شبه جزیره کره از لحاظ راهبردی اهمیت ویژه‌ای دارد و به همین دلیل بطور مستمر یکی از نقاط رقابت قدرت‌های بزرگ بوده است.
پژوهش خبری صدا وسیما: جمهوری دموکراتیک خلق کره نام رسمی کشور کره شمالی است. این کشور در بخش شمالی شبه جزیره کره در شرق آسیا واقع شده است و از طریق خشکی با کره جنوبی و چین هم‌مرز می‌باشد. کره شمالی و جنوبی که در قالب یک کشور واحد کره قرار داشتند. کره تا پایان جنگ جهانی دوم (به مدت 35 سال) زیر سلطه ژاپن قرار داشت. بعد از شکست ژاپن در جنگ جهانی دوم به دو کشور کره شمالی و جنوبی تقسیم شد. با توجه به اهمیت راهبردی این کشور در شرق آسیا، شناخت موقعیت جغرافیایی و راهبردی این کشور ضروری به نظر می‌رسد. از این رو سلسه گزارش های پژوهشی در راستای معرفی حوزه‌های سیاسی و اقتصادی کره شمالی انجام می‌گیرد که این نوشتار سرآغاز این سلسله مباحث می‌باشد.
موقعیت جغرافیایی شبه جزیره کره
شبه جزیره کره از لحاظ راهبردی اهمیت ویژه‌ای دارد و به همین دلیل بطور مستمر یکی از نقاط رقابت قدرت‌های بزرگ بوده است. شبه جزیره کره در شمال و شرق آسیا و اقع شده و با وسعتی بیش از 221 کیلومتر مربع به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم شده است. این شبه جزیره از شمال به چین، از شرق به دریای ژاپن، از غرب به دریای زرد و جنوب به دریای چین شرقی محدود شده است.[1]
کره شمالی با وسعت 122 کیلومتر مربع، 55 درصد از کل مساحت شبه جزیره و کره جنوبی با 99 کیلومتر مربع مساحت در حدود 45 درصد از کل شبه جزیره را به خود اختصاص داده‌اند. [2]
تشکیل دو کره شمالی و جنوبی
پس از پیروزی‌های ژاپن در جنگ با روسیه، کره به اشغال ژاپن درآمد. این کشور از ابتدای تسلط خود بر کره با حمایت، حکومت دست نشانده‌ای را تشکیل داد و در اواخر 1905 ژاپن رسما از کره خواست تا تحت‌الحمایگی ژاپن را بپذیرد. در سال 1910 پیمان الحاق کره به ژاپن امضاء شد. [3] در زمان جنگ جهانی دوم به دلیل شرکت ژاپن در جنگ، حضور این کشور در کره کمتر شد. که در نهایت با شکست ژاپن در جنگ جهانی دوم تسلط این کشور بر کره پایان یافت. در فوریه و ژانویه 1945 طبق کنفرانس‌های بین‌المللی "یالتا" و "پوتسدام"، کره به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم شد. [4]بخش شمالی در تصرف شوروی و بخش جنوبی در تصرف امریکا قرار گرفت. بعد از آن دو سرهنگ امریکایی بنام دنیل راس و بونستیل مرز کنونی دو کره را که در مدار 38 درجه قرار دارد، ترسیم کردند.[5]
همکاری دو بخش شمالی و جنوبی عملی نبود.[6] زیرا در بخش شمالی، کمونیست‌ها حضور داشتند و در جنوب طرفداران غرب بر سر کار بودند. دول پیروز جنگ در کنفرانس مسکو که مرکب از وزرای خارجه چهار قدرت بزرگ امریکا، شوروی، انگلستان و چین بود، تصمیم گرفتند تا این سرزمین با قیمومیت این قدرت‌ها و با نظارت سازمان ملل به مدت 5 سال اداره شود. همچنین مقرر شد تا یک کمیسیون مشترک متشکل از نمایندگان امریکا و شوروی با مشاوره احزاب سیاسی و تشکیلات اجتماعی کره به منظور ایجاد یک دولت موقت تشکیل شود. در پی اختلاف نظر میان امریکا و شوروی بر سر مسئله احزاب و نحوه اداره جامعه، مسئله کره در سال 1947 در سازمان ملل متحد مطرح شد و مقرر شد یک انتخاب عمومی در سراسر شبه جزیره کره انجام شود. با مخالفت کمونیست‌ها از برگزاری انتخابات در ناحیه شمالی، انتخابات فقط در قسمت جنوبی برگزار شد. در آگوست 1948 "سینگمان ری" اولین رئیس جمهور کره جنوبی شد و نیروهای امریکایی شبه جزیره را ترک کردند که در نهایت شبه جزیره کره به دو کشور کره شمالی و جنوبی تقسیم شد. کره جنوبی در 15 آگوست 1948 و کره شمالی در 9 سپتامبر 1948 حکومت و دولت مستقل را تشکیل دادند.[7]
جنگ کره
25 ژوئن 1950 نیروهای کره شمالی در یک هجوم وسیع در سرتاسر مدار 38 درجه وارد کره جنوبی شدند. نیروهای کمونیست کره شمالی که از نظر تجهیزات نظامی برتری مطلق بر همسایه جنوبی داشتند، مراحل اولیه جنگ را با موفقیت طی کرده و تقریباً تمام کره به جز شبه‌جزیره بوسان در جنوب شرقی را اشغال کردند. امریکا از یک فرصت طلایی استفاده می‌کند و زمانی که شوروی، سازمان ملل متحد را تحریم کرده بود، قطعنامه‌ای مبنی بر اعزام نیروی نظامی به شبه جزیره کره را به امضا می‌رساند. کره شمالی به مصوبه شورای امنیت مبنی بر توقف جنگ و عقب‌نشینی سریع نیروهای نظامی خود از خاک کره جنوبی، اعتنایی نکرد. در نهایت امریکا با ائتلاف 15 کشور دیگر تحت پرچم سازمان ملل به فرماندهی مستقیم ژنرال "داگلاس مک آرتور" به عنوان فرمانده نیروهای سازمان ملل در 15 سپتامبر 1950 به کره شمالی حمله کردند. نیروهای آبی-خاکی آمریکا در بندر اینچه‌اون 160 کیلومتر پشت خطوط ارتش کره شمالی پیاده شده و این شهر را به تصرف خود درآوردند[8] و در روز 20 اکتبر شهر پیونگ یانگ را به تصرف در آوردند.[9]
در این موقع نیروهای نظامی چین به عنوان دفاع از منچوری وارد جنگ شدند. و در 25 اکتبر 1950 نیروهای کره شمالی با پشتیبانی نیروهای چین دست به حملات متقابل زدند و کلیه مناطق اشغالی را پس گرفتند. اما دوباره با حمله نیروهای سازمان ملل متحد، نیروهای کره شمالی عقب‌نشینی کردند. در نهایت در 27 ژوئیه 1953 پیمان آتش بس جنگ کره به امضاء رسید. این پیمان هنوز اعتبار خود را حفظ کرده و در حال حاضر معاهده صلحی میان دو کشور امضا نشده است. مدار 38 درجه به عنوان خط آتش بس تعیین شد که تاکنون پابرجاست.[10]
پیامدهای به جا مانده از جنگ کره که چیزی حدود سه میلیون کشته بود، به عنوان زخمی عمیق بر پیکره این سرزمین مانده است. حدود دو و نیم میلیون نفر از کشته شدگان مربوط به کره و چین بوده و مابقی مربوط به نیروهای آمریکاییست. این جنگ ماحصل تقابل تفکر شوروی با اندیشه‌های سیاسی آمریکا بود و با گذشت چند دهه از این جنگ همچنان به عنوان یک توازن سیاسی و استراتژیک میان واشنگتن و مسکو کاملاً مشهود است. به گونه‌ای که کره شمالی همچنان به عنوان مستعمره چین و در پس آن روسیه محسوب می‌‌شود و کره جنوبی هم با تکیه بر آمریکا و ژاپن اقدام به تقابل با کره‌شمالی می‌کند.
پژوهش خبری // پژوهشگر: رحیم خجسته
-------------------
[1] ـ کره چنوبی – کتب سبز دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت خارجه تهران -76
[2] ـ محمد حسن نامی، جغرافیای کشور کره شمالی – انتشارات سازمان جغرافیایی – تهران 85 صفحه 3-2
[3] ـ ویکی پدیا
[4] ـ ویکی پدیا
[5] ـ رحیم خجسته، تحریم‌های اقتصاد امریکا عامل اصلی بحران شبه جزیره کره – آرشیو اداره کل پژوهش خبری
[6] ـ رحیم خجسته، همان
[7] ـ کتاب سبز همان – صفحه 120
[8] - خبرگزاری تسنیم، 5/ 4/ 95
[9] ـ همان
[10] ـ نامی ، همان ، صفحه 5-54