در حالی که روغن به عنوان یک منبع موثر برای تامین انرژی مورد نیاز بدن می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد ، اما در عین حال از مضرات بسیار زیاد آن نیز نمی توان چشم پوشی کرد.
- تامین ویتامین‌های محلول در چربی مانند ویتامین‌های A, D,E,K
- تامین اسید‌های چرب ضروری بدن
- حضور در سیستم ایمنی و ...
در حالی که روغن به عنوان یک منبع موثر برای تامین انرژی مورد نیاز بدن می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد ، اما در عین حال از مضرات بسیار زیاد آن نیز نمی توان چشم پوشی کرد. مصرف بدون برنامه روغن از عوامل اصلی ابتلا به کلسترول بالای خون، بیماری‌های قلبی و عروقی و همین طور فشار خون و چاقی است.
روغن به عنوان عمده‌ترین منبع تامین چربی در بدن دارای جایگزین‌های مناسبی در سبد مصرف خانوار می‌تواند باشد. که از آن جمله شیر، تخم مرغ و گوشت قابل ذکر می‌باشند. آن گونه که در آمار‌های اعلامی توسط فائو به آن اشاره شده است میزان عرضه روزانه چربی در ایران از حدود 65 گرم در روز در دوره زمانی 1990 تا 1992 به حدود 79 گرم در سال 2010 رسیده است.
امروزه با توجه به تغییر سبک زندگی ایرانیان به ویژه در شهر‌های بزرگ و تاثیر مستقیم آن بر میزان مصرف کالری، به نظر می‌رسد افزایش مصرف چربی‌ها آینده نامناسبی را پیش روی سلامت ایرانیان قرار می‌دهد.
آن گونه که سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده حدود 55 درصد از جمعیت کشور ما دارای اضافه وزن هستند به علاوه اینکه تعداد مبتلایان به کلسترول بالای خون نشان می‌دهد که میزان مصرف روغن در ایران بالاتر از میزانی است که باید باشد. سرانه مصرف روغن در ایران نیز بسیار بالاتر از میزان مطلوب است، بر اساس اعلام انستیتو تغذیه ایران هر ایرانی در یک سبد مطلوب غذایی باید حداقل 35 و حداکثر 40 گرم روغن در روز مصرف کند در حالی که سرانه مصرف روغن در دو دهه اخیر به روایت جدول زیر از حد مطلوب فاصله گرفته است.
میزان روغن مورد نیاز برای ایران بر اساس سرانه مطلوب مصرفی در سال 1391 برابر با 7/ 1125 هزار تن می‌باشد و این در حالی است که 190 هزار تن از روغن وارداتی صرف افزایش ذخایر استراتژیک شده، در آن سال 1575 هزار تن روغن مصرف شده است که در حدود 40 درصد بیشتر از حداکثر توصیه شده می‌باشد.
سرانه مصرف روغن در ایران حدودا 50 درصد بیشتر از سرانه مصرف روغن دنیاست، سرانه مصرف روغن در دنیا سالیانه در حدود 5/ 12 کیلوگرم است و در ایران مصرف روغن به مرز 20 کیلوگرم رسیده است.
در این میان نشانه‌هایی هم از تغیر فرهنگ غذایی مردم ایران وجود دارد، چرا که مصرف روغن در ایران تا اواسط دهه 70 روندی ثابت داشته است اما در آن زمان سرانه مصرف روغن به شدت افزایش یافت و از ابتدای دهه 80 این روند شدت بیشتری گرفت، این تغییر را در روی آوردن مردم ایران به غذاهای سرخ کردنی و کاهش علاقه آنها به مصرف غذاهای آب پز به وضوح می‌توان مشاهده کرد.
نگاه دقیق به آمار‌های ارائه شده نشان می‌دهد روغن خوراکی با: تاثیر بر ایجاد بیماری‌های مختلف، به خصوص بیماری‌های مرتبط با ازدیاد کلسترول در بدن و بیماری‌های قلبی سلامت جامعه در خطر قرار می‌دهد و از طرفی به علت اینکه مسیر اصلی تامین بازار در این محصول از طریق واردات روغن و دانه‌های روغنی است لذا منجر به خروج ارز و تحمیل هزینه به کشور از مسیر واردات روغن و دانه های روغنی می‌شود، مساله ای که با یک نگاه گذرا به واردات روغن و دانه‌های روغنی در چند سال اخیر به راحتی قابل مشاهده است.
از جمله راهکار‌های پیشنهادی برای مرتفع شدن این مشکل در کشور می تواند راهکار قیمتی باشد، یعنی افزایش قیمت روغن به عنوان یک کالای غیر گیفن[1] می‌تواند به عنوان یکی از راهکار‌های کاهش مصرف باشد، البته باید توجه داشت که دهک‌های پایین جامعه که در حال حاضر شاید کمتر از سبد مطلوب روغن مصرف می‌کنند و در صورت افزایش قیمت باید تامین نیاز آنها مد نظر قرار بگیرد، والبته در راهکار قیمتی باید توجه داشت که با افزایش قیمت امکان دارد هزینه‌های خانوار کم درآمد از مواد غذایی مانند لبنیات به سمت روغن برود.
راهکار دیگر تغییر فرهنگ غذایی مردم است که با ترویج فرهنگ غذایی غربی تمایل به سرخ کردن مواد غذایی با روغن دارد، تغییر این فرهنگ بسیار زمانبر است اما باید با تلاش در این مسیر و کاهش سرانه مصرف هم وابستگی کشور به واردات روغن کم شود و هم سلامت جامعه بالا برود.
|
مقام معظم رهبری |
این ملت عزیز و سربلند، در امر تغذیه و تهیه مواد غذایی اصلی خود، نباید به بیرون مرزها هیچ احتیاجی داشته باشد. از اوّل انقلاب تا امروز، تکیه بر مسأله کشت و زرع، برای تأمین این منظور بوده است. ما برای گندم و برنج و روغن و لبنیات و خوراک دام و بقیه مصارف عمده و اصلی کشورمان نباید نیازمند دیگران باشیم. ۱۳۸۰/۱۰/۱۲ امنیت غذایی برای کشوری بزرگ، پُرجمعیت و دارای هدف های بلند، بسیار مهم است؛ لذا بخش کشاورزی و دامداریِ ما یک بخش ویژه و استثنایی است و همه باید برای آن تلاش کنند.
|
|
علیرضا مهاجر مجری طرح دانه‌های روغنی در کشور
|
مهاجر با اشاره به اینکه سالانه حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن روغن خام مورد نیاز است، بیان داشت: برای تأمین این مقدار روغن خام باید حدود ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تن انواع دانه‌های روغنی در کشور تولید و یا به کشور وارد شود. وی با بیان اینکه ۹۴ درصد روغن مورد نیاز داخلی وارد می‌شود،بیان داشت: برای تأمین این میزان روغن سالانه حدود ۴ میلیون دلار ارز از کشور خارج می‌شود.
|
|
ایراندوست:رئیس مرکز فرهنگی و تحقیقات غذای سالم |
الگوبرداری از فرهنگ غذایی غرب، ایران را رکورددار سرطان در دنیا کرده است
|
[1] - کالای گیفن کالایی است که اگر قیمت آن افزایش یابد مردم از آن بیشتر مصرف می‌کنند که قانون تقاضا را نقض می‌کند.