تکنولوژی ردیابی چشم این روز‌ها در جا‌های بیشتر و بیشتری ظهور می‌یابد و با مقاصد بسیار گسترد‌ه‌ای، می‌توان به پایش این پرداخت که به چه نقطه‌ای نگاه می‌کنید و بسته به شرایط، عنبیه و مردمک چشم‌تان چه واکنشی نشان می‌دهند.
به گزارش گروه وب گردی خبرگزاری صدا و سیما؛ تکنولوژی ردیابی چشم این روز‌ها در جا‌های بیشتر و بیشتری ظهور می‌یابد و با مقاصد بسیار گسترد‌ه‌ای، می‌توان به پایش این پرداخت که به چه نقطه‌ای نگاه می‌کنید و بسته به شرایط، عنبیه و مردمک چشم‌تان چه واکنشی نشان می‌دهند. این تکنولوژی ضمنا نیازمند سخت‌افزاری آنقدر‌ها پیچیده هم نیست: یک دوربین تصویربرداری HD که به طرف صورت‌تان تنظیم شده برای جمع‌آوری اطلاعات کفایت خواهد کرد.
اما بنا بر تحقیقاتی که در سال ۲۰۲۰ میلادی انجام شده است، در صورتی که این داده را از سیستم‌های تحلیل داده پیشرفته عبور دهیم، می‌توان مقادیر حیرت‌انگیزی از اطلاعات را راجع به شما به دست آورد. محققین این پروژه در مقاله خود می‌نویسند که «تحلیل‌های ما نشان می‌دهد داده‌های حاصل از ردیابی چشم می‌تواند حاوی اطلاعات راجع به هویت بیومتریک، جنسیت، سن، قومیت، وزن بدن، ویژگی‌های شخصیتی، عادات مصرف مواد مخدر، وضعیت عاطفی، مهارت‌ها و توانایی‌ها، ترس، علایق و گرایش‌های جنسی کاربر باشد.»
تازه این تمام ماجرا نیست. در جایی دیگر از همین مقاله آمده که «تدابیر خاص پایش حرکات چشم حتی ممکن است به افشای فرایند‌های شناختی خاص منجر شوند و می‌توان از آن‌ها برای شناسایی حالات فیزیکی و روانی استفاده کرد.». محققان Grandview می‌گویند که: «داده تحلیل شده برای پژوهش روی مجموعه‌ای از وضعیت‌های روان‌پزشکی و عصب‌شناختی نظیر اختلالات طیف اوتیسم (ASD)، اختلال کم‌توجهی - بیش‌فعالی (ADHD)، اختلال وسواس فکری-عملی (OCD)، پارکینسون، آلزایمز و اسکیزوفرنی استفاده می‌شود».
اما محققان دقیقا دارند به چه چیزی نگاه می‌کنند؟ بله، سیستم‌های ردیابی چشم می‌توانند تشخیص دهند که چشمان شما به کدام نقطه خیره شده‌اند، اما موضوع بسیار گسترده‌تر از این حرف‌ها است. این سیستم‌ها می‌توانند فاصله چشم از محل نگاه، حرکات سریع چشم میان لحظات خیره شدن، حرکات روان دنبال کردن متن و چیز‌هایی مانند شتاب و بیشینه سرعت حرکات چشم شما را نیز تشخیص دهند.
این سیستم‌ها می‌توانند مژه‌های شما را تحلیل کنند، ببینند که چشمان شما دقیقا چقدر باز می‌شوند، هر چند وقت یک‌بار پلک می‌زنید و هنگام پلک زدن نیز چشمان‌تان برای چه مدت زمانی بسته باقی می‌مانند. آن‌ها می‌توانند از قرمزی چشم نکته‌برداری کنند و از طریق بازتاب‌ها، میزان خشکی یا خیسی چشمان شما را تشخیص دهند. آن‌ها می‌توانند میزان گشودگی مردمک چشم شما را اندازه بگیرند (که معمولا به معنای تمایل جنسی است، اما در عین حال به مصرف مواد مخدر، ترس و آسیب‌های خاص مغزی هم مربوط می‌شود). آن‌ها می‌توانند رنگ چشم و بافت عنبیه را نیز تشخیص دهند.
همین سیستم‌ها می‌توانند به شناسایی حالات صورت شما، حرکت ابروها، تعداد و عمق چروک‌های دور چشم، شکل چشم و رنگ پوست هم بپردازند. بی دلیل نیست که به چشم‌ها لقب «پنجره‌ای به روح انسان» داده شده - چشم‌ها می‌توانند اطلاعات زیادی راجع به شخصی که با او تعامل داریم به ما بدهند و از طریق تکامل و تشخیص الگو، هرکدام از ما می‌توانیم به دست آوردن انبوهی از اطلاعات راجع به مردم را صرفا با نگاه کردن به چشمان‌شان بیاموزیم.
هویت بیومتریک می‌تواند با ترکیبی از چند چیز شکل بگیرد. پیش از هرچیز، رنگ‌ها و الگو‌های عنبیه چشمان شما اساسا می‌تواند مانند اثر انگشت مورد استفاده قرار بگیرد. اما واکنش‌های مردمک چشم، سرعت خیره شدن به یک شی و خط سیر چشمان شما هنگام دنبال کردن یک شی در حال حرکت هم همینقدر منحصر به فرد هستند: تفاوت‌های موجود در کارکرد‌های مغزی و مکانیکی باعث می‌شود چنین چیز‌هایی منحصر به شما باشند.
بعد نوبت به کاربار ذهنی می‌رسد - حوزه‌ای که پایش چشم در آن گاهی عملکردی بهتر از نوار مغزی دارد. گشودگی مردمک می‌تواند به عنوان معیاری برای اندازه‌گیری دشواری کار و تلاش ذهنی استفاده شود. نرخ پلک زدن شما ارتباطی مستقیم با میزان دوپامین دارد و یادگیری و رفتار‌های متکی بر هدف را نشان می‌دهد.
برخی از این اتفاق‌ها در چشم مخاطب انسانی بدیهی هستند. شما می‌توانید با نگاه کردن به حرکات چشم دیگران، تشخیص دهید که شخص در حال تفکر است، حافظه خود دسترسی پیدا می‌کند یا در حال خیال‌پردازی است. اما همین نکات در دنیای عجیب و ناشناخته هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی به سطوحی تازه می‌رسند.
شیوه حرکت چشمان ما در زندگی روزمره می‌تواند به شکلی غافلگیرکننده، منجر به پیش‌بینی دقیق ویژگی‌های شخصیتی ما از طریق الگوریتم‌های یادگیری ماشینی که به تشخیص الگو می‌پردازند شود. در یک پژوهش بسیار جالب مشخص شد که یادگیری ماشینی می‌تواند یک پیش‌بینی دقیق از عملکرد سوژه‌ها در چهار مورد از «۵ ویژگی شخصیتی بزرگ» (روان‌رنجوری، برون‌گرایی، سازگاری، مسئولیت‌شناسی و همینطور کنجکاوی) داشته باشد. سایر سیستم‌ها هم می‌توانند فوبیا‌های شما، تمایلات جنسی شما، علایق شما و تخصص‌های شما را بیابند.
داده عاطفی به دست آمده از چشمان جزییات فراوانی دارد، فراتر از سه حالت کلی مثبت، خنثی و منفی می‌رود و به صورت دقیق می‌تواند نمایانگر خوشحالی، اشتیاق، استرس، نگرانی، حالات فکاهی، نفرت، کنجکاوی، پریشانی، اضطراب، خصومت، ترس، عصبانیت، غم و غافلگیری باشد. شدت عواطف را می‌توان اندازه‌گیری کرد و جالب اینکه محققان نشان داده‌اند که امکان تمیز دادن واکنش‌های عاطفی غریزی از واکنش‌های منطقی هم وجود دارد.
این لیست همینطور ادامه می‌یابد، اما خودتان متوجه تصویر کلی‌تر موضوع می‌شوید: تحت شرایط درست، هر دستگاهی می‌تواند چشمان شما را به دقت نگاه کند و انبوهی از اطلاعات نگران‌کننده را راجع به شما به دست آورد؛ و درحالی که شما می‌توانید آزادانه انتخاب کنید که به کجا چشم می‌دوزید، چیز‌های دیگری وجود دارد که نمی‌توانید از فاش شدن‌شان جلوگیری کنید.
برای اینکه اندکی از نگرانی‌ها کاسته شود، محققان می‌گویند که بسیاری از علایم بینایی، معانی گیج‌کننده یا متناقض دارد و بسیاری از تحقیقات عمومی امروزی در یک آزمایشگاه انجام شده‌اند: یعنی در محیطی کم‌هزینه و کنترل شده و به دور از آشوب دنیای واقعی.
از طرف دیگر، این مقاله تنها پژوهش‌هایی که به صورت عمومی در دسترس قرار گرفته‌اند را پوشش می‌دهد. نویسندگان مقاله می‌گویند «می‌توان فرضی منطقی داشت که برخی از کمپانی‌هایی که به داده مربوط به پایش چشم از طریق دیوایس‌های مصرف‌کنندگان دسترسی دارند (مانند تولیدکنندگان دیوایس‌های هوشمند یا صاحبان اکوسیستم‌ها) به داده‌های آموزشی کلان‌تر، تخصص فنی بیشتر و منابع مالی بیشتری نسبت به محققانی که در این مقاله مشارکت کرده‌اند دسترسی دارند. فیسبوک برای مثال یکی از پیشروان حوزه واقعیت مجازی و تکنولوژی پایش چشم به حساب می‌آید و در عین حال یکی از ثروتمندترین و سودده‌ترین کمپانی‌های جهان با بودجه چند میلیارد دلاری برای تحقیق و توسعه و جامعه کاربری بیش از ۲.۳ میلیارد نفر است».
مزایای چنین تکنولوژی‌ای کاملا واضح است، خصوصا وقتی هم‌راستا با تکنولوژی واقعیت مجازی یا واقعیت افزوده مورد استفاده قرار گیرد: دیوایس‌ها و اپلیکیشن‌ها می‌توانند شدیدا شخصی‌سازی شوند و به وضعیت و تمایلات شما در هر لحظه پاسخ دهند. پایش چشم می‌تواند فرصت‌هایی معرکه هم در اختیار تبلیغ‌دهندگان بگذارد تا شما را هدف قرار دهند، نه فقط با محصولات درست، بلکه با رویکردها، پیام‌ها و زمان‌بندی‌هایی که باعث می‌شوند شما واکنشی بهتر از هر زمان دیگر داشته باشید.
البته با انبوهی از بازخورد‌هایی که به صورت بلادرنگ از راه می‌رسند، احتمال نظارت همگانی و دست یازیدن به حریم شخصی بیشتری از همیشه خواهد بود. تاثیرات بالقوه بر حریم شخصی به مراتب برجسته‌تر از این خواهد بود که تاریخچه فعالیت‌های اینترنتی شما مقابل چشم کارفرما یا حتی تمام جهان قرار بگیرد.
برای حفظ مزایا و کاهش حداکثری خطرات، محققان تدابیری مانند نگه‌داری داده خام تنها برای استفاده موقتی روی خود دیوایس‌ها را پیشنهاد می‌کنند و اطلاعات باید به صورت ناشناس و در هم ریخته در دسترس سازندگان دیوایس‌ها و اپلیکیشن‌ها قرار گیرند تا صرفا بتوان داده آموزشی را بیشتر کرد و تکنولوژی را بهبود داد.