سازمان پزشکی قانونی کشور درباره رشد تلفات مسمومیت با گاز هشدار داد و اعلام کرد: بیش از ۷۰ درصد تلفات مسمومیت با گاز مربوط به نیمه دوم سال است.
هر سال با سرد شدن هوا و شروع فصل پاییز و به دنبال آن استفاده نادرست از وسایل گرمایشی و بی توجهی به نکات ایمنی در بکارگیری این وسایل، با رشد آمار تلفات ناشی از مسمومیت با گاز منوکسید کربن مواجه هستیم؛ به نحوی که آمار تلفات گازگرفتگی در این بازه زمانی به بیش از دو برابر تعداد تلفات در نیمه اول سال می‌رسد.
اما دقت در بکارگیری و استفاده درست از وسایل گرمایشی و تهویه مناسب محیط‌های سرپوشیده تا حد زیادی از مرگ و میر ناشی از مسمومیت با این گاز می‌کاهد.
سال گذشته ۷۸۴ نفر بر اثر مسمومیت با گاز منوکسیدکربن در کشور جان باختند که از این تعداد ۲۲۲ نفر در نیمه اول و ۵۶۲ نفر در نیمه دوم سال جان باخته اند.
چنین نسبتی در آمار سال‌های گذشته نیز قابل مشاهده بود و همواره در نیمه دوم سال با افزایش قابل توجه قربانیان مسمومیت با گاز منوکسید کربن مواجه هستیم.
در سال گذشته بیشترین تلفات مسمومیت با گاز در ماه‌های بهمن با ۱۳۱، دی با ۱۲۶ و آذر با ۱۲۳ نفر ثبت شده است.
در شش ماهه نخست امسال هم آمار تلفات مسمومیت با گاز رشد ۱۴.۴ درصدی داشته است. در این مدت ۲۵۴ نفر براثر گازگرفتگی جان خود را از دست داده اند که از این تعداد ۱۹۷ نفر مرد و ۵۷ نفر زن بوده اند. این آمار در مدت مشابه سال گذشته ۲۲۲ نفر بوده است.
در این مدت استان‌های تهران با ۴۴، فارس با ۱۹ و مرکزی با ۱۸ فوتی بیشترین آمار تلفات مسمومیت با گاز منوکسیدکربن را داشته اند.
در پنج سال گذشته و شش ماهه نخست امسال (از ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۸)، بیشترین تلفات نیمه اول سال در سال جاری با ۲۵۴ فوتی و کمترین آن با ۱۵۶ فوتی در نیمه اول سال ۱۳۹۴ گزارش شده است.
سازمان پزشکی قانونی کشور به استناد آمار‌های موجود ضمن هشدار نسبت به افزایش تلفات مسمومیت با گاز منوکسیدکربن در نیمه دوم سال بر رعایت نکات ایمنی در نصب و به کارگیری وسایل گرمایشی در فصل پاییز و زمستان تأکید کرده است.
همچنین به هم میهنان توصیه می‌شود در فصل پاییز و زمستان در استفاده از وسایل گرمازا که عمدتا به سیستم گاز شهری متصل است، نهایت دقت را داشته باشند. هم‌میهنان ضمن استفاده بهینه از وسایل گرمازا، به توصیه‌های ایمنی در خصوص سالم بودن و استفاده صحیح از وسایل گرمایشی و بررسی و اطمینان از عدم نقص مسیر خروجی گاز مونوکسید کربن از دودکش این وسایل توجه کنند.
گاز مونوکسید کربن گازی بدون رنگ و بو است. عمده‌ترین منبع تولید این گاز سوختن ناقص نفت و گاز است، ولی اصولاً در اثر احتراق هر نوع ماده سوختنی به ویژه در محیط‌های در بسته و فاقد اکسیژن ممکن است، تولید شود.
استفاده از آبگرمکن یا بخاری‌های مستعمل یا دارای نقص فنی و فاقد دودکش یا دارای دودکش بدون عملکرد مناسب در منزل بیشترین موارد ابتلا به مسمومیت را تشکیل می‌دهد.
از آن جا که تمایل این گاز برای ترکیب با هموگلوبین خون ما ۲۵۰ برابر بیش از اکسیژن است، با بالا رفتن درصد آن در هوای اتاق، به سرعت باعث ایجاد مسمومیت خواهد شد و اکسیژن رسانی به بافت‌های مختلف بدن از جمله مغز و قلب را دچار اختلال می‌نماید که به علت بی رنگ و بی بو بودن این گاز، ممکن است وجود آن در محیط تا زمان ایجاد علایم مسمومیت شدید مورد توجه واقع نشود.
علایم مسمومیت حاد با این گاز شامل سردرد، سرگیجه، تهوع و استفراغ و احتمالاً درد شکمی و سپس حالت بیهوشی، تشنج و اغماست. در بیماران مبتلا به ناراحتی‌های قلبی ممکن است تشدید بیماری یک علامت هشدار دهنده باشد.
از سایر علایم مسمومیت می‌توان به سفتی عضلات، افزایش تعداد تنفس، کاهش فشار خون و گاه تنگی مردمک‌ها اشاره کرد.
اگر فردی در اثر ابتلا به مسمومیت با گاز مونوکسید کربن جان خود را از دست ندهد ممکن است دچار نواقص عصبی و روانی پیشرفته نظیر فلج عضوی یا اختلال قوای مغز شود. مسمومیت شدید با این گاز می‌تواند کشنده باشد.
۱. آگاه باشید که هر وسیله گرمازای سوختنی که به نحوی با سوخت‌های فسیلی (نفت، گاز، ذغال سنگ) کار کند به صورت بالقوه می‌تواند سبب تولید گاز مونوکسید کربن شود.
۲. از بخاری‌های مستعمل و فرسوده بدون دودکش یا دارای دودکش نامناسب و غیر استاندارد استفاده نکنید.
۳. استفاده از بخاری‌های بدون دودکش به هیچ وجه از تولید گاز مونوکسید کربن جلوگیری نمی‌کند.
۴. هرگز در فضای بسته و محدود که تهویه کافی و مناسب ندارد (نظیر اتاق، گاراژ و ...) آتش روشن نکنید.
۵. هرگز در فضای بسته گاراژ موتور اتومبیل را روشن نگذارید.
۶. قبل از راه اندازی وسایل گرمایشی، از سلامت مسیر دودکش ساختمان و بدون ترَک و نشتی بودن آن اطمینان حاصل کنید و از اتصال مناسب و صحیح لوله بخاری و آبگرمکن به دودکش دیواری مطمئن باشید.
۷. تمام دودکش‌ها باید وسیله انتهایی ضد باد (کلاهک) مناسب داشته باشد.
۸. در محیط‌های شغلی و منازل که در آن‌ها از کوره و مشعل استفاده می‌شود از سلامت دستگاه و سیستم تخلیه دود اطمینان حاصل کنید.
۹. هر وسیله گازسوز باید دارای یک دودکش مستقل و منتهی به فضای بیرون باشد و لذا به کارگیری آب گرمکن‌های دیواری در فضا‌های بسته یا مکان‌های فاقد جریان هوا مجاز نیست.
۱۰. شیب لوله‌های افقی در داخل واحد‌ها باید مثبت و روبه بالا و ارتفاع عمودی لوله در بیرون حداقل سه برابر طول افقی آن باشد.
۱۱. توجه به داغ بودن دودکش پس از روشن کردن وسیله گرمایشی به اطمینان شما از تخلیه گاز کمک خواهد کرد. اگر لوله دودکش بخاری شما سرد است دلیل آن خارج نشدن محصولات احتراق و گاز‌های سمی از دودکش است در این صورت باید ضمن رفع نقص، به طور موقت با بازکردن قسمتی از در یا پنجره تهویه در محیط ایجاد کنید.
۱۲. ضمن ایجاد تهویه مناسب جهت آشپزخانه و حمام منزل، از نصب آبگرمکن در حمام و نیز روشن کردن شعله‌های اجاق گاز در آشپزخانه جهت گرم نگه داشتن محیط داخل خانه خودداری شود.
۱۳. اگر فضای منزل خود را با شوفاژ و سیستم حرارت مرکزی گرم می‌کنید درز بندی و بستن منافذ در‌ها و پنجره‌ها به منظور جلوگیری از اتلاف حرارتی بلاملانع است، اما درصورتی که از بخاری‌های گازسوز به منظور گرمایش محیط استفاده می‌کنید حتماً مختصری تهویه از طریق در یا پنجره در فضا ایجاد و از درز بندی و بستن کامل منافذ خودداری کنید.
۱۴. در صورت احساس علایم سردرد و سرگیجه و تهوع در مکانی که احتمال وقوع مسمومیت وجود دارد، آن مکان را ترک کنید و به فضای آزاد پناه ببرید و در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
۱۵- در صورت تداوم این علایم برای چند روز متوالی احتمال مسمومیت خفیف با این گاز وجود دارد که بهتر است در این مورد با پزشک خود مشورت کنید.
۱۶- رانندگان وسایل نقلیه سنگین، از روشن کردن گاز پیک نیک در اتاق وسیله نقلیه خود جهت استراحت و خواب جدا خودداری کنند.
۱. در صورت مواجهه با مصدومان، سریعاً آن‌ها را از محیط خارج کنید.
۲. پس از خارج ساختن مصدوم از محیط آلوده فوراً با اورژانس تماس بگیرید.
علایم حیاتی مصدومان را کنترل کنید و از باز بودن راه‌های هوایی مصدوم اطمینان حاصل کنید.