در چنین روزی بر دنیا چه گذشت؟
تقویم تاریخ؛ از غزوه تبوک تا جدایی هرات از ایران
امروز چهار شنبه سیزدهم اسفند سال ۱۳۹۹ هجری شمسی، برابر با ۱۹ رجب سال ۱۴۴۲ هجری قمری و مطابق با سوم مارس سال ۲۰۲۱ میلادی است
به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما، مهمترین رویدادهای تاریخی جهان در چنین روزی ( سیزدهم اسفند) به شرح زیر است:
غزوه تبوک
۱۴۳۳ سال پیش در چنین روزی در ۱۹ رجب سال نهم هجری قمری غزوه "تبوک" میان مسلمانان و لشگر روم رخ داد.
غزوه تبوک از آخرین جنگهای پیامبر اسلام (ص) به شمار می رود. دلیل آغاز غزوه تبوک، آن بود که کاروان تجاری شام به پیامبر اسلام خبر داد که پادشاه روم لشگری مجهز کرده و عازم مدینه است. از این رو رسول خدا فرمان داد مسلمانان از دور و نزدیک آماده جنگ شوند. با وجود دوری راه، فصل گرما، دوره برداشت محصول و سختی مسیر، اکثر مسلمانان برای جنگ آماده شدند. سرانجام لشگر سی هزار نفری اسلام به میدان جنگ رسیدند، ولی از سپاه روم اثری نیافتند. در این غزوه هرچند جنگی رخ نداد، ولی شوکت اسلام، فداکاری مسلمین و آمادگی آنها در برابر کفر به نمایش درآمد. همچنین به این جنگ، غزوى «فاضِحِه» (به معنى رسوا کننده) نیز گفته مى شود، زیرا جمعى منافقِ مسلمان نما در این سفر رسوا شدند.
درگذشت شاه اسماعیل صفوی
۵۱۲ سال پیش در چنین روزی ۱۹ رجب سال ۹۳۰ هجری قمری "شاه اسماعیل صفوی" درگذشت و "شاه طهماسب" بر تخت سلطنت نشست.
شاه اسماعیل صفوی در هنگام مرگ ۳۸ ساله بود و ۲۴ سال از پادشاهی وی می گذشت. جسد اسماعیل اوّل را به اردبیل آوردند و در آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی به خاک سپردند. شاه اسماعیل به محض آنکه بر تخت سلطنت نشست، مذهب تشیع را در ایران، کیشِ رسمی قرار داد و دولتی نیرومند به وجود آورد. پس از مرگ شاه اسماعیل، پسرش طهماسب اول که یازده سال داشت بر اریکه قدرت تکیه زد.
درگذشت رابرت هوک، مخترع ساعت مچی
۳۱۸ سال پیش در چنین روزی، سوم مارس سال ۱۷۰۳ میلادی «رابرت هوک» (Robert Hooke) دانشمند انگلیسی درگذشت.
وی در سال ۱۶۳۵ میلادی در منطقهای در جنوب انگلستان به دنیا آمد. هوک به مطالعه و آزمایش در زمینه فیزیک پرداخت و ابزارمتعددی را اختراع و اصلاح کرد. ازجمله، وی با میکروسکوپ کامل شده خود توانست برای اولین بار واحد بنیادین موجودات زنده را ببیند و آن را سلول نامید. هوک در سال ۱۶۶۵ اثر بزرگ خود، «میکروگرافیا» یا ذره نگاری را منتشر کرد و در آن تصویرهای جالبی از موجودات ریز ذره بینی را رسم کرد. رابرت هوک، در علم هواشناسی نیز یافته های جدیدی به دست آورد. از اختراعات این دانشمند در این زمینه میتوان به بادسنج، هواسنج ساعتی، باران سنج و رطوبت سنج اشاره کرد. وی ساعتهای مچی کوچکتر و دقیق تری ساخت و برای برخی کارهای نجومی نیز وسایلی ساخت. هوک در ۶۸ سالگی درگذشت.
انعقاد قرارداد سن استفانو بین امپراتوری عثمانی و روسیه
۱۴۳ سال پیش در چنین روزی، سوم مارس سال ۱۸۷۸ میلادی به دنبال شکست امپراتوری عثمانی در جنگ با روسیه، دو کشور در محلی به نام سان استفانو قراردادی به همین نام امضا کردند.
حمله روسیه به عثمانی به خاطر مطامع روسیه در سرزمینهای تحت تصرف امپراتوری عثمانی در بالکان بود. روسیه در اوت سال ۱۸۷۷ با سه کشور صربستان، بلغارستان و رومانی که تحت اختیار عثمانی بودند، پیمان اتحاد بست و متعهد شد آنها را مستقل کند. تهاجم روسیه به عثمانی نیز به همین دلیل انجام شد. به خاطر ضعف امپراتوری عثمانی، روسها در جنگ به سرعت پیشروی کردند و دولت عثمانی نیز تقاضای صلح کرد. در نتیجه پیمان سان استفانو، صربستان و رومانی از عثمانی جدا و مستقل شدند و بلغارستان نیز استقلال داخلی یافت.
جدایی هرات از ایران
۱۶۵ سال پیش، در روز سیزدهم اسفند سال ۱۲۳۵ هجری شمسی شهر «هرات» در شمال غربی افغانستان کنونی از ایران جدا شد.
این شهر و نواحی اطراف آن از گذشته دور، به جز دورههایی کوتاه، بخشی از ایران بود. با گسترش نفوذ و حضور انگلیس در شبه قاره هند، این دولت تحریکاتی را برای جدایی هرات از ایران انجام داد و در این زمینه، حاکم کابل و قندهار، هرات را تصرف کرد. در زمان ناصرالدین شاه قاجار، نیروهای ایرانی هرات را محاصره کردند و آن را در سال ۱۲۳۵ ش به ایران بازگرداندند. در این زمان دولت استعمارگر انگلیس که سیاست خود را در آستانه شکست میدید، نیروهای خود را به جنوب ایران گسیل داشت و چند شهر را علیرغم مقاومتهای مردمی، اشغال کرد. فرانسه میان دو طرف وساطت کرد و دولت ایران که توانایی مقابله با نظامیان انگلیسی را نداشت، ناچار بر اساس معاهده «پاریس» پذیرفت که از هرات عقب نشینی کند و این شهر و مناطق اطراف آن رسماً از ایران جدا شد.
استقلال جمهوری بوسنی هرزگوین
۲۹ سال پیش در چنین روزی، سوم مارس سال ۱۹۹۲ میلادی با برگزاری همه پرسی، استقلال جمهوری بوسنی هرزگوین به تایید نزدیک به ۱۰۰ درصد از شرکت کنندگان در این همه پرسی رسید و این کشور پس از اسلوونی و کرواسی، از یوگسلاوی جدا شد.
جمهوری بوسنی هرزگوین حدود ۵۱۱۲۹ کیلومتر مربع مساحت دارد و با کرواسی از سمت شمال و غرب، صربستان از شرق و جمهوری مونته نگرو از جنوب شرقی، هم مرز است. طبق آمار سال ۱۹۹۱، ۴۴ درصد از جمعیت بوسنی مسلمان هستند و بزرگترین گروه قومی را در این جمهوری بالکان تشکیل میدهند. اعلام استقلال بوسنی هرزگوین، سرآغاز یکی از بزرگترین تراژدیهای تاریخ اخیر اروپا بود. صربهای ساکن بوسنی که همه پرسی را تحریم کرده بودند، با حمایت ارتش صربستان، جنگ بی رحمانه و وحشیانهای را در سراسر بوسنی علیه مردم مسلمان این کشور آغاز کردند. صربها از بدو تهاجم خود با اعمال خشونت، قتل عام، شکنجه گروهی و فردی و تخریب سرمایههای ملی و تاسیسات زیربنایی این جمهوری، نسل کشی مسلمانان را در بوسنی هرزگوین آغاز کردند. پس از ۴۳ ماه جنگ و قتل عام مسلمانان توسط صربها که به مرگ ۲۵۰ هزار و آوارگی حدود یک میلیون و پانصد هزار مسلمان منجر شد، سرانجام با دخالت جامعه بین المللی در اواخر سال ۱۹۹۵ میلادی، توافقنامه صلح «دیتون» به امضا رسید و آتش جنگ در بوسنی خاموش شد.