استان فارس از نظر توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی جایگاه دوم کشور را به خود اختصاص داده است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز فارس؛ کشاورزی از مؤلفه‌های مهم اقتصادی و تامین امنیت غذایی از مهم ترین اولویت‌های هر کشور است. بنابراین موضوع افزایشِ تولید، بهره وری و حمایت از تولیدات داخلی در بخش کشاورزی از شاخص‌های پایه در تصمیم سازی‌های کلان به شمار می‌رود.
با توجه به اینکه توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی، در توسعه پایدار کشاورزی نقش به سزایی دارد؛ سازمان جهاد کشاورزی فارس به عنوان یکی از سازمان‌های پیشرو در بخش کشاورزی توسعه واحد‌های صنعتی را در اولویت سیاستگذاری خود قرار داده به نحوی که فارس از رتبه چهارم در سال ۹۷ و ۹۸ به جایگاه دوم کشور در توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی دست یافته است.
فارس پیشگام در کشاورزی
فارس همواره از استان‌های پیشگام در حوزه کشاورزی بوده است. آمار‌ها نشان می‌دهد این استان با تولید سالانه بیش از ۱۱ میلیون تن محصول زراعی، باغی، دامی و شیلات سهم ۱۰ درصدی را در توسعه پایدار امنیت غذایی کشور به خود اختصاص داده است.
محمدمهدی قاسمی رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان فارس می‌گوید این استان در تولید محصولات باغی رتبه اول، تولید محصولات زراعی، جایگاه دوم و از نظر تولید محصولات دامی در رتبه چهارم کشور قرار دارد که به موازات این ظرفیت باید صنایع تبدیلی و تکمیلی نیز وجود داشته باشد تا بتوانیم ارزش افزوده بیشتری را در استان ایجاد و به رونق اقتصادی استان و پایداری کشاورزی کمک کنیم. از این رو توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی برای استفاده هر چه بهتر از محصولات کشاورزی به عنوان یکی از اهداف چشم انداز و اولویت‌های پایه در دستور کار قرار گرفته است؛ به نحوی که با توجه ویژه به توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در استان توانستیم جایگاه فارس را از نظر ظرفیت واحد‌های فرآوری و جذب ماده خام از رتبه چهارم به رتبه دوم کشور ارتقا دهیم. رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان فارس تاکید می‌کند توسعه این صنایع نسبت به کل صنایع ایجاد شده از اول انقلاب رشد چشمگیری داشته است.
صنایع تبدیلی گامی به سوی توسعه
صنایع تبدیلی، مجموعه فعالیت‌های صنعتی است که با فرآوری محصولات کشاورزی از طریق تغییرات فیزیکی و شیمیایی، ذخیره سازی، بسته‌بندی و توزیع، به تبدیل و نگهداری آن‌ها کمک می‌کند.
کارشناسان اقتصادی معتقدند صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی در کاهش ضایعات محصولات کشاورزی، ایجاد ارزش افزوده در بخش کشاورزی، افزایش سطح درآمد روستاییان، بالا بردن بهره‌وری بخش کشاورزی و افزایش سهم اشتغال صنعتی به ویژه در مناطق روستایی و نیز به عنوان جزئی از فرآیند توسعه روستایی ایفای نقش می کند.
سید عبدالله جزایری مدیر صنایع تبدیلی و غذایی جهاد کشاورزی فارس می‌گوید علاوه بر این موارد، صنایع تبدیلی و غذایی در توسعه صادرات غیر نفتی و ارز آوری در کشور سهم مهمی دارند؛ طوری که پارسال بخش صنایع تبدیلی و غذایی استان فارس نسبت به دیگر بخش‌های کشاورزی ۷۹ درصد ارز آوری داشته و در اشتغال زایی نیز سهم مهمی به خود اختصاص داده است.
به گفته جزایری در استان فارس که رتبه دوم کشور را در جذب ماده خام و ظرفیت تولید داراست؛ افزون بر ۶۰۰ واحد تولیدی فعال در بخش صنایع تبدیلی و غذایی وجود دارد که بیش از ۳ میلیون و ۱۰۰ هزار تن ماده خام را جذب و از ضایعات بیش از ۹۳۰ هزار تن محصول کشاورزی جلوگیری کرده و از طرفی برای ۷ هزار و ۲۰۰ نفر نیز زمینه اشتغال مستقیم را فراهم کرده است.
مدیر صنایع تبدیلی و غذایی جهاد کشاورزی فارس ادامه می‌دهد اگر چه در سال ۹۸ واحد‌های صنعتی و تکمیلی بالغ بر ۹۰۰ هزار تن ماده خام را جذب و برای بیش از هزار و ۲۰۰ نفر شغل ایجاد کردند با توجه به شرایط اقتصادی پیش بینی می‌شود امسال تنها ۲۸۱ هزار تن جذب ماده خام به مجموع ظرفیت ماده خام در استان اضافه شود.
نقشه راه
فقدان یا کمبود شدید واحد‌های فرآوری برای محصولاتی، چون انگور، گردو، گیاهان دارویی و مرکبات که فارس در آن‌ها حرفی برای گفتن دارد هزینه‌های سنگینی بر دوش اقتصاد فارس که بر پایه کشاورزی می‌چرخد بر جای گذاشته است. لیلا حقیقت رییس اداره بررسی طرح‌های صنعتی سازمان جهاد کشاورزی فارس می‌گوید کفه توسعه صنایع تبدیلی در استان بیشتر به سمت صنایع زراعی و دامی سنگینی می‌کند، اما در بخش صنایع باغی رشدی چندانی نداشته ایم. به طور مثال از نظر صنایع لبنی، برنج کوبی و خوراک دام به مرحله اشباع رسیده ایم، اما از نظر صنایع فرآوری برای محصولی مانند انگور در ابتدای راهیم.
چنین توسعه نا متوازنی سرانجام در سال ۹۷ کارشناسان مدیریت صنایع تبدیلی و غذاییِ جهاد کشاورزی فارس را بر آن داشت به تهیه سندی برای توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در این استان اقدام کنند. طرحی که به گفته رییس سازمان جهاد کشاورزی فارس به عنوان الگویی برای توسعه صنایع تبدیلی از سوی وزارت جهاد کشاورزی به دیگر استانها معرفی شده است.
محمد مهدی قاسمی می‌گوید این سند که قرار است باعث رشد متوازن صنایع تبدیلی و غذایی در فارس شود با هدف بالا رفتن میزان صادرات، افزایش ارزش افزوده، ایجاد اشتغال پایدار، کاهش ضایعات و کوتاه شدن دست واسطه‌ها در بخش کشاورزی، همه شهرستان‌های فارس را پوشش می‌دهد.
رییس جهاد کشاورزی فارس درباره سند توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی توضیح می‌دهد در این طرح به تفکیک هر شهرستان، به میزان تولید بخش کشاورزی، تعداد واحد‌های صنعتی که قرار است ایجاد شود، نیاز استان به محصولات تولیدی و نیز به نحوه برنامه ارایه شده توجه شده است.
مدیر صنایع تبدیلی و غذایی جهاد کشاورزی فارس نیز می‌گوید بر اساس این سند مدیران جهاد کشاورزی در همه شهرستان‌ها ملزم شده اند سرمایه گذاران را به سمت اولویت‌ها و نیاز‌ها که در سند مشخص شده مثل واحد فرآوری انگور تشویق کنند که برای اجرای بهتر این سند ارزیابی مدیران هم بر همین مبنا صورت می‌گیرد. وی نتایج اجرای این سند را از ابتدا تا کنون بسیار خوب ارزیابی می‌کند به نحوی که در قالب سند توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در سال جهش تولید بهره برداری از ۶۳ طرح با اشتغال زایی حدود ۷۰۰ نفر در دستور کار قرار گرفته است.
جزایری تصریح می‌کند در سند توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در استان، خلاء‌های صنعتیِ هر منطقه در نظر گرفته شده که بر این اساس، هزار و ۳۸۹ محصول کد گذاری و در قالب ۳۰ گروه تقسیم بندی شده است تا سرمایه گذار با توجه به نیاز‌ها اقدام کند.
مدیر امور صنایع تبدیلی و غذایی جهاد کشاورزی فارس ابراز امیدواری می‌کند با ایجاد واحد‌های صنعتی در زمینه‌های مغفول مانده، پنجره تازه‌ای به سمت اشتغال زایی گسترده در بخش کشاورزی استان باز شود.
مسیر ناهموار صنایع تبدیلی و تکمیلی
به آمار ارائه شده از سوی سازمان جهاد کشاورزی فارس در خصوص واحد‌های صنعتی تبدیلی، باید صنایع زیر نظر سازمان صنعت، معدن و تجارت فارس نیز اضافه کرد. عبد الحمید اخلاصی معاون امور صنایع این سازمان از فعالیت ۵۴۷ واحد صنعتی دارای پروانه بهره برداری زیر نظر این مجموعه خبر می‌دهد که برای ۱۲۰ هزار نفر به طور مستقیم و غیر مستقیم شغل ایجاد کرده اند.
اخلاصی می‌گوید این واحد‌ها با مشکل تامین مواد اولیه، کمبود نقدینگی، بالابودن سود تسهیلات بانکی و نوسانات شدید قیمت مواد اولیه و محصولات روبرو هستند مشکلاتی که در صنایع تکمیلی و تبدیلی زیر نظر سازمان جهاد کشاورزی فارس نیز دیده می‌شود.
مدیر صنایع تبدیلی و تکمیلی جهاد کشاورزی فارس نیز به مشکلات دیگر هم اشاره می‌کند و می‌گوید افزایش نرخ تورم، وابستگی در برخی از مواد اولیه از جمله مواد اولیه بسته بندی و کمپرسور سردخانه‌ها، زیر ساخت نامناسب در برخی از شهرک‌های صنعتی از جمله مشکل تامین آب، بالا بودن قیمت زمین در این شهرک‌ها از جمله موانع توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در فارس است.
به گفته سید عبدالنبی نجیبی دبیر ستاد اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی دادگستری فارس ۷۰۰ واحد نیمه فعال و غیر فعال در شهرک‌های صنعتی فارس و بیش از ۲۲۰ واحد در حوزه صنایع غذایی و صنایع تبدیلی استان وجود دارد که باید حمایت شوند.
نجیبی می‌گوید برای توسعه فضای کسب و کار در فارس، سال گذشته، کارگروه حمایت قضایی ستاد اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی دادگستری فارس با بررسی بیش از ۶۲۰ پرونده، زمینه احیای برخی شرکت‌های تولیدی را فراهم کرد.
دبیر ستاد اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی دادگستری فارس ادامه می‌دهد با توجه به نامگذاری امسال با عنوان «جهش تولید» باید در مقایسه با سال‌های گذشته در حوزه تولید و تحقق اقتصاد مقاومتی در فارس به شکلی عمل شود که تاثیرات آن در زندگی مردم قابل مشاهده باشد.
نجیبی با تاکید بر لزوم حمایت از فضای کسب و کار در شهرستان‌های استان، می‌گوید راه اندازی کارگروه حمایت قضایی در شهرستان‌ها در این حوزه نقش کارآمدی دارد.
عبدالحمید اخلاصی معاون امور صنایع سازمان صنعت، معدن و تجارت فارس نیز بر ارائه تسهیلات بانکی کم بهره، رفع موانع و مشکلات تامین مواد اولیه و ایجاد ثبات و جلوگیری از نوسان ناگهانی قیمت‌ها تاکید می‌کند.
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی شیراز نیز صنایع تبدیلی را حلقه چهارم بخش کشاورزی ذکر می‌کند و می‌گوید باید از صنایع تبدیلی به دلیل ارزش افزوده و اشتغال‌زایی فراوان حمایت ویژه کرد.
جمال رازقی جهرمی از نوع نگاه به صنایع تبدیلی انتقاد می‌کند و می‌گوید چرا از صنایع تبدیلی مانند صنایع خودروسازی، الکترونیک، شیمیایی و پتروشیمی‌ها، مالیات و عوارض گرفته می‌شود.
وی ادامه می‌دهد با توجه به معاف بودن بخش کشاورزی از مالیات بر ارزش افزوده، سال‌هاست که موضوع خارج شدن صنایع تبدیلی و فرآورده‌های کشاورزی از مالیات بر ارزش افزوده نیز از سوی بخش خصوصی مطرح می‌شود که نکته قابل تأملی است.
عنایت الله رحیمی می‌گوید در مجوز‌های بی نام که تعداد ان بیش از ۵۰ مورد است همه استعلامات مورد نیاز قبل از واگذاری طرح به سرمایه گذار اخذ شده و این مجوز‌ها برای همه شهرستان‌هایی که دارای شهرک صنعتی هستند قابل سرمایه گذاری است.
طرح‌های لحاظ شده در مجوز‌های بی نام بر اساس سند توسعه صنایع تبدیلی غذایی استان فارس است و متقاضیان می‌توانند برای کسب اطلاعات بیشتر و مراحل واگذاری به مدیریت صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی استان فارس و یا به مدیریت‌های جهاد کشاورری شهرستان‌های خود مراجعه کنند.
صنایع تبدیلی پیشران توسعه
به تاکید کارشناسان اقتصادی ایجاد صنایع تبدیلی یکی از سودمندترین ارتباطات بین دو بخش صنعت و کشاورزی است. این صنایع از میزان بیکاری‌های دایمی و فصلی در مناطق روستایی می کاهد، زمینه مناسب برای توسعه بخش کشاورزی را فراهم می‌کند و در افزایش تولیدات، بهره وری، ایجاد فرصت‌های شغلی، تامین نیاز‌های اساسی، پیوند با دیگر بخش های اقتصادی و کاهش نابرابری‌های منطقه‌ای بسیار موثر خواهد بود.
از طرفی با توجه به آثار مستقیم و غیرمستقیم این صنایع از نظر تولید و اشتغال که در بخش کشاورزی بر جای می‌گذارد رشد و شکوفایی در سطح کلان اقتصادی را نیز به همراه دارد.
اهمیت صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی زمانی بیشترمی شود که بدانیم بعد از صنایع سنگین، صنایع غذایی از نظر وسعت و گستردگی، دومین مقام را در جهان داراست. از طرفی با توجه به میزان ارزش افزوده در این صنایع که با ارزش افزوده در صنایع پتروشیمی برابری دارد، با جایگزینی صدور این محصولات به جای صدور قسمتی از نفت، می توان به شکوفایی اقتصادی نزدیکتر شد.
در سال "جهش تولید" در استانی که اقتصاد آن بر پایه کشاورزی است و ۲۰ درصد از اشتغال را به خود اختصاص داده، حمایت ویژه از توسعه صنایع تبدیلی و غذایی بخش کشاورزی به عنوان بخش پیشران در اقتصاد کشور و از طلایه‌داران ایجاد ارزش‌افزوده، اشتغال و ارز آوری ضروری به نظر می‌رسد.