دستاورد‌های سفر رئیس جمهور به سه کشور آفریقایی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛  شبکه خبر در گفتگوی ویژه خبری ۲۳ تیر ۱۴۰۲ با حضور آقای دکتر روح الله دهقانی فیروزآبادی، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهور و آقای دکتر مهدی حسینی، رئیس مرکز تجارت ایران در غرب آفریقا به موضوع دستاورد‌های سفر رئیس جمهور به سه کشور آفریقایی پرداخته است.

دهقانی فیروزآبادی: روز اول سفر فکر می‌کنم که از ساعت ۶ صبح سفر شروع شد یعنی برنامه کنیا شروع شد، تا ادامه اش که به کشور اوگاندا ختم شد آقای رئیس جمهور از ساعت ۶ صبح تا ساعت ۱ بامداد، یعنی ۱۹ ساعت پیوسته مدام جا‌های مختلف را بازدید کنند برنامه‌های مختلف واقعاً یک خداقوت خیلی خوبی باید به ایشان گفت و انشاالله خداوند به ایشان توفیق بدهد. ما که جوانتر بودیم در سفر خسته شدیم خدا به آقای رئیس جمهور توفیق بدهد.
سؤال: چطور بود سفر سفر فشرده‌ای بود سفر سه روزه، قدری برای بینندگان از حال و هوای این سفر سه روزه بفرمایید.
دهقانی فیروزآبادی: بحث توسعه روابط خارجی یکی از سیاست‌های جدی دولت است و در این میان هم توجه به فرصت‌ها و کشور‌هایی که کمتر مورد توجه قرار گرفته اند یک توجه خاصی را شامل شده است و به آن دقت شده است. این سفر سه روزه که به کشور کنیا، اوگاندا و زیمباوه طراحی شده بود خیلی فشرده با نشست‌های طولانی مدت، عرض کردم تقریباً همه برنامه‌های سفر ساعت ۶ شروع می‌شد و تا ساعت ۱ بامداد بعضاً ادامه داشت. نشست با رئیس جمهور، نشست با اعضای منتخب هیئت دولت و وزرای کشورها، همینطور با فعالان اقتصادی و جامعه مخاطبین ایرانیان کشور‌ها هم در برنامه بود. برنامه بسیار فشرده بود، ولی واقعاً خیلی پربار بود و من خودم استفاده کردم و خدا را شاکر هستم که این فرصت‌های خوب به روی کشورمان دارد باز می‌شود. امیدوارم که بتوانیم از دستاوردهایش به خوبی محافظت کنیم و توسعه اش دهیم.
سؤال: بالاخره بعد از ۱۱ سال این سفر انجام شد خیلی استقبال خوبی هم از رئیس جمهور و هیئت همراه انجام شد. برویم یک مقدار روی حوزه، چون همه ما می‌دانیم که کشور‌های آفریقایی سال‌ها است که تحت تأثیر تحریم‌های فناوری هستند و آنطور که در گزارش‌ها و خبر‌ها هم می‌آید خیلی مشتاق فناوری هستند و بدون شک این یک فرصت بالقوه است برای کشور ما، متخصصان ما، شرکت‌های دانش بنیان ما، که بتوانند از این فرصت به نحو احسن استفاده کنند. چه کردید، چطور بررسی کردید، چه فرصت‌هایی است، اول شاید مهمترین چیز شناخت خود آفریقا است. این شناخت را چطور احصا کردید و چه برنامه‌ای برای آن دارید؟
دهقانی فیروزآبادی: همانطور که شما هم اشاره کردید قاره آفریقا یکی از ثروتمندترین قاره‌های جهان است. قاره‌ای قدیمی و پیر با منابع طبیعی بسیار درخشان همینطور فرصت‌های کشاورزی و غذا و دامداری بسیار گسترده. به دلایل متعدد ازجمله اینکه عمده این کشور‌ها در زمانی مستعمره کشور‌های غربی بودند و هنوزم که هنوز است کشور‌های غربی علاقمند هستند این استعمار را حفظ بکنند اجازه اینکه فرصت‌های فناوری در این کشور توسعه پیدا کند را نداده اند یعنی سعی بر این بوده است که کشور‌ها وابسته باشند و بتوانند منابع شان را خام مصرف کنند و ببرند در کشور‌های خودشان و استفاده کنند. این یک سیاستی بوده است که کشور‌هایی که یک زمانی استعمارگران اکثر این کشور‌ها بوده اند هنوز که هنوز است دارند. این است که کمتر اجازه داده اند و فضا ایجاد کرده اند که کشور‌های آفریقایی بتوانند استقلال فناورانه استقلال اقتصادی و توسعه منابع شان را داشته باشند. این نکته نکته بسیار جدی است. این اگرچه برای اروپایی‌ها و امریکایی‌ها یک برنامه ریزی جدی است، اما در نقطه مقابل برای کشوری مثل ما که روابطی بسیار قدیمی، سازنده و استوار با برخی از این کشور‌ها دارد، فرصت بسیار ویژه‌ای است برای صادرات فناوری به این کشورها. من برای خودم خیلی جالب بود که در دیدار رئیس جمهور کنیا و همینطور رئیس جمهور اوگاندا مهمترین محور صحبت هر دو رئیس جمهور، به شکل ویژه بحث همکاری‌های فناورانه بود. یعنی به جرأت خدمت تان می‌گویم شاید بیش از ۵۰ درصد صحبت‌ها حول همکاری‌های علمی و فناوری می‌چرخید. از این جهت یک فرصت ویژه بود که برای من هم خیلی جالب و جذاب بود. کشور‌های آفریقایی برنامه جدی دارند بالاخره بیداری ملت‌ها و بیداری کشور‌ها متوجه به عصر اطلاعات اتفاق افتاده است و همه شان متوجه شده اند که باید منابع شان را خام فروشی نکنند باید زنجیره‌های ارزش را در کشورشان تکمیل کنند و به شدت به این باور رسیده اند که لازم است که با فناوری‌های به روز اقتصادشان را توسعه دهند. من به این‌ها می‌گویم کشور‌های ثروتمند پر از فرصت و درحال توسعه. این‌ها علاقمند هستند که یک کشوری بتواند به آن‌ها کمک کند که منابع شان استفاده بهینه شود و در این سفر‌ها هم محور اصلی از نظر من موضوع همکاری‌های فناورانه با کشور‌ها بود که از زبان رؤسای جمهور به تأکید گفته می‌شد و همینطور تا سایر مسئولین کشور.
سؤال: الان وقتی که یک نگاهی به اطلس آفریقا به آن جغرافیای کشور‌های آفریقا می‌اندازیم بیشتر حوزه کشاورزی و دامداری هستند نیازمند هستند و استقبال می‌کنند از فناوری‌های بخصوص در این دو حوزه، برداشت شما چه بود فکر می‌کنید بیشتر در چه حوزه‌هایی می‌توانیم انتقال فناوری داشته باشیم؟
دهقانی فیروزآبادی: سه حوزه است که من فکر می‌کنم خیلی جدی روی آن باید برنامه ریزی کنیم. یکی بحث معادن است. آفریقا یک قاره غنی از معادن فلزات، مس، آهن، طلا و سنگ و جواهرات قیمتی است. کلاً از نظر معادن بسیار غنی است از لحاظ نفت هم در بسیاری از کشورهایش نفت اکتشاف شده است و نیازمند توسعه است این یک حوزه است، منابع زیرزمینی. یک حوزه دیگر غذا و کشاورزی است که با توجه به آن بومی که خداوند متعال آنجا خلق کرده است مخصوصاً کشور‌های استوایی، ثروت از لحاظ غذا بسیار فراوان است. خاطرم است که رئیس جمهور اوگاندا یکی از نکاتی که مطرح کرد این بود که ما بسیار از نظر تولید غذا ثروتمند هستیم. بسیار موز تولید می‌کنیم بسیار غذا تولید می‌کنیم گوشت تولید می‌کنیم، ولی در گرفتن بازار موفق نیستیم. پس قطعاً یکی از فرصت‌های ویژه آفریقا حوزه کشاورزی خواهد بود و حوزه‌های دیگری مثل فناوری اطلاعات هم جذابیت‌هایی دارد. فناوری اطلاعات گردشگری و موضوعات دیگر. در همه این حوزه‌ها آن چیزی که تا الان اتفاق افتاده است بحث خام فروشی است. معادن شان کشاورزی شان بحث خام فروشی دارد اتفاق می‌افتد. همکاری‌هایی که ما دنبال آن هستیم کمک به این کشور‌ها برای تکمیل کردن زنجیره‌های ارزش شان است که بتوانند زنجیره‌ها را تکمیل کنند و فرآیند‌ها را کامل کنند مواد و محصولات باارزش افزوده بسیار بالاتر را به همان کشور‌ها صادر کنند. این سه محور قطعاً محور‌های همکاری ما خواهد بود. یک حوزه دیگر هم که عمومی واقعاً همه کشور‌های دنیا به آن علاقمند هستند و خوشبختانه ایران در آن بسیار توسعه پیدا کرده است، حوزه دارو، سلامت و تجهیزاتا پزشکی است. با توجه به اینکه در سال‌های گذشته ...
سؤال: خیلی هم استقبال می‌کنند از دارو‌های ایرانی.
دهقانی فیروزآبادی: به دلیل کیفیت، قیمت بسیار پایین به نسبت رقبای غربی و علاقمندی همکاری‌های فی ما بین حالا بعضی از کشور‌ها از لحاظ اسلامی بودن و غیره، بسیار این علاقمندی‌ها زیاد است؛ لذا برنامه ما این است که انشاالله در این حوزه‌ها عملیات جدی با هم داشته باشیم و بتوانیم تعاملات مشترک داشته باشیم. یک مطلبی که هست این است که این کشور‌ها علاقمند به بحث سرمایه گذاری هستند همه شان دنبال این هستند که سرمایه جذب کنند. ما الان فرصت سرمایه گذاری پولی نداریم در آفریقا به آن معنا که بخواهیم برویم بندری را بگیریم و آباد کنیم یا بخواهیم یک کار این شکلی را انجام دهیم. ولی فرصت‌های سرمایه گذاری علم و فناوری ما بسیار بالا است. هزینه علم و فناوری در کشور ما نسبت به آنجا بسیار ارزانتر است به نسبت رقبای اروپایی ما بعضاً یک دهم و یک بیستم است. یعنی هزینه خدمات فنی مهندسی که ما می‌توانیم به کشور‌های آفریقایی بدهیم به نسبت به قیمتی که اروپایی‌ها و امریکایی‌ها می‌دهند بعضاً ۲۰ برابر پایین‌تر است.
سؤال: ارزش افزوده بسیار بالایی برای کشور خواهد داشت.
دهقانی فیروزآبادی: احسنت؛ لذا اگر بتوانیم این فاصله را پر کنیم بعنوان ارزش افزوده سرمایه گذاری کردن علم و فناوری در کشور‌های آفریقایی می‌تواند یک صادرات نرم با دستاورد‌های بسیار بالا در اقتصاد کشور داشته باشد.
سؤال: یک نکته‌ای را اگر اجازه بدهید اضافه کنیم بحث صادرات نفت و گاز، چون من گزارشی را که می‌خواندم راجب به آفریقا از ۱۳ قلم با ارزش‌ترین کالای وارداتی آفریقا ۱۰۰ میلیارد شامل نفت و مشتقات نفتی است دقیقاً همان چیزی که کشور ما دارد تولید می‌کند.
دهقانی فیروزآبادی: این مطلب که جای بسیار بالایی دارد ما متأسفانه از بازار هزار و ۲۰۰ میلیارد دلاری آفریقا، عددی که واقعاً سهم داریم کمتر از ۱ دهم درصد است. این درحالی است که کشور‌هایی مثل ترکیه یا کشور‌های دیگری که بعضاً دارند آنجا کار می‌کنند ۱۰ تا ۲۰ برابر ما حجم بازاری است که دارند.
سؤال: ترکیه ۱۰ سال بعد از ما وارد آفریقا شد، ولی ۲۰ برابر ما الان در آفریقا سرمایه گذاری کرده است.
دهقانی فیروزآبادی: این به دلیل این بوده است که کمتر توجه کرده ایم برنامه جدی نداشته ایم در عین اینکه اشتیاق آفریقایی‌ها با همکاری با ایران بسیار بسیار بالا است؛ بنابراین این نکته هم باید مورد توجه قرار بگیرد. از طرفی خود کشور‌های آفریقایی مثل اوگاندا منابع نفتی را اکتشاف کرده است در سال‌های اخیر. در ۱۰، ۱۵ سال اخیر منابع خوب نفتی را اکتشاف کرده است که مذاکرات شان با اروپایی‌ها و امریکایی ها، امریکایی‌ها کمتر، اروپایی‌ها بیشتر، بیشتر منجر به این شده است که صادرات مواد خام داشته باشند درحالیکه به شدت محتاج و مشتاق این هستند که با کمک جمهوری اسلامی پالایشگاه‌ها و مجموعه‌های فرآوری نفت و گاز را داشته باشند.
سؤال: یعنی می‌توانیم در سهامداری در پالایشگاه هایشان بسیار خوب عمل کنیم.
دهقانی فیروزآبادی: ما می‌توانیم با خدمات مهندسی خوب طراحی پالایشگاه‌ها و مجموعه‌هایی از این دست بعنوان سرمایه گذاری علم و فناوری در صنعت نفت و گاز آفریقا مشارکت کنیم واقعاً فرصت اینقدر باز است که یک حرکت کوچک آورد‌های بزرگ خواهد داشت.                                                                     

سؤال: بحث شناخت را مطرح کردید که البته به نظرم خیلی بیشتر از این‌ها ما نیاز داریم قاره آفریقا را بشناسیم که بتوانیم از ظرفیت‌های آن به نحو احسن استفاده کنیم. چطور می‌خواهید تسهیل کنید صادرات خدمات فنی مهندسی بحث شرکت‌های دانش بنیان، تولیدات دانش بنیان را به کشور‌های آفریقایی.
دهقانی فیروزآبادی: به  نکته خوبی را اشاره کردید یکی از اتفاقات بزرگی که افتاده است در سال‌های گذشته، تصویر اشتباهی که از آفریقا ما به مردم نشان دادیم. البته این تصویر را به نظرم می‌رسد در آن عمدی وجود دارد. همانطور که در بعضی از کشور‌های اروپایی نسبت به ایران یک تصویر عقب افتاده بعضاً وجود دارد که باعث می‌شود که تجار و دانشمندان یک مقدار نگران باشند ما این تصویر را نسبت به آفریقا هم داریم. یعنی کسی که می‌خواهد وارد آفریقا بشود احساس می‌کند که یک سرزمین فقیر با مردم همیشه درگیر جنگ و گرفتاری و بیماری از این حرف‌ها است درحالیکه واقعاً اینطور نیست یعنی شما وقتی وارد کشور‌های آفریقایی می‌شوید می‌بینید که کاملاً جریان دارد توسعه، جریان دارد ساخت و ساز، جریان دارد میل به پیشرفت و واقعاً اتفاقات خیلی خوبی دارد می‌افتد. به نظر می‌رسد که اولین کاری که باید انجام دهیم این است که شناخت شرکت‌های ایرانی و تجار ایرانی و فناورانه ایرانی را از فرصت‌های این قاره طلایی یک مقداری ارتقا دهیم. این نکته‌ای که اشاره کردند خانه فناوری ایران در کنیا که چهار سال است که افتتاح شده است و یک مرکزی برای همکاری بوده است، در دوره‌ای که ما در خدمت دوستان هستیم، قرار است تبدیل شود به یک هاب یا اصطلاحاً قرار شود به مرکز رایزنی گسترده همکاری‌های علم و فناوری. من می‌خواهم از این اصطلاح اصطلاحاً استفاده کنم یک سفارتخانه تخصصی در حوزه علم و فناوری که محصول ایرانی تنوع اش کیفیت اش قابل عرضه باشد و بچه‌های ایرانی بتوانند با حمایت‌هایی که انجام می‌دهیم بروند آنجا محصول شان را عرضه کنند کشور را ببینند و فرصت هایش را احصا کنند. این یک گام خیلی جدی است، ما نیاز داریم که رفت و آمد‌های شرکت هایمان را شرکت در نمایشگاه‌ها شرکت در برنامه‌های مشترک را در برنامه‌های بین کشور‌های آفریقایی و کشور خودمان ارتقا دهیم. برنامه‌های گسترده‌ای را ما برنامه ریزی کرده ایم برای مهمان کردن فناوران و شرکت‌ها و مصرف کنندگان آفریقایی در ایران همینطور برنامه تور‌های بازدید از فرصت‌های اقتصاد فناوری کشور‌های آفریقایی برای شرکت‌های دانش بنیان. این یک حوزه است که در آن خیلی قوی داریم کار می‌کنیم.
سؤال: که باعث شناخت بیشتر و اعتماد متقابل بین دو طرف می‌شود.
دهقانی فیروزآبادی: ما معتقد هستیم که فقط کافی است کلاً دولت کارش همین است کافی است فرصت‌ها را نشان دهید و تسهیل کنید ارتباط شرکت‌ها را با همدیگر. خودشان با همدیگر ارتباط خواهند گرفت و جلو می‌روند. من یک اطلاعات مختصری خدمت شما عرض کنم بعنوان مثال یک کشوری مثل اوگاندا که چندین برابر جمعیت اش دام دارد. یعنی کشوری که هفت هشت برابر جمعیت خودش تعداد دام سبک و سنگین اش است از نظر صنعت دامداری اش و از نظر اقتصاد دامپزشکی بسیار بازار بزرگی دارد. یک شرکت ایرانی که واکسن وامی تولید می‌کند دانش بنیان دو تا واکسن بسیار مهم پراستفاده را در یک مناقصه دولتی همین اخیراً چند ماه پیش برای سه سال برنده شده است یعنی یک فرصتی فوق العاده که اصلاً قابل رقابت نیست کشور دیگری با بچه‌های ایرانی. این فرصت فقط با نشان دادن این ویژگی با نشان دادن این فرصت‌ها برای شرکت‌ها اتفاق افتاده است. همه کار‌ها را خودش کرده است خودش فروش کرده است و کار را جلو برده است. پس اولین کار این است که ما این فرصت‌ها را به بچه‌های ایرانی به شرکت‌های ایرانی به تجار ایرانی و طرف مقابل نشان دهیم. برای این موضوع برنامه‌های جدی داریم در سه لایه، لایه اول برای اساتید دانشگاه ها، استادان دانشگاه‌های ما استاد‌های دانشگاه‌های خوب آفریقایی. در لایه دوم برای شرکت‌های ایرانی و شرکت‌های آفریقایی در لایه سوم برای مدیران ایرانی و مدیران آفریقایی. ما برای این سه لایه برنامه ریزی‌های تبادل چیده ایم که اگر در یکسال اجرایی شود اتفاقات خیلی خوبی را رقم خواهد زد. این به نظرم بزرگ‌ترین محور توسعه همکاری خواهد بود. بحث‌های دیگر ازجمله زیرساخت مثل ثبت داروها، ثبت تجهیزات پزشکی، کمک به تعاملات مالی و راهکار‌های انتقال پول، بحث توسعه نمایشگاه‌های مشترک همه ذیل این فرآیند ایجاد کردن زمینه شناخت...
سؤال: که زیرساخت آن‌ها می‌شود.
دهقانی فیروزآبادی: دقیقاً همه این‌ها جزء زمینه‌های ایجاد شناخت مطرح می‌شود که باید برنامه ریزی کنیم.
سؤال: آقای دکتر حسینی تقریباً فکر می‌کنم که اسفندماه سال گذشته بود که شما بعد از دو سال اولین همایش کشور‌های اتحادیه اکو از کشور‌های غرب آفریقا را در ایران برگزار کردید و چند سالی هم هست که در این حوزه فعالیت می‌کنید. بدون شک در میدان در جریان روند صادرات محصولات ایرانی به کشور‌های آفریقایی بوده اید. اول بفرمایید به نظر شما چقدر سفر رئیس جمهور می‌تواند توسعه دهد روابط ما را، تجارت ما را، اقتصاد ما را با کشور‌های آفریقایی و اینکه برای توسعه آن در کشور‌های هدف در کشور‌های آفریقایی به نظرتان چه اقداماتی باید در اولویت و دستور کار دولتمردان ما قرار بگیرد؟
حسینی: عرض کنم راجع به به سفر رئیس جمهور به آفریقا، بالاخره همین که یک مراوداتی درحال شکل گیری است در دو بخش هم سیاسی هم حوزه اقتصادی این می‌تواند کم کم این شناختی را که آقای دکتر فرمودند که شناخت‌ها نسبت به حوزه آفریقا کمتر است این شناخت‌ها را تقویت کند و من در برنامه قبلی هم که خدمت تان بودم عرض کردم موضوع شناخت همانجور که آقای دکتر هم الان تأکید فرمودند موضوع شناخت نسبت به قاره آفریقا و حوزه آفریقا باید یکی از مهمترین باشد که فعلاً در دستور کار قرار می‌گیرد و این شناسایی آنقدر به یک جایی برسد که به مرحله اعتمادسازی برسد. به مرحله اعتمادسازی که برسد آن موقع این اتفاقات کاملاً قابل تصور است که ما بتوانیم زیرساخت‌های فنی اقتصادی اجتماعی خودمان را آنجا گسترش دهیم و بتوانیم این روابط را توسعه دهیم؛ بنابراین وقتی که سفر اتفاق می‌افتد یا به تبع آن اطلاع دارم که انشاالله به زودی سفر‌های دیگری از مسئولین کشوری در قاره آفریقا اتفاق خواهد افتاد یا متقابلاً این اتفاق بیفتد، می‌تواند این شناخت را تقویت کند این شناخت را تکمیل کند و نهایتاً آن پروسه اعتمادسازی اتفاق بیفتد و نهایتاً روابط شکل بگیرد؛ بنابراین در مرحله اول مهمترین کاری که می‌تواند این سفر و سفر‌های آینده که انشاالله منظم برنامه ریزی شود و انجام شود مسئله شناخت و اعتمادسازی است که الان در دستور کار قرار گرفته است و این همایشی که فرمودید در اسفندماه برگزار شده است در پانزدهم اسفند که اولین همایش همکاری‌های علمی و اقتصادی ایران و کشور‌های اتحادیه غرب آفریقا بود یکی از دلایل برگزاری آن همین موضوع شناخت بین تجار بازرگانان صنایع و حوزه فناوری ایران و کشور‌های غرب آفریقا بود. اجلاس دستاورد‌های خیلی خوبی داشت از ورود ۱۵ کشور حوزه غرب آفریقا ما نزدیک به ۱۴ کشور اجلاس وجود داشتند در سطح وزراء و بعضی کشور‌ها در سطح معاون رئیس جمهور یا بازرگانان و تجار آنها، این اتفاق باعث شد که نگاه حوزه غرب آفریقا به ایران یک چرخشی کند ما الان در روابط و مکاتباتی که بعد از این اجلاس با آن مواجه هستیم کاملاً و مشهود این‌ها را می‌بینیم طوری که سه تا چهارتا از این کشور‌ها به صورت رسمی نامه زدند اعلام آمادگی کردند که این اجلاس در کشور‌های آن‌ها به صورت دوره‌ای در کشور آن‌ها برگزار شود.
سؤال: الان با توجه به سفر رئیس جمهور و اقداماتی که شما به آن اشاره کردید فکر می‌کنید چه اتفاقی باید بیفتد که ما ماحصل این‌ها را در سفره مردم کشورمان ببینیم؟
حسینی: اول جدی گرفتن اتفاقاتی که در این سفر یا سفر‌هایی که به این صورت حتی رسانه‌ای نمی‌شود و محدود است بین حتی تجار و بازرگانان اتفاق می‌افتد، ما بیاییم یک برنامه ریزی داشته باشیم برای عملیاتی کردن توافقاتی که اتفاق می‌افتد. عملیاتی کردن توافقات و تفاهمات و قرارداد‌هایی که انجام می‌شود مهمترین بخش کار است. یعنی چه، یعنی ما طی یک برنامه مشخص و مدون یک طول برنامه داشته باشیم و در آن طول برنامه مشخص کنیم که کدامیک از دستگاه‌ها چه کار‌هایی را باید انجام دهند تا یک قرارداد، یا توافق یا تفاهمی که بین کشور‌ها اتفاق افتاده است انجام شود. کشور‌های آفریقایی کشور‌های مشهور هستند به سرزمین فرصت‌های ناشناخته. این به این معنی است که ما اگر خوب برنامه ریزی کنیم جامع برنامه ریزی کنیم با آن‌ها ورود خوبی داشته باشیم قطعاً می‌توانیم در آن کشور‌ها موفق باشیم. بعنوان مثال ما در حوزه همکاری با صندوق توسعه ملی الان صندوق توسعه ملی پای کار آمده است در همین کشور اوگاندا مقرر شده است که صندوق توسعه ملی با همکاری یکی از بانک‌های اوگاندایی یک صندوق مشترک ایجاد کنند برای برنامه ریزی و ایجاد سرمایه گذاری مشترک یا صندوق ضمانت صادرات به همین شکل سازمان توسعه تجارت ورود بسیار خوبی به حوزه آفریقا داشته است و توجه بسیار خوبی به حوزه آفریقا داشته است همه این‌ها مجموعاً می‌تواند... حالا من به ریز انشاالله در فرصت بعدی اگر فرصت بود خدمت تان با جزئیات موارد دیگر می‌گویم.
سؤال: آقای دکتر فیروزآبادی رئیس جمهور در سفرشان از آن مزرعه کشت فراسرزمینی هم بازدید داشتند که خیلی مورد توجه قرار گرفت. چه مزیت‌ها و فرصت‌هایی دارد خیلی از کارشناسان معتقد بودند اگر به صورت جدی به این مسئله ورود کرد واقعاً می‌شود تأثیرش را با همین سفره امروز مردم کشورمان دید.
دهقانی فیروزآبادی: این نکته‌ای که اشاره کردید سفره مردم، کلاً رونق اقتصاد به هر حال در زندگی مردم احساس خواهد شد.
سؤال: مردم هم همین را می‌خواهند.
دهقانی فیروزآبادی: همین است. وقتی که ما بتوانیم صادرات داشته باشیم و ارز به کشور بیاید قطعاً رونق اقتصاد را در نهایت مردم احساس می‌کنند. اما در زمینه‌هایی مثل بحث کشت فراسرزمینی که اشاره کردید خیلی سریع‌تر نتیجه می‌دهد. به هرحال ما یک کشوری هستیم که بعضی از جا‌ها با محدودیت‌های بعضی از منابع مواجه هستیم. من خودم معتقد هستم که کشور ما به اندازه کافی فرصت‌های کشت دارد منتها یک جا‌هایی به واسطه ارزان بودن زمین و منابع آبی تولید فراسرزمینی ارزش بهتری پیدا می‌کند. یعنی شما وقتی یک زمین بزرگی را چند صد هکتار چندهزار هکتار زمین را برای کشوری مثل اوگاندا استفاده می‌کنید و محصول تولید می‌کنید قیمت ارزانتر درمی آید این یک فرصت ویژه است که وقتی دو کشور روابط خوب با همدیگر دارند بشود این کار را انجام داد و محصول غذا و دام را با قیمت ارزانتر وارد کشور کرد. در کشور اوگاندا با توجه به اینکه محصور است اوگاندا از نظر مرز بالاخره مرز دریایی مستقیم ندارد، کشت فراسرزمینی درکنار صنعت پرورش دام، یعنی شما فرض کنید یک مزرعه چند هزار هکتاری که کشت انجام می‌شود درکنار آن یک صنعت دام خیلی بزرگ راه می‌افتد متعلق به جمهوری اسلامی و دام تولید می‌شود و همانجا کشتار اسلامی می‌شود و توسط پرواز به کشور انتقال داده می‌شود. طبق محاسبات هزینه گوشتی که از این روش تولید می‌شود گوشت مثلاً گوسفندی بعضاً ۴۰ تا ۵۰ درصد ارزانتر از تولید در کشور می‌کند بعضی وقت‌ها رقم بخورد. این یک فرصت است کشور هم در این سال‌ها توجه خوبی نکرده است به این فرصت اگرچه مطرح بوده است با توجه ویژه آقای رئیس جمهور این موضوع در اوگاندا خیلی جدی دارد پیگیری می‌شود و من امیدوارم که به زودی تولید ایرانی در کشور‌های دیگر در سفره‌های مردم جایش را پیدا کند.
سؤال: یک مقدار هم راجب به دارو‌ها توضیح می‌دهید؟ همانطور که به آن اشاره شد دارو بخصوص در حوزه فناوری و فناوران ما دراین حوزه خیلی هم رشد داشته اند. چقدر می‌تواند کمک کند به این مسیر و چه فرصت‌ها و ظرفیت‌هایی برای ما آنجا است؟
دهقانی فیروزآبادی: صنعت سلامت در همه دنیا رو به توسعه است. مهمترین موضوع زندگی همه جوامع امروز سلامت است و بحث دارو و تجهیزات پزشکی. عرض کردم این تمرکز ویژه‌ای که کشور در این سال‌ها از اول انقلاب تا الان داشته است در مسئله درمان و بهداشت، همینطور تولید دارو و تجهیزات پزشکی واقعاً امروز شده است یک سرمایه ملی، الان که در خدمت شما هستیم من به شما اطلاعاتی بدهم که ما در کشور‌های آفریقایی مثل کنیا، دو تا داروی ثبت شده ضد سرطان داریم که با قیمت کاملاً رقابتی دارد در بازار آفریقا عرضه می‌شود. ده محصول جدید را در نوبت ثبت داریم که این‌ها هم می‌تواند سهم خوبی را از بازار بگیرد و ۵۰ قلم تجهیز پزشکی جمهوری اسلامی در کنیا ثبت شده است و الان دارد فروش می‌رود. این نشان می‌دهد ظرفیت بسیار بالا است. قیمت خوب، کیفیت خوب، پاسخگویی خوب و حتی بعضاً در بعضی از موارد آمادگی کشور به انتقال فناوری و تولید در همان سرزمین جذابیت ویژه‌ای است که کمتر کشوری از آن می‌تواند بگذرد. من واقعاً امید دارم و یک آینده بسیار روشن مخصوصاً برای صنعت دارو و تجهیزات پزشکی کشور در کشور‌های آفریقایی که بسیار بازار گسترده‌ای هستند پیش بینی می‌کنم که انشاالله خداوند کمک کند به آن دست پیدا کنیم.
سؤال: من در گزارش‌ها آن بحث صرفه اقتصادی را که در صادرات و فروش کالا‌های ایرانی به آفریقا مطالعه می‌کردم، سود‌های بسیار قابل توجه، مثلاً فرض مثال مثلاً شکلاتی که شاید اینجا نهایتاً ۲۰ هزار تومان به فروش می‌رود، آنجا مثلاً آنطور که محاسبه می‌شد چیزی حول و هوش ۱۰ الی ۲۰ برابر همان شکلات تولید ایرانی، یعنی می‌شد ۲۰۰ هزار تومان تا ۳۰۰ هزار تومان این شکلات آنجا فروش می‌رفت و یک سود بسیار قابل توجهی برای تولیدکنندگان ایرانی داشت من فکر می‌کنم اگر تولیدکنندگان داخلی ما با ظرفیت‌های آفریقا و آن صرفه اقتصادی اش آشنا شوند که این هم وظیفه دولتمردان ما است که دارد البته این سفر هم در همان راستا داردانجام می‌شود فکر می‌کنم که خیلی بتواند به اقتصاد ما کمک کند.
دهقانی فیروزآبادی: من یک مثالی همیشه می‌زنم می‌گویم اگر قرار باشد شما سرمایه گذاری کنید روی یک بازاری، می‌روید روی گرانترین بازار‌ها سرمایه گذاری می‌کنید یا نه می‌روید روی بازار‌هایی که بیشترین رشد را دارند سرمایه گذاری می‌کنید، شما مثلاً در بازار بورس می‌خواهید سرمایه گذاری کنید نمی‌روید لزوماً گرانترین سهام را بخرید می‌روید سهمی را می‌خرید که بیشترین رشد را دارد. از نظر من سرمایه گذاری و تجارت با یک کشور اروپایی در مقایسه با یک کشور آفریقایی همین مثال است. شاید از نظر اقتصاد الان توسعه آفریقا به اروپا مانند نباشد، اما نرخ رشدی که دارد اینقدر جذاب است که شما را کاملاً توجیح می‌کند که آنجا ورود کنید. من یک نکته دیگر اشاره کنم، یکی از نقاطی که من در آفریقا دیده ام و بررسی کرده ام این است که یکی از بزرگترین بازار‌های کالای دست دوم دنیا است. یعنی آفریقا یکی از بزرگترین بازار کالا‌های دست دوم از خودرو بگیرید تا تجهیزات دیگری مثل کفش و لباس و امثالهم. این خیلی عجیب است من سؤال کردم محصولی که در ایران تولید شده نو آن یک قیمتی دارد همان محصول در آفریقا دست دوم استفاده شده اش دو سه برابر قیمت گذاری می‌شود. این یعنی یک فرصت طلایی. اگر ما بتوانیم زمینه رفت و آمد بحث لغو روادید که خیلی جدی در این سفر پیگیری شد و یکی از موضوعات تفاهم نامه مثلاً با اوگاندا هم بود که سندهایش امضاء شد بحث پرواز مستقیم کشور‌ها را راه بیندازیم؛ و یک مقداری مردم بیشتر بشناسند بالاخره مستندات تلویزیونی است اطلاعات دیگر است قطعاً همین شناساندن و ایجاد کردن مسیر یک بازار خیلی خوبی را برای مردم ما ایجاد خواهد کرد. تجار ما قطعاً به واسطه غرابت‌های فرهنگی آنجا بسیار موفق‌تر عمل می‌کنند. من در بازار اوگاندا یک ساعتی وقت داشتم با خودرو که می‌رفتم ایستادم و یک پرس و جویی کردم همینطوری می‌خواستم بدانم که فضای مردم چطوری است، سؤال که می‌کردند شما کجایی هستید، ایرانی، به شدت استقبال با گرمای خیلی ویژه تحویل می‌گرفتند برای من خیلی افتخار داشتم. حتی مثلاً یک نفر به من گفت من شما را دیده ام در تلویزیون با رئیس جمهور آمده بودید. این فضا برای تاجر ایرانی که با این فرهنگ نزدیک‌تر است به نسبت اروپایی با ارزش افزوده بالاتر بسیار بالا است. اصولاً هم اینجوری است مردم ما مردم باهوشی هستند یعنی اولین جریان تجارتی که بین ایران و کشور‌های آفریقا راه می‌افتد ده تاجر خوب مان می‌روند آنجا سرمایه گذاری می‌کنند یا ورود می‌کنند بعد بازخوردی که به جریان اقتصادی کشور خواهند داد موج را انشاالله راه می‌اندازد و این اتفاق رقم می‌خورد.
سؤال: آقای حسینی در رابطه با صفحه اقتصادی تجار ایرانی و صادرکنندگان ایرانی در کشور‌های آفریقایی صحبت می‌کنیم حضرتعالی چند سالی آنجا بوده اید و از نزدیک دیده اید. اول بفرمایید با ذکر مثال واقعاً اینقدر صفحه اقتصادی می‌تواند برای تجار یا صادرکنندگان ما داشته باشد یا خیر و دوم اینکه بعنوان یک رئیس مرکز تجارت ایران در غرب آفریقا هم هستید توصیه شما به صادرکنندگان و تولیدکنندگان ایرانی چه است؟
حسینی: در رابطه با صرفه اقتصادی به دلیل اینکه کشور‌های آفریقایی عمدتاً کشور‌های مصرف گرا هستند و کشور‌های مصرف کننده هستند عموماً صادرات به آن کشور‌ها دارای نفع و صرفه اقتصادی است این یک امر کاملاً طبیعی و همه دوستان به آن اشراف دارند. این می‌شود موضوع بحث شناخت، اینکه چه کالا‌هایی به آنجا صادر شود و چه کالا‌هایی که ارسال شود که هم با مشکل مواجه نشود و هم فروش اش آنجا آسان و راحت باشد برای تجار و بازرگانان و تولیدکنندگان کشورمان. کشور ما به دلیل اینکه در داخل خود کشور به شکلی است که منابع مواد اولیه و تولید در کشور به وفور هست، بنابراین وقتی که کالایی در کشور تولید می‌شود برای تولیدکننده و آن بازرگان و تاجری که این کالا را می‌خواهد صادر کند به حوزه کشور‌های غرب آفریقا یا کل آفریقا قاعدتاً دارای صرفه و سود است در این هیچ شکی نیست. عرض کنم مثلاً ما در حوزه غرب آفریقا بعنوان مثال، چون اطلاع دارم حدوداً سالانه این کشور‌ها مجموعه ۱۵ کشور غرب آفریقا در حوزه فولاد و مقاطع ساختمانی حدود ۱۵ میلیارد دلار واردات دارند و ما تقریباً طی سال ۱۴۰۰ یا ۱۴۰۱ چیزی حدود ۴۰۰ میلیون دلار فولاد به این کشور‌ها صادرات داشته ایم؛ بنابراین نشان می‌دهد و بخش عظیمی شاید نزدیک به ۵۰، ۶۰ درصد صادرات ما به حوزه کشور‌های غرب آفریقا در حوزه فولاد و مقاطع ساختمانی بوده است؛ بنابراین نشان می‌دهد که اگر ما با یک برنامه ریزی درست به این کشور‌ها هدفمند به آن‌ها نگاه کنیم حتماً کالا‌هایی که ما صادر می‌کنیم کالا‌هایی هستند که آنجا دارای صرفه و ارزش اقتصادی هستند. اما این موضوع نباید به صورت مطلق نگاه شود بار‌ها هم پیش آمده بالاخره برای بعضی از کالا‌های ما آنجا مشکلاتی به وجود می‌آید؛ بنابراین صادرکنندگان و کسانی که تولیدکننده هستند با یک شناخت قبلی، الان دولت آمده است یک کار کاملاً درست و هدفمند انجام داده است و آن ایجاد دفاتر تجاری در کشور‌های آفریقایی است که در همه جای دنیا دارد راه اندازی می‌کند یک بخش بزرگی اش را به کشور‌های آفریقایی اختصاص داده است یکی از وظایف این دفاتر شناسایی همین فرصت‌ها و ظرفیت‌هایی است که در غرب آفریقا یا در کل آفریقا وجود دارد و اعلام آن‌ها به تولیدکنندگان و بازرگانان ایرانی است؛ بنابراین همین الان می‌توانند از این فرصت و ظرفیت استفاده کنند تجار و بازرگانان ما بیایند مشورت بگیرند و با یک اطلاعات دقیق و درست مخصوصاً یک نکته خیلی مهم بحث گمرکات کشور‌های آفریقایی است. آن‌ها براساس قاعده مندی که عموماً متأثر است از گمرکات و استاندارد‌های کشور‌های اروپایی است کالا را وارد می‌کنند بنابراین به این موضوع بازرگانان و تجار ما باید خیلی دقت کنند.
سؤال: که با تحقیق کامل به این بازار ورود کنند.
حسینی: که با تحقیق کامل مخصوصاً در حوزه گمرکی ورود کنند.
سؤال: آقای دکتر از بحث اقتصاد برگردیم به حوزه فناوری خودمان. در خبر‌ها بود پهپاد‌های ایرانی در نایروبی اوج می‌گیرند. بخصوص اینکه در بخش کشاورزی و اینها. این‌ها چه نوع پهپاد‌هایی است چه ظرفیت‌هایی برای کشورمان در این حوزه وجود دارد؟
دهقانی فیروزآبادی: من قبل از اینکه این بحث را جواب بدهم اشاره‌ای کنم به بحث قبلی که بسته شود مهم است. یک بحث بحث صادرات بود به آفریقا، یک بحث هم بحث واردات از آفریقا است. یعنی من همکاری هوشمندانه و صحیح را در موضوعاتی که فرصت ویژه باشد را یک تجارت دوجانبه می‌دانم. یعنی امکان اینکه محصول و خدمت ایرانی صادر شود ونیازمندی‌هایی که ما از آفریقا وارد می‌کنیم عموماً در حوزه غذا وارد شود با بحث‌های تهاتری بسیار ویژه است. این را هم می‌خواستم به آن توجه بدهم این فرصت ویژه ار تهاتری کردن با آفریقا یک مزیت خاص است. موضوع پهپاد، به هر حال کشور ما یک کشور پیشرفته‌ای در صنعت هوایی است سیاست جدی دولت هم این است که به دنیا ما نشان بدهیم که ایران فقط یک قدرت نظامی یا دفاعی نیست. ایران الان به واسطه حمایت‌های چند دهه‌ای رهبر انقلاب و بقیه مدیرانی که واقعاً زحمت کشیده اند امروز واقعاً در بسیاری از حوزه‌ها یک قدرت علم و فناوری است که خیلی راحت تبادل می‌کند دراختیار قرار می‌دهد و همکاری می‌کند. آفریقا کشور کشاورزی است سرزمین‌های بزرگ زمین‌های بسیار بزرگ که نیاز به تکنولوژی‌های به روز کشاورزی دارد. پهپادی که ما در کنیا و اوگاندا این را رونمایی کردیم ودرحال مذاکره هستیم و در همین مدت سه چهار روزی که آنجا بودیم و بعد از سفر ارتباطات خیلی خوبی شکل گرفته است و احتمال خیلی زیاد یکسری مراکز خدمات دهی در اوگاندا راه خواهد افتاد برای استفاده از این پهپاد. قابلیت‌های ویژه‌ای دارد. من یک مثال عرض کنم، سمپاشی دو هکتار مزرعه در ۱۵ دقیقه به صورت منظم و دقیق کاری است ک واقعاً با نیروی انسانی و دست به راحتی انجام نمی‌شود. از طرفی غیر از سمپاشی مزارع بزرگ که هم میزان سم را تنظیم می‌کند هم در مصرف سم کاهش دارد هم در سرعت، بحث پهپاد‌های تصویربرداری است. با قابلیت‌های پردازش تصویر توسط هوش مصنوعی است که یک مزرعه عظیم چندصد هکتاری را یک پهپادی پایش می‌کند از پردازش تصاویر پهپادی که گرفته می‌شود مشخص می‌شود که کجای زمین بعنوان مثال آفت زده است کجا ممکن است مشکل آبیاری داشته باشد یا مسائل دیگر زمین را شناسایی کند و کشاورز و صاحب آن مزرعه می‌تواند به شکل خاص و دقیق مزرعه را مراقبت کند. امروز بحث مراقبت از مزرعه بسیار موضوع جدی است که بشود اقتصاد آن را توسعه داد. این پهپاد بعنوان دستاورد فناورانه عرضه شد و انشاالله بتوانیم بازار خوبی برای آن در آفریقا ایجاد کنیم.
سؤال: آقای حسینی جمع بندی پایانی شما؟
حسینی: من خواهش می‌کنم که بخش دولتی، چون بیشتر به نمایندگی از بخش خصوصی دارم این را می‌گویم واقعاً تقویت بخش خصوصی را در آفریقا کامل‌تر کنیم و جدی‌تر پیگیری کنیم؛ که هم یک عدم رقابتی بین بخش دولتی و خصوصی باشد این قضیه و کار‌ها و فرآیند‌هایی را که شروع می‌کنیم با یک برنامه ریزی طولانی مدت و یک برنامه ریزی ادامه دار آن‌ها را تکمیل کنیم نهایتاً و برای آفریقا یک پروژه باز داشته باشیم همیشه یعنی مقطعی نباشد که در یک مقطع شروع کنیم و در یک مقطعی آن را جمع کنیم دوباره یعنی برای آفریقا اگر درست برنامه ریزی شود ما بسیاری از فرصت‌هایی که در کشورمان الان محدود است و امکان عملیاتی شدن آن نیست بخشی از آن‌ها در قاره آفریقا با برنامه ریزی با هدایت درست با سرمایه گذاری درست همه آن‌ها قابل انجام است و واقعاً علاقمند هستند که با ایران کار کنند و با تجار ایرانی و صنعت ایران دوست دارند که بیشتر آشنا شوند.
سؤال: آقای دکتر توصیه تان را به خود فناوران و فعالان بخش حوزه فناوری در این رابطه بفرمایید.
دهقانی فیروزآبادی: تشکر می‌کنم از این برنامه. امیدوارم که فناوران ایرانی، شرکت‌های دانش بنیان و سایر تجار ایرانی، با یک برنامه ریزی خیلی خوب این فرصت ایجاد شده دوستی قریب دو کشور را بعنوان فرصت طلایی تلقی کنند و با همکاری جدی و کمکی که ما خواهیم داد خیلی زود ظرف چند ماه آینده شاهد دستاورد‌های این همکاری‌های مشترک باشیم در اقتصاد و در سفره مردم انشاالله.