پخش زنده
امروز: -
دستاورد‌های نشست شورای نخست وزیران شانگهای در قرقیزستان
با عضویت و حضور فعال ایران در مجامع جهانی به ویژه شانگهای ، راهبرد آمریکا مبنی بر انزوای ایران، شکست خورده است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، موضوع برنامه گفتگوی ویژه خبری به دستاورد‌های نشست شورای نخست وزیران شانگهای در قرقیزستان اختصاص داشت که با حضور مهمانان برنامه: آقای کاوه دلیری، مدیرکل دفتر شرق آسیای سازمان توسعه تجارت و امیرحسین عرب پور، کارشناس اندیشکده دیپلماسی اقتصادی بررسی شد.
سؤال: آقای دلیری شما به همراه معاون اول رئیس جمهور در این نشست حضور داشتید. گزارش مختصر و کوتاهی در مورد برنامه‌هایی که وجود داشته است و پیشنهادهای که مطرح شده است از سوی معاون اول رئیس جمهور به ما بدهید و بفرمایید واکنش‌ها به این پیشنهاد‌ها چگونه بود؟
دلیری: اولین حضور نشست نخست وزیران بود که ایران بعد از عضویت رسمی در سازمان شانگهای حضور داشت که اولین نشست حضوری بود بعد از بحث کرونا که به میزبانی کشور قرقیزستان انجام شد. اینجا اگر بخواهم یک مقدمه‌ای ذکر کنم، تقریباً چهار ماه می شود که ما بعنوان عضو رسمی سازمان همکاری‌های شانگهای بالاخره وارد سازمان شدیم و کار تازه شروع شده است. بالاخره در رسانه‌ها من خیلی می‌بینیم، همین الان مطرح می‌شود که دستاورد سازمان چه بوده است، چهار ماه گذشته است، تازه خیلی از فرآیند‌ها و اسناد را ما تازه داریم بررسی می‌کنیم که فرآیند‌های اجرای آن را دنبال کنیم، چه در حوزه‌های اقتصادی و چه در حوزه‌های تجارت و بقیه موارد، یعنی فرقی نمی‌کند، تقریباً در همه موارد این سازوکار‌ها ادامه دارد و پیش می‌رود. در نتیجه فکر می‌کنم که این ابهامی که بعضی وقت‌ها در رسانه ها و مطبوعات هم ما می‌بینیم که دستاورد سازمان برای ایران چه بوده است، خیلی زود است، اول اینکه اولین دستاورد عضویت در سازمان شانگهای یا بریکس، طبیعتاً این است که امریکا یک راهبردی را دنبال می‌کرد، بحث انزوای ایران، و تقریباً با این عضویت و حضور ایران به صورت فعالانه در این مجامع، این راهبرد شکست خورده است و نمی‌تواند آن راهبرد را ادامه بدهد. بحث سر این است که ما آنجا یکی از بازیگران اصلی این مجموعه‌ها باشیم که معاون اول رئیس جمهور با همین هدف و راهبرد در اجلاس شرکت کردند و تأکید داشتند که اگر هم داریم حضور پیدا می‌کنیم، باید بعنوان یک عضو اثرگذار با پیشنهادهای برتر باشد که منافع جمعی این کشور‌ها را درنظر بگیرد و منافع کشور را درنظر بگیرد و طرح‌ها را براساس همین موضوع ارائه بدهیم که در گزارش شما هم بود. اولین موضوعی که مطرح شد توسط معاون اول رئیس جمهور، بحث ظرفیت‌های ترانزیتی کشور بود، بحث‌هایی که اگر به درستی پیاده سازی شود منافع کشور‌های عضو را می‌تواند داشته باشد و مورد استقبال کشور‌ها هم قرار گرفت. نکته‌ای که وجود داشت این بود که تقریباً همه مقامات کشور‌ها تأکید داشتند و از حضور ایران استقبال کردند چه در این نشست و چه در نشست یک ماه پیش که نشست وزرای اقتصادی و تجارت بود، تأکید داشتند که حضور ایران هم منافع سازمان را می‌تواند به دنبال داشته باشد و هم منافعی برای خود ایران. این هم مباحث متعددی دارد، یکی از مباحث بحث انرژی است، بالاخره ایران یکی از تأمین کننده‌های انرژی می‌تواند باشد، هم ایران و هم روسیه در سازمان این نقش را دارند و چین و هند هم بعنوان بزرگترین مصرف کننده‌های انرژی هستند. اینها همه می‌شود به این مزایا اضافه شوند و نقش ایران را پررنگ کند. یکی از مهمترین مباحثی که مطرح شد، همین بحث ظرفیت‌های لجستیکی بود، در بحث‌های تجارت، نکته‌ای که مطرح شد و سند‌هایی که وجود داشت، بحث‌های تجارت الکترونیک، پلتفروم خریدار و فروشنده، برگزاری نشست‌های آنلاین بین خریدار و فروشنده که اینها همه تقریباً دارد به سمت عملیاتی شدن می‌رود. یعنی سازوکار سازمان بیشتر اینطوری است که سازمان‌ها رویکرد‌های مختلفی دارند، بعضی از سازمان‌ها قطعنامه محور هستند و بعضی از سازمان بیانیه محور هستند، بسته به نوع آن سازمان‌هایی که هستند در دنیا و سازمان‌های منطقه‌ای و موارد مختلف، رویکرد‌های متفاوتی دارند، سازمان شانگهای خیلی رویکردش سندمحور است یعنی اعضاء به روی سند و یک موضوعی اول توافق می‌کنند و بعد طبیعتاً می‌روند برای عملیاتی کردن آن و راهبرد‌های مختلف را تدوین می‌کنند و به توافق می‌رسند. این نکته‌ای که وجود داشت، الان در مورد این اسناد در حوزه تجارت صحبت شده است، بحث پلتفرم خریدار فروشنده که تجار کشور‌های عضو می‌توانند به صورت آنلاین جلسات برگزار کنند، مذاکره داشته باشند و براساس یک سازوکاری که طراحی آن نیاز دارد زمان و جلسات کارشناسی بین همه اعضاء باید برگزار شود تا به نتیجه برسد.
سؤال: که موافقت همه اعضاء هم بوده است؟
دلیری: بله حتماً. همه موارد باید موافقت تمام اعضای سازمان را داشته باشد و با موافقت همه به جلو برود. ایران هم همین قابلیت را در سازمان دارد که این در حوزه تجارت در این نشست در مورد آن صحبت شد و تصمیم گیری شد. خیلی از اسناد مالی که در یکسال گذشته سازمان داشته و مواردی که بوده توسط نخست وزیران تأیید شد در این نشست، برای نشست سران کشور‌ها که در سال ۲۰۲۴ برگزار می‌شود، طبیعتاً دستور کار آن‌ها مورد بررسی قرار گرفت و نهایی شد توسط نخست وزیران. این موارد به صورت خلاصه اتفاقاتی بود که افتاد، حالا موضوعات مختلفی در مورد انرژی و آب و اینها هم صحبت شد.
سؤال: آقای عرب پور، مزایای عضویت ما در شانگهای چه است، آن مزیت‌هایی که می‌توانیم به آن دست پیدا کنیم؟
عرب پور: همانطور که می‌دانید، سازمان همکاری‌های شانگهای، یک سازمانی با رویکرد امنیتی و دفاعی بود در بدو تأسیس خودش، یعنی سال ۲۰۰۱ که این سازمان تأسیس شد، یک نگاه امنیتی و دفاعی داشت در مواجهه با ایالات متحده و ناتو. هرچه که جلوتر آمدیم و کشور‌های بیشتری عضو سازمان شانگهای شدند، رویکرد اقتصادی و تجاری حاکم شد بر سازمان همکاری‌های شانگهای به طوری که دبیرکل سازمان شانگهای در سال ۲۰۱۷ اولویت‌های جدید سازمان همکاری شانگهای را تأکید بر حوزه اقتصادی و تجاری می‌داند و اشاره می‌کند به گسترش تجارت کالا و خدمات، سرمایه گذاری خارجی، توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل و همکاری در بخش انرژی. یعنی حوزه‌هایی که کامل بحث اقتصاد و تجارت بین اعضاء را پوشش می‌دهد. سه نهاد وابسته را ما ذیل سازمان همکاری‌های شانگهای می‌بینیم که خیلی جالب است، هر سه نهاد اقتصادی هستند یعنی شورای بازرگانی سازمان همکاری‌های شانگهای، کنسرسیوم بین بانکی و باشگاه انرژی. وقتی ما این نهاد‌ها را می‌بینیم مشاهده می‌کنیم که ظرفیت‌های کنونی سازمان همکاری‌های شانگهای کاملاً اقتصادی و تجاری است و این فرصت و ظرفیت را برای جمهوری اسلامی ایران فراهم می‌کند که ما بتوانیم در این حوزه‌ها فعالیت چشمگیری داشته باشیم به ویژه در سه حوزه کلیدی ترانزیت، انرژِی و تبادلات بانکی. یعنی همین کنسرسیوم بانکی به شدت می‌تواند در تبادلات مالی و تجاری ما در خنثی سازی تحریم‌ها کمک کند، باشگاه انرژی در همین حوزه اتصال بین مصرف کنندگان و تأمین کنندگان انرژِی که آقای دلیری به خوبی اشاره کردند، ایران و روسیه اصلی‌ترین تولیدکنندگان انرژی هستند و در همان سازمان شانگهای چین و هند هم وجود دارد که مصرف کنندگان عمده هستند. اینجا می‌توانیم یک هاب انرژِی تشکیل بدهیم و همینطور در حوزه تجارت که ما اگر بتوانیم بحث کاهش تعرفه‌های گمرکی را به صورت جدی جلو ببریم، کشور‌های آسیای مرکزی که نیمی از کشور‌های عضو در سازمان شانگهای هستند، که اینها محصور در خشکی هستند، یعنی ظرفیت بسیار ویژه‌ای را ما در حوزه ترانزیت و لجستکی داریم. اینکه آن‌ها علاقه مند هستند به آب‌های آزاد اتصال پیدا کنند و اینجا نقش کریدور‌های بین المللی به طور ویژه نقش ویژه‌ای را ایجاد خواهد کرد.
سؤال: این مستلزم این است که ما هم در داخل یکسری کار‌ها را انجام بدهیم در مورد همین کریدوری که دارید به آن اشاره می‌کنید، ما هم باید در داخل این را تکمیل کنیم و متصل بشویم. در این بخش‌ها چگونه است، آیا ما هم وظایف خودمان را انجام می‌دهیم یا خیر؟
عرب پور: یک نکته اساسی همین جا است همه حرف از این می‌زنند که ظرفیت‌های ترانزیتی ایران بسیار عالی است که درست است، ما از لحاظ ظرفیت ظرفیت خیلی خوبی داریم، اما وقتی وارد فاز اجرا می‌شویم اینجا زیرساخت ترانزیتی ما مهم است، آیا ما در مورد زیرساخت‌های ریلی، در حوزه زیرساخت‌های جاده ای، آن توانمندی لازم را داریم یا نداریم، که قاعدتاً ما در حوزه‌های ریل و جاده سازی یکسری ضعف‌ها داریم که این ما را از این رقابت‌های کریدور‌های بین المللی عقب می‌اندازد. از آن طرف کشور‌های آسیای مرکزی هم که می‌خواهند به شدت متصل شوند به ظرفیت ترانزیت جمهوری اسلامی ایران، آن‌ها هم در حوزه زیرساخت‌های ریلی و جاده‌ای ضعیف هستند، مثل تاجیکستان، ازبکستان، قرقیزستان، قزاقستان، اینها اگر می‌خواهند به حوزه ترانزیتی ایران متصل شوند باید آن‌ها هم زیرساخت داشته باشند. اینجا یک همت بزرگی ما باید در ایران به راه بیندازیم، همت اینکه بتوانیم حوزه ترانزیت را تقویت کنیم و اتصال بدهیم به کشور‌های آسیای مرکزی و صادرات خدمات فنی و مهندسی، یعنی برویم در این کشور‌ها هدلینگ‌های بزرگ ما، شرکت‌های بزرگ ما، آنجا جاده سازی کنند و در حوزه ریل و همینطور تأمین واگن که بار‌ها شده است که هم شما هم شنیده اید، بسیاری از کشور‌ها گفته اند که ما واگن نداریم که بخواهیم این اتصالات ریلی را برقرار کنیم. اینجا ما باید یکسری تمهیداتی را بیندیشیم.
سؤال: در کشور ما ظرفیت برای تولید واگن هم است. آقای دلیری برای این زیرساخت‌هایی که به آن‌ها اشاره شد، بحث ریل و بحث جاده و این خدمات فنی و مهندسی که ما می‌توانیم ارائه بدهیم، آیا برنامه‌ای در کشور وجود دارد؟
دلیری: همکاران ما در دولت و وزارت راه متولی و پیگیر موضوع هستند، اما موضوعی که هست به نظر من جمع بندی در مورد اینکه چه بخشی تکمیل شود و در کدام قسمت تکمیل شود، اینها در کشور انجام شده است و دنبال می‌شود یعنی موضوع کاملاً در کشور جدی است فکر می‌کنم که در دنیا هم جدی است. همین هفته گذشته نشست خاص همین موضوع در چین برگزار شد که کشور‌های متعددی شرکت کردند، رقابت منطقه‌ای هم بالا است یعنی حتی امکان دارد بعضی از وقت‌ها اعضای شانگهای هم در این موضوعات حتی رقابت‌هایی داشته باشند. نکته‌ای که وجود دارد ما باید در این موارد منافع حداکثری همه را درنظر بگیریم، اصلاً موضوع یک طرفه نیست، ما حتی در مباحث سرمایه گذاری و جذب سرمایه که بعضی از وقت‌ها ورود می‌کنیم، بعضی وقت‌ها مثلاً پیشنهادهایی که از طرف ما داده می‌شود، پیشنهاد یک طرفه است، منافع ما را فقط تأمین می‌کند، مثلاً اگر در مورد سرمایه گذاری چینی‌ها در ایران صحبت می‌کنیم، طبیعتاً باید منافع آن‌ها بابت آن سرمایه گذاری که می‌کنند، اگر در مورد لجستیک است، در مورد راه است، طبیعتاً منافع آن‌ها هم درنظر گرفته شود و وقتی که منافع دو کشور یا چند کشور با هم درگیر باشد، طبیعتاً پایدارتر است. در موضوع شانگهای بحث این است که آن بحث‌های لجستیکی و ترانزیتی منافع حداکثری کشور‌ها را درنظر بگیرد هرچند که امکان دارد رقابت‌هایی هم بین کشور‌ها باشد. اصل موضوعی که به نظر من قابلیت این را دارد که برای ما در حوزه تجارت مخصوصاً قابل استفاده باشد، پیمان‌های منطقه‌ای و سازمان‌های این شکلی است که مزایایی دارند. من اگر بخواهم مثال بزنم، در صادرات تجهیزات پزشکی یا دارویی وقتی می‌خواهیم وارد یک کشور شویم نیاز به رجیستر و تأییدیه گرفتن آن محصول در آن کشور داریم، اینجا مسائلی هم معمولاً هست، شما فرض کنید وارد قوانین یک اتحادیه شوید فرض کنید اتحادیه اوراسیا و سازمان شانگهای یا اتحادیه آسه آن، اینها امکان دارد با همدیگر توافقاتی را کرده باشند بر سر موضوعات تعرفه ای، بر سر موضوعات استاندارد، و وقتی ما استاندارد یک منطقه‌ای را می‌گیریم یکدفعه دسترسی پیدا می‌کنیم به یک بازار خیلی بزرگ تر، یعنی فرض کنید وقتی در مورد آسه آن وقتی صحبت می‌کنید یا در مورد اوراسیا صحبت می‌کنید شما یک چیزی که نیاز به رجیستر دارد فرض کنید لبنیات، یک قاعده‌ای در آن سازمان یا آن اتحادیه انجام شده است و شما می‌روید آن استاندارد را می‌گیرید و وقتی آن استاندارد را گرفتید به بازار همه این کشور‌ها دسترسی پیدا می‌کنید. یا امکان دارد آن اتحادیه با یک کشوری تفاهم و قرارداد‌هایی داشته باشد برای ورود یک محصولی یعنی اگر دارویی مثلاً در کشور‌های عضو سازمان شانگهای بود می‌تواند در اتحادیه آفریقا هم مثلاً برود خب این باعث می‌شود ورود محصولات تسهیل شود به کشور‌های دیگر. از نظر تجارت سازمان شانگهای این اهمیت را برای ما دارد، در کل پیمان‌های منطقه‌ای این مزیت را دارند که در حوزه تجارت خیلی می‌توانند کمک کنند و از این جنبه هم مهم هستند و ما باید به آن توجه کنیم.
سؤال: آقای عرب پور، یکی از مواردی که مطرح می‌شود بحث تجارت با ارز‌های ملی است و بازار‌های مشترک، در این زمینه چقدر کار عملیاتی است، به هر حال کار کار ساده‌ای در این بخش نیست، این کار را چقدر می‌شود عملیاتی دید؟
عرب پور: عرض کردم، یکی از سازوکار‌هایی که ما در شانگهای می‌بینیم کنسرسیوم بین بانکی است. این کنسرسیوم تشکیل شد که در طرهای درون سازمانی، کشور‌های عضو سرمایه گذاری کنند و تأمین مالی کنند طرحهای صنعتی و فنی را. از چند سال پیش این بحث دلارزدایی در پیمان‌های منطقه‌ای چه در بریکس و چه در شانگهای جدی شده است. امروز هم آقای مخبر بعنوان معاون اول رئیس جمهور این موضوع را مطرح کردند که تجارت را با ارز‌های ملی یا ارز مشترک داخل شانگهای توسعه بدهیم. اینکه چقدر این موضوع عملیاتی است، برمی گردد به همین حوزه سندمحوری سازمان شانگهای، یعنی اینها باید در سازوکارهایشان تدوین شود. جالب است دستور کار نشست امسال نخست وزیران سازمان همکاری شانگهای کلاً اقتصادی بود یعنی در مورد این بود که ما چطوری استراتژی‌های توسعه اقتصادی کشور‌های عضو را تدوین کنیم، تجارت الکترونیک و تجارت دیجیتال را چگونه توسعه بدهیم، و تصویب بودجه کنیم برای سازمان شانگهای، یعنی جنس صحبت‌ها دارد اقتصادی و مالی می‌شود. من پیش بینی می‌کنم که طی شاید یکی دو سال آینده این موضوع عملیاتی نشود، نیازمند اجماع آراء است، اینکه یک سازوکار عملیاتی شکل بگیرد، آیا قرار است آن ارز یک ارز واحد برای کل سازمان شانگهای باشد، از اسم آن گرفته تا اینکه چگونه می‌خواهند در بانک‌های مشترک ایفای نقش کند، اینها همه جای بحث دارد. اما اینکه یک اراده‌ای الان وجود دارد در بین اعضاء که ما این را در سخنرانی‌های امروز هم شاهد بودیم که باید تجارت را با ارز‌های ملی یا با ارز مشترک سازمان شانگهای گسترش بدهد این الان وجود دارد و همیشه هم لازمه هر چیز عملیاتی اراده است، این اراده به وجود آمده است و می‌توانیم پیش بینی کنیم که طی سال‌های آینده این موضوع به صورت عملیاتی ایفای نقش کند تازمانی که ارز مشترک را سازمان همکاری شانگهای ایجاد کند می‌توانیم حداقل با ارز‌های ملی تجارت بین خودمان را توسعه بدهیم کما اینکه الان تجارت بین روسیه و چین و همینطور کشور‌های عضو شانگهای با دلار و یورو کمتر شده است و الان دارند با ارز‌های ملی این کار را می‌کنند و این ظرفیت برای ما هم وجود دارد.
سؤال: آقای دلیری برای زیرساخت‌هایی که به آن‌ها اشاره شد، وزیر راه آقای بذرپاش هم به آن اشاره کرد. در مورد این زیرساخت‌ها که در کشور‌های دیگر هم شاید تکمیل نشده است، آیا امکان سرمایه گذاری‌های مشترک هم وجود دارد یا خیر؟
دلیری: سؤال خوبی کردید، یک نگاهی وجود دارد در مورد سرمایه گذاری وقتی صحبت می‌شود، معمولاً کشور‌ها می‌گویند یکی بیاید در کشور‌ها و سرمایه گذاری کند و ما هم در ایران این را داریم و دائماً هم تکرار می‌کنیم که جذب سرمایه. من یک اشاره‌ای کردم، اگر جذب سرمایه منافع مشترک داشته باشد، در این نشست هم دقیقاً این موضوعات مطرح شد، بحث راه اندازی صندوق‌هایی که به صورت مشارکتی بیایند و در طرح‌ها سرمایه گذاری کنند، تا اینکه ما یک طرفه بگوییم بیا و در کشور من سرمایه گذاری کن، نفع آن را هم فقط من می‌خواهم ببرم، این موضوع خیلی جدی مطرح شد، اتفاقاً ابتکار و پیشنهاد از سمت ایران بود و در مذاکرات‌های دوجانبه و در حاشیه برنامه‌ها هم بین وزراء و معاونین وزراء هم این موضوع مطرح شد. فکر می‌کنم یکی از راهبرد‌ها برای به اجرا رسیدن، چون بالاخره هشت نه کشور دور هم جمع می‌شوند اینکه در مورد یک موضوعی به توافق برسند بعضی وقت‌ها کار را سخت می‌کند که این هم طبیعی است، چون هر کشور منافع خاص خودش را دارد، معادلات خاص خودش را دارد، بعضی از وقت‌ها اینها همدیگر را لزوماً تکمیل نمی‌کنند. یکی از راهبرد‌هایی که ما حداقل در حوزه تجارت داریم درپیش می‌گیریم، پیگیری موضوعات دوجانبه خودمان با کشور‌ها ذیل سازمان همکاری‌های شانگهای است. یک سند بالادستی وجود دارد مثلاً در سازمان در حوزه تجارت وجود دارد که ما می‌توانیم برای اجرایی شدن آن به صورت دوجانبه با کشور‌ها وارد مذاکره شویم، استناد ما هم به آن سندی باشد که در سازمان همه کشور‌ها پذیرفته اند و منتظر بقیه نمانیم که این اجماع‌ها در هر قدم هم بخواهد اتفاق بیفتد. در سازمان هم دارد پیگیری می‌شود بحث اجماع انعطاف پذیر که اگر کشوری هم مخالف بود یا همراه نبود در موضوعی که به اجرا می‌خواهد برسد کشور‌ها شروع کنند تا آن کشور دیگر هم اگر خواست به آن اضافه شود. مثلاً ما در تجارت الکترونیک الان کار‌هایی را با کشور چین شروع کرده ایم این می‌تواند بعداً توسعه پیدا کند، کشور‌های دیگر هم به آن اضافه شوند، فکر می‌کنم ظرفیت خیلی خوبی در حوزه تجارت الکترونیک داریم به دلیل اینکه سال‌های گذشته این موضوع در کشور خیلی خوب پیگیری شده است و رشد قابل توجهی داشته است، پلتفرم‌های مختلف را ما داریم. اتصال این پلتفرم‌ها خودش موضوع است اینکه با چه سازوکاری اتفاق بیفتد، با چه ارزی تبادل کالا اتفاق بیفتد، انبار‌های فرا مرزی، اینها همه موضوعاتی است که اینجا مطرح است و در اجرای آن طبیعتاً باید به آن‌ها فکر شود و تصمیمات مهمی گرفته شود. ما در چین برای ما اینجا ظرفیت خیلی بزرگی است، هم بازار چین که خب واقعاً بازار بزرگی است .ما در ده روز آینده نمایشگاه واردات چین را داریم که ایران هم حضور خوبی در آنجا خواهد داشت همین مباحث در مذاکرات رئیس سازمان توسعه تجارت با طرف چینی هم با معاون وزیر تجارت چین هم مطرح شد و منوط شد حضور ایران در آن نمایشگاه واردات چین به اینکه موضوعات پیگیری و دنبال شود که الان یکی از این اتفاقات افتاده است یعنی ما غرفه ملی مان را در یکی از پلتفرم‌های بزرگ خرده فروشی چین گرفته ایم، کالا‌های ما می‌رود آنجا و انبار می‌شود و بعد در کشور چین فروخته می‌شود. نکته دیگری که باید مدنظر قرار داد اینکه لزوماً هم ما نباید اینجا به فکر صادرات یک کالای نهایی باشیم، هم بحث‌های تولید مشترک در کشور‌های دیگر طبیعتاً در ایران هم می‌تواند این موضوع دنبال شود در مناطق آزاد مخصوصاً می‌تواند این موضوع دنبال شود، هم بحث ظرفیت‌هایی که در زنجیره تولید ما می‌توانیم ورود کنیم، حالا این بحث‌های خدمات فنی و مهندسی هم به آن اضافه می‌شود یعنی موارد این شکلی همه برای ما ظرفیت است و باید بالاخره این بازار را دریابیم و برای آن برنامه ریزی کنیم.
سؤال: آقای عرب پور به امنیت غذایی، آب و امنیت انرژی هم اشاره شد و جزء پیشنهادهایی بود که مطرح شد. به انرژی اشاره کلی کردید، در مورد امنیت غذایی و آب چه چشم اندازی وجود دارد برای کشور‌های عضو و چه برنامه‌ای می‌تواند در این بخش به سرانجام برسد؟
عرب پور:یکی از آن ظرفیت‌های بسیار بزرگی که منطقه شانگهای من جمله آسیای مرکزی، چین و روسیه و پاکستان و هند و جمهوری اسلامی ایران هستند، بحث حاصلخیزی زمین‌های کشاورزی داخل این مناطق است به ویژه کشور‌های آسیای مرکزی، یعنی ما در کشور‌های آسیای مرکزی هم زمین‌های حاصلخیز خوبی داریم و هم آب خیلی کافی داریم برای کشاورزی؛ که الان این بحث جزء پیشنهادهای آقای مخبر هم بود که بتوانیم کشت فراسرزمینی را در این مناطق انجام بدهیم به ویژه برای ما که در کشور در حوزه کشاورزی با مشکلات تأمین آب مواجه هستیم، کشور‌های آسیای مرکزی می‌توانند گزینه مناسبی باشند. یک زمانی ایده این بود که ما مثلاً با کشور‌های دورتر چه در آفریقا و چه در امریکای لاتین این بحث کشت فراسرزمینی را دنبال کنیم که دنبال هم می‌شود در برخی از حوزه ها، ولی این دوری مسافت خیلی می‌تواند به ما ضربه بزند درحالی که کشور‌های آسیای مرکزی به نوعی همسایه ما هستند ما می‌توانیم به راحتی در این حوزه کار را جلو ببریم. همینطور در حوزه واردات غلات که جزء محصولات استراتژیک کشور است در حوزه کشاورزی، باز کشور‌های منطقه آسیای مرکزی در بحث تولید محصولات غلات و محصولات اساسی کشاورزی ظرفیت‌های مناسبی دارند و اینجا هم ما می‌توانیم از این فرصت استفاده کنیم. یک حوزه هم به نظر من در بحث انرژی باید به آن توجه کرد فقط حوزه نفت و گاز و پتروشیمی نیست بلکه تجارت برق هم خیلی مهم است. طرح‌هایی الان در وزارت نیرو وجود دارد برای اینکه ایران را ما تبدیل کنیم به هاب تأمین برق منطقه که یکی از آن حوزه‌های تأمین برق حوزه آسیای مرکزی است که متصل است به سازمان همکاری‌های شانگهای. در بحث خانه‌های فناوری هوشمند هم باید به نظر من یک توجه جدی شود. ما چه در بریکس و چه در شانگهای داریم مشاهده می‌کنیم که سران کشور‌ها در سخنرانی هایشان تأکید می‌کنند برای اینکه آینده جهان آینده هوش مصنوعی است و آینده فناوری نو هایتکس است و ما باید در این حوزه ورود کنیم. کما اینکه در پیشنهادهای آقای معاون اول هم این مسئله تشکیل کنسرسیوم مشترک تولید محصولات فناورانه یا کارگروه هوش مصنوعی به صورت جدی ارائه شد و این هم یک ظرفیتی است که به نوعی باید بخش خصوصی ما و اتاق‌های بازرگانی ما یک ورود جدی‌تر کنند. الان دولت پل را زده است و این پل ایجاد شده است، آن کسی که باید از این پل رد شود و این تبادلات تجاری را روی غلتک بیندازد و افزایش بدهد، بخش خصوصی و اتاق‌های بازرگانی هستند.
سؤال: آقای دلیری شاید آنچه که در کوتاه مدت می‌تواند اتفاق بیفتد، بحث صادرات محصولات غیرنفتی برای کشور ما است. برای این بخش آیا برنامه خاصی داریم؟
دلیری: عرض کردم اولین موضوعی که وجود دارد در مورد بحث کشور‌های عضو شانگهای، تثبیت این تبادلات مالی و تجاری که ما با آن‌ها داشتیم مهم است یعنی در فضایی که معمولاً فضاسازی برضد ایران خیلی است، موضوع تحریم بعضی از اوقات مسئله ایجاد می‌کند، بالاخره وقتی این همکاری‌ها و این پیام از طرف بقیه مسئولان کشور‌ها داده می‌شود به اینکه با ایران می‌خواهند کار کنند، عضویت ایران را به صورت رسمی در شانگهای می‌پذیرند، این پیام برای تجار و بازرگانان آن کشور هم است که عزم سیاسی بین دولت‌ها وجود دارد علی رغم فضای بین المللی که بعضی از وقت‌ها بر ضد ایران ساخته می‌شود در موضوعات تحریم و اینها، عزم سیاسی وجود دارد که با ایران کار کنند. خب این خودش فضا را طبیعتاً از نظر ذهنی بهتر می‌کند و حداقل این است که تجار بقیه کشور‌ها می‌آیند بشنوند که ما با چه سازوکار‌هایی می‌توانیم در همین زمان تحریم هم کار کنیم. بالاخره ما همیشه مثالی که اینجا می‌زنیم می‌گوییم که ما داریم حدود ۶۰ میلیارد، ۵۹ میلیارد داریم واردات انجام می‌دهیم و داریم به همین میزان هم طبیعتاً صادرات انجام می‌دهیم این دارد در یک بستر مالی اتفاق می‌افتد درست است که تحریم هستیم، ولی دارد اتفاق می‌افتد. در نتیجه پس یک راه‌هایی برای تجار وجود دارد تجاری که مخاطبان سایر کشور‌ها هستند و می‌خواهند با ایران کار کنند. این پیام سیاسی که عضویت ایران در سازمان شانگهای و حضور آن است، کمک می‌کند که تجار هم بیایند و با تجار ما وارد مذاکره شوند و آن فضای ذهنی یا روانی را که در دنیا ایجاد می‌شود می‌شکند. این خودش قابل بحث و اهمیت است، یک موضوع دیگر که وجود دارد در مورد دستاورد‌های کوتاه مدتی است که در مورد شانگهای می‌گویند، چون من هفته پیش دیدم که در یکی از این مطبوعات فردی که یک مسئولیت اقتصادی یا تجاری داشته است در کشور، آمده است تحلیل کرده است که پس این سازمان شانگهایی که می‌گفتید چه شد، من ذکر کردم ما حول و هوش چهار ماه است که به سازمان پیوسته ایم و چه انتظاری داریم، یعنی انتظار داریم الان مثلاً چه اتفاقی می‌افتاده، یک مقدار صبر کنیم طبیعتاً دستاوردهایش هم خودش را نشان می‌دهد ما طبیعتاً موضوع تعرفه‌ای را اینجا دنبال می‌کنیم، اینها همه کمک می‌کند. خود تجارت الکترونیک یک مسیری را برای خیلی از شرکت‌های ما باز می‌کند.
سؤال: استقبال هم شد از پیشنهادهایی که مطرح شد؟
دلیری: بله اصلاً یکی از این مباحث آن پلتفرم خریدار فروشنده که البته پیشنهاد دهنده آن در دوره قبل، در نشست وزراء چین بود که اصلاً تصویب شد و نشست نخست وزیران تصویب شد و قرار شد در بحث عملیاتی شدن آن پیش برود. من اینجا اشاره کنم که ما به پیشنهاد ایران، به پیشنهاد آقای مخبر که در نشست مطرح کردند، بحث این مطرح شد که ما میزبان وزرای صنعت کشور‌های عضو باشیم در سال ۲۰۲۴ در ایران و کارگروه سرمایه گذاری که اعضاء موافقت کردند و ما در سال ۲۰۲۴ میزبان وزرای صنعت هم خواهیم بود.
منبع: خبرگزاری صدا و سیما
نظر شما