقعاً دستگاهی بداند اجرا نکند، بالأخره یک عواقبی به دنبال دارد و مسئولیت‌هایی به گردنش هست. آخرتش که قطعاً هست، دنیایی اش را عرض می‌کنم.
عسکری: طبق قانون، مجلس وظیفه اش این است؛ نظارت می‌کند در حوزه نظارت، کم کاری، سهل انگاری، بی توجهی باشد دستگاه‌های نظارتی مثل سازمان بازرسی کشور و دستگاه قضایی ارجاع می‌دهد به آن جا. ما الآن در حوزه اتفاقاتی که در بخش کشاورزی هم می‌افتد همین مورد‌ها را مکتوب...
سوال : پس شما الآن معتقدید قانون هوای پاک؛ قانون خوبی است، ضمانت اجرای خوبی هم دارد و مجلس هم کارش را انجام داده، حالا دستگاه قضا می‌داند و دستگاه اجرایی؟
عسکری: ما در قانون هوای پاک آن چه در راستای منافع مردم، پیشرفت کشور، آینده کشور بوده احصاء کردیم، تبدیل به قانون کردیم، دادیم برای اجرا، حالا دستگاه اجرا نکرده ما بعد از نظارتمان اعلام کردیم این دستگاه اجرا نکرده، بنابراین طبق قانون باید با آن برخورد شود، حالا دستگاه‌های دیگر باید پاسخ دهند چرا به هر حال برخورد نشده.
سوال : یک ماده دیگر؛ ماده ۲۴ همین قانون، سازمان منابع طبیعی را موظف کرده برای مقابله با پدیده گرد و غبار در ۳۰۰ هزار از اراضی بیابانی به ویژه در مناطق بحرانی و کانون‌هایی که حساس است، این تکلیف چقدر عملیاتی شده؟
عسکری: در بحث ریزگردها اتفاقی که افتاد یک درصدی اش خشکسالی‌هایی بود که پیاپی به وجود آمد، اتفاقاً ما تقریباً یکی دو سال قبل رفتیم از نزدیک کانون‌های آلوده به طور خاص در استان خوزستان را احصاء کردیم، در اختیار دستگاه‌های متولی قرار دادیم و حتی زمان هم مشخص کردیم که در راستای برنامه‌ای که دارند باید کار را عملیاتی و اجرایی کنند. متأسفانه سازمان جنگل‌ها و مراتع باید آن مساحتی که در نظر گرفته شده بود درختکاری می‌کرد، در راستای این که مقابله کند با ریزگردها. کار را شروع کردند، اما تکمیل و کاملش نکردند. در این حوزه هم قطع به یقین باید پاسخگو باشند. ما مکاتبات را انجام دادیم، پیگیری‌هایی هم در حوزه نظارتی ما صورت گرفته، این‌ها هم باید پاسخگو باشند.
سوال : همه باید پاسخگو باشند، مردم هم هوای آلوده را تابستان‌ها گرد و غبار، زمستان ها...
عسکری: ما که بالأخره یک وظیفه‌ای داریم، عرض کردم مجلس شورای اسلامی وظیفه اش قانونگذاری و نظارت است. ما اعلام کردیم این بحث را شما باید دنبال کنید در حوزه فضای تکلیفی کارتان را جلو ببرید، حالا الآن متأسفانه خیلی از دستگاه‌ها وقتی می‌آوریم در کمیسیون مثلاً توضیح از آنها می‌خواهیم عمدتاً بحث مسائل مالی را مطرح می‌کنند که یک ایرادی است، هر دستگاهی یک وقتی طبق قانون طرحی در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید این‌ها باید پاسخ دهند، در این راستا ما پیگیری‌های لازم را کردیم، حتماً هم مکاتباتشان را خدمتتان خواهیم رساند اگر لازم باشد.
سوال : شما معتقدید مجلس کارش را انجام داده؟
عسکری: بله ما وقتی یک قانونی را تصویب می‌کنیم در حوزه هم به وظیفه مان عمل می‌کنیم. یعنی الآن در حوزه همین مباحث مربوط به ریزگردها و قانون هوای پاک ما به تکلیف مان عمل کردیم.
سوال : یک مورد دیگر هم پیگیری کنم خیلی کوتاه که البته فکر می‌کنم شبیه آنهاست، مجلس کارش را انجام داده، آنها باید به این جواب دهند. بحث مدیریت پسماند است که آن هم از قانونش ۲۰ سال می‌گذرد در حوزه مدیریت پسماند اعم از تفکیک زباله از مبدأ و بازیافت پسماند که هنوز با آن حد قابل قبول خیلی فاصله داریم.
عسکری: در بحث پسماند ما مشکلی که داریم این است که باید اول تفکیک را انجام دهیم، دوم بیاییم استفاده کنیم از ظرفیت‌های حوزه تبدیلی. مثلاً ما پسماند را تبدیل کنیم به کمپوست یا از پسماند مثلاً گاز تولید کنیم یا فضایی ایجاد کنیم که پسماند آلودگی ایجاد نکند، این هم در قالب قانون ما دیدیم، لحاظ و اعلام کردیم، دستگاه‌ها باید کارشان را انجام دهند. الآن در شمال کشور ما به دلیل بی دقتی یا بی برنامه ریزی شهرداری ها، اتفاقاً ما همین موضوع هم با وزیر کشور جلسه داشتیم، هم در قالب فضای نظارتی تذکرات لازم دادیم که کار انجام نشده، باید پاسخگو باشید، این هم شبیه همان مباحثی است که دنبال و پیگیری کردیم، مصوباتی هم داشتیم در این حوزه، منتهی عمدتاً من در بازدیدی که از شمال داشتم وقتی اعلام کردم که چرا کار انجام نشده؟ دلیل شان این بود که خیلی‌ها آمدند برای سرمایه گذاری در حوزه سرمایه گذاری که بتوانند هم تفکیک کنند، هم در صنایع پسماند را تبدیل کنند به کود یا کمپوست یا تولید گاز؛ متأسفانه با مشکل اعتباری مواجه شدند که نتوانستند دستگاه‌هایی را بیاورند که کار انجام شود. وگرنه خیلی از افراد هستند که علاقه مندند در این حوزه سرمایه گذاری کنند، خیلی‌ها مراجعه کردند به کمیسیون که آمادگی سرمایه گذاری در این زمینه را دارند.
سوال : از محیط زیست که چیزی دستمان را نگرفت، برویم سراغ مرغ اگر موافقید و بحث بازار تولید مرغ، ببینیم آنجا چیزی نصیب مان می‌شود یا نه؟ برنامه ریزی تولید بر عهده وزارت جهاد کشاورزی است، آیا درست برنامه ریزی نکردند که الآن مازاد تولید داریم و این چالش پیش آمده؟
عسکری: در حوزه تولید پروتئین سفید و قرمز ما با یک مشکل مواجه شدیم و آن این که تقریباً ۹۰ درصد نهاده‌های دامی در قالب واردات انجام می‌شود یعنی یک وابستگی شدیدی به واردات نهاده‌های دامی متشکل از ذرت، سویا و جو. در گذشته ارز ۴۲۰۰ لحاظ می‌شد در قالب واردات انجام می‌شد یک فضایی شکل می‌گرفت بالأخره تولید کننده با یک تقریباً آرامشی کار را دنبال می‌کرد، اما ارز ۴۲۰۰ کاملاً فسادزا بود و دیدیم چه اتفاقاتی افتاد.