پخش زنده
امروز: -
اتفاقات فلسطین بزرگترین ظلم تاریخ است
دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب گفت: در سی و هشتمین کنفرانس وحدت دو مفهوم عدالت و امنیت مد نظر است که عدالت در مقابل ظلم قرار دارد و امروز بشر در تاریخ هیچ ظلمی بزرگتر از اتفاقات فلسطین، ندیده است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، برنامه صف اول ۲۵ شهریور ماه، موضوع فلسطین محور اصلی همایش وحدت اسلامی را با حضور حمید شهریاری دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب بررسی کرد.
مجری: سی و هشتمین همایش بین المللی وحدت اسلامی کار خود را آغاز کرده و افتتاحیه آن از روز پنجشنبه ۲۹ شهریور ماه هم به صورت رسمی با حضور رئیس جمهور در سالن اجلاس سران برگزار خواهد شد، همایشی که سال‌ها است محفلی برای بیان موضوعات مشترک جهان اسلام و همفکری برای افزایش وحدت است.
سوال : هفته وحدت از جمله ابتکارات بنیانگذار رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) بوده که بر اساس راهبرد جمهوری اسلامی در تقویت وحدت بین مسلمانان شکل گرفت و با فاصله کمی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و هفته وحدت هم این نمایش وحدت اسلامی را شاهد برگزاری آن بودیم که چهار سال اول را سازمان تبلیغات اسلامی برگزار کرد و بعد هم مجمع جهانی تقریب شکل گرفت که برگزاری آن را به عهده داشت، با کمک جنابعالی مرور سریعی داشته باشیم درباره ۳۷ همایشی که پیش از این برگزار شده و بعد بپردازیم به همایش سی و هشتم.
شهریاری: این کنفرانس در راستای تقریب مذاهب اسلامی در کشور ما با ابتکار حضرت امام شروع شد و تاثیر زیادی در جهان اسلام نسبت به پیشگیری از بسیاری مسائل و مشکلات جهان اسلام داشته است ، یک پرسش کلیدی در این رابطه این است که این همایش‌ها و کنفرانس‌ها چه آثاری دارد، یکی از دوستان می‌گفت باید ببینیم اگر نبود چه اتفاقی می‌افتاد، واقعیتش این است که ما بعد از انقلاب با دشمنانی مواجه بودیم در حوزه فرهنگی، در حوزه دیپلماسی و در حوزه‌های مختلف و یکی از حربه‌هایی که دشمنان اسلام علیه نظام جمهوری اسلامی به صورت خاص و در جهان اسلام به دنبال ایجاد کردن تفرقه در جهان اسلام بودند این همایش‌ها برای اینکه پاسخی باشد در قبال آن برنامه‌ها و نقشه‌هایی که دشمن اسلام برای ایجاد تفرقه در جهان اسلام ایجاد میکنند. حرکت مناسبی شروع شد و طی ۳۷ دوره کنفرانس تلاش گسترده‌ای از ناحیه اشخاصی که در این زمینه دلسوز بودند و نگران حوزه وحدت اسلامی بودند شکل گرفت که ما بتوانیم در زمینه وحدت اسلامی اقدامات موثر و مناسبی در حوزه دیپلماسی علمایی شکل بدهیم، ما در لایه‌های مختلفی نیازمند وحدت هستیم هم در کف اجتماعی بین مردم عادی، اقوام، مذاهب، گروه‌ها، فرقه‌ها، نحله‌هایی وجود دارند که زمینه‌هایی اختلاف بین آنها وجود دارد ما هم گاهی اوقات در کشور خودمان گسل‌های قومیتی، گسل‌های مذهبی یا گسل‌های مختلفی وجود دارد که دشمنان روی آن گسل‌ها دست می‌گذارند و با توجه به آن گسل‌ها سعی میکنند نقشه‌هایی را طراحی کنند که کشور ما را و جهان اسلام را دچار چالش کنند. طبیعتاً در پاسخ به این اقدامات و در مقابله با این نوع نقشه‌ها و این نوع اقدامات دشمنان و یا بعضی از جاهلانی که در حوزه‌های مختلف فعالیت دارند، دست به قلم هستند یا ادبیاتی را تولید میکنند در رسانه‌ها، در حوزه مکتوب این کنفرانس بسیار موثر بوده که بتواند از بسیاری از مصائبی که می‌توانسته در صورت عدم وجود این کنفرانس‌ها آن مصائب دامن گیر جهان اسلام و همینطور داخل کشور ما بشود پیشگیری کند.
سوال: یعنی با این توضیحی که بیان کردید در واقع به صورت سالانه این ارزیابی صورت می‌گیرد نسبت به حواشی برگزار شده و این که چقدر اهداف محقق شدند.
شهریاری: طبیعتاً حالا ارزیابی به آن معنای دقیق کلمه ممکن است اتفاق نیفتد ولی آنچه که مهم است این است که این کنفرانس یک جنبه ترویجی برای کف اجتماعی دارد، یک ادبیاتی تولید می‌شود که با آن ادبیات یک مقدار ذهنیت‌ها همگرا می‌شود، جهات واگرایی تبدیل به وحدت می‌شود، جهات دوری و ذهنیت‌هایی که ممکن است اقوام یا مذاهب مختلف نسبت به همدیگر پیدا کنند آن ذهنیت‌ها سعی می‌کنیم برطرف شود و شفاف سازی شود.
سوال:آنچه که هدف اصلی بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی بوده در اعلام هفته وحدت و بعد هم آن چه که به عنوان همایش وحدت اسلامی ۳۷ سال برگزار شده، اهداف محقق شده و سال به سال می‌توانیم بگوییم که به آن هدف اصلی نزدیک‌تر شدیم؟
شهریاری: دقیقاً همینطور است منتها نکته‌ای که وجود دارد این است که هر از چندی آن نهاد تفرقه انگیزی که تاثیر گذاشته در اجتماع داخل ایران و همینطور در جهان اسلام ممکن است برنامه‌های خودشان را تغییر بدهند و متناسب با زمان و مکان برنامه‌های خاصی را دنبال کنند، متناسب با آنها ما سعی کردیم که همان موضوعات را مورد عنایت قرار بدهیم مثلاً فرض کنید یک وقتی ، مسئله قرآن بوده ما هم روی قرآن متمرکز شدیم یا مسئله اسلام هراسی بوده روی آن متمرکز شدیم، گاهی اوقات همسایگان ما را ترویج کردند که ایران هراسی ایجاد کنند، گاهی اوقات سعی کردند بین شیعه و اهل سنت افتراق ایجاد کنند و یک نقاطی را دست بگذارند یا از طریق رسانه‌ها و ادبیاتی که تولید میکنند و با استخدام بعضی از افرادی که زبان به توهین می‌گشایند نسبت به بعضی از مقدسات ادیان و مذاهب دیگر ورود کنند و از گسل‌های اجتماعی استفاده کنند تا بحرانی را در منطقه یا در کشور ما به وجود بیاورند، ما هم متناسب با آن حرکت و زمان و مکانی که آن اتفاق افتاده کنفرانس‌ها را متناسب با آن تنظیم کردیم و طی این ۳۷ دوره اقدامات متناسبی در حوزه انجام این همایش‌ها صورت گرفته است.
کنفرانس وحدت اسلامی ، معیاری برای گفتمان فرهیختگان
سوال: طبیعتاً برنامه‌های شما در مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در پیگیری این وحدت امت اسلام و جهان اسلام محدود به سالی یک بار یک همایش وحدت نیست می‌توانیم بگوییم این همایش سالانه یک دورهمی است که ببینیم در طول سال چه کردیم و آماده بشویم برای سال بعد، علاوه بر همایش سالانه چه برنامه‌های دیگری را در راستای اهداف مشخص وحدت امت اسلام در همایش دنبال می‌کنید؟
شهریاری: طی این چهار سال اخیر که بنده مسئولیت این حوزه را بر عهده داشتم تصمیم گرفتیم که کنفرانس وحدت را معیاری برای گفتمان بین فرهیختگانی قرار بدهیم که اینها در مسند‌های عالی قرار دارند لذا هدف گذاری کردیم نسبت به مفتیان و مجتهدان اعظم کشور‌های مختلف، نسبت به وزرای اوقاف، وزرای فرهنگ و وزرای مرتبط با امور دینی و نسبت به روسای موسسات دینی که در کشور خودشان موثر هستند این سه گروه مخاطب اصلی کنفرانس وحدت بودند و نهایتاً حالا ما اگر تنزل هم در دعوت می‌کردیم سعی می‌کردیم معاونین آنها را که از ناحیه خود رئیس دعوت شدند دعوت کنیم، لذا سطح را از این پایین‌تر نیاوردیم طبیعتاً مطالبه‌ای وجود داشت هم در داخل و هم در بیرون از کشور که افراد بسیاری بودند که در این حوزه‌ها فعال بودند و مطالبه داشتند که در این کنفرانس‌ها شرکت کنند؛ لذا ما دو تدبیر دیگر به کنفرانس سالانه وحدت اسلامی ضمیمه کردیم و آن دو تدبیر این بود که من بخواهم توضیحی خدمت شما بدهم ما مثلاً در استان‌های قومیتی و مرزی خودمان صد‌ها تن از علما و فرهیختگان وجود دارند که مثلاً دارای یک منبری هستند یا دارای محرابی هستند یا دارای فضای گفتمان دانشگاهی هستند و می‌توانند در این حوزه‌ها به تقریب و وحدت ملی و اسلامی کمک کنند، این می‌شود ۹۰۰ نفر در همایش مرکزی و این امکان وجود نداشت که ما این فعالیت را بکنیم ضمن این که ما در هر استانی بیش از ۴۰۰ نفر داریم که فعال این حوزه هستند و لازم بود تدبیری بشود نسبت به اینکه این افراد نخبه، این افراد عالم، این افراد دارای تریبون بتوانند فرصت بروز افکار و استعداد‌های خودشان را داشته باشند. ضمیمه اولی که به کنفرانس وحدت شکل گرفت کنفرانس‌های استانی بود یعنی ما به جای اینکه یک عده را به مرکز دعوت کنیم، این کنفرانس را شعبه‌ای اش را بردیم در استانها که اولش در کردستان انجام شد با ۴۵۰ میهمان، این یک نوع پایلوت و آزمون بود که ببینیم می‌توانیم در استانها چنین کاری بکنیم با توفیقی که در آنجا حاصل شد کنفرانس دوم استانی را در استان گلستان با ۷۵۰ میهمان که تقریباً بیش از نیمی از دعوت شدگان آن از خود آن استان و بقیه هم از استان‌های اطراف به علاوه فرهیختگانی از کشور‌های همسایه همان استان دعوت کردیم آمدند و سومی که موفق‌ترین هم بود در استان آذربایجان غربی با محوریت ارومیه شکل گرفت بالغ بر ۱۱۰۰ نفر یعنی عکس‌هایی که الان وجود دارد ملاحظه کنید ۷۰۰ نفر از علمای آن استان و اطراف استان آمدند، حدود ۵۰ نفر ما مهمان خارجی از فرهیختگان جهان اسلام داشتیم و حدود ۱۰۰ نفر هم از تهران بالاخره باید به آنجا می‌رفتند، این تلفیقی که شکل گرفت باعث شده که ما بتوانیم سالانه ۳ الی ۴ کنفرانس استانی را به کنفرانس مرکزی ضمیمه کنیم و شبکه گفتمان تقریب را به این نحو در داخل کشور توسعه بدهیم.
سوال: این برای چهارساله است یا دو سال اخیر؟
شهریاری: نه تقریباً در دو سال اول کرونا بود و امکان اینکه ما چنین فعالیت‌هایی داشته باشیم نبود، دو سال است که این اتفاق افتاده و تا الان ۳ کنفرانس استانی ما الان انجام دادیم .
سوال: البته الان دیگر با این ترکیبی که اشاره کردید، استانی دیگر نباید بگوییم.
شهریاری: بله در حقیقت این یک نوع مهاجرت کنفرانس وحدت است به منطقه مرزی ما و به منطقه قومیتی ما و مشارکت بین المللی، چون مثلاً الان کنفرانس چهارمی که در خراسان رضوی طراحی می‌شود بالغ بر ۱۵۰ میهمان خارجی داریم با محوریت افغانستان و ملاحظاتی که هست ۱۰۰ نفر از افغانستان را دعوت خواهیم کرد، ۵۰ نفر هم از کشور‌های ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، پاکستان و احتمالاً هندوستان دعوت خواهیم کرد، انشاالله یک ماه دیگر در ۳۰ مهر ماه طراحی شده که انجام بشود. این اولین افزونه بود که به کنفرانس بین المللی وحدت انجام دادیم همین فکر نسبت به کشور‌های خارجی بود وقتی ما اینجا کنفرانس وحدت برگزار می‌کردیم نهایتاً ۱۰ نفر، ۱۵ نفر می‌توانستیم از دعوت کنیم که به اینجا بیایند ولی گستره‌ای از مخاطبان و علما وجود داشتند که از ما مطالبه داشتند که آقا ما هم می‌خواهیم مشارکت و فعالیت کنیم لذا همین تدبیر شد که ما این کنفرانس‌های وحدت را به صورت منطقه‌ای در یکی از کشور‌های اسلامی حالا بیشتر تمرکز روی کشور‌های همسایه است البته موفق شدیم در عراق دو کنفرانس منطقه را برگزار کنیم آنجا مثلاً ۳۰۰،۴۰۰ نفر از علمای آن کشور را دعوت می‌کنیم، چون آنجا هستند و تمرکز در آنجا دارند، آمد و شدشان تسهیل است ۱۰۰ نفر از ایران و ۵۰ نفر هم باز از کشور‌های اطراف عراق دعوت کردیم که تا الان دو بار این کنفرانس در عراق انجام شد یک بار هم در کشور مالزی انجام شده و الان داریم طراحی می‌کنیم که انشالله در هندوستان، در پاکستان، در اندونزی، در لبنان انشاالله اگر اوضاع یک مقدار مساعدتر شود این کنفرانس‌ها را توسعه بدهیم این هم افزونه دومی بوده که انجام دادیم، افزونه سومی که در کنفرانس وحدت شکل گرفت ایده‌ای بود ما وقتی کنفرانس وحدت را اجرا کردیم هیئت علمی داشتیم در این هیئت علمی برخی از دانشگاهیان ما که در حوزه علوم انسانی و مرتبط با کار‌های ما بودند شرکت می‌کردند ما هم جلسه داشتیم من با برخورد با یکی دو تا از این عزیزان هیئت علمی دانشگاه‌های خودمان دیدم این عزیزان حرف برای گفتن دارند، فقط این نیست که علما و روحانیون در این حوزه مسئولیت داشته باشند هم حرف دارند هم احساس مسئولیت میکنند؛ لذا تصمیم گرفتیم با محور دانشگاه‌های بزرگ کشور گفتمانی را در داخل شکل بدهیم، شبکه داخلی از اعضای هیئت علمی دانشگاهی و روسای دانشگاهها شکل دادیم جلساتی را برگزار کردیم با ۱۱ دانشگاه برتر کشور روسای آنها را دعوت کردیم از آنها نماینده خواستیم و مباحثه کردیم و دیدیم زمینه مساعدی برای یک سری موضوعاتی آتی که در ادامه برنامه توضیح خواهم داد وجود دارد که ما بتوانیم شبکه‌ای از دانشگاهیان جهان اسلام را طراحی کنیم، دو مسئله اینجا بود که ما با آن مواجه بودیم مسئله اول این بود که اول ما باید یار خودمان را پیدا کنیم یعنی ما باید در داخل کشور ببینیم چه کسانی آمادگی را دارند که در آن شبکه دانشگاه جهان اسلام حضور پیدا کنند لذا جلساتی را حدود یک سال طول کشید که با شناخت این دانشگاهها و حوزه‌های کاری که ربط به کار ما داشت اینها شناسایی شدند، بعد ما جلساتی برای اعضای هیئت علمی که این عزیزان داشتند، داشتیم و پیش نشست‌هایی را برگزار کردیم تا یار‌های خودمان را شناسایی کنیم. بعد از این نکته دومی که اتفاق افتاد این بود که موضوع کنفرانس چه باید باشد، چه چیزی هست که ما می‌توانیم دانشگاهیان جهان اسلام را بر محورش گرد بیاوریم و همه حاضر باشند که تحت خیمه واحدی حضور پیدا کنند. با مطالعات گسترده‌ای که شکل گرفت ما به یک ارزش مشترکی رسیدیم به نام کرامت انسانی که این کرامت انسانی مفهومی است که هر دانشگاهی در هر رشته تحصیلی که داشته باشد، چه رشته علوم اجتماعی، روانشناسی باشد، رشته دینی مذهبی باشد، رشته تفسیر علوم قرآن و علوم دینی باشد تمام رشته‌ها این کرامت انسانی می‌تواند موضوع خوبی برای یک بسته‌ای از کنفرانس‌ها و همایش‌ها و نشست‌هایی باشد که تولیدات علمی داشته باشد محتوای علمی عرضه کند و دانشگاهیان و فرهیختگان هم حضور موثرتری داشته باشند، با محوریت کرامت انسانی آمدیم جلو، برای اینکه یک مقدار مسئله را باز کنم خدمت شما عرض کنم ما وقتی که می‌بینیم این اتفاقی که در فلسطین افتاده کسانی که حساس هستند به این که ۴۰ هزار بی‌گناه از کودکان، زنان، کهنسالان شهید شدند در این مسیر نزدیک به دو میلیون انسان آواره شدند می‌بینید غیر از اینکه فرهیختگان جهان اسلام، کف اجتماع جهان اسلام حساس شدند به خیابان‌ها آمدند حمایت کردند یک سری افرادی که مسلمان نبودند در خیابان‌های اروپا در آمریکا به میدان آمدند بر علیه رویدادی که در یک سال اخیر بعد از طوفان الاقصی روی داده علیه این جنایاتی که رخ داده به خیابان آمدند وقتی هم که ملاحظه می‌کنیم، می‌بینیم مسلمان نیستند پس باید یک نقطه مشترکی در اذهان بین مسلمان‌ها و غیر مسلمان‌ها وجود داشته باشد که آنها را به میدان آورده است، من عرض می‌کنم آن مفهوم کرامت انسان است، انسان حق دارد زندگی کند اگر کسی حق حیات را از انسان بگیرد کرامت انسانی را مخدوش کرده است انسان حق دارد در دسترسی به آب، غذا و مسکن داشته باشد اگر کسی این را از انسان بگیرد انسانیت انسان را فرو کاهیده است؛ بنابراین به نظر ما رسید که مفهوم کرامت انسانی با مشورتی که با دانشگاهیان داشتیم یک مفهوم گسترده‌ای است که اگر خیمه اش برافراشته شود تمام انسان‌هایی که عقلانیت در آنها وجود دارد، حس وجدانی شان فعال است، آنها حاضر هستند تحت این خیمه بیایند و از کرامت انسان از آن جهت که انسان است دفاع کنند.
کرامت انسانی محدود به جهان اسلام نیست
سوال: یعنی افزونه بعدی شما که شبکه دانشگاهیان شد دیگر فقط محدود به جهان اسلام و دانشجویان جهان اسلام نشد.
شهریاری: بله البته هدف گذاری اولیه مان اسلامی بود ولی رویداد‌هایی که اتفاق افتاد ما را به این انگیزه آورد که می‌توانیم از همه دانشگاهیان در همه دنیا کسانی که کرامت انسان را محوری می‌دانند استفاده کنیم، در عین حال دیدیم مفهوم کرامت خیلی گسترده است حالا هنوز قصه غزه و اینها پیش نیامده بود ما گفتیم باز محور دیگر وجود دارد به نام خانواده که خانواده در کل دنیا، امروز دنیای لیبرال علیه ارزش‌های دینی و ارزش‌های اسلامی می‌خواهد مفهوم جدیدی از خانواده را روی میز بگذارد به نحوی که همجنس گرایان می‌خواهند تشکیل خانواده بدهند و آن را خانواده محسوب کنند حتی هم زیستی با حیوانات را می‌خواهند تعریف خانواده کنند در بعضی از کشورها، ما گفتیم ما مفهوم خانواده را که مفهومی است از کرامت انسانی که اولین اجتماعی است که تحت آن اجتماع تربیت انسان از آن جهت که انسان است شکل می‌گیرد، آن را محور قرار دادیم و چالش‌هایی که در جهان معاصر برای خانواده پیش آمده فهرست کردیم چیزی بالغ بر ۴۰ موضوع و زیر موضوع شد و استخراج شد اینها را به عنوان اولین موضوع از کرامت انسانی مطرح کردیم و خوشبختانه الان بالغ بر ۱۵ دانشگاه بزرگ خودمان در کنار دانشگاه‌های عراق و دانشگاه‌های ترکیه با محوریت قونیه و استانبول در ترکیه و با محوریت بغداد و با محوریت مشهد این سه شهر را خواهر خوانده کرامت انسانی معرفی کردیم و گفتیم می‌توانیم دانشگاهیان را برای تبیین مفهوم کرامت انسانی و تقابل با هر نوع رفتاری که انسانیت انسان را مخدوش کند را مد نظر قرار بدهیم این هم افزونه دیگری بود که به کنفرانس وحدت اضافه شده و انشاالله دو ماه دیگر در نزدیکی‌های بیستم و بیست و یکم آبان ماه اولین کنفرانس کرامت انسانی در خراسان رضوی برگزار خواهد شد و میهمانانی از عراق، ترکیه و کشور‌های اسلامی از اعضای هیئت علمی و از دانشگاهیان حضور به هم خواهند رساند و انشاالله ما با این اقدامات دنبال این هستیم که یک شبکه دانشگاهی که در صحنه اقدام جهاد کبیر یا مقابله فرهنگی با افکار لیبرالی و افکاری که در تعارض با مفهوم اصیل خانواده انسانی است به میدان بیاوریم.
سوال: با این توضیح که بیان کردید و این نقطه اشتراک موضوع کرامت انسانی در همایش پیش رو از کشور‌های غیر اسلامی و دانشگاه‌های غیر اسلامی هم اساتید دانشگاهها حضور دارند؟
شهریاری: کنفرانس وحدت در تهران یک کنفرانس اسلامی است یعنی از پیش طی این ۳۷ دوره معمولاً شخصیت‌های اسلامی دعوت شدند ما هم محور را بر مفتیان اعظم، وزرای اسلامی و موسسات اسلامی گذاشتیم ولی همایشی که در آبان ماه انجام می‌شود که مفهوم کرامت انسانی است آن دیگر مفهومی است که غیر مسلمان‌ها هم اگر اعضای هیئت علمی بعضی از کشور‌های اسلامی خوب غیر مسلمان هم دارند مانند لبنان، مثل عراق می‌توانند شرکت کنند، چون این مفهومی است که همه افرادی که وجدان بشری دارند و تعالی انسان را از آن جهت که انسان هستند دغدغه‌مند هستند را دارند.
سوال: آقای شهریاری بفرمایید که شعار اصلی همایش امسال چیست؟
شهریاری: طی این ۴ سال که خدمتتان بودیم مفهوم دائمی را برای کنفرانس‌های وحدت در نظر گرفتیم و آن همکاری‌های اسلامی برای دستیابی به ارزش‌های مشترک بوده در حوزه همکاری‌های اسلامی طبیعتاً اگر بخواهیم غیر از مسائل نظری و مسائل گفتمانی که آن هم لازم است در صحنه ترویج نوعی تبیین اینکه این همکاری‌هایی که بین کشور‌های اسلامی، بین ملت‌های اسلامی می‌تواند شکل بگیرد چه چیز‌هایی است و چه کار‌هایی است موضوع اصلی کنفرانس است، در عین حال گفتیم این همکاری‌ها باید رو به ارزش‌های مشترک داشته باشد و تبیین کردیم یک سری ارزش‌های مشترک را که عمده‌ترین آن کرامت انسانی بود که عرض کردم دو مفهوم دیگر به عنوان ارزش‌های مشترک را مد نظر قرار دادیم در سی و هشتمین کنفرانس وحدت یکی عدالت است و دیگری امنیت؛ مستحضر هستید عدالت در مقابل ظلم قرار دارد و امروز بعد از جنگ جهانی دوم هیچ ظلمی بزرگتر از آن اتفاقی که امروز در فلسطین افتاده و در نوار غزه افتاده و الان دارد به کرانه باختری و سرزمین‌های اشغالی سرایت می‌کند تاریخ بشر ندیده یعنی ما بعد از کشتار‌هایی که در جنگ جهانی دوم رخ داد هیچ وقت چنین رویدادی که ۴۰ هزار بی‌گناه غیرنظامی در آن شهید شوند تاریخ به یاد نمی‌آورد، اما متاسفانه ملاحظه می‌کنید که سازمان‌های بین‌المللی هم توفیقی در اینکه از این رویداد پیشگیری کنند نداشتند، چند وقت پیش در خبر‌ها می‌خواندم آقای گوترش گفته ما زنگ می‌زنیم به فلانی از روسای رژیم غاصب آنها جواب ما را نمی‌دهند این چه سازمان فشلی باید باشد که مثلاً تماسی می‌خواهد بگیرد تماسش را جواب نمی‌دهند این نشان می‌دهد آنها توفیق نداشتند؛ بنابراین ما در جهان اسلام باید دست به اقدامات و همکاری‌ها و هم افزایی‌های بزنیم که در عمل باید بتوانیم از این رویدادی که اتفاق افتاده پیشگیری کنیم از این رویدادی که اتفاق افتاده، طبیعتا باید اول ببینیم که چه اتفاقی افتاده ما توضیح و تبیین کردیم که آن ارزش مشترکی که دنبال می‌کنیم پیشگیری از ظلم است یک ظلم بزرگی دارد اتفاق می‌افتد حق طبیعی انسان‌ها این است که زندگی کنند بزرگترین حقی که هر انسانی دارد این است که میگوید من میخواهم زندگی کنم حالا کسی این حق را از او بگیرد این بزرگترین ظلمی است که در روزگار ما مرتکب شدند میگوید من میخواهم در خانه ام باشم شما این را آواره کنید و از خانه اش دور کنید این بزرگترین ظلمی است که در زمان ما دارد اتفاق می‌افتد بنابراین ما برای پیشگیری از ظلم مفهوم عدالت را که در تقابل با یعنی مثلا ظلم به معنای این که شما حق دیگری را از او به زور بستانی و نگذارید که او به حق خودش برسد ما باید عادلانه رفتار کنیم این توصیه قرآنی است یک مفهوم مشترکی است که نه تنها جهان اسلام، بلکه تمام کسانی که آزاده هستند در دنیا، اذعان میکنند که عدالت یک چیز خیری است یک چیز لازمی است جامعه بشری اگر عدالت در آن نباید به توفیق نخواهد رسید جنگل می‌شود زورمندان هستند که حاکمند، اصحاب زر و زور و تزویر هستند که می‌آیند حاکم می‌شوند ما برای این که پیشگیری کنیم از استکبار جهانی از مظالمی که در دنیا اتفاق می‌افتد شما نگاه کنید گاهی اوقات این کشور‌های آفریقایی به هر دو طرف سلاح دادند که همدیگر را بکشند و در نهایت منافع خودشان را جا پا پیدا کنند، مفهوم عدالت را ما بعنوان ارزش مشترک مطرح کردیم و دومین ارزشی که مطرح کردیم ارزش امنیت بوده، به نظر ما و به نظر نظام جمهوری اسلامی امنیت منطقه‌ای به خصوص و امنیت جهانی، در گرو همکاری‌های منطقه‌ای و همکاری‌های جهانی است اگر ما می‌خواهیم منطقه روی خوش به خودش ببیند و امنیت داشته باشیم در خانه خودمان، سرمایه گذاری‌ها امنیت داشته باشد لازم است که با هم همکاری بکنیم. این امنیت طبیعتا بدون همکاری واقعی بین ملت‌ها و بین دولت‌های اسلامی رخ نخواهد داد لذا می‌بینید که الان چرخش‌هایی هم در منطقه انجام شده از ناحیه سعودی‌ها از ناحیه ترکیه ای‌ها و از ناحیه کشور‌های دیگر متوجه شدند که اگر می‌خواهند سرمایه گذاری کنند و اگر می‌خواهند پیشرفت کنند و حتی می‌خواهند به اهداف توسعه پایدار برسند این ممکن نیست مگر این که ما با هم همکاری کنیم، لذا می‌بینید که ادبیات یکی دو سال است تغییر پیدا کرده و از آن طرف هم فهمیدند که کشور‌هایی که خارج از منطقه پایشان را در منطقه می‌گذارند دنبال منافع خودشان هستند دنبال منافع کشور‌های منطقه نیستند، آنها به دنبال این هستند که سلاح خودشان را به فروش برسانند دنبال این هستند که دسترسی به منابع و معادن و سرمایه‌های این منطقه داشته باشند و طبیعتا یک حاکم اگر هوشمند باشد، می‌فهمد که با این همکاری‌های منطقه‌ای می‌تواند امنیت را برای خودش تضمین کند، در حالی که آن ناوی که از بیرون از منطقه می‌خواهد بیاید حالا این جا منافع ما را تامین کند این قطعا جز تاریخ بشر نشان داده طی سیصد سال اخیر این استکبار جهانی به سرکردگی امریکا و انگلیس وقتی پایشان را در منطقه گذاشتند یک چیز را بیشتر دنبال نمی‌کردند، آنهم این است که ایران بزرگ را تجزیه کنند و تبدیل کنند به ۵ تا ۶ تا کشور، هندوستان را تبدیل کردند به ۴ تا ۳ تا کشور، عثمانی را تبدیل کردند به نزدیک به ۱۰ کشور، این تجزیه‌هایی که در منطقه شکل گرفته هنوز دارد دنبال می‌شود، یعنی اینها اگر امکانپذیر بود برایشان به وسیله داعش عراق را به سه کشور تبدیل می‌کردند خود ایران را برنامه چنینی برایش داشتند در طول این ۴۰-۵۰ سال انقلاب و همین طور برای کشور‌های دیگر شما ملاحظه کنید هر از چندی یک صدایی مثلا در سوریه الان اینها دنبال این هستند سوریه را عملا تکه پاره کردند خود آمریکایی‌ها روی یک منطقه‌ای دست گذاشتند دارند نفت منطقه حسکه را دارند می‌برند، اینها بعدا هم بتوانند آن شمالش را میکنند کردستان و وسطش و گوشه اش را تقسیم بندی میکنند، اول می‌گویند مثلا اقلیم و یک چیزی اسمش را می‌گذارند و بعد هم یک دفعه تبدیل به یک کشوری میکنند تا این که گسل‌های تفرقه بین مناطق مختلف داخل جهان اسلام وقتی زیاد شود جای پا برای اینها فراهم می‌شود لب مرز‌ها پایشان را قرار می‌دهند و منافع و منابع خودشان را دنبال میکنند.
جهان اسلام به دنبال امنیت جهانی است
من فکر می‌کنم الان حاکمان منطقه به این هوشمندی قالب شان رسیدند که ما باید با همکاری‌های منطقه‌ای دنبال این ارزش سوم یعنی امنیت منطقه‌ای باشیم، یک نکته دیگر هم به نظر من خیلی حائز اهمیت است، بحث امنیت جهانی است. آن هم یک ارزش مشترک برای ما هست و ما هم در جهان اسلام دنبال این هستیم که با همکاری‌های لازم این امنیت جهانی را هم تضمین کنیم ما واقعا نگران هستیم اتفاقی که درجنگ روسیه و اوکراین افتاده به نظر ما و در تحلیل ما صرفا تعارض بین دو تا کشور نیست امروز اتحادیه اروپا در مقابل روسیه قرار گرفته و آمریکا هم به این آتش این جنگ دامن می‌زند، و این احتمال وجود دارد که این تبدیل به یک جنگ هسته‌ای بشود دامن کل دنیا را بگیرد، بنابراین ما با ابراز بی طرفی در این جنگ در عین حال توصیه کردیم و امسال یکی از مقاصدی که داریم دنبال می‌کنیم توصیه به اتحادیه اروپا است که مراقب باشند آن اتفاقی که در جنگ جهانی دوم همه آنها را خانمانسوز کرد دوباره بر سرشان اتفاق نیفتد آمریکا از آنجا بیاید هیچ وقت دلش برای اروپا نسوخته که حالا دارد از اوکراین حمایت می‌کند آن چیزی که خاک بر سرش می‌شود و تبدیل به خاکستر می‌شود اتحادیه اروپا است کما این که انگلیس خودش با خروج از اتحادیه اروپا سعی کرد این تفرقه را در آنجا ایجاد کند و الان هم دارد سیاست‌های آمریکا را دنبال می‌کند، آن هم به نظر ما یک مفهوم مشترکی است که همه کشور‌های اسلامی باید دنبال کنند تا آن جنگ انشاالله به صلح تبدیل بشود و ما اهداف خودمان را در سطح جهانی که امنیت جهانی است به دست بیاوریم.
سوال: همایش کار خودش را آغاز کرده، اما به صورت رسمی پنج شنبه بیست و نهم افتتاح خواهد شد روند این کار را توضیح می‌فرمایید:
شهریاری: ما وقتی کرونا شد، توصیه جدی آمد برای این که کنفرانس را برگزار نکنیم طبیعتش هم همین بود و هنوز هم این کلمه وبینار یک چیز جا افتاده‌ای نبود اصلا کسی نمی‌دانست که. ما آنجا یک ابتکاری که به کمک دوستان انجام دادیم این بود که گفتیم این کنفرانس را حضور نمی‌شود پیدا کند از طریق فضای مجازی می‌توانیم با ابزار‌های شناختی که داشتیم ما کنفرانس سی و چهارم را به صورت وبیناری و غیرحضوری برگزار کردیم بالغ بر ۴۵۰ نفر هم مشارکت کردند در این کنفرانس، این زمینه شد سال بعدش هم کرونا همچون نصفه نیمه بود باز ما با یک محدوده ۲۰-۳۰ نفره با فاصله گذاری کنفرانس را حضوری داشتیم ولی اصل کنفرانس باز وبیناری بود سال بعد از آن که کرونا رفته بود و حل شده بود، دوستان پیشنهاد کردند که این بستر هنوز بستر مناسبی است خیلی‌ها هم دیگر الگوگیری کرده بودند خیلی کنفرانس‌ها دیگر به صورت وبیناری برگزار می‌شد ما همچنان آن رویه را در کنفرانس‌های بعدی هم علیرغم این که نیازی به نظر می‌رسید نباشد ولی دیدیم خیلی از بزرگان جهان اسلام در هفته وحدت در کشور خودشان در منطقه خودشان اشتغالات مشابه دارند و نمی‌توانند بیایند، الان مثلا آقای احمد الطیب نامه زده احتضار کرده که من نمی‌توانم بیایم، آقای ارباش از ترکیه که رئیس سازمان دیانت هست نامه زده و عذرخواهی کرده و گفته به دلیل اشتغالات من نمی‌توانم بزرگان زیاد نامه می‌زنند که ما در این وهله خودمان مشاغل و مشاکلی داریم. ما گفتیم این بزرگان به جای این که خودشان بیایند می‌توانند یک قطعه فیلم ده دقیقه‌ای و ۵ دقیقه‌ای بفرستند و ما این را بعنوان گویش اینها مطرح کنیم امسال هم چیزی بالغ بر نزدیک به ۲۳۰-۲۴۰ قطعه وبیناری تهیه شد که در ۱۶ وبینار ۱۵ نفره اینها را طراحی کردیم و از یکشنبه یعنی از دیروز شنبه این در حال پخش هست و تا یک هفته این پخش به صورت مرتب صبح و بعد از ظهر وجود دارد. از دیروز شنبه آغاز شده و افتتاحیه اش بوده و این تا هفته آینده یکشنبه ادامه خواهد داشت بنابراین یک بخش گفتمانی ایجاد می‌کند من محض اطلاع شما بگویم هر کدام از این بزرگان که ۱۰ دقیقه برای ما فیلم می‌فرستند این فقط ۱۰ دقیقه یک نفره نیست هر کدام اینها یک مسجد دارند یک پیرامون دارند یک شنوندگانی دارند آنها مثلا به هوای این که این مرشد خودشان را یا رئیس خودشان یا امام جمعه و جماعت خودشان را صحبتش را بشوند مراجعه به سایت میکنند و این باعث شده سایت کنفرانس وحدت مخاطبان گسترده‌ای پیدا کرده و به تعبیر دوستان جوان ما رنکینگ این سایت مثلا آمده بالا و در سطح جدی قرار گرفته این یکی از ابتکاراتی است که ما در دوران کرونا شروع کردیم همچنان ادامه دارد، منظورم این است که این تجربه، تجربه موفقی بوده هنوز هم ادامه دارد و الان هم دویست و سی و اندی، قطعه وبیناری داریم که در طول این هفته پخش می‌شود.
سوال: نشست‌های پیش همایشی برگزار می‌شود افتتاحیه پخش خواهد شد ؟
شهریاری: ما اسم آن را پیش همایش نمی‌گذاریم می‌گوییم کنفرانس وحدت دو بخش دارد یک بخش حضوری دارد که از روز پنج شنبه همین طور که شما در ابتدای برنامه فرمودید با حضور ریاست محترم جمهوری جناب آقای دکتر مسعود پزشکیان کار خودش را آغاز می‌کند ولی آن بخش وبیناری آن که بخش افرادی است که به صورت غیرحضوری مشارکت در کنفرانس میکنند از دیروز آغاز شده و تا یکشنبه هم ادامه دارد.
سوال: ترکیب میهمانان همایش بین المللی وحدت چگونه انتخاب می‌شوند نسبت بانوان، جوانان به چه صورت است؟
شهریاری: سطح این کنفرانس، نسبت به میهمانان خارجی عالی است یعنی ما مفتیان اعظم، وزرای مرتبط اوقاف و فرهنگ و امور دینی و روسای سازمان‌های بزرگ اسلامی را دعوت می‌کنیم اگر خودشان نتوانند بیایند از آنها می‌خواهیم یک فردی را بهعنوان نماینده خودشان به کنفرانس بفرستند این نسبت به میهمانان خارجی که امسال نزدیک به ۷۷ نفر از بیش از ۳۰ کشور جهان الان در این سطح یعنی ما سطح کنفرانس را با آن افزونه‌هایی که گفتم آن کمک کرد که ما سطح کنفرانس را بیاوریم بالا، اینها هستند. از خودمان نزدیک به ۱۳۰-۱۴۰ تن از ۷۰ شهر بزرگ خودمان علمای ارشد اهل سنت به خصوص حاضر هستند و بزرگان مسئولین مهم علمای شیعه هم حضور دارند و چیزی حدود نزدیک به هزار نفر در کنفرانس حضوری انشاالله مشارکت خواهند داشت که عمده آن شخصیت‌های برجسته اهل سنت و شیعه کشور و جهان اسلام است.
سوال: یک نکته‌ای را برخی از میهمانان همایش درسال گذشته مطرح کرده بودند و آن این که نسبت به اهمیت وحدت و اهمیت برگزاری این همایش که کاملا واقف هستیم ولی با توجه به برنامه‌هایی که دشمن دنبال می‌کند و تبلیغاتی که دنبال می‌کند که جنابعالی در مقدمه بیان کردید برخی از میهمانان معتقد بودند که حضور جوانان را باید در این همایش یک شکل دیگری و ترکیب دیگری به آن داد در کنار بزرگانی که فرمودید که ضرورت دارد باید حضور داشته باشند از این منظر برای امسال برنامه ریزی صورت گرفته؟
شهریاری: ما با کمک برخی دیگر از نهاد‌ها یک کنفرانسی را به نام محمد الدوره که شهید نوجوان فلسطینی است برگزار می‌کنیم که مخاطبان اصلی آن آنجا جوانان هستندو عمدتا از جوانان جهان اسلام هم دعوت می‌شوند که بیایند و در این کنفرانس شرکت کنند ما در کنفرانس‌های استانی از جوانان دعوت می‌کنیم که حضور پیدا کنند و این مسئله را هم در حوزه جوانان دنبال می‌کنیم برنامه‌هایی هم داریم که در حال اقدام است.
سوال: محمدالدوره در زمان دیگری است یا در حاشیه همین همایش؟
شهریاری: نه خیر در زمان دیگری است در مهرماه انشاالله برگزار می‌شود.
سوال: پس آن هم جزو افزون‌ها باید ببینیم
شهریاری: بعضی کنفرانس‌ها هست که مجری ما هستیم بعضی کنفرانس‌ها هست که دیگران مجری آن هستند و ما کمک می‌کنیم مجمع جهانی تقریب یک مسئولیتی که بعهده دارد کمک به برگزاری این نوع فعالیت‌ها از سوی دستگاه‌های دیگر هم مسئولیتش بر عهده ما هست، یکی از کار‌هایی که می‌کنیم این هست ضمن این که ما یک فعالیت دیگری در مجمع جهانی تقریب داریم شکل می‌دهیم و این که گروه‌های نخبگانی را از کشور‌های دیگر به حالت گروه‌های ۱۰-۱۵ نفره به حالت گردشگری تقریبی می‌آوریم داخل کشور مثلا می‌بریم در استان‌های قومیتی اهل سنت همین پیش پای شما ما ۴۰ نفر در اربعین ۴۰ نفر از بزرگان اهل سنت هندوستان را ایران آوردیم زیارت امام رضا و خراسان و بعضی از مقابری که خودشان علاقه دارند از این طرف هم رفتند پیاده روی اربعین و به مشهد مقدس و خراسان و برگشتند به کشورشان یعنی ما این نوع فعالیت‌ها را هم داریم که در بین آنها هم جوان‌ها هم حضور دارند و باصطلاح گردشگری تقریبی را شکل دادیم، ضمن این که تمامی دستگاه‌هایی که در حوزه بین المللی کار میکنند این نوع گروه‌ها را می‌آورند و احیانا اهل سنت خودمان گروه‌های ده نفره، هشت نفره، به کشور‌های اسلامی سفر میکنند و این مراودات که بین اهل سنت ما عمدتا و اهل سنت جامعه اسلامی شکل می‌گیرد، یک نوع ائتلافی بین کشور ما و کشور آنها و همین طور بسیار موثر است در تبلیغات سوئی که علیه کشور ما میکنند، می‌گویند این جا یک کشوری است که اجازه نمی‌دهند اهل سنت روابط اجتماعی خودشان را داشته باشند و مسجد خودشان را داشته باشند اینها تبلیغات سوئی است که شده و ما می‌بریم در این استان‌های مرزی می‌بینیم یکی از بزرگترین مساجد ما در استان‌های مرزی، مدارس اهل سنت که دروس اهل سنت دارند می‌روند ملاحظه میکنند که آنها استاد خودشان و طلاب اهل سنت خودشان را دارند اینها برایشان خیلی جذاب است هم آنهایی که از بیرون می‌آیند این جا را ملاقات میکنند خیلی برایشان جذاب است و هم این گروه‌هایی که ما از این جا می‌فرستیم می‌روند آنجا که برایشان توصیف میکنند که ما اهل سنتیم و این جوری هستیم و آن جوری هستیم برای آنها جذاب و جالب است این کار که در یک پروژه بزرگی به نام آی محسن دارد شکل می‌گیرد یکی از ابتکاراتی است که در این دوره جدید مجمع تقلید دارد انجام می‌دهد ما برای هر گروه غیر از آن گروه‌هایی که کلا خودمان متصدی آن هستیم تمامی افرادی که می‌آیند، می‌گوییم اگر شما ۹ نفر دیگر را بتوانید پیدا کنید که تمایل داشته باشند که عین سفر شما را انجام بدهند ما خود شما را میهمان می‌کنیم و آن ۹ نفر دیگر به هزینه خودشان بیایند و بروند با این طراحی یعنی یک نوع توسعه گردشگری تقریبی و وحدتی در جهان اسلام هست، الحمدالله اولین گروههایش را همین امسال بعد از دو سال طراحی بر روی بستر سامانه‌ای به نام آی محسن طراحی کردیم و دارد شکل می‌گیرد و ما امیدوار هستیم که این نوع فعالیت باعث گسترده شدن گردشگری تقریبی در کشور ما بشود و گفتمان تقریب را توسعه بدهد.
سوال: موضوع فلسطین یکی از محور‌های اصلی همایش امسال است در صحبت‌های شخصیت‌های مختلف هم بود در آستانه سالگرد طوفان الاقصی هم قرار داریم، فلسطین چگونه قرار است در همایش امسال مورد بررسی قرار بگیرد.
شهریاری: من قبل از این راجع به سوال قبلی شما یک نکته‌ای را عرض کنم ما سی تن از فرهیختگان بانوان را از کشور‌های مختلف الان میهمان داریم ضمن این که ۲۰ تن از بانوان اهل سنت از سراسر کشور هم هستند تقریبا ۵۰ تن از بانوان هم مشارکت میکنند.
امنیت جهانی با رفتار رژیم صهیونیستی به خطر افتاده است
نسبت به مسئله فلسطین با توجه به طوفان الاقصی که اتفاق افتاده مسئله مهمی است که باید به آن پرداخته می‌شد لذا ما یک افزونه‌ای بر عنوان کنفرانس سی و هشتم داشتیم که گفتیم همکاری‌های اسلامی برای دستیابی به ارزش‌های مشترک با تاکید بر مسئله فلسطین، ما معتقد هستیم که مسئله فلسطین امروز هر سه ارزشی را که قبلا راجع به ان صحبت کردم راجع به کرامت راجع به عدالت راجع به امنیت، امروز در مسئله فلسطین متبلور می‌شود یعنی ما شاهد یک ظلم بزرگ هستیم علیه یک ملت بی گناه و غیر نظامی که شکل گرفته، هم بیش از ۴۰ هزار شهید داده هم نزدیک به دو میلیون نفر هم آواره شدند همچنین ملاحظه می‌کنید که امنیت جهانی با رفتار‌های خشونت آمیزی که این رژیم کودک کش مرتکب شده، به خطر افتاده و بسیاری از درگیری‌های منطقه‌ای را دامن زده و امروز هم هنوز راه حلی برای آن مشاهده نمی‌شود و همین طور به نظرم رسید که علاوه بر محور مقاومت که کشور‌های سوریه، لبنان، عراق، ایران، یمن هستند و ایران هم بعنوان پشتیبان محور مقاومت در صحنه حضور دارد لازم است که کشور‌های اسلامی دیگر هم غیر از ابراز احساسات دولت هایشان به میدان بیایند و واقعا فعالیت اثربخشی بکنیم که جلوگیری بشود از این رفتاری که رژیم غاصب دارد شکل می‌گیرد لذا ما در این کنفرانس تاکید کردیم بر مسئله فلسطین بخاطر ظلم بزرگ و رویداد عظیمی که بعد از طوفان الاقصی اتفاق افتاده و امیدوار هستیم انشاالله با این حرکتی که شکل گرفته موفق بشویم که کنفرانس سی و هشتم را با تاکید بر مسئله فلسطین انجام بدهیم و تاثیر بگذارد در اذهان نخبگان جهان موثرتر فشار بیاورند به دولت‌های خودشان که دولت‌ها حداقل اگر کمکی به محور مقاومت نمی‌کنند حداقل کمک به آن جهت هم نکنند و همین طور ارتباط خودشان را با رژیم غاصب قطع کنند.
سوال: در بخش قبل به سامانه آی محسن اشاره کردید که راه اندازی شده، اردیبهشت ماه امسال هم یک تفاهمنامه با کمیته امداد امضا کردید برای کمک به محرومین در این راستا چه اقداماتی انجام شده؟
شهریاری: پروژه آی محسن پروژه‌ای است برای خدمات مشارکتی در جهان اسلام و ما حدود ۱۸ خدمت را پیش طراحی کردیم برای این سامانه، سه خدمت آن هم راه اندازی شده که یکی از خدمت‌ها بحث خیریه درجهان اسلام است شما می‌دانید ما فقیر در جهان اسلام زیاد داریم پولدار هم زیاد داریم ما گفتیم یک بستری را فراهم کنیم از طریق رمز ارز‌ها یا مبادلات مالی دیگر این امکان وجود داشته باشد که یک ثروتمندی اگر بخواهد یک فقری را کمک بدهد در جهان اسلام، تا مساعدت کند به فقرا این بستر فراهم شود لذا این سامانه طراحی شد و با نهاد‌هایی هم همکاری شکل گرفت تا هم درداخل کشور هم در خارج کشور این امکان وجود داشته باشد که در بستر آی محسن بتوانند کمک‌های خودشان را به فقرا داشته باشند این یکی از خدماتی است که راه افتاده، خدمت دوم هم خدمت گردشگری است که قبلا خدمت شما توضیح دادم.
سوال: ما یک دقیقه فرصت داریم که صحبت‌های پایانی را بشنویم.
شهریاری: من امیدوار هستم در این دوره جدید مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی گفتمانی که در حوزه تقریب ایجاد شده اثرات خودش را در سطح جهان اسلام به منصه ظهور برساند ما امروز ملاحظه می‌کنیم آن شعاری که بیش از ۳۸ بار است که در کشور ما رخ داده امروز در برخی از کشور‌های منطقه برای اولین بار است که دارد رخ می‌دهد و آنها سعی کردند پل‌هایی را برای ایجاد ارتباط بین مذاهب اسلامی ایجاد بکنند، گفتمان وحدت امروز دارد تبدیل به یک گفتمان اجماعی می‌شود، من در یکی از این کنفرانس‌ها که نمی‌خواهم اسم کشورش را بیاورم که قبلا بیشتر بر دامن تفرقه می‌کوبید، امروز مجموعه‌ای از ارزش‌ها را فهرست کردند در یک کتاب هم به زبان فارسی چاپ کردند که این ارزش‌ها نشانه توفیقی است که این کنفرانس‌ها طی ۳۸ بار اخیر داشته است.
نظر شما