دفاع مقدس در حد تاریخ شفاهی فردی، ثبت شده است

به گزارش خبرگزاری صداوسیما،  آقایان گلعلی بابایی؛ پژوهشگر و نویسنده دفاع مقدس و محسن مؤمنی شریف؛ نویسنده در برنامه گفتگوی ویژه خبری، موضوع تاریخ نگاری انقلاب اسلامی؛ از کمبود‌ها تا وضع مطلوب را تشریح کردند.

مقدمه: نمایشگاه کتاب امسال با حضور ناشران دفاع مقدس و انقلاب اسلامی که سهم قابل توجهی از تولیدات را به نمایش گذاشتند در حال برگزاری است و البته روز‌های پایانی خود را می‌گذراند. دوشنبه گذشته رهبر معظم انقلاب اسلامی در بازدید از این نمایشگاه از کمبود‌های موجود در تاریخ نگاری سخن گفتند. درباره چرایی این کمبود‌ها و چگونگی رسیدن به وضعیت مطلوب در گفتگوی ویژه خبری امشب در خدمت دو نفر از شخصیت‌های برجسته این حوزه هستیم. چند سال پیش رهبر معظم انقلاب نحوه نگارش آقای گلعلی بابایی را الگویی برای نویسندگان دانستند. 
سؤال: آقای بابایی بحث انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است، می‌خواهیم راجع به این موضوع صحبت کنیم، بحث تاریخ نگاری (پخش قسمتی از بیانات مقام معظم رهبری درباره این موضوع) یک قدری در خصوص ضرورت تاریخ نگاری در حوزه انقلاب و دفاع مقدس توضیح بفرمایید. الان وضعیت تاریخ نگاری انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در حوزه کتاب را شما به عنوان یکی از پیشکسوتان این حوزه چطور ارزیابی می‌کنید؟
گلعلی بابایی؛ نویسنده: اول به سهم خودم به عنوان عضو کوچکی از خانواده فرهنگی و ادبی کشور می‌خواهم عرض تشکری داشته باشم از حضرت آقا که این قدر دقیق هر سال در رابطه با نمایشگاه کتاب حساسیت دارند و حتماً تشریف می‌آورند و ساعت‌ها در نمایشگاه بازدید تخصصی می‌کنند طوری که اکثر ناشرانی که می‌روند آن‌جا، سؤالاتی که رد و بدل می‌شود و دیالوگ‌هایی که بین حضرت آقا و آن مسئولان غرفه‌ها برگزار می‌شود، خیلی غافلگیرکننده است برای خیلی‌ها. من این را خواستم به عنوان یک عضو کوچک تشکر از صمیم قلب کنم. البته در حدی نیستم که از ایشان تشکر کنم، ولی واقعاً این کارشان به همه روحیه می‌دهد. اما آن چه در ارتباط با تاریخ نگاری و نوشتن تاریخ انقلاب و جنگ اتفاق افتاده، از همان جنگ اگر بخواهیم شروع کنیم، جنگ ما همان طور که سربازهایش را از دل مردم و دل قشر اجتماع انتخاب کرد، نویسنده‌هایش را هم از دل جنگ آمدند، یعنی بچه‌هایی بودند که خودشان در جنگ حضور داشتند، خودشان رزمنده بودند، وقتی که جنگ تمام شد، آمدند دست به قلم شدند و استادانی هم مثل آقای سرهنگی، آقای بهبودی و آقای کمری دستشان را گرفتند؛ اینها آمدند نوشتند و از جنگ چیزی که باید در حد توان خودشان بود ثبت و ضبط کردند، اما اینها بیشتر در بخش خاطرات و تاریخ شفاهی فردی بود، اما آن چیزی که مهم است در ارتباط با جنگ ما بیشتر باید به آن پرداخته شود، بحث سؤالات اساسی است که در رابطه با جنگ ما مطرح می‌شود، این که اصلاً شروع کننده جنگ که بوده؟ چرا جنگ ما بعد از، یک موقع‌هایی مثل فتح خرمشهر که ما دست‌مان باز بود، آنها عقب نشینی کردند برای نسل جدید و اینهایی که دنبال راهیان نور میآیند و در مناطق سؤالات اساسی آنها؛ اینهاست یا در دانشگاه‌ها، در مدارس آدم می‌رود روایتگری می‌کند، سؤالات اساسی‌شان این است که برای چه جنگ شروع شد؟ بعد هم سال‌های اخیر بعضی رجال سیاسی چه داخلی خودمان، چه آن طرفی‌ها، آمدند یک طوری تهمت ناروایی را به حضرت امام نسبت دادند که مثلاً می‌شد جنگ نباشد، این سؤالات اساسی را، چون جواب ندادیم، این شبهه خود به خود دارد بین اینها انتشار پیدا می‌کند و آسیب بزرگی می‌رساند. این است که آن چیزی که باید زیربنایی راجع به جنگ کار می‌کردیم، شاید نشده. حضرت آقا منظورشان بیشتر به این بخش از جنگ است، چون ما در مواجهه با تاریخ با سه عکس‌العمل می‌توانیم مواجه باشیم؛ یا تبیین درست می‌کنیم؛ باید کنیم، یا تحریف می‌کنند و یا تقلب که الان در جنگ ما در بحث سؤالات اساسی جنگ، متأسفانه تحریف و تقلب بیشتر دارد انتشار پیدا می‌کند. مخصوصاً در رابطه با انقلاب که خیلی بیشتر. همین چهره‌سازی‌هایی که رجال پهلوی می‌کنند از شخص شاه اول پهلوی می‌کنند و این قداست‌هایی که برای آن بیان می‌کنند یا خاطراتی که از آنها چاپ و ترجمه می‌شود، در داخل کشور چاپ و منتشر می‌شود؛ یک فضایی از دوران پهلوی را دارند به خورد مردم و جامعه می‌دهند که همه حسرت بخورند که اگر این بوده چرا انقلاب شده است؟ اینها نشان می‌دهد که به قول حضرت آقا کم کار کردیم و باید بیشتر از این کار می‌شد و، چون این کار اتفاق نیفتاد و این خلأ احساس می‌شود. در ارتباط با جنگ هم، همین طور. شخصیت‌های بزرگمان مثل حضرت امام و خیلی از شخصیت‌های تاریخی و فرماندهانمان این اتفاق می‌توانست بیفتد تا ما بیشتر اینها را می‌توانستیم به مردم معرفی کنیم. 
سؤال: معتقدید در بسیاری از مسائل جای کار وجود دارد در حوزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس؟ آقای مؤمنی شریف نظر جنابعالی را بشنویم. به نظر شما، آیا کمبود تولید در حوزه کتاب انقلاب اسلامی و دفاع مقدس وجود دارد یا این که شما معتقدید مثل آقای بابایی که در برخی حوزه‌ها نیاز است و در برخی حوزه‌ها خوب کار شده است؟
محسن مؤمنی شریف: کار در حوزه تاریخ نگاری انقلاب اسلامی و دفاع مقدس که بخشی از انقلاب اسلامی می‌شود، در برابر جریان‌هایی که وجود دارد، مثل شنا کردن بر خلاف جهت رودخانه است. کار بسیار مشکلی است،  از قول یکی از خارجی‌ها بگویم کسی که راجع به روش‌های تاریخ‌نگاری در ایران صاحب مقاله است و پیگیری می‌کند، سخنی دارد که می‌گوید در هیچ نظامی مانند نظام جمهوری اسلامی ایران از منتقدان و مخالفان خود این طور حمایت نمی‌شود در حوزه تاریخ‌نگاری. رفیق ما آقای یعقوب توکلی که باز کتابی در این حوزه دارند، ایشان ۱۷ روش و جریان تاریخ‌نگاری را نام بردند که حداقل ۱۵ تای آن علیه انقلاب اسلامی است که از پیش از انقلاب از آستانه انقلاب شروع شدند و همین طور گسترده و تربیت شدند. ما به طور جدی از دهه ۷۰ این نیرو‌های ما که آقای بابایی نام بردند وارد شدند. شاید یک نکته کلی خواسته باشم بگویم که گفتم برخلاف جریان مسیر رودخانه است، انقلاب اسلامی یک طوری پایان دوران هراسیدگی در تاریخ ایران بود. سال‌های سال همیشه شکست خوردیم، همیشه ترسیدیم از قدرت‌های بزرگ، یک اتفاقی افتاد در برای اینها ما ایستادیم. دنیای استکبار و کسانی که تابع آن هستند و در آن مکتب پرورش یافتند، نمی‌توانند این را باور کنند. این راه برای آنها مشکل است و لذا مدام شبهه ایجاد می‌کنند و واقعیت‌ها را نمی‌گویند؛ آنهایی که قرار است بی‌طرف باشند. آنهایی که خودشان یک طرف بازی هستند، طبیعی است که مدام علیه تعبیر ایشان تحریف می‌کنند. ما در این جا که باز در انقلاب اسلامی بسیار مؤثر بوده و همه جا محور قدرت انقلاب اسلامی بوده و بن بست شکن بوده، دوستان مسئول است، کسانی که احساس تکلیف کردند و وارد میدان می‌شوند و با علم و توکل به خدا و سنت «الذین جاهدوا فینا لنهدیَنَّهُم سُبُلَنا» می‌آیند وارد می‌شوند و خوشبختانه در حوزه تاریخ به ویژه این اتفاق را شاهد هستیم، ولی این که ثمر دهد و برجسته شود، طبیعتاً زمان می‌برد.
سؤال:  آقای بابایی کتاب رویای آمریکایی ، قاعدتاً ابهامات و سؤالات زیادی در رابطه با این موضوع وجود دارد، شما به عنوان نویسنده وقتی می‌خواهید به این سؤالات پاسخ دهید، طبیعی است که نیاز به یک سری از منابع و مستندات دارید، بسیاری از نویسندگان از مراکز اسنادی و پژوهشی دفاع مقدس گلایه دارند و می‌گویند این مراکز به وظیفه خود عمل نمی‌کنند یا آن همکاری را ندارند، ارزیابی شما را بشنویم.
بابایی: بعضی از اسناد و مدارک شاید قابل دسترس نباشد، اگر هم باشد برای بعضی‌ها گویاسازی آن مشکل است. ما از عملیات فتح‌المبین که سال دوم جنگ است، راویان ما همراه فرماندهان هستند و همه اتفاقات جنگ را اینها ثبت و ضبط می‌کردند، از رده تیپ و لشکر تا قرارگاه و سپاه و همه اینها در یک آرشیوی به نام آرشیو مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس است که آقای نائینی الحمدلله از وقتی مسئولیت آن جا را بر عهده گرفتند من ندیدم کسی دست رد به سینه‌اش خورده باشد و آن جا رفته باشد و نتوانسته باشد بگیرد. ولی استفاده از این اسناد، خود رمز و رموز‌ی دارد. این نوارها؛ نوار‌های کاست خیلی کهنه‌ای بوده که آن موقع روی آن ضبط می‌شده، الان تبدیل به دیجیتال شد ولی همان کاست آمد در دیجیتال، چیزی که نشد، حالا یک ذره بهسازی شد، مثلاً می‌بینی اگر یک نوار یک ساعته را می‌دهی به یک نفر مثلاً جوانی که آنجاست و کار می‌کند، از دل آن چهار صفحه در‌می‌آورد، بقیه را نمی‌تواند بفهمد، هر کاری می‌کند نمی‌تواند توجیه شود که چه دارد رد و بدل می‌شود مثلاً در جلسه‌ای شب عملیات است، همه باهم حرف می‌زنند، ولی همان نوار مثلاً دست آقای حسین بهزاد قرار می‌گیرد و این را پیاده‌سازی می‌کند؛ ۴۰ صفحه مطلب بکر از آن در‌می‌آورد، مطلبی که به قول ما گوشت لخم است و استفاده درست می‌شود از آن کرد. این است که یک مقدار خود همین سخت است و باید این اتفاق در این مرکز اسناد می‌افتاد؛ آنهایی که تجربه داشتند، خودشان راوی بودند و خودشان می‌توانستند کنند، اینها را تا این مرحله می‌رساندند که هنوز صوت نباشد، الان دیگر مکتوب می‌شد بیشتر آن، حتی یک سری این اتفاق برای آنها افتاد، ولی خیلی‌ها هنوز نشده است و همین باعث می‌شود که شاید استفاده برای آنها سخت باشد، ضمن این که بله بعضی‌ها مخصوصاً در استان‌ها من دلم واقعاً برای نویسندگانی که در استان‌ها هستند می‌سوزد که چقدر زحمت می‌کشند برای دستیابی به یک سری از اسناد ولی بعضی‌ها هنوز فکر می‌کنند که این اسناد محرمانه است و یک خسّتی نشان می‌دهند، در حالی که این در سال‌های پیش خدا رحمت کند آقای فیروزآبادی فرموده بودند که ۹۵ تا ۹۸ درصد اسناد دفاع مقدس دیگر محرمانه نیست. در مرکز الحمدلله این مشکل کمتر است ولی در شهرستان‌ها من این را اذعان می‌کنم که این مشکل هست و وجود دارد.
سؤال:  با توجه به آن نقشه راهی که رهبر معظم انقلاب پیش روی نویسندگان گذاشتند و آن مسئولیتی که الان به روی دوش نویسندگان به خصوص در حوزه انقلاب و دفاع مقدس وجود دارد، نظرتان را بفرمایید با وجود این که نهاد‌هایی مثل حوزه هنری دهه‌هاست که به این موضوعات می‌پردازند، علت این خلأ‌ها از نظر شما چیست. به عنوان مثال چرا در موضوع حضرت امام خمینی (ره) کم‌کاری شده؟ آیا می‌توانیم بگوییم سخت‌گیری مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) در این موضوع مؤثر بوده؟
مومنی شریف: اول بگویم از نگاه یک نویسنده بگویم، بعنوان داستان نویس حتما پرداختن به امام کار مشکلی است و کار هر کسی نیست، یک شخصیت بسیار عظیم، از آن شخصیت‌های آسمانی، طبیعتا کسی می‌تواند به این بپردازد که یک وادی‌هایی را طی کرده باشد وگرنه همین می‌شود که شده و انتقاد وجود دارد منتها به طور غیر مستقیم چرا، درهمین رمانی که دوستان لطف کردند و معرفی کردند اتفاقا یکی از چهره‌های درخشان حضرت امام است، اینکه امام خمینی بعنوان امام خمینی حضور مستقیم ندارد ولی بازتاب او در اذهان قهرمانان داستان همین هست، یکی این است که شخصیت شخصیت بزرگی است آقای بهبودی سال‌ها زحمت کشیدند کتاب الف لام خمینی را نوشتند گاهی با هم صحبت می‌کردیم از سختی کار یعنی سختی کار به معنای نه این که نهاد‌ها کمک کردند یا نکردند، خود پرداختن به این شخصیت واقعا مشکل است که اگر خواسته باشیم امام خمینی از آب در بیاید، این یک نکته هست من فکر می‌کنم، در عین حال کار‌های خوبی هم شده، در حوزه هم کودک و نوجوان راجع به امام ما کار‌های برجسته‌ای داریم در حوزه بزرگسالان یک نمونه را اشاره کردند، اما نسبت به عظمت امام خمینی، نسبت به عظمت انقلاب اسلامی بالاخره باید زمان بگذرد تا کار‌های خوب در بیاید، یعنی واقعا الان از همکاران خودم دارم دفاع می‌کنم که می‌فهمم در این حوزه که بعنوان البته در حوزه ادبیات هنر عرض می‌کنم، در حوزه تحقیق،    در حوزه پژوهش شاید کار راحت‌تر باشد، نکته‌ای که جناب اقای بابایی فرمودند راجع به نهاد‌ها، من انتقاد شما را درست می‌دانم، الان البته همانطور که ایشان فرمودند وضع بهتر شده، ولی من زمانی که در کمین گلسرخ را می‌نوشتم خیلی اذیت شدم، یادم هست وقتی که به یک نکته‌ای رسیدم شهید صیاد موردی را فرمودند که در جای دیگری نبود، من هم راستی آزمایی می‌کردم که می‌نویسم فردا مشکلی پیش نیاید، راجع به آقای بابایی بهتر می‌دانم مرحله دوم عملیات فتح المبین بود که در یک جایی که بخشی از نیرو‌های گردان ما که شهید وزوایی فرمانده آن بودند با آن فرمانده ارتش که گم می‌شوند که قصه‌ای دارد این در جای دیگر نبود، من خیلی گشتم این ور و آن ور، واقعا کسی کمک نکرد، این را نگفتند، چند مدتی وقفه پیش آمد تا این که اتفاقا از کتاب همپای صاعقه در میان بیسیم‌های لشگر حضرت رسول پیدا کردم که خیالم راحت شد که همچنین اتفاقی افتاده است، الان بهتر شده منتها فقط ضمن احترام به فرمایش اقای بابایی فقط علت این نیست، یک مقدار علت این است که اگر با این نهاد شما همکاری کنید راحت در اختیارتان مطلب می‌گذارند، بخشی از آن بر می‌گردد یک مقدار خوب نیست ولی با کجا دارید کار می‌کنید؟ من قبول دارم این مهم است ولی این خیلی از این جهت تنگ نظری وجود دارد، برای کسی که مستقل می‌خواهد کار کند، نه یک نهاد دیگر است مثلا ما حوزه هنری اغلب رفقایی که با جا‌های دیگر مشکل دارند دوستانی که کار آنها در حوزه تولید می‌شود همین است که جای دیگر می‌روند
سوال: فکر می‌کنم همگی متوجه شدیم چه گفتید. آقای بابایی برداشت من از صحبت‌های دو بزرگوار این است که به‌هرحال هم نویسنده باید آن اهلیت و تخصص را داشته باشد و با موضوع آشنا باشد از طرفی هم منابع و مستندات کافی در اختیار داشته باشد، با همه این شرایط با شرایط موجود اگر بخواهیم کتاب‌های دفاع مقدسمان را هم از لحاظ کمیت، هم از لحاظ کیفیت افزایش بدهیم، چه باید کرد؟ 
بابایی: باید خوب بنویسیم، یکی از شرایط کتاب، کیفیت خوب است. چه به لحاظ محتوا، چه به لحاظ نثر، چه به لحاظ فیزیک، شکل و شمایل، همه چیز، متاسفانه یکی از آفت‌های ادبیات دفاع مقدس و تا حدودی هم انقلاب همین سفارش نویسی‌ها است، طرف یک نهادی، یک سازمانی، یک جایی می‌خواهد یک بزرگداشتی، یک کنگره‌ای، یک یادواره‌ای چیزی برگزار کند، همان ابتدای امر می‌آید یک نقشه راه برای خودش تهیه می‌کند می‌گوید ما در شش ماه آینده باید صد تا کتاب بیرون بدهیم، بعد هم به آن فکر نمی‌کند که این صد تا با چه امکانات؟ اصلا امکانات شما فراهم، شما ماشاالله پولتان سر جایش هست و این‌ها، نویسنده کجاست؟ پژوهشگر کجاست؟ چه کسی می‌خواهد این‌ها را بنویسد؟ چه کسی می‌خواهد طراحی کند؟ 
سوال: یعنی شما معتقدید در بعضی از مراکز ما آن کیفیت فدای کمیت می‌شود؟ 
بابایی: قطعا این طور است، یک برداشت غلطی از صحبت‌های حضرت آقا شد که آن را باید آقای مومنی بیشتر توضیح بدهند که اخیرا یعنی چند ماه قبل یک معترضه‌ای از طرف ایشان پخش شد، من دیدم که افزایش صدبرابری، اگر امسال یک کتاب مثلا چاپ شده باید سال دیگر صد برابر بشود و همین طوری بالا برود، این خیلی ضربه می‌زد به هر جایی می‌گفتیم منظور حضرت اقا از نظر صد برابری منظورشان کیفیت کار است، شما چرا به کمیت چسبیدید؟ کیفیت باید بالا برود این طور نباشد که شما بروید در نمایشگاه کتاب بعضی از این انتشارات می‌بینید کتاب‌هایی که اصلا در شان دفاع مقدس نیستند، مثلا یک کتاب خیلی کوچکی در حد ۳۰-۴۰ صفحه‌ای سه تا آرم، چهار تا آرم پشت آن خورده، این‌ها به کار ضربه می‌زند و یک صحبتی هم اخیرا شده بود، صحبت که نه، یک متنی آمده بود که آقای سرلشگر باقر خدمت مقام معظم رهبری رسیده بودند و ایشان فرموده بود که از این حرف من استفاده چیز نشود منظور من این است که کار با کیفیت باشد اگر قرا ر است بی کیفیت باشد صدبرابر که هیچ ده برابر هم نمی‌خواهد بشود، این که سفارشی نویسی، این که در این سازمان‌ها بعضی جا‌ها رقابتی که ایجاد شده، رقابت خیلی ناپسندی است این‌ها برطرف بشود و یک استانداردی را هر ناشر برای خودش تعیین بکند و آن استاندارد را مراعات بکند چه به لحاظ ویراستاری، ویراستاری یک امر مهم در کتاب‌های ما است، چرا اکثر کتاب‌هایی که به دست حضرت آقا می‌رسد و ایشان تعریض می‌نویسد کتاب‌هایی هستند که به لحاظ متنی کمتر اشکال دارند و خیلی روان هستند، این به نظر من باید مدنظر ناشران و مولفان قرار بگیرد تا انشاالله این رشد کیفی را ما بیشتر مشاهده کنیم. 
سوال: برداشتی که من از بخش صحبت‌های اقای بابایی کردم یک مقداری تنگ نظری بعضی از پژوهشگران که با آنها صحبت می‌کنیم انتقاد می‌کنند، گله می‌کنند می‌گویند برخی از مراکز گویا اصلا انحصارطلبی می‌کنند، البته حضرتعالی (مومنی) هم اشاره کردید در بخشی از صحبت هایتان که آن مراکز، مراکز اسنادی یا تاریخ نگاری قدری گویا انحصار ایجاد کردند برای منابعی که در اختیار دارند، ارزیابی شما چیست و در نهایت این که راه حل دسترسی پژوهشگران و نویسندگان ما به اندازه‌ای که ایجاب می‌کند به آن اسناد و مدارک حوزه انقلاب اسلامی ودفاع مقدس چیست؟ 
مومنی شریف: دفاع مقدس یک اتفاق بزرگی بود که افتاد، برای این که انسان انقلاب اسلامی یعنی بزرگترین دستاورد انقلاب اسلامی در این جا به نمایش درآمد و ظهور و بروز پیدا کرد و لذا تاریخ ما را انسان امروز انقلاب ایرانی را با دفاع مقدس می‌آیند آنجا می‌سنجند و آنجا می‌بینند و به عبارت دیگر هویت جدید ملت ایران در دوران هشت ساله دفاع مقدس دیده شد، این هویت قطعا وجود دارد و همیشه هست، بهرحال آنجا یک فرصتی بود که این دیده شد، لذا توقع حضرت اقا بر این مبنا هست، ما بخشی از اسنادمان را که انسان‌ها باشند را داریم از دست می‌دهیم، دو تا آسیب ما را تهدید می‌کند یکی حافظه افراد است، به سن پیری می‌رسند و یادشان می‌رود، ما که آن زمان نوجوان بودیم الان خیلی چیز‌ها را یادمان رفته، دومی خود عمر انسان است، خیلی بزرگانی که باید یک چیز‌هایی می‌گفتند، متاسفانه گفته نشد و زیر خاک رفت، لذا توقع شان توقع درستی است و این بد فهمیده شد، الحمدالله قدرت هم در مسئولین ما بود که ایشان را مجاب کردند که عقب نشینی کند، واقعیت این است که مخاطب فرمایش ایشان دوبار راجع به موضوع من بودم، یک بار در یک جلسه‌ای که به گمانم آقای بابایی هم تشریف داشتند و عده‌ای از نویسنده‌ها بودند، لطف کردند و فرمودند در حوزه هنری در زمان مدیریت فلانی کار‌های خوبی در این حوزه شده ولی من از نرخ صد برابری خودم پایین نمی‌آیم، یک بار در جلسه عمومی بود که فرمودند که من صد برابر را درست می‌گویم بعنوان یک عدد مثلا همین طوری تخمینی و این چیز‌ها نیست من درست می‌گویم، اما نگفته سریع شروع بشود این نیاز به یک زمانی داشت و یک زیرساختی به قول مدیران باید فراهم بشود اصل آن در حوزه نیروی انسانی است ما الان نویسنده کم داریم نویسنده‌هایی که استاندارد‌های لازم را داشته باشند خوب است این‌ها پرورش پیدا کنند شناسایی بشود و کار بشود، این اتفاقات داشت در حوزه هنری صورت می‌گرفت یعنی واقعا طراحی‌ها صورت گرفت انشاالله. 
سوال: یعنی تربیت و پرورش این نویسندگان انجام می‌شد. 
مومنی شریف: یکی این است و بعد حوزه چاپ و نشر ما است، بخش ترویج ما است ما کتاب‌های خوب خیلی داریم، اغلب معرفی نشدند، از فرصت استفاده کنم یکی از اتفاقاتی که در نمایشگاه کتاب امسال افتاد برگزاری یک نشست‌هایی بود با موضوعات مختلف از جمله فکر کنم بیش از صد تا نشست یعنی قطعا صد تا نشست با موضوع ادبیات دفاع مقدس و کتاب‌های خوبی که درخشیده بودند برگزار شد، یکی از آن نشست‌ها با موضوع کتاب‌های پرتیراژ بودند، پرعدد بودند، پرشمارگان بودند که خیلی عجیب بود یعنی واقعا ما در حوزه دفاع مقدس با یک استقبال خوبی برخورداریم، بنده کارم در ادبیات است می‌بینم در حوزه‌های دیگر این اعتمادی که به کتاب‌های خوب در این حوزه وجود دارد نیست علت هم این است که مردم ایران به ویژه جوانان ما در دوران بحران هویت، هویت خودشان را در دفاع مقدس و قهرمانان دفاع مقدس جستجو می‌کنند ما هر زمان کتاب خوب در این حوزه منتشر کردیم، خوب معرفی کردیم از آن استقبال شده، بنابراین یکی از نقاط قوت ادبیات امروز ما کتاب‌های مربوط به دوران دفاع مقدس است. 
سوال: آقای بابایی، یکی دیگر از مسائل و مشکلاتی که الان در حوزه تاریخ نگاری دفاع مقدس وجود دارد تبعیض در پرداختن به موضوعات است مثلا ما در یک استانی می‌بینیم به موضوع شهدا، به موضوع دفاع مقدس پرداخته شده، بسیار هم پرداخته شده، در یک استان دیگری می‌رویم می‌بینیم مثلا به این موضوع و شهدا آن طور که باید پرداخته نشده است، چطور باید این نابرابری را برطرف کرد؟ راهکار آن چیست؟ 
بابایی: این توجه به این طور امورات بستگی به شخص مدیر و شخص فرمانده دارد. هر استانی اگر یک نفر مدیر یا یک، درارگان‌های نظامی فرمانده لایق و معتقدی به این فرهنگ باشد، آنجا رونق را احساس می‌کنید. 
سوال: یعنی مشکل مدیریتی است؟ 
بابایی: بله، من یک مثال میزنم حاج حسین همدانی، شهید همدانی چه آن زمانی که در همدان بود و چه آن زمانی که در تهران فرمانده لشگر ما بود، فرمانده سپاه تهران بود الان همین انتشارات ۲۷ بعثت که شما در نمایشگاه امسال آن را ملاحظه کردید با بیش از ۲۵۰ عنوان، اصلا انتشاراتی نداشت اصلا لشگر که نباید انتشارات داشته باشد، ولی ایشان آمد یک موسسه تشکیل داد گفت که برای ترویج فرهنگ ایثار و شهادت و برای ثبت تاریخ جنگ ما باید به خودمان خودکفا باشیم و این را تشکیل داد و الحمدالله از آن روز یک رونق خیلی خوبی گرفت الان هم که آقای حسن زاده هستند خیلی توجه دارند به این امر و این اتفاق دارد می‌افتد هر کجا که این رکود هست باید برویم شخص اول را ببینیم انگیزه اش چطور است، متاسفانه در جمهوری اسلامی خیلی از اقدامات منحصر به افراد و شخص تصمیم گیرنده است، یک زمانی اقای مومنی رئیس حوزه هنری است اتفاقاتی می‌افتد .
سوال: بیاییم از شخص عبور کنیم برویم سراغ دستگاه‌ها، به‌هرحال شما حدود بیش از فکر می‌کنم سی سال فعالیت دارید در حوزه کتاب و ادبیات دفاع مقدس، الان شما ارزیابی تان از نقش آفرینی وزارت فرهنگ و ارشاد که مشخصا هم رهبر معظم انقلاب اشاره داشتند که وظیفه این دستگاه است، نقش افرینی این دستگاه را در این مدت، در این چند سال و در این سه دهه چطور ارزیابی می‌کنید؟ 
بابایی: نقش آفرینی فقط در حد نظارت و حمایت در حد خیلی کم همان واگذاری کاغذ، دیگر حمایت دیگری وجود ندارد، مثلا در بخش حتی خرید کتاب برای مثلا نهاد کتابخانه‌ها و یا ترجمه کتاب از طریق سازمان فرهنگ و ارتباطات که باز بخشی از وزارت ارشاد هست، این‌ها را ما نمی‌بینیم متاسفانه، من شاید درست نباشد که بیشتر از این بخواهم به این امر بپردازم .
سوال: مهم‌ترین حمایت‌هایی که باید بشود تیتروار می‌فرمایید؟ 
بابایی: این قدرت خرید مردم باید در رابطه با کتاب بیشتر بشود، ما می‌دیدیم امسال خیلی می‌آمدند درنمایشگاه ولی خیلی نمی‌خریدند، کتاب‌ها قیمت‌ها بالا، خیلی سنگین بود برای آنها و نمی‌توانست در سبد کالای خانوادگی نمی‌تواند قرار بگیرد این را باید یک تمهیداتی ارشاد برای خودش در نظر بگیرد، می‌تواند بن کتاب به خانواده اختصاص می‌دهد، می‌تواند یک کمک‌های اقتصادی بکند در بخش همین طور که وزارت صمت و بازرگانی می‌آورد کمک‌های معیشتی می‌کنند بحث فرهنگ هم باید در بخش کمک قرار بگیرد و از طرفی هم برای انتشاراتی‌ها، موسسات انتشاراتی تسهیلاتی قائل بشوند که قیمت کتاب افت بکند و پایین‌تر بیاید، چه به لحاظ کاغذ، چه به لحاظ توزیع، توزیع خود کتاب خیلی مهم است و سازمان‌های دیگر مثل خود رسانه ملی هم می‌تواند در بخش توزیع و ترویج کتاب‌ها و پخش بیشتر آن موثر باشد.
سوال: پس به اعتقاد شما خیلی جای کار دارد که باید هم از خانواده‌ها یعنی از جامعه هم از نویسندگان و ناشران حمایت بشود تا ما شاهد این افزایش کمی و کیفی باشیم. 
آقای مومنی، یک بحثی وجود دارد راجع به اقتباس از کتاب‌های حوزه انقلاب در حوزه برنامه‌های تصویری مثل فیلم و سریال و این‌ها، به نظر شما چرا نهاد‌های فرهنگی مثل حوزه هنری وزارت ارشاد یا اصلا یک خودانتقادی بکنیم خود صدا و سیمای ما، سال‌های گذشته برای تولید فیلم‌های سینمایی و سریال‌های خودش سراغ اقتباس از کتاب‌های حوزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس نرفته است؟ 
مومنی شریف: من سوال قبلی را یک مقدار توضیح بدهم، به نظر من توقع رهبر معظم انقلاب اسلامی برای صد برابری کاملا توقع درست و کارشناسی شده است به شرطی که ما آن را درست بفهمیم من واقعا بعنوان کسی که حداقل ده سال در مسئولیت و در راس یک سازمان این کاره بودم این را کاملا شدنی می‌دانم منتها به شرط این که این را درست بفهمیم این صرفا هم در حوزه کتاب نبود بلکه همین اشاره می‌فرمایید سینما هم هست بخش‌های دیگر هم هست که باید همزمان صورت بگیرد و همه آن چرخه‌ای که موجب می‌شود کتاب خوب، اثر خوب در بیاید شامل همه آنها می‌شود با یک برنامه ریزی خوب و کارشناسانه. یک بخش در حوزه سینما به ویژه بخش هزینه است. کار‌های مربوط به دفاع مقدس واقعا پرهزینه است و همه باید همکاری کنند. 

سوال: فیلم و سریال‌ها را کم می‌بینیم که ا زکتاب‌ها اقتباس شده باشد. 
مومنی شریف: مثلا می‌گویم از کتاب دا انصافا یک سریال خیلی خوبی فیلمنامه اش نوشته شد از کتاب نورالدین پسر ایران و چندین کتاب خیلی خوبی که مردم پسند بودند و مورد استقبال قرار گرفتند، مشکل ما ویژه در حوزه هنری بحث هزینه بود، جا‌های مختلف را تانک می‌خواستند بدهند پولش را می‌خواستند این که نمی‌شود همکاری وجود نداشت الان البته بهتر شده خدا را شکر، این همه به تنهایی حوزه هنری واقعا می‌آمد یک فیلم سینمایی خوبی که حق عملیات خیبر ادا بشود میثاق دربخش‌های دیگر مشکل پیدا می‌کرد، این همکاری وجود نداشت که الحمدالله الان خوب شده و ما مثلا یادم هست پیشنهاد‌هایی داشتیم به جا‌های مختلف که همچنان که از فیلم پیامبر آقای مجیدی پشتیبانی شد که الحمدالله یک کار قابل افتخار برای نظام جمهوری اسلامی تولید شد در این حوزه آن همکاری باید صورت بگیرد. 
سوال: پس یکی بحث همکاری است و یکی بحث هزینه. 
مومنی شریف: هزینه با همکاری درست می‌شود اگر جا‌های دیگر همکاری کنند هزینه سرشکن می‌شود و درست می‌شود، یک خبری هم باز از این کار‌های خوب بگویم که، چون نمایشگاه کتاب تهران فردا روز آخر آن است بگویم، نمایشگاه کتاب تهران فرصت خیلی خوبی است ما امسال در نمایشگاه کتاب تهران کتاب‌هایی معرفی شدند که در سال گذشته صد‌ها هزار نسخه فروش رفته بودند، به ویژه در حوزه کودک و نوجوان این گفته نشد، یک کتابی مثلا حضرت اقا فرموده بودند تاریخ استعمار بود برای آقای دکتر مهدی میرکیایی که بیش از ۲۰۰ هزار تا نسخه فروش رفت سال گذشته، کتاب قصه‌های دلستان و گلستان ما شاهد جشن ۱۷۰ هزار نسخه اش بودیم بعضی کتاب‌های کانون این‌ها خبر‌های خوبی هستند. 
سوال: اقای بابایی می‌خواهید در جمع بندی یک اشاره‌ای به بحث رخداد‌هایی مثل جایزه کتاب سال و جایزه جلال آل احمد بفرمایید که این‌ها چقدر می‌تواند کمک کند در ترویج کتاب‌های حوزه انقلاب اسلامی یا دفاع مقدس؟ 
بابایی: من، چون در چند تا از این جایزه‌ها بودم مثل جایزه جلال که پارسال بود و جایزه شهید همدانی، دفاع مقدس جایزه شهید غنی پور، قطعا این جشنواره‌ها می‌تواند خیلی کمک کند و یک تشویقی برای نویسنده‌ها باشد، بهرحال همه این آثاری که شما در نمایشگاه کتاب می‌دیدید که عدد آن را من نمی‌دانم چند هزار یا چند صد هزار تا بود برای هر سالی به چند هزار تا دو هزار تا چهار هزار تا، این‌ها وقتی در یک گردونه رقابت قرار می‌گیرند و از دل آن به تعداد انگشت شمار کتاب در می‌آید و برگزیده اعلام می‌شود خیلی مهم است و برای نویسنده خیلی تشویق آمیز است و بحث دیگری که خواستم یک اشاره کوتاهی بکنم در رابطه با دفاع مقدس خیلی مطالب ناگفته هنوز داریم همانطور که حضرت اقا اشاره کردند که باید بیشتر پرداخته بشود من دو سالی هست درگیر کاری در رابطه با نقش وزارت نفت و جنگ و انقلاب شدم و یک کتابی در آن رابطه نوشتم دیدم دریایی از معارف در این موضوع وجود دارد یعنی اتفاقاتی که در دوران جنگ در وزارت نفت اتفاق افتاد در سکو‌های نفتی در آنجا‌ها واقعا خودش یک حماسه است مثل حماسه‌ای که شهید تهرانی مقدم در بحث موشک داشتند. 
مومنی شریف: درباره نفت نپرداختیم، یکی هم بحث بمباران شیمیایی سردشت است که باید کار شود.