ممنوعیت تیک تاک، دوگانگی سیاست آمریکا در آزادی رسانه

به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا وسیما، آقایان محمد علمیه پژوهشگر فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی و سینا تفنگچی کارشناس فضای مجازی و خانم فاطمه رهنما خبرنگار حوزه فضای مجازی خبرگزاری صدا و سیما (از استودیوی دیگر) چهارشنبه ۲۳ اسفند در برنامه گفتگوی ویژه خبری موضوع پایان کار شبکه اجتماعی «تیک تاک» در آمریکا را بررسی کردند.

مقدمه مجری: همانطور که در خبر‌ها داشتیم اعضای مجلس نمایندگان آمریکا با ۳۵۲ رای موافق و ۶۵ رای مخالف لایحه‌ای را تصویب کردند که به موجب آن شرکت مادر تیک تاک به علت داشتن سهامداران چینی ۱۶۵ روز مهلت دارد که مالکیت تیک تاک را واگذار کند یا این که در آمریکا مسدود شود. ۱۹۷ رای از آرای موافق متعلق به جمهوری‌خواهان و البته ۱۵۵ رای موافق دیگر متعلق به دموکرات‌ها هستند که می‌شود گفت این یکی از معدود لوایحی است که اجماع قابل توجهی بین نمایندگان دو حزب آمریکا بر سر آن وجود دارد.

سوال: ابتدا به جهت پرداختن به بُعد خبری از خانم فاطمه رهنما خبرگزار فضای مجازی خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما آغاز کنیم و بعد تحلیل آن را از کارشناسان برنامه بپرسیم، خانم رهنما راجع به تصویب لایحه امروز مجلس نمایندگان آمریکا بپرسم که چه تفاوتی نسبت به ممنوعیت‌های قبلی تیک تاک در آمریکا دارد، پوشش خبری آن چطور بوده و همچنین این که تیک تاک یک سکوی کاملاً چینی است؟
رهنما: در رابطه با سوال اول شما، سوال خوبی پرسیدید به این جهت که ممکن است مخاطبان در طول یکی دو سال گذشته خبر‌های متفاوتی شنیده باشند از این که استفاده از تیک تاک در آمریکا ممنوع شد یا مصوبه و قانونی در ارتباط با این موضوع تصویب شد و ممکن است این کمی گیج کننده باشد که بالاخره چه اتفاقی برای تیک تاک در آمریکا می‌افتد، تحولاتی که در رابطه با حکمرانی تیک تاک به عنوان یک شبکه اجتماعی که سهامداران خارجی دارد و در آمریکا فعالیت می‌کند می توان به چند دسته تقسیم کرد، در یک سال، یک سال و نیم گذشته خبر‌هایی که مخاطبان در رابطه با تیک تاک و قانونگذاری در آمریکا شنیدند برمی‌گردد به جلسات استماع کنگره آمریکا، جلسات استماع جلساتی هستند که جای بحث کارشناسی و بحث چالشی هستند، مثلاً مدیر عاملان سکویی مثل تیک تاک دعوت می‌شوند و استدلال‌هایی دارند نمایندگان مجلس آمریکا که چرا می‌خواهند محدودیت ایجاد کنند برای فعالیت این شبکه اجتماعی و فضای آن جلسات موسوم به جلسه استماع، فضای بحث‌های کارشناسی و چالشی است که خروجی این بحث‌ها می‌شود یک جور لایحه یا پیش نویس لایحه که در کمیته‌های فرعی مجلس نمایندگان یا سنای آمریکا بررسی می‌شود، پس بعضی از این خبر‌ها هم مربوط می‌شوند به تصمیمات کمیته‌های فرعی یا بعضی دیگر از این خبر‌ها مربوط می‌شوند به ممنوعیت‌هایی که برمی‌گردد به قوانین ایالتی آمریکا. در آمریکا جز قوانینی که در سطح کشور به صورت سراسری تصویب می‌شوند یک سری قوانین ایالتی هم وجود دارد که فرماندار یک ایالت برای ایالت خودش تصمیمی را اعلام می‌کند مثلاً ایالت مونتانا یکی از ایالت‌های پیشتاز در ممنوعیت تیک تاک بوده برای کاربران عادی و کاربرانی که لزوماً کارمند دولت هم نیستند و جریمه گذاشته برای این که فروشگاه‌های موبایلی اگر از ابتدای ژانویه امسال اجازه دانلود نرم‌افزاری به عبارتی شبکه اجتماعی تیک تاک را به کاربران آمریکایی بدهند به ازای هر دانلود یک مبلغ سنگینی اگر اشتباه نکنم حدود ۱۰ هزار دلار جریمه می‌شوند، حالا اتفاقی که امروز افتاده این است که نتیجه آن بحث‌های کارشناسی جلسات استماع، نتیجه بررسی‌های کمیته‌های فرعی مجالس آمریکا آمده در صحن مجلس نمایندگان آمریکا که یکی از شئون اصلی قانونگذاری است و مرحله اول رسمی برخورد با این شبکه اجتماعی در قوانین آمریکا رقم خورده، دو مرحله دیگر مانده برای این که بخواهد تصمیمی در این حوزه گرفته بشود یکی از آنها تایید در سنا است و دیگری به امضا رسیدن این لایحه توسط رئیس جمهور آمریکا است.

سوال: ممنون از شما، در بخش‌های دیگر به استودیوی شما خواهم آمد و سوالاتی را مطرح خواهم کرد. آقای علمیه راجع به این صحبت کنیم که نکته‌ای که خانم رهنما توضیح دادند خبر امروز یعنی تفاوتی که تصویب لایحه امروز در مجلس نمایندگان دارد با آن چیزی که به صورت پراکنده یا ایالتی می‌دیدیم یا در بخش‌های مختلف می‌دیدیم چیست؟
علمیه: قبل از اینکه بخواهم این را باز کنم اجازه بدهید یک لایه برگردم عقب‌تر، ما داریم راجع به چه صحبت می‌کنیم، در مورد یک اپلیکیشنی صحبت می‌کنیم که قطعاً یک سکوی کاملاً چینی است و موضوع داغ دنیا هم شده است تقریبا یک هشتم جمعیت دنیا دارند از آن استفاده می‌کنند، تعداد کاربر فعال ماهیانه این پلتفرم و سکو حدود ۱۷۰ میلیون کاربر ماهانه است ما مشابه این را دیگر نداریم یعنی ما بخواهیم مقایسه کنیم با اینستاگرام و یوتیوب می‌بینیم آنها عدد خیلی پایین‌تر از این هستند گرچه در یکی دو سال اخیر هم به این اعداد و ارقام رسیده، رشد خیلی جهشی داشته پس این نکته اول.

سوال: محتوای آن چیست؟
علمیه: ویدیو محور است ویدیو‌های کوتاه و نسبتا کوتاه که مردم به اشتراک می‌گذارند می‌بینند و بعد یک درآمدزایی دارد و یک الگوریتمی پشتش دارد که این الگوریتم باعث می‌شود بیشتر دیده شود و کاربران را ترغیب می‌کند که بخواهند ببینند.

سوال: یعنی اگر بخواهیم کاربرد و جنبه‌اش را بگوییم می‌توانیم بگوییم جنبه و کاربرد سرگرمی دارد.
علمیه: اصلاً به نیت سرگرمی طراحی و تولید شده ولی یکی از موضوعاتی که در همان جلسه استیضاح، من می‌گویم جلسه استیضاح، اسم دیگری روی آن نمی‌گذارم، چون واقعاً آن جلسه‌ای که حدود یک سال پیش هم بود ۲۵ مارس ۲۰۲۳ آن جلسه برگزار شد که چند روز دیگر می‌شود سالگردش که در آن جلسه استیضاح یکی از موضوعاتی که شدیداً روی آن تاکید داشتند بحث فرهنگ سازی این پلتفرم بود.

یکی از دلایل ممنوعیت تیک تاک افشاگری درباره غزه است

پس ببینید این چه چیزی را نشان می‌دهد، خیلی شفاف و بدون تعارف می‌بینیم ایالات متحده آمریکا که می‌گوید آزادی بیان و همیشه هم اختلافات سیاسی و اقتصادی در این کشور خیلی واضح بوده و لاپوشانی هم نمی‌کردند ولی سر این مورد به اتفاق نظر رسیدند و ظرف یک سال یک فرایندی را شروع کردند با یک فرهنگ سازی، با یک تبلیغات و رسیدند به جایی که دارد در آمریکا ممنوع می‌شود و همچین سابقه‌ای هم وجود نداشته تا به امروز پلتفرمی که تعداد بیش از ۱۰ هزار نفر کاربر داشته باشد در آمریکا ممنوع نشده، این خیلی نکته مهمی است یعنی امروز آمریکا دارد یکی از بزرگترین پلتفرم‌های دنیا را که در خود آمریکا جزو پرطرفدارترین‌ها است ممنوع می‌کند.

سوال: آقای تفنگچی موضوعی که آقای علمیه به آن اشاره می‌کنند یک شبکه اجتماعی ویدیو محور که کاربرد و جنبه سرگرمی دارد، می‌شود یک مسئله مهم امنیتی دولتمردان آمریکا.
تفنگچی: من یک نکته‌ای را تصحیح کنم آن ۱۷۰ میلیون نفر که گفتند جمعیت کاربران آن در آمریکا است نه در دنیا و نکته بعدی این است که حالا دلیل این که ممنوع شده و دلیل این که الان به دنبال آن هستند که ممنوعش کنند بحث فروش و انتقال داده‌های کاربران آمریکایی توسط تیک تاک به خارج از این محیط است. مهمترین بحثی که دارند این است که می‌گویند از ابتدایی که بحث جنگ غزه هم آغاز شده بیش از حد به کاربران آمریکایی دارد محتوا‌هایی نمایش داده می‌شود که مربوط به فلسطینی‌ها است و می‌خواهند آنها را تحت تاثیر قرار بدهند و یک بحث دیگر هم این است که عرض کردم بحث انتقال داده‌های مکان محور است.

سوال: پیش‌تر در این بازه زمانی مطرح شد آیا قبل‌تر هم به دلایل دیگری این موضوع دنبال شد؟
تفنگچی: قبل‌تر هم بحث ایالتی هم که فرمودند خانم رهنما مبحثی را که فرمودند بحثی بوده که در حدود ۲۵ ایالت آمریکا آمده بودند و تیک تاک را برای دانش آموزان و دانش آموزان ممنوع کرده بودند بحثی هم که داشتند بحثی بود که به نوعی می‌شود به آن کردیت داد که کار درستی هم بوده، بحث این است که این اپلیکیشن محتوا‌های مبتذل و ناهنجار خیلی زیاد داشته و نتوانسته بوده خودش را مدیریت کند بار‌ها به آن تذکر داده بودند و فقط هم توسط آمریکا این اپلیکیشن فیلتر نشده، حالا بحثی که آقای علمیه هم در بحث آزادی سیاسی به آن اشاره کردند توسط کاربران آمریکایی هم دارد به آن اشاره می‌شود و الان یک سری انتقادات زیادی نسبت به این تصمیم گرفته شده خیلی از کاربران گفته‌اند این خلاف آزادی بیان در رسانه‌های اجتماعی و بهانه‌ای است یعنی یک پایه ریزی است که در ادامه هم ما یک سانسور بیشتر را در رسانه‌های اجتماعی شاهدش باشیم.

سوال: آقای علمیه از نگاه شما دلیل این که یک شبکه اجتماعی ویدیو محور خاص سرگرمی، می‌شود یک مسئله مهم امنیتی که مجلس آمریکا بخواهد به آن بپردازد و لایحه تصویب کند چیست؟
علمیه: یک نکته‌ای را هم اصلاح کنم و هم شفاف سازی کنم، من عرض کردم ۱۷۰ میلیون کاربر ماهانه داریم که دوست عزیز ما انقلت وارد کردند، ببینید ما چند مفهوم داریم، یک تعداد یوزر رجیستر شده، یک تعداد یوزری که وارد یک پلتفرم می‌شوند ثبت نام می‌کنند، تعداد یوزر اکتیو ماهیانه، تعداد یوزر اکتیو هفتگی و تعداد یوزر اکتیو روزانه این یعنی چه؟ مثال عرض می‌کنم در تیک تاک اگر من می‌گویم ۱۷۰ میلیون کاربر ماهانه دارند استفاده می‌کنند یعنی ماهی یک بار آمده‌اند به تیک تاک سر زده‌اند، خوب تعداد کسانی که نصب کرده‌اند چقدر است، چند ده برابر این عدد است حالا این تعداد ۱۷۰ تا اگر بخواهیم بگوییم هفته‌ای که چند تا است کمتر می‌شود، احتمالاً هفته‌ای حدود ۱۱۰ تا ۱۲۰ میلیون خواهد بود و روزانه قاعدتاً کمتر است احتمالا ۵۰ -۶۰ میلیون و آمار دقیقی اعلام نشده است. این نکته اول، ببینید تعارف نداریم اصلاً همان ۱۷۰ میلیون کاربر ماهانه را ما در نظر بگیریم ببینید عدد، عدد کمی نیست عدد خیلی عدد بزرگی است. شاید اگر ما یک سال پیش می‌گفتیم آمریکا روی بحث حکمرانی فضای مجازی اش حساسیت دارد شاید کسی نمی‌پذیرفت یا اگر ۲۰ نفر می‌پذیرفتند احتمالاً ۱۰ نفر هم مخالفت می‌کردند می‌گفتند نه آمریکا کاری به این چیز‌ها ندارد و در آمریکا آزادی بیان وجود دارد و طبق قانون ایالات متحده آمریکا کاربر است که انتخاب می‌کند به چه محتوایی دسترسی داشته باشد و چطور استفاده کند.

آمریکا می‌خواهد حاکمیت فضای مجازی با خودش باشد 

حاکمیت تصمیمی نمی‌گیرد که شما این را ببین و این را نبین و تا به امروز همه این گونه فکر می‌کردند، پارسال که این اتفاق افتاد و این سیرک را راه انداختند و این جلسه بازپرسی در مجلس سنا شروع شد اتفاقی که افتاد این بود که ما دیدیم نه، مثل این که تمام مواردی که می‌گویند اینها حق کاربر است خودشان دارند نقض می‌کنند و به مسائل ورود پیدا کردند در قالب حفظ امنیت اطلاعات، حفظ حریم خصوصی کاربران پس واقعیت امر این است که لایه محتوا را کنار بگذاریم اگر ما بخواهیم بگوییم که آمریکا روی محتوا‌های مبتذل و مستهجن حساس است بنابراین آمده دست رویش گذاشته که خوب پلتفرم‌های خودش هم کم از این چیز‌ها ندارد ولی واقعیت این است که خیر، مشخصاً پر واضح است امروز که می‌دانیم خیلی جالب است حدود ۱۷۰ نفر دموکرات و حدود ۱۶۰ نفر جمهوری‌خواه همه متفق القول آمدند و موافق بودند با این که مسدود شود و ممنوعیت استفاده در آمریکا داشته باشد.

سوال: خانم رهنما نکته‌ای را آقای علمیه اشاره کردند بحث‌ها و مواردی که در حکمرانی فضای مجازی در آمریکا مطرح می‌شد و هر آنچه که در این مباحث مطرح می‌شد حالا توسط دولت آمریکا در مجلس سنا زیر سوال رفته است و یک جور‌هایی مطابقت نمی‌کند، نظر شما و آن چیزی که آقای تفنگچی به آن اشاره کردند.
رهنما: من اول نکته‌ای بگویم آن چیزی که امروز تصویب شده در مجلس نمایندگان تصویب شده و مرحله بعدی می‌شود تایید یا رای گیری در مجلس سنا، اما ناظر به بحث کارشناسان محترم که فکر می‌کنم پاسخشان بود به این سوال شما که چرا تیک تاک در آمریکا به یک مسئله امنیت ملی تبدیل شده شاید بد نباشد مراجعه کنیم به موضع‌گیری‌های خود نماینده‌های آمریکایی، حدود چند روز پیش که این لایحه‌ای که امروز در مجلس نمایندگان تصویب شد در یک کمیته فرعی موسوم به کمیته تجارت و انرژی مجلس آمریکا به رای گذاشته شد و تمام اعضای آن کمیته به پیش نویس اولیه لایحه رای دادند شبکه آمریکایی سی ان ان، یک ارتباط زنده‌ای رفت با دو عضو مجلس که از طراحان اصلی این لایحه بودند که واکاوی کند ابعاد مختلف موضوع را و از یکی از این نمایندگان که رئیس کمیته امور چین مجلس نمایندگان آمریکا بود، مجری شبکه سی‌ان‌ان پرسید که ما ۱۷۰ میلیون کاربر آمریکایی داریم آنها این اپلیکیشن را دوست دارند چرا ما داریم چنین تصمیمی می‌گیریم، پاسخ صریح آن نماینده این بود گفت به دلیل این که این شبکه اجتماعی یک شرکت مادر خارجی دارد و این موضوع سکوی پرکاربر آمریکایی موضوعی نیست که ما حاضر باشیم به یک شرکت خارجی و آن هم چینی واگذارش کنیم یعنی خیلی صریح بخواهم بگویم، منظورش این بود که حکمرانی مجازی ما دست یک پلتفرم یا سکویی که وابسته به یک شرکت خارجی است نباید باشد.

سوال: پس می‌توانیم این گونه نتیجه بگیریم آن چیزی که الان شما اشاره می‌کنید با جنگ غزه و دسترسی کاربران آمریکایی به محتوا‌های فلسطین و غزه پررنگ‌تر شد، اما قبل از آن با همین دلایلی که دارید اشاره می‌کنید هم در آمریکا مطرح بوده است.
رهنما: می‌توانیم اینطور بگوییم که یک استدلال کلان دارد و آن هم واگذار نکردن افکار عمومی یک بخش قابل توجهی از افکار عمومی به شرکتی که سهامدار خارجی دارد مسئله اصلی است، اما در کنار آن بله ممکن است خرده مسئله‌های دیگری از جمله این که الگوریتم‌هایی هستند که محتوایی را نشان می‌دهند که دولت آمریکا نمی‌پسندد و چیز‌های دیگری هم ذیل آن کلان موضوع مطرح شود من تکمیلیه هم بزنم به اشاره‌ای که به شرکت خارجی کردم الان شرکت مادر تیک تاک موسوم است به بایت دنس، این هم یک شرکت تماماً چینی نیست یعنی خود تیک تاک این طور با یک مستنداتی توضیح داده که بله موسس اولیه چینی بوده، اما الان ۶۰ درصد آن در اختیار ۳ شرکت بین المللی است که هر سه در آمریکا قرار دارند و ۲۰ درصد آن توسط کارکنان شرکت بایت دنس است که ملیت‌های مختلف دارند و تنها ۲۰ درصد این شرکت در اختیار یک موسس چینی است و آن فرد هم فردی است از بخش خصوصی و یک فرد دولتی نیست.

سوال: آقای تفنگچی نکته‌ای را اشاره کردند، موضع‌گیری‌های مقامات آمریکایی نسبت به تیک تاک، مقامات آمریکایی درباره سوء استفاده از داده کاربران آمریکایی واقعیت‌ها را مطرح کرده‌اند این اطلاعات چگونه است؟
تفنگچی: اولاً اینکه نکات خیلی خوبی را گفتند. یک نکته‌ای هم خدمت شما عرض کنم خودشان هم چند بار گفتند این مرحله اول است در نهایت به خاطر این که خیلی از کاربران تیک تاک اعتراض کردند و گرایش‌های مختلفی گفتند که ما خواهان این هستیم که از این اپلیکیشن استفاده کنیم در نهایت ممکن است کار به دیوان عالی کشور برسد رایش اصلاً نقض شود، این نکته را خدمت شما عرض کنم که احتمال عدم اجرایی شدنشان وجود دارد. نکته دیگر که وجود دارد نکات تجویزی است که خانم رهنما هم اشاره کردند، افرادی که این را می‌گویند همان افرادی هستند که در سایر کشور‌ها اگر یک اپلیکیشنی محدود یا مسدود شود سریع اعتراض می‌کنند عرض هم کردم الان همه دارند به این تصمیمات خرده می‌گیرند که فارغ از هر اتفاقی که دارد در آن اتفاق می‌افتد شما دارید جلوی آزادی بیان در رسانه‌های اجتماعی را می‌گیرید و نسبت به این تصمیم سیاستگذاران کاملاً مخالفت وجود دارد حالا اینکه در چه مسیر سیاست ورزی مشترکی هم به وجود آمده بین جمهوری خواهان و دموکرات‌ها که البته آقای ترامپ هم همین چند وقت پیش اعلام کرد که می‌تواند یک خطر بزرگ برای ما تبدیل شود جای مسئله دارد که باید بهش جداگانه پرداخته شود در مبحث سیاست ورزی و حکمرانی داده محور و حکمرانی سایبری است که اگر نسخه‌ای را قرار است تجویز کنیم برای خودمان هم نمی‌پسندیم چرا برای بقیه دوست داریم بپسندیم.

سوال: می‌خواهید درباره همین نکته نظر آقای علمیه را هم بپرسم که چرا یک موضوع در فضای مجازی می‌شود نقطه اشتراک جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها؟

علمیه: باز من تکرار می‌کنم مسئله خیلی ساده است تعارف ندارند حاکمیت فضای مجازی و حکمرانی در فضای مجازی الان در دنیا اهمیتش از کف جامعه جدی‌تر شده اون‌ها دارند این مسئله را می‌بینند و می‌بینند که جوانانشان نوجوانانشان باز می‌گویم برمی‌گردم و اشاره می‌کنم به آن سوالاتی که در آن جلسه بازپرسی پرسیده شد جلسه ۵ ساعته بود دوستان سرچ بکنند در اینترنت و ببینن تکه‌هایش را خیلی سریع دارند می‌گویند که شما باعث می‌شوید که افکار جوانان ما منحرف شود این انحراف، انحراف اخلاقی فقط نیست انحراف سیاسی است انحراف اجتماعی است کاملاً جهت دهی می‌کنند ببینید تاثیر فضای مجازی و شاید چه بسا این موارد و موضوعاتی که دارید اشاره می‌کنید بیشتر از آن چیزی که در حوزه اخلاق و فرهنگ در این کشور مطرح باشد برایشان مهم باشد.
تفنگچی: جسارت نباشد ولی بار‌ها اشاره کرده‌اند گفتند که تمام افرادی که الان در واقع دارند موضع می‌گیرند نسبت به این سیاستمدارانی که دارند کنش می‌کنند بار‌ها اشاره شده که گفته‌اند این تئاتر سیاسی است یعنی آقا می‌فرمایند سیرک درست دارند می‌گویند یعنی در ادبیات رسانه‌ای هم دارد مطرح می‌شود که این یک تئاتر سیاسی است که اینها دارند فقط یک بازی را راه می‌اندازند به اسم اینکه آقا ما می‌خواهیم دستگاه فرهنگی را مدیریت کنیم و در واقع داده‌هایی دارد خارج می‌شود می‌خواهند قوانین را محدود کننده خودشان را اعمال کنند.

سوال: من نظر شما را می‌گیرم خانم رهنما اگر ما بخواهیم خبر‌ها را مرور کنیم، چون شما در میز فضای مجازی دائماً این خبر‌ها رو مرور می‌کنید گزارش می‌زنید و محتوای خبری در خبرگزاری صدا و سیما تولید می‌کنید راجع به بحثی که کردیم و آقای علمیه بهش اشاره کردند مستندات خبری ما چگونه است؟

رهنما: یکم اگر سوالتان را واضح‌تر بپرسید ممنون می‌شوم.

سوال: راجع به نکته‌ای که بیان کردند که چه بسا رویکرد سیاسی است و از این موضوعات اخلاقی و فضای مجازی وام می‌گیرند برای این موضوعات؟
رهنما: شاید بشود به بعضی از این جلسات استماع که کارشناسان محترم برنامه اسمش را گذاشتند جلسات استیضاح وام گرفت ما شاهد یک جور برخورد خاص رسانه‌ای هستیم در این قبیل رسانه‌ها از جمله مثلاً می‌بینیم که مادران آمریکایی با فرزندانشان که آسیب دیده‌اند از حضور در برخی از این سکو‌ها از جمله تیک تاک در این جلسات استماع حاضر می‌شوند که حضور داشته باشند و تصاویر فرزندانشان را رو به این دوربین‌ها بالا می‌گیرند که بگویند فرزند من قربانی حضور در این سکوی اجتماعی بوده این یک منظره‌ای است که شاید خیلی از کاربران آمریکایی و شاید مخاطبان آمریکایی را متاثر بکند و متقاعد کند به پذیرش اینکه بله اگر دارید سخت می‌گیرید در ارتباط با فعالیت این سکو پس حق دارید ولی یک لایه دیگری از این ماجرا قابل تحلیل است آن هم این است که مثلاً در حوزه موضع‌گیری‌های رسانه‌ای در واقع رسانه‌های آمریکایی اگر یک خورده بیایم این موضوع را واکاوی بکنیم مشاهده می‌کنیم که از نماینده‌های مختلف دعوت می‌کنند به گفتگو و بحث بعضی از این نمایندگان حرف‌هایی می‌زنند که متفاوت از آن برنامه‌های ویژه رسانه‌ای مثل ماجرای جلسات استماع است مثلاً اینکه نماینده‌ها حالا من، چون الان به اسم حضور ذهن ندارم ولی با این کلید واژه‌ها اگر جستجو شود مخاطبان می‌توانند پیدا کنند بعضاً نماینده‌ها می‌آیند کلید واژه‌های مثل امنیت ملی را به کار می‌برند می‌گویند که اینکه داده‌های کاربران ما قابل رویت باشد توسط یک شرکتی که سهامدار خارجی دارد شبیه این می‌ماند که اطلاعات خیلی محرمانه مرتبط با امنیت ملی ما دیده می‌شود چرا، چون افکار عمومی ما دارد رصد می‌شود خب این موضوع یک جان مایه سیاسی دارد این ماجرای نگران بودن از اینکه افکار عمومی ما را یک خارجی یا یک شرکتی که سهامداران خارجی دارد دارد رویت می‌کند یا از آن یک برآورد یا برآیندی می‌کند این موضوع یک جان مایه سیاسی‌تری دارد به نوعی تا یک فرهنگ باشد و مسئله دیگری که اشاره کردم خدمتتان همین اشاره صریح به اینکه چرا باید یک شرکت خارجی و یا شرکتی که دارای سهامدار خارجی سکوی پرمخاطبی را در واقع از آن خودش بکند بعضی از این موضع‌گیری‌ها خلاصه خیلی شفاف‌تر نشان می‌دهد که بله مسائل فرهنگی در جای خود، اما یک سری نگرانی‌های امنیتی و سیاسی وجود دارد که گاهاً در موضع‌گیری‌های نمایندگان آمریکایی یا رسانه‌های آمریکایی بی پرده‌تر بهشون اشاره می‌شود.

سوال: آقای علمیه ادعا‌هایی که مقامات آمریکایی راجع به تیک تاک مطرح می‌کنند در مورد شبکه‌های اجتماعی خود آمریکا صدق نمی‌کند حالا با توجه به نکته‌هایی که خانم رهنما بهش اشاره کرد؟
علمیه: نگاه کنید ببینیم کدام بخش از ادعاهایشان اگر بحث حفظ امنیت و حریم خصوصی باشد بگوییم این بهانه را بخواهند بیاورند جلو که خوب در همان جلسه استماع و استیضاح مدیرعامل تیک تاک خیلی صریح گفت که من تمام دیتابیس‌ها را آورده‌ام در خود آمریکا تمامی پرسنل آن دپارتمان را و امنیت را که خودشان همگی آمریکایی هستند یعنی یک نفر چینی ما آنجا اجازه نداریم مشغول به کار شود که حاشیه‌ای پیش نیاید پس بهانه‌ای ندارد دیگر اطلاعات دیگر همین جاست دست خودتان پس قاعدتاً باید مسئله حل می‌شد دیگر اگر مسئله حریم خصوصی امنیت اطلاعات بود ولی می‌بینیم که خیر این مسئله حل نشد یک لایه آنورتر چیست ما می‌گوییم که این واقعیتی که وجود دارد حال همه بدانیم و همه بینندگان عزیز به این مسئله توجه کنند وقتی من و شما یک اپلیکیشنی نصب می‌کنیم فارغ از اینکه ایرانی است آمریکایی است و اروپایی است یک دسترسی‌هایی داریم می‌دهیم به اطلاعاتی که در گوشیمان داریم و تعاملاتی که در فضای مجازی داریم با آدم‌ها می‌گیریم این یک بخش داستان است یک بخش آن اطلاعات و محتوا‌هایی که داریم می‌بینیم کاملا امروز مهندسی می‌شود خیلی ساده من بخواهم مثال بزنم شما در گوشی یا در لپ‌تاپ اگر بروید در مورد غذای گربه جستجو بکنید داخل دو تا سایت غذای گربه را جستجو کنید وارد سه تا ۴ تا سایت فروشگاهی بشوید سایت‌های حالا ایرانی را دقیقاً مثال می‌زنم همین سایت ایرانی که محصولات مختلف می‌فروشند و اصطلاحا مارکت هستند و فروشگاه اینترنتی هستند می‌بینید که آن پایین به شما غذای گربه دارد پیشنهاد می‌دهد می‌بینم همان مدل ماشین را دارد به من پیشنهاد می‌دهد در اپلیکیشن‌های مثل اینستاگرام مثل یوتیوب مثل تیک تاک این مسئله به جد و به شدت وجود دارد کاملاً سلیقه شما و ذائقه شما را شناسایی می‌کنند و به سلیقه شما و علاقمندی شما به شما شروع می‌کنند هی محتوای جذاب نشان می‌دهند برای اینکه اصطلاحا ما بهش می‌گوییم که درگیر کنند کاربر را به خودشان و کاربر بیشتر بماند کاربر به جای اینکه ۲۰ دقیقه در یک برنامه بماند ۳ ساعت وقتش را در آن تلف بکند خوب چه اتفاقی می‌افتد پس آن لایه امنیت اطلاعات اگر یک دقیقه بگذاریم کنار که خیلی هم مهم است انشاالله دولتمردان ما هم یاد بگیرند از این نمایندگان مجلس که ما تا به امروز قانونی در این حوزه نداریم اگر یک فیلترینگ دست و پا شکسته وجود دارد که بیشتر باعث نارضایتی است تا اینکه کارآمد باشد کار بکند و نتیجه داشته باشد می‌بینیم هیچ قانونی نداریم نشستیم یک بار یک قانونی تصویب بکنیم که اگر فلان پلتفرم خارجی دارد در ایران کار می‌کند چه باید‌ها و نباید‌هایی را ما باید الزام کنیم که آن کار کند حالا الان الحمدلله در این چند وقت اخیر اتفاقات نسبتا خوبی افتاده من دیدم که وزارت ارتباطات آمده‌اند برای حضور اینترنت وایرلس در ایران قوانین گذاشتند و گفتند اگر می‌خواهید کار کنید بیایید با این قوانین کار کنید ولی حالا از این بگذریم ببینید پس این مهندسی اجتماعی و مهندسی افکار کاملاً دارد اتفاق می‌افتد و ما باهاش مواجه هستیم آمریکا و حتی اروپا الان در اتحادیه اروپا هم در جریان هستید که ما یک سال درگیر دو تا قانون هستیم dsa و dma دیجیتال اگر یک شرکتی بخواهد باز در اتحادیه اروپا کار کند باید و نباید‌ها از این به بعد این است یعنی اینکه گوگل مجبور شد یک تغییراتی در ساختارش بدهد از همین جا می‌آید.

الان دولت‌ها به مسئله حاکمیت و حکمرانی فضای مجازی توجه ویژه دارند

اینکه یوتیوب مجبور شده تغییراتی بدهد از همین جا می‌آید اینکه شرکت اپل به عنوان تولید کننده یک گوشی الان مجبور شده که در اتحادیه اروپا برای کاربران اجازه استفاده از اپلیکیشن‌ها و برنامه‌هایی غیر از اپ استور خودش را بدهد باز از همین جا می‌آید پس ببینید الان دولت‌ها دارند به مسئله حاکمیت و حکمرانی فضای مجازی توجه ویژه می‌کنند تعارف را هم گذاشتند کنار اگر یک سال پیش ما همچین حرفی می‌شنیدیم برایمان قابل باور نبود ولی امروز می‌بینیم که نه تنها جدی ایستاده‌اند بلکه من مطمئن هستم که این ممنوعیت اتفاق می‌افتد.

سوال: آقای تفنگچی این تصمیم آمریکا که ما حالا داریم راجع به آن صحبت می‌کنیم که امروز یک بخشی در مجلس نمایندگان اتفاق افتاده فکر می‌کنید با آن مواردی که همیشه آمریکا ادعا می‌کرد مثل اصول رقابت عادلانه مبانی اقتصاد بازار اینها در تناقض نیست اصلاً سازگار است؟
تفنگچی: من اول یک توضیحی راجع به صحبت خبرنگارتان بدهم که داستان ممنوعیت سیاسی و فرهنگی مطرح شد این یک داستانش را من خدمت شما اعلام می‌کنم تان این ریشه‌اش فرهنگی بوده یعنی بحث اولیه‌اش فرهنگی بوده خیلی از کشور‌ها به خاطر چالش‌هایی که در تیک تاک برگزار می‌شده بحث‌های خشونت بحث‌های ناهنجاری‌های جنسی ابتدا هم عرض کردم آمدند در بحث لایه ممنوعیت در واقع مطرحش کردند.

سوال: یک نکته الان من از صحبت‌های آقای علمیه وام می‌گیرم مگر اینها در شرکت‌های اجتماعی خود آمریکا نبوده؟
تفنگچی: آن را توضیح می‌دهم خدمت شما بعدش بحث سیاسی شد بحث سیاسیش هم از سال ۲۰۲۰ در واقع آغاز شد هند هم باعثش بود آن هم بحث انتقال داده کاربران به خارج از مرز‌های سرور‌های هند را در واقع مطرح کرده بود و آمد بست در ادامه آمدند این را چالشی دانستند برای اینکه در واقع بگویند که یک سری از کشور‌ها این در دستگاه دولتی استفاده نشود مثل کجا مثل اتحادیه اروپا استرالیا نیوزلند بریتانیا آمدند اینها را ممنوع کردند برای استفاده از دستگاه‌های دولتی در ادامه کشید کار به بحث می‌گویم حالا این بحث‌های فرهنگی اینها باز دوباره در آمریکا مطرح شد که کار کشید به اینکه ممنوعیت ۲۵ ایالت که وضع شد نارضایتی‌ها افزایش پیدا کرد دلیلش چه بود دلیلش این بود که می‌گفتند که آقا شما دارید یک محدودیت‌های فرهنگی ایجاد می‌کنید، چون از طریق این تیک تاک خیلی از تلنت‌ها و ستاره‌های مختلف به ویژه در حوزه‌های موسیقی و فرهنگی ما می‌توانیم از این استخراج می‌شود و نبوغ زیادی را ما پیدا می‌کنیم این بهانه‌ای بود که حالا در واقع آن دانشگاهیان آوردند خیلی از اساتید دانشگاه‌هایشان در واقع اعتراض کردند گفتند که آقا این یک ابزار سرگرم کننده است برای دانشجویان این ممنوع نشود این ریشه آن بحث فرهنگی و سیاسی که جفتش را خدمت شما عرض کردم .

سوال: ریشه یا بهانه؟
تفنگچی: به هر حال ریشه‌اش بوده که من خدمت شما عرض کردم مورد بعدی می‌رسیم به اینکه فرمودند یوتیوب و اینستاگرام و ... بحث کمپانی‌های یوتیوب از همین الان این بحث به شدت ترند است چرا، چون می‌گویند که نکته‌ای که وجود دارد این است که اگر تیک تاک ممنوع شود مهم‌ترین سود و نفعش برای کمپانی متا اینستاگرام و گوگل یوتیوب است به خاطر اینکه کاربرانش را می‌تواند بیشتر داشته باشد و آن بحث رقابتی‌تر شدن هم که در واقع با وجود تیک تاک یک فضای رقابتی به وجود آمده بود در واقع برطرف می‌شود و یک فضای انحصاری برای خودشان به وجود می‌آید حالا نکته دیگری که شما فرمودید مبحثی وجود دارد برای محدودیت‌ها بله اولاً که استاد خودشان اشاره کردند گفتند که تمامی فضای سایبری در واقع دارد به این سمت حرکت کرده از سال ۲۰۱۷ به این طرف محتوایی را به شما نشان می‌دهد که به نوعی شما باهاش از قبل در ارتباط بودید یعنی یا پسندیده بودیدش یا اینکه چند بار جستجو کردید یا دوستان مشترک شما حالا در بحث شبکه‌های اجتماعی در جستجو‌های موتور جستجوگر شما شما چند بار بهش رجوع کردید در ادامه وقتی که حالا شما یک محتوایی را می‌خواهید جستجو بکنید موارد مشابه که در ذهن شما بوده را به شما نمایش می‌دهد در وهله نخست در این بحث هم حالا وجود دارد فرمودید که آقا در اینها مگر ناهنجاری وجود ندارد، ۱ چرا وجود دارد ۲ موارد بسته شدن اینها را هم توجه داشته باشید من به هیچ وجه نمی‌خواهم دفاع کنم فقط می‌خواهم توضیح بدهم یک توضیحی که وجود دارد این است که از زمان پیش از کرونا در زمان مختلف پیش از کرونا بحث‌های مختلفی در خصوص مشاهده‌هایی که توسط کودکان و نوجوانان بیشتر در این لایه انجام می‌شده همیشه دغدغه تمام کشور‌ها بوده و نسبت بهش سعی کردند که تذکراتی بدهند بعد از این در سایر پلتفرم‌ها تلاش شده با استفاده از پیشرفت‌های نرم‌افزاری محتوای بزرگسالانه کمی نمایشش به افراد کم سن‌تر محدودیت ایجاد کند.

سوال: آقای علمیه درباره این نکته‌ای که آقای تفنگچی بهش اشاره کرد؟
علمیه: حالا جسارتاً به نظر من یک کمی دفاع بود ولی ممنون از نقطه نظرات صحیح و دقیقتان ببینید یک چیزی را ما ببینیم تعارف نداریم یک بندی گذاشتند و تبصره گذاشتند یا واگذاری به شرکت آمریکایی یعنی چه دارد می‌گوید آمریکا دارد می‌گوید که اگر می‌خواهید کار کند در آمریکا باید به شرکت آمریکایی واگذار شود این واگذاری چه اتفاقی می‌افتد مگر الان چی وجود ندارد زیرساخت که در آمریکا پرسنل آآمریکایی

سوال: اول یک سوال بپرسم مالکان تیک تاک با واگذاریش موافقت می‌کنند؟
علمیه: من خیلی بعید می‌دانم یک پنجم کاربران تیک تاک در آمریکا است ولی خب بقیه‌اش جا‌های دیگر دنیا است بنابراین حتی اگر مارکت را هم بخواد از دست بدهد بازار را هم بخواهد از دست بدهد یک پنجم از دست بدهد که از دست نخواهد داد همانطور که ما در ایران خیلی از اپلیکیشن‌ها را استفاده می‌کنیم که نباید استفاده کنیم در آمریکا هم همینطور است ممنوع هم که بشود بالاخره کاربر نهایی راهش را پیدا می‌کند برای اینکه استفاده بکند ببینید این نکته خیلی مهمی است توجه کنیم و تحلیل کنیم کارشناسی کنیم ببینیم که چرا می‌گوید باید واگذار شود به شرکت آمریکایی در این واگذاری چه اتفاقی می‌افتد اتفاق‌هایی که الان افتاده این است عرض کردم پرسنل آمریکایی زیرساخت آمریکایی دیتابیس آمریکایی دیتا سنتر آمریکایی همه چی آنجاست چه چیزی وجود ندارد.

هر آن چیزی را که دوست نداشته باشند می‌توانند سریع محدود یا مسدود کنند

آن در واگذاری چه اتفاقی می‌افتد مدیریت ارشد و استراتژی ببینید امروز اگر قرار باشد یک مثال ساده بزنم بیایند در اینستاگرام یک آشوبی را مدیریت بکنند برای اینکه نظم اجتماعی به هم بخورد خوب اینستاگرام برای خودشان است همانطور که شما امروز یک عکس از حاج قاسم بگذارید سریع پاک می‌شود یا اکانتتان معلق می‌شود آنجا هم همینطور است هر آن چیزی را که دوست نداشته باشند می‌توانند سریع محدود کنند یا مسدود کنند ولی امروز در مورد تیک تاک آمریکا می‌تواند این کار را بکند این نکته مهمی است دیگر در جلسه بازپرسی یکی از سوالاتی که می‌پرسیدند این بود می‌گفتند که در بعضی از موارد ما از شما خواستیم که محتوایی را حذف بکنید و شما با تاخیر این کار را کردید چرا چند ساعت طول کشیده ببینید این رفتار دوگانه این تناقض در برخورد اگر خوب باید مدیریت بشود و سریع حذف شود پس چرا یک جا‌هایی که کاربر می‌آید گزارش می‌کند و ریپورت می‌کند در اینستاگرام و فیسبوک هیچ اتفاقی نمی‌افتد ولی شما اینجا انتظار دارید یک شرکت بین المللی که در آمریکا دارد فعالیت می‌کند به محض اینکه شما لب‌تر می‌کنید که ما این را نپسندیدیم خوشمان نمی‌آید شما حذف بکنید من نکته پایانیم را هم عرض کنم ببینید باز من تکرار می‌کنم تعارف ندارند دنیا سر بحث امنیت روانی مردمشان و بحث حاکمیت فضای مجازی سفت و سخت ایستاده‌اند و اجازه نمی‌دهند مردمشان آسیب ببینند اجازه نمی‌دهند کشورشان حالا هر چقدر هم این سیاست درست یا غلط ایستاده‌اند پای این داستان .

در اتحادیه اروپا هم تصمیم گرفتند اجازه ندهند حاکمیت دست پلتفرم‌ها باشد

دنیا ناچار به این سمت خواهد رفت همه کشور‌ها به دنبال این هستند عرض کردم در اتحادیه اروپا نشان می‌دهد که در اتحادیه اروپا هم تصمیم گرفتند اجازه ندهند حاکمیت دست پلتفرم‌ها باشد و نظام باشد دولت باشد که سیاست باشد که تصمیم بگیرد چه اتفاقی بیفتد.
تفنگچی: یک نکته دیگر که حرف درستی زدند امروز بحث دیگری هم که در همین حکمرانی در آمریکا مطرح شد بحث حکمرانی هوش مصنوعی بود که همین نکته را در واقع دارد تاکید می‌کند.