روز ملی کاهش اثرات بلایای طبیعی + راه‌های پیشگیری

به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما،  روز جهانی کاهش بلایای طبیعی نخستین بار در سال ۱۹۸۹ میلادی پس از فراخوان مجمع عمومی سازمان ملل متحد برای تعیین یک روز با هدف ارتقای فرهنگ جهانی آگاهی از خطر و کاهش بلایای طبیعی تعیین شد.
پس از آن هر سال ۱۳ اکتبر به عنوان روز کاهش بلایای طبیعی و افزایش آگاهی در مورد اهمیت درک خطرات پیش‌روی مردم مهم شمرده می‌شود.

بلایای طبیعی چیست؟
بلایای طبیعی، به مجموعه‌ای از حوادث زیانبار گفته می‌شود، که منشأ انسانی ندارند.
این حوادث معمولاً غیرقابل پیش‌بینی بوده یا حداقل از مدت‌های طولانی قبل نمی‌توان وقوع آن‌ها را پیش‌بینی کرد.

انواع بلایای طبیعی
بلایای طبیعی رویداد‌های خطرناک و فاجعه آمیزی هستند که اغلب اوقات زیان‌های جانی و مالی فراوانی به جای می‌گذارند تا آنجا که گاهی موجب از هم پاشیدگی نظام‌های اجتماعی می‌شوند.
بلایای طبیعی دارای انواع گوناگونی هستند؛ زلزله، سیل، طوفان، گردباد، سونامی، تگرگ، بهمن، رعد و برق، تغییرات شدید درجه حرارت، خشکسالی و آتشفشان نمونه‌هایی از بلایای طبیعی هستند. 
برخی از بلایای طبیعی، به طور غیر مستقیم، ناشی از عملکرد‌های انسانی هستند، برای مثال بلایای ناشی از افزایش آلودگی هوا یا گرم شدن زمین و همچنین سیل ناشی از تخریب جنگل‌ها به‌دست انسان از این جمله هستند.

طبقه بندی بلایای طبیعی
پدیده‌های ناهنجار عبارت‌اند از:
 پدیده‌های ناشی از عوامل تحمیلی بر طبیعت: (آلودگی هوا، باران‌های اسیدی، افزایش گاز کربنیک و آلاینده‌ها در جو و اثرات گلخانه‌ای ناشی از آن‌ها، نازک شدن لایه ازن و …)
 پدیده‌های ناشی از مکانیزم و ساختار عوامل طبیعی (زلزله، سیل، خشکسالی، بیابان‌زایی، پیشروی آب دریا‌ها در خشکی و…) هر چند که برخی از این پدیده‌ها می‌تواند به علت تداخل هر دو عامل فوق که در واقع تشدیدکننده پدیده‌ها محسوب می‌شود نیز رخ دهد.

از دیدگاه دیگر پدیده‌های ناهنجار طبیعی را می‌توان به صورت زیر طبقه‌بندی کرد:

 حوادث طبیعی ناشی از عوامل زمین ساختی
 بلایای تدریجی مثل آتشفشان
 بلایای ناگهانی مثل زلزله
 حوادث طبیعی ناشی از عوامل آب و هوایی مثل خشکسالی و سیل

برخی از ناهنجاری‌های طبیعی با فشار آب و هوایی (بارش‌ها، طوفان، خشکسالی‌ها و…) و نیز با منشأ زمین‌ساختی (آتشفشان، بهمن و…) با روش‌های خاص و با درصد احتمال قابل پیش‌بینی هستند که با توسعه علوم و فنون و ارتقای علمی بشر روزبه‌روز ضریب اطمینان چنین پیش‌بینی‌هایی بیشتر خواهد شد.
۲۰ مهر روز ملی کاهش اثرات بلایای طبیعی 
روز ملی کاهش اثرات بلایای طبیعی و هفته کاهش بلایای طبیعی در ایران، ۲۰ تا ۲۵ مهر ماه تعیین شده است.
با توجه به اینکه ایران انواع حوادث طبیعی در جهان را تجربه کرده است و همه ساله بر اثر این حوادث خسارت مالی و تلفات جانی بسیاری را متحمل می‌شود، آمادگی برای مقابله با بلایای طبیعی و کاهش خسارات آن ضروری است.

بلایای طبیعی در ایران

طبق آمار فقط سه درصد از شهر‌های ایران در نواحی کم خطر قرار دارند و از ۴۳ مورد حوادث غیر مترقبه ممکن در کل جهان، حدوداً ۳۲ مورد آن در کشورمان ایران تجربه شده است.
شایع‌ترین این حوادث عبارت‌اند از زلزله، سیل، خشکسالی، فرونشست زمین، آفات محصولات کشاورزی- دامی و آتش‌سوزی جنگل‌ها. 

راه‌های پیشگیری از بلایای طبیعی
شناخت وقایع طبیعی به پیش‌بینی، پیشگیری و تقابل منطقی با آن‌ها منجر خواهد شد. 
به عبارت دیگر، به حداقل رساندن خطرات ناشی از رخداد‌های طبیعی و غیرطبیعی که گاه خود ساخته انسان و تحمیل او بر طبیعت و محیط پیرامون خویش است با انتخاب راهکار‌های مؤثر ممکن خواهد بود.

ساختار‌های اساسی جهت کاهش بلایای طبیعی برقراری سیستم هشدار و اخطاریه‌های به موقع جوی، آماده‌سازی نیرو‌های انتظامی و راهداری، ایمن‌سازی نقاط وقوع بلایای طبیعی، تمهیدات علمی و مهندسی طراحی پروژه‌های عظیم مطالعاتی در فاز‌های شناسایی اجرا و نظارت و ارتقای سطح آموزش عمومی و تخصصی برای مقابله کاهش آثار بلایای طبیعی، تقویت نیروی انسانی متخصص و گروه‌های پژوهشی کارشناسی جهت مطالعه بلیه‌های طبیعی در مسیر‌های اصولی و صحیح است. 
به بیان ساده‌تر حوادثی مثل سیل و زلزله که در سطح کشور از احتمال وقوع بالاتر برخوردارند از طریق ساخت سدها، سیل‌بند‌ها و بند‌های انحرافی و آبخیزداری مناطق کوهستانی و شیبدار و نیز با ساخت منازل مسکونی مقاوم در سطح قابل ملاحظه‌ای کاهش پیدا می‌کنند.

هر یک از عناصر جوی به تنهایی می‌تواند بلایای مهمی مانند افزایش دما و گرمازدگی، سرعت‌های زیاد باد و وقوع توفان، بارش‌های تندری و وقوع تگرگ، یخبندان و سرمازدگی و … را ایجاد کند. 

بیشتر بخوانید:. ۷ مهرماه، روز ملی آتش‌نشانی و ایمنی گرامی باد
اما بیشترین خسارات جانی و مالی بر اثر پدیده‌های جوی ترکیبی و خطرات ثانویه ناشی از آن‌ها است؛ مانند توفان، رعد و برق، خشکسالی‌ها، سیل، آتش‌سوزی.
 بیشتر اوقات رویداد‌های جوی بیشترین خسارات جانی را در کشور‌های کمتر توسعه‌یافته و بیشترین خسارات مالی را در کشور‌های بیشتر توسعه یافته ایجاد می‌کنند.

منبع: ایمنا