بهره برداری و استفاده ی بهینه از شبکه ی ریلی برای رونق بخشی به اقتصاد نیازمند اجرای سازوکارهایی مناسب است.
این حرف دل همهی کسانی است که به نوعی فعالیتشان با حمل و نقل مرتبط است از مردم عادی گرفته تا صنعتگران، اصناف و تولید کنندگان.
اگر بدانیم که ایمنی، رعایت استانداردها، افزایش کمیت و کیفیت خدمات و کاهش آلودگیهای زیست محیطی همچون گازهای گلخانهای بخشی از مزیتهای استفاده از شبکهی ریلی است به دنبال پیگیری و پاسخ به سوالهایی خواهیم بود که به افزایش توان و بازدهی این شبکهی گسترده و مهم کمک کند.
تا حدود ۵ ماه دیگر قطار سومین سال ورودش به استان را هم پشت سر میگذارد.
راه آهن کرمانشاه که هنوز راهی طولانی برای رسیدن به مقصد پیش رو دارد در حال حاضر فعالیتش تا مرکز استان متمرکز است.
اما در ادامهی مسیر احداث این طرح به سمت غرب استان یعنی مسیر کرمانشاه به اسلام ابادغرب کارها به آرامی پیش میرود اعتبارات محدود است و به نظر میرسد وعدهی تعیین شده برای بهره برداری از آن تا پایان امسال محقق نخواهد شد.
سالاری معاون عمرانی استانداری کرمانشاه میگوید: احداث زیرساختهای طرح ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و اگر منابع مالی تامین شود زیرساختهای این شبکه به سمت اسلام آباد غرب تا یک سال آینده تکمیل میشود و به این ترتیب نقشهی راهی که قرار است پس از عبور از مرز خسروی به عراق و بندر لاذقیه در سوریه و دسترسی به دریای مدیترانه بپیوندند تا حدودی به سمت کامل شدن پیش میرود.
شبکهی ریلی در استان کرمانشاه بطور میانگین در هفته بیش از ۱۳۰۰ مسافر را در مسیر تهران و مشهد جابجا میکند اگر چه با شیوع بیماری کرونا ۵۰ درصد ظرفیت قطارها در سامانهی فروش عرضه میشود، اما با بهبود شرایط و در صورت ساخت ساختمان ایستگاهها و استقرار نیروهای ترافیکی در آن امکان افزایش برنامههای سفر از ۴ زوج قطار در شبانه روز تا ۱۱ زوج وجود دارد.
اما آیا راه آهن فقط مخصوص جابجایی مسافراست؟!
اگر با قابلیتهای شبکهی ریلی آشنا باشیم نمی توان ظرفیتهای این شبکهی گسترده را تنها در جابجایی مسافر خلاصه کرد حمل بار نیز یکی از ویژگی مهم لوکوموتیوهاست.
کاشفی رئیس اتاق بازرگانی کرمانشاه شبکهی ریلی را بدون در نظر گرفتن ظرفیتهای باری از نظر اقتصادی فاقد توجیه میداند.
او ایجاد ایستگاه باری راه آهن را برای بسیاری از صنایع بزرگ ضروری میداند.
تردد کامیونهای حمل بار در محورهای مواصلاتی استان و انجام ۱۲۱۶ هزار سفر در دو سال اخیر حکایت از این دارد که بیش از ۹۰ درصد حمل کالا در استان کرمانشاه از طریق راههای شوسه انجام میشود و تنها درصد غیرقابل توجهی به حمل بار از طریق ریل اختصاص دارد.
زمانی که شبکهی ریلی در استان کرمانشاه شکل گرفت زیرساختهای حمل بار فقط به امکانات حداقلی برای بارگیری محدود شد.
غلات از کالاهایی است که امکان تخلیه و بارگیری از شبکهی ریلی را دارد، اما این تنها بخش محدودی برای بهره گیری از ظرفیتهای حمل کالاست یعنی مقداری معادل کمتر از ۱۰ درصد.
ظرفیتهایی که باید در حمل بار از آن بهره برد
کالاهایی که روزانه وارد مرز میشوند و یا از آن خارج میشوند هفت گمرک و بازارچه که به علت مرکزیت منطقهی غرب مسیر اصلی ترانزیت کالا به عراق محسوب میشوند محصولات پتروشیمی، معادن، تولیدات مختلف واحدهای صنعتی همه و همه میتوانند موتور محرکه حمل بار در شبکهی ریلی محسوب شوند.
مدیر کل گمرک کرمانشاه سرمایه گذاری و اشتغال را دو مزیت دیگر در بحث توسعه شبکه حمل و نقل ریلی میداند.
معاون امور صنایع سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمانشاه با اشاره به اینکه در بخش صنعت استفادهی چندانی از شبکهی ریلی نشده است میگوید: استفاده از ظرفیتهای این بخش موجب ارزش افزوده میشود.
صلاحی معتقد است شبکهی ریلی در استان نیازمند تعریف یک ساز و کار جدید برای بهره گیری و معرفی بیشتر آن است.
دل انگیزان اقتصاد دان و عضو هیات علمی دانشگاه رازی کرمانشاه معتقد است با بهره گیری از حمل و نقل ریلی میتوان بهره وری نهایی عوامل تولید را بالا برد و بارهایی با حجم بیشتر و گستردهتر را جابجا و برای حمل بار در حجم کمتر از ظرفیتهای حمل و نقل جادهای استفاده کرد.
نیازمندیهای شبکه ی ریلی
از سوی دیگر باید دانست که مراکز تولید زمانی حمل بار را در ناوگان ریلی به عنوان یک اولویت انتخاب میکنند که از نظر سرعت دسترسی بر حمل و نقل جادهای مزیت داشته باشد.
خطوط آنتنی ریلی که تا مراکز تولیدی و واحدهای صنعتی پیش می رود ایجاد محدودهای مشخص به نام دهکدهی لجستیک برای حمل و نقل کالا با استفاده از ظرفیتهایی همچون تخلیه، بارگیری و نگهداری میتواند به بهینه سازی فرآیند حمل کالا از طریق شبکهی ریلی در استان کمک کند.
استاندار کرمانشاه با اشاره به اینکه راه آهن با سرمایه گذاری حدود هزار میلیارد تومان به کرمانشاه رسیده است گفت اتکای صرف به بخش مسافر نمیتواند برای کرمانشاه توسعه ایجاد کند.
بازوند اضافه کرد" اگر قرار باشد ایجاد آنتنهای فرعی تا واحدهای تولیدی به عهدهی صاحبان صنایع گذاشته شود توجیه اقتصادی برای آنها ندارد.
او اواسط مهرماه (۹۹) در دیدار با معاون وزیر راه و شهرسازی ضرورت افزایش سرعت راه آهن کرمانشاه و احداث خطوط آنتنی تا نزدیکی واحدهای تولیدی را یک مطالبهی جدی خواند و بر تلاش برای شروع عملیات اجرایی آن تاکید کرد.
استاندار کرمانشاه همچنین بهره برداری مطلوب از شبکهی ریلی، افزایش ایمنی و حفظ کیفیت زیرساختها را منوط به راه اندازی ادارهی کل راه اهن دانست.
سالاری معاون عمرانی استاندار کرمانشاه با بیان اینکه قرار است ۲۵۰ هکتار از اراضی شهرک صنعتی کرمانشاه به مجموعه راه آهن برای اجرای دهکدهی لجستیک واگذار شود گفت: این طرح هم اکنون در مرحلهی واگذاری زمین قرار دارد و اگر واگذاری زمین به مرحله اجرا برسد و ایستگاههای باری هم تحویل داده شوند آنگاه میتوان تا حدودی از دست اندازهای خطوط ریلی عبور کرد و به نتیجهی توسعهی شبکه ریلی در بخش بار امید بست.
**گزارشگر: سحر پیرویسی