بیستم مهرماه، روز بزرگداشت حافظ شیرازی

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما؛ حافظ شاعری است که در اشعارش همواره به مهر و اخلاق و خوش بینی و خوش باشی تاکید داشته چنان چه سروده است:

مرحبا‌ ای پیکِ مشتاقان بده پیغامِ دوست
تا کُنم جان از سرِ رغبت فدای نامِ دوست

خواجه شمس الدین محمد شیرازی شاعر و حافظ قرآن، متخلص به حافظ و معروف به لسان الغیب از بزرگترین شاعران غزل سرای ایران و جهان به شمار می‌رود. خواجه شمس الدین محمدبن محمد حافظ شیرازی، از بزرگترین شاعران نغزگوی ادبیات فارسی است. حافظ در اوایل قرن هشتم ه‍. ق- حدود سال ۷۲۷- در شیراز دیده به جهان گشود. پدرش بهاءالدین، بازرگان و مادرش اهل کازرون بود. پس از مرگ پدر، شمس الدین کوچک نزد مادرش ماند و در سنین نوجوانی به شغل نانوایی پرداخت. در همین دوران به کسب علم و دانش علاقه‌مند شد و به درس و مدرسه پرداخت.

آثار خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی
دیوان حافظ، که مشتمل بر حدود ۵۰۰ غزل، چند قصیده، دو مثنوی، چندین قطعه و تعدادی رباعی است، تاکنون بیش از چهارصد بار به اشکال و شیوه‌های گوناگون، به زبان فارسی و دیگر زبان‌های جهان به چاپ رسیده است. شاید تعداد نسخه‌های خطّی ساده یا تذهیب شدهٔ آن در کتابخانه‌های ایران، افغانستان، هند، پاکستان، ترکیه و حتی کشور‌های غربی از هر دیوان فارسی دیگری بیشتر باشد.

غزلیات
حافظ را چیره دست‌ترین غزل سرای زبان فارسی دانسته اندموضوع غزل وصف معشوق، می، و مغازله است و غزل سرایی را باید هنری دانست ادبی، که درخور سرود و غنا و ترانه پردازی است. با آن که حافظ غزل عارفانهٔ مولانا و غزل عاشقانهٔ سعدی را پیوند زده، نوآوری اصلی او در تک بیت‌های درخشان، مستقل، و خوش مضمون فراوانی است که سروده است. استقلالی که حافظ از این راه به غزل داده به میزان زیادی از ساختار سوره‌های قرآن تأثیر گرفته است، که آن را انقلابی در آفرینش این گونه شعر دانسته اند.

سبک شعری حافظ
غزل، قالب اصلی شعر حافظ است. حافظ با استفاده از غزل‌های خود توانسته است مضامین پیچیده و عمیقی، چون عشق، مرگ، زندگی و معرفت الهی را در زبانی ساده و در عین حال زیبا بیان کند. غزل‌های حافظ پر از استعاره‌ها، کنایه‌ها، و ایهام‌هایی است که خواننده را به تعمق و تفکر وامی‌دارد. زبان شعر او ترکیبی از لطافت و سادگی است که در عین حال، مخاطب را به دنیای پیچیده‌ای از معانی عرفانی و عاشقانه می‌برد.
حافظ در غزلیات خود از شخصیت‌هایی همچون “رند”، “پیر”، و “صوفی” استفاده می‌کند که هر یک نمایانگر بخشی از فلسفه و عرفان شخصی اوست. رند در اشعار حافظ نماد انسانی است که فارغ از تعصب و تعلقات دنیوی، به دنبال حقیقت مطلق و معرفت الهی است. در مقابل، صوفی نماد شخصی است که در جستجوی معنویت و عرفان است، اما گاهی در بند زهد و ریا گرفتار می‌شود.

تاثیر حافظ بر شاعران و نویسندگان پس از خود
اشعار حافظ در طول قرون متمادی تاثیر فراوانی بر شاعران و نویسندگان پس از خود داشته است. بسیاری از شاعران بزرگ ایران همچون سعدی، مولوی، و نظامی، تحت تاثیر حافظ و آثار او قرار گرفته‌اند. اشعار حافظ به دلیل زبان روان و در عین حال عمیق خود، همواره الهام‌بخش شاعران و نویسندگان فارسی‌زبان بوده است. از سویی دیگر، تاثیر حافظ تنها به ایران محدود نمی‌شود؛ اشعار او در بسیاری از کشور‌های اسلامی و حتی غربی نیز ترجمه شده و مورد توجه قرار گرفته است.

حافظ و شب یلدا
یکی از آیین‌های محبوب در فرهنگ ایران، خواندن فال حافظ در شب یلدا است. شب یلدا، طولانی‌ترین شب سال، بهانه‌ای برای گرد هم آمدن خانواده‌ها و دوستان است. در این شب، یکی از رسوم رایج، خواندن فال حافظ است. مردم دیوان حافظ را باز می‌کنند و با خواندن یکی از غزلیات او، به تفسیر و تعبیر آن می‌پردازند. این رسم نشان‌دهنده اهمیت حافظ و اشعار او در فرهنگ عامه ایران است.

وفات حافظ
مرگ حافظ در سال ۷۹۲ ق روی داده است و حافظ در گلگشت مصلی که منطقه‌ای زیبا و با صفا بود به خاک سپرده شد. آرامگاه حافظ امروزه یکی از جاذبه‌های مهمّ گردشگری در شیراز به شمار می‌رود.