با توجه به نگرانیهای آمریکا از پیامدهای رشد اقتصادی چین ،جنگ تجاری آمریکا ضد چین واقعی است
به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما؛ در یک هفته اخیر دو تحول مهم نشان داد که روابط و تحولات بین المللی در حال دگرگونی و تحول مهمی است . در یکسو تشدید جنگ تجاری آمریکا ضد چین ناشی از نگرانی کاخ سفید از به خطر افتادن قدرت هژمون آمریکا درعرصه بین المللی و از سوی دیگر خیز بلند رهبران روسیه و چین برای برهم زدن نظام تک قطبی مورد ادعای آمریکا .
با اعمال تعرفه 25 درصدی آمریکا بر دویست میلیارد دلار کالاهای وارداتی این کشور از چین، جنگ تجاری دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا ضد پکن تشدید شد. دولت چین نیز به تلافی ،اعمال تعرفه 25 درصدی بر 60 میلیارد دلار کالاهای وارداتی از آمریکا را اجرایی کرد .در این حال، در جریان سفر شی جین پینگ رئیس جمهوری چین به روسیه و در دیدار با ولادیمیرپوتین رئیس جمهوری این کشور دو طرف توافقنامه جایگزینی استفاده از پول ملی دو کشور به جای دلار را امضا کردند که گامی مهم برای به حاشیه راندن دلار در مبادلات بین المللی محسوب می شود .
اهداف آمریکا از تشدید جنگ تجاری با چین (نگرانی واشنگتن )
این سوال مهم مطرح است که دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا و به عبارت کلانتر، نماینده جهان سرمایه داری در برابر چین با چه اهدافی تعرفه های تجاری بر کالاهای وارداتی از این کشور را افزایش و به جنگ تجاری با چین دامن می زند ؟ آیا این جنگ واقعی است ؟ در پاسخ به این سوالات موارد زیر که بیانگر نگرانی کاخ سفید از تحولات آتی قدرت در سطح جهانی ناشی از قدرت گرفتن چین می باشد قابل طرح است و نشان می دهند این جنگ کاملا واقعی است .
1-بر اساس هشدارهای اندیشکده ها و موسسات مطالعاتی اروپایی و آمریکایی از جمله اندیشکده آمریکایی "رند rand " و اندیشکده "کارنگی اروپا " ، چین تا چهار دهه آینده به عنوان قدرت اول جهانی، آمریکا را پشت سر خواهد گذاشت .از اینرو دو دیدگاه برای مهار کردن چین در آمریکا مطرح شد . برخی براعمال فشارهای اقتصادی و نظامی بر این کشور به عنوان "رقیب" تاکید داشتند و برخی نیز بر مشارکت راهبردی با چین به عنوان شریک تجاری. هیلاری کلینتون وزیر امور خارجه دوره اول ریاست جمهوری باراک اوباما با تاکید بر دکترین "سیاست هوشمند سازی روابط و سیاست خارجی آمریکا " بر همکاری و مشارکت با چین به عنوان "شریک " تاکید داشت .
ناکامی این سیاست در مهار کردن چین، و ادامه رشد اقتصادی و مخابراتی این کشور باعث شد باراک اوباما در سال 2013 با بازنگری در سیاست منطقه گرایی آمریکا ، بخشی از نیروهای نظامی این کشور را از خاورمیانه به شرق آسیا گسیل کند .از این تاریخ، سیاست مهار کردن چین در مرزهایش از سوی کاخ سفید کلید خورد و در کنار آن همچنان از اهرم های پیشین مانند حقوق بشر ،تایوان ، کره شمالی و حتی بحث هسته ای ایران برای اعمال فشارهای همه جانبه بر چین استفاده کرد .
2-با این حال، اعمال فشارهای اقتصادی دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا برضد چین نشان می دهد که از دیدگاه کاخ سفید و در مجموع جهان سرمایه داری، فشارهای دوره اوباما در مهار چین موثر نبوده اند. به همین دلیل اعمال فشارهای اقتصادی بر چین به عنوان شعار محوری ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا مطرح و با ورود وی به کاخ سفید اجرایی شد . واشنگتن با اعزام ناوهای جنگی به آبهای دریای چین جنوبی و آبهای پیرامونی چین نشان داد که همچنان سیاست چند وجهی و تهاجمی را برضد دولت پکن پی گیری می کند که دراین دوره شاه کلید و نوک پیکان آن فشارهای اقتصادی است .
3-برخی ناظران سیاسی براین اعتقادند مشکل آمریکا با چین در موفقیت این کشور در ادغام و بهره برداری حداکثری از ارزشهای مارکسیستی و ارزشهای اقتصادی غربی بخصوص تجارت آزاد است. آمریکا در دهه هفتاد میلادی با دو گزینه انزوای چین و یا کمک به وارد شدن این کشور به عرصه تجارت جهانی روبرو بود که با انتخاب گزینه دوم، شرایط لازم را برای رشد اقتصادی چین فراهم کرد و انتظارداشت با ادغام اقتصاد چین در اقتصاد و تجارت جهانی، زمینه تغییر و تحول سیاسی نیز در این کشور فراهم شود .اما چین در دوره ریاست جمهوری "دنگ شیائوپینگ " با هوشمندی تمام ضمن استفاده از مزایای تجارت آزاد بدون آنکه تغییراساسی و بنیادی در ایدئولوژی مارکسیستی خود ایجاد کند موفق به استفاده از ارزشهای اقتصادی غربی برای رشد روز افزون اقتصاد خود و تسخیر بازارهای جهانی شد.در این میان، بیشترین رشد متعلق به شرکتهای دولتی چین بود که از نگاه آمریکا، لباس خصوصی برتن کرده اند و این، به معنای تمرکز قدرت اقتصادی و سیاسی در دست حزب کمونیست چین است که امکان رخنه در آن را به هیچ نهاد غربی نمی دهد و در همان حال، امکان تولید کالاهای ارزان قیمت را به دولت پکن با بهره گیری از نیروی کار ارزان و مدیریت بخش نظامی فراهم می کند.
4-در این شرایط مهمترین هدف و تلاش ترامپ به نمایندگی از جهان سرمایه داری تحت فشار قرار دادن چین برای لیبرالی کردن اقتصاد آن و ایجاد رخنه هایی است که بتواند در آینده منجر به تحول سیاسی در این کشور شود. از اینرو ترامپ دو بخش مهم اقتصاد چین یعنی فولاد و صنایع مخابرات آن همچون شرکت "هواوی" را نشانه رفته است .به همین دلیل، چین نه تنها قصد تسلیم شدن در برابر فشارهای آمریکا را ندارد بلکه با اعمال سیاستهای تلافی جویانه متناسب با فشارهای اقتصادی آمریکا می کوشد ترامپ را به عقب براند.آمریکا با ادامه فشارهای اقتصادی بر چین در واقع درصدد است تا پایان قرن 21 همچنان به عنوان قدرت برتر موقعیت جهانی خود را حفظ کند .
اهرم ها و ابزارهای چین برای عقب راندن ترامپ
بدون تردید، چین به لحاظ داشتن سرزمین پهناور، بازار وسیع ،قدرت نظامی و شاخص های جدید مانند تکنولوژی از ظرفیتهای لازم برای تبدیل شدن به قدرت جهانی در دهه های آینده برخوردار است. موضوعی که به شدت آمریکا را نگران افول قدرتش در عرصه جهانی می کند .به همین دلیل، چین از اهرم ها و اهرم های لازم برای مقابله با فشارهای اقتصادی آمریکا برخوردار است که عبارتند از:
1-چین به خوبی می داند مهمترین پاشنه آشیل ترامپ انتخابات 2020 ریاست جمهوری آمریکا است . اعتراضات داخلی به سیاستهای وی درافزایش تعرفه های تجاری بر کالاهای چینی که موجب افزایش قیمت آنها وفشار بر طبقه پایین جامعه آمریکا می شود می تواند برموقعیت انتخاباتی حزب جمهوری خواه تاثیر منفی بگذارد .در همان حال، کاهش صادرات کشاورزان مناطق جنوبی آمریکا به چین که مهمترین حامیان ترامپ محسوب می شوند تحت تاثیر افزایش تعرفه واردات این کشور اهرم فشار مناسبی بر وی محسوب می شود .به همین دلیل، چین با مقاومت در برابر فشارهای آمریکا درصدد فرسایشی کردن جنگ تجاری ترامپ است .
2-تحریک مردم چین به نخریدن کالاهای آمریکایی و از دست دادن یکی از بزرگترین بازارهای جهان
3- محدود کردن سفر جهانگردان چینی به آمریکا که تاکنون حدود 13 درصد کاهش یافته است.
4-در اختیار داشتن میلیاردها دلار اوراق قرضه آمریکا از سوی دولت چین
5-در اختیار داشتن فلزات بسیار کم یاب که برای ادامه رشد اقتصادی آمریکا حیاتی هستند و به ویتامین فلزات مشهورند .با این حال چین هنوز از این کارت ها در برابر آمریکا استفاده نکرده و یا بسیار محدود استفاده کرده است تا مانع از تشدید تنش های اقتصادی میان واشنگتن و پکن شود که ترامپ دنبال می کند.
تحول مهم در عرصه جهانی شدن
امضای توافقنامه حذف دلار از مبادلات تجاری چین و روسیه از سوی روسای جمهور دو کشور ، امضای قرار داد همکاری میان شرکت مخابراتی "ام. تی. اس " روسیه و شرکت مخابراتی هواوی چین در خصوص توسعه شبکه G5 همزمان با سفر شی جین پینگ به روسیه ،اقدامات مهم و موثری هستند که دولت روسیه در حمایت از چین در برابر فشارهای آمریکا انجام می دهد .هواوی از سوی آمریکا به جاسوسی متهم و فعالیت آن در این کشور و بسیاری از کشورهای اروپایی و همچنین استرالیا و نیوزیلند محدود و حتی ممنوع شده است .در این حال، درخواست ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه برای بازنگری نقش دلار در تجارت جهانی در بیست و سومین همایش بین المللی اقتصادی سن پترزبورگ نشان می دهد که اتحاد جهانی ضد سیاستهای تهاجمی آمریکا در حال تقویت است که دبیرکل سازمان ملل از آن به عنوان شکل گیری "جنگ سرد " جدید نام برده است .
در واقع می توان گفت آمریکا در دو بخش نگرانی دارد. اول رشد روز افزون اقتصاد چین و پشت سرگذاشتن آمریکا در همه عرصه های اقتصادی و تکنولوژیکی و دوم اتحاد کشورهای مخالف سیاستهای آمریکا همچون ایران ،روسیه و چین . به همین دلیل آمریکا با هدف قرار دادن تک تک این کشورها با اعمال سیاستهای تحریمی و تعرفه ای ، می کوشد مانع از همکاری آنها در حوزه های مختلف شود .
همکاری روسیه و چین بخصوص در بخشهای حذف دلار از مبادلات تجاری و مخابراتی بیانگر به حاشیه راندن دلار در اقتصاد جهانی و استفاده از تکنولوژیهای غیر آمریکایی و غربی است که رئیس جمهوری چین در اجلاس سن پترزبورگ وعده به اشتراک گذاشتن آنها را داد . شی جین پینگ در این نشست تاکید کرد چین خواهان جهانی شدن است و همه کشورها باید از مواهب آن بهره مند شوند .
نتیجه
در هر حال، با توجه به نگرانیهای آمریکا از پیامدهای رشد اقتصادی چین ،جنگ تجاری آمریکا ضد چین واقعی است. بنابراین برای مقابله با سیاستهای فردی خودشیفته همچون ترامپ که همچنان بر طبل یکجانبه گرایی و استفاده از اهرم تحریم و اعمال تعرفه برای همراه کردن کشورها با سیاستهای واشنگتن می کوبد راه کارهای زیر می توانند نه تنها موثر بلکه وی را عقب برانند :
1-تداوم مقاومت در برابر فشارهای آمریکا و یافتن اهرم های لازم برای اعمال فشارهای متقابل
2-تقویت اتحاد و همکاری میان کشورهای مخالف سیاستهای زورگویانه آمریکا و سوق دادن روابط بین الملل به سمت جهانی شدن
3-به اشتراک گذاشتن توانمندی های تکنولوژیکی کشورهایی مانند چین برای کاهش سلطه گری آمریکا
4-حمایت همه جانبه و عملگرایانه چین و روسیه به عنوان دو عضو دایم شورای امنیت سازمان ملل از توافقنامه ها و پیمانهای بین المللی بخصوص آنهایی که خود نیز امضا کرده اند .
تردیدی نیست افزایش تعرفه های تجاری آمریکا ضد چین در همان حال که تهدید کننده رشد اقتصادی این کشوراست می تواند به عنوان فرصتی مهم برای توسعه همکاریهای منطقه ای ، بین المللی و جهانی شدن مورد تاکید رئیس جمهوری چین باشد که درصورت استفاده صحیح پکن از آن ، موجب تقویت اعتبار جهانی چین خواهد شد .
نویسنده :مجیدوقاری کارشناس ارشد تحقیقات سیاسی