۲۰ درصد از عوارض آلایندگی در صندوق حفاظت محیط زیست

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما شبکه سه سیما گفتگوی برنامه سلام صبح بخیر را به موضوع قانون هوای پاک و آلودگی هوا اختصاص داده و با آقای سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست مصاحبه کرده است.شرح این گفتگو:

سؤال: قانون هوای پاک مصوبه مجلس است و ابلاغ هم به دولت شده است، ولی علی رغم پیگیری‌های مختلفی که در این سال‌ها شده است، دستگاه‌ها کوتاهی می‌کنند در وظایف شان، مسئول پیگیری این قانون آیا سازمان حفاظت از محیط زیست است یا خیر؟
 علی سلاجقه: خوشبختانه مسائل محیط زیست الان مطالبه عمومی مردم است. در همه ابعادش و آلودگی هم یکی از ابعادش است و اینکه ما مسئولین چه کار کرده ایم، مقصر چه کسی است و چرا مشکل برای مردم ایجاد می‌شود، آیا مردم سهمی در ایجاد مشکلات دارند یا ندارند، آیا دستگاه‌های دولتی بایستی پاسخگو باشند، طبق ماده ۲ قانون هوای پاک کشور، سازمان حفاظت محیط زیست بعنوان یک دستگاه نظارتی و حاکمیتی ناظر اجرای این قانون است، ولی آنچه که به اینجا کشانده است کشور را، ما متأسفانه بعضی از مواقع می‌بینیم که شهر‌های آلوده درحال افزایش است. اینجا مسائل متعددی مطرح است. یکی از بحث‌هایی که تشدید کرده است فرآیند پایداری جو است. یعنی شما دقت بفرمایید آنچه که بعنوان تغییر اقلیم اتفاق افتاده است در سطح دنیا یک واقعیت انکارناپذیری است و کشور ما باید خودش را آماده کند برای شرایط تغییر اقلیم حالا اینجا بحث‌های متعددی اهل فن مطرح می‌کنند که بحث سازگازی و مسائل متعدد مطرح می‌شود، ولی کشور باید در بحث تغییر اقلیم واقعاً یک گام‌های محکم بردارد. خوشبختانه دولت سیزدهم در این راستا یک افق جدیدی را گشود. در این باب بحث آلودگی وقتی مطرح می‌شود، دستگاه‌های متعددی اینجا دخیل هستند. ۲۳ دستگاه هستند که ۱۱ دستگاه مسئولیت مستقیم دارند و ۱۲ دستگاه مسئولیت‌های غیرمستقیم دارند و نقش آن‌ها تقریباً خیلی مؤثر هست. ما کار کرده ایم و هم ارزیابی کرده ایم و هم آسیب شناسی کرده ایم و هم نظارت کرده ایم. در جایگاه قانونی سازمان حفاظت محیط زیست کشور بعنوان یک دستگاه ناظر، وظیفه نظارت، ارائه گزارش، تعبیه سامانه‌های مربوط به نظارت و تأیید وتصویب آئین نامه‌های مربوطه را دارد که تقریباً همه آئین نامه‌های مربوطه سازمان حفاظت محیط زیست مصوب کرده است از ۱۳۹۶ تا الان و در بعد نظارتی هم مرتب کار خودش را انجام داده است.
سؤال: مشکل قانون نداریم.
علی سلاجقه: در بحث آسیب شناسی وقتی وارد می‌شویم متأسفانه قوانین مأخر و متقدمی که می‌آید بعضی از اوقات قوانین جاری را با مشکل ایجاد می‌کند. یعنی مجلس محترم شورای اسلامی وقتی قوانین را در قالب طرح یا لوایح دولتی مطرح می‌شود مصوب می‌کند این قوانین بایستی به نوعی هم همپوشانی نداشته باشند هم ناقض و منقوض هم نباشد نقض نکنند واقعاً هم این قوانین به هر صورت فرآیند را به جلو حرکت دهند. دقت بفرمایید قبل از قانون هوای پاک، ما حداقل سه قانون داریم که اگر آن‌ها اجرا می‌شدند با توجه وظایف دستگاه‌های اجرایی کشور، فرآیند‌ها خیلی عالی‌تر بود. شما قانون انرژی را دارید، قانون حمل و نقل عمومی را دارید، قانون مربوط به بحث انرژی‌های نو را دارید. این‌ها همه قبل از قوانین هوای پاک کشور بوده است. قانون هوای پاک کشور وقتی آمد، مجدداً شما در قانون هوای پاک کشور یکسری مسائل دقیقاً در آنجا مطرح می‌شود و بعد می‌بینید که قانونی که اخیراً در رابطه با بحث در خردادماه مجلس شورای اسلامی اعلام کرد در بحث اسقاط خودرو‌ها و بحث ساماندهی صنعت خودرو، این‌ها وقتی می‌آید می‌بینیم خیلی اوقات قوانین مشکل دارند. این یکی از بحث‌ها در بحث‌های آسیب شناسی است. دستگاه مربوطه هیچ وقت مسائل هوای پاک را بعنوان وظیفه ذاتی خودشان تلقی نکرد الان خوشبختانه رویکرد دارد ایجاد می‌شود. حتماً امیدآفرینی است به این صورت که رویکرد کلی دولت سیزدهم واقعاً الان همه اعضای کابینه دولت سیزدهم هر کسی دارد جایگاه خودش را در قانون هوای پاک پیدا می‌کند سازمان حفاظت محیط زیست هم دارد نظارت می‌کند و کاملاً مطالبه گری می‌کند. یعنی درکنار مردم، درکنار دولت، درکنار رئیس جمهور محترم، که واقعاً آقای رئیس جمهور محترم در جلسات متعدد وقتی این سه هفته‌ای که بحث بودجه کشور مطرح بود، ایشان مرتب در بحث قانون هوای پاک و اینکه دستگاه‌ها مکلف هستند وظایف خودشان را بدون کم و کاست انجام دهند این رویکرد و مطالبه گری حقوقی وقتی اتفاق افتاده است الان دستگاه‌ها خوشبختانه دارند رو به جلو حرکت می‌کنند. شما درست می‌فرمایید برای ما هم بسیار ملال آور است. من وقتی وارد سازمان صداوسیما می‌شوم و می‌بینم همکاران از همان درب ورودی از من سؤال می‌کنند آقای سلاجه این هوای پاک چه کار باید کنیم تا چه زمانی باید بچه‌ها تعطیل باشند.

سؤال: مسئولین مختلف در سال‌های مختلفی که بنده بوده ام در سازمان و صحبت کرده ام و مصاحبه کرده ام، می‌آییم راجع به صنعت خودرو صحبت می‌کنیم می‌روم می‌بینم که خودش ماشین خارجی سوار می‌شود، می‌گویم این درد ما را نمی‌فهمد، راجب به مسکن صحبت می‌کنیم، می‌بینیم خودش یک ویلای مثلاً چند صد متری دولتی را غصب کرده است و نشسته است می‌گویم این درد مردم را نمی‌فهمد، ولی یک هوا چیزی است که شما همین هوایی را نفس می‌کشید که من نفس می‌کشم. اصلاً نمی‌توانم بگویم که این هوا را کسی نمی‌بیند واقعاً مسئولین همزادپنداری می‌کنند با مردم و نمی‌توانند بگویند که نه ما متوجه نمی‌شویم که هوا آلوده است. 
 علی سلاجقه: همه مان داریم می‌بینیم و کسی کتمان نمی‌کند. عرض کردم مردم مسائل را خیلی بهتر از مسئولین هم تجزیه و تحلیل می‌کنند و هم رو به جلو حرکت می‌کنند. ما مسئولین باید وظیفه قانونی خودشان را انجام دهند. ما بحث هوای پاک را آسیب شناسی کرده ایم، بحث عدم اجرایش را آسیب شناسی کرده ایم، خوشبختانه به نتایج خوبی رسیده ایم. ما فرض کنید در بحث اعتبارات، فرآیند‌های محیط زیستی در بعد اقلیم، آب، مسائل خاک، مسائل پوشش گیاهی و جانوری، مسائلی هستند که در درازمدت، یعنی یک فرآیند کوتاه مدت نیست. ببینید همین داستان ۷۰ سال کشور طول کشیده است و انباشت بوده است و هیچگونه قوانین خاصی متأسفانه آن زمان احصاء نشده است و کشور به اینجا رسیده است و اگر قرار باشد یک سال دو سال اتفاق خاصی بیفتد که یک دفعه شاهد باشیم برای همین که رویکرد‌ها به این سمت و سو باشد در قوانین به نحو مطلوب مسائل را ببینیم در اجرا هم دولت مکلف است که طبق آن ببیند. من خدمت شما چند بحث را عرض می‌کنم؛ الان در این قسمت خود سازمان حفاظت محیط زیست، صندوق ملی محیط زیست یک ظرفیتی است. حالا از لحاظ اعتباری چندان چیز نیست خوشبختانه در بحث کانون بودجه ۱۴۰۲ تقریباً در دایره دولت ۲۰ درصد از عوارض آلایندگی باید بیاید در صنایع ما این را خیلی خوب داریم جریان آن را ساری و جاری کرده ایم در کشور به این صورت که تمام صنایع آلاینده تمام کارخانه‌های آلاینده تمام ماشین آلاتی که در صنایعی که در این قسمت هستند یا حتی بحث آموزش و فرهنگ سازی محیط زیست، همه از ظرفیت صندوق ملی محیط زیست، تسهیلات و وام می‌توانند استفاده کنند. بعنوان مثال ما در شهر تبریز، ۶۰۰ تاکسی را به هر کدام ۵۰ میلیون وام داده شد تا انتهای سال این اتفاق میمون در این بحث در شهر تبریز دارد می‌افتد. یا فرض کنید برای صنایع آلاینده‌ای که بحث پسماند‌ها در استان گیلان هستند ما یک اعتباری چیزی در حدود ۱۴۰ میلیارد تومان آنجا اعتبار داده شده است که این‌ها کارشان را انجام دهند ما به این صورت برای تمام صنایع این بحث را داریم مخصوصاً صنایع دانش بنیان که در کشور رو به رشد هستند و این‌ها نقطه امیدی هستند برای اینکه هوای پاک تحقق پیدا کند در این قسمت.

سؤال: حتماً سازمان محیط زیست، اصلاً گلایه‌ای ندارم، چون هم آشنا هستم با روحیات جنابعالی و همکاران شما که دارد کار خودش را انجام می‌دهد و وظایفی که کوتاهی نمی‌شود، اما زورتان به دستگاه‌هایی که دستگاه‌های اصلی هستند در بحث آلودگی هوا، وزارت نفت، تولید بنزین، بحث مازوت سوزی است، خودرو، زورتان به این‌ها نمی‌رسد. 

علی سلاجقه: می‌رسد. ما اگر قرار باشد آرام بیاییم و آرام برویم، ما برای مسئولیت آمده ایم نه برای ریاست، ما آمده ایم برای مسئولیت و کاری برای کشور انجام شود. سال‌ها بعنوان یک بخش مطالبه گر چه در بحث دانشگاه‌ها و چه در مباحث انجمن‌های علمی کشور و اتحادیه‌های علمی کشور، گفته ایم که چرا این اتفاق نمی‌افتد. الان این گوی و میدان دست ما است و این آزمایش سخت الهی برای ما نازل شده است و ما محکم می‌ایستیم. چرا محکم می‌ایستیم، چون بعد از خدا ریاست محترم جمهور پشت ما هستند. 

سؤال: دقیقاً همین شکلی است. من خاطرم است آقای رئیسی قبلاً رئیس قوه قضاییه بودند. یک دیداری فعالان محیط زیستی داشتند شاید خود حضرتعالی هم آنجا بودید. آنجا آقای رئیسی یک جمله‌ای گفتند که امروز حفاظت از محیط زیست مهمترین امر به معروف و نهی از منکر است. دیدگاه ایشان این است. 
 

علی سلاجقه: دقیقاً همین طور است که می‌فرمایید. یعنی آقای رئیس جمهور هر وقت بحث مطرح شد گفتند آقای فلانی، خدا و قانون، یعنی دستگاه کاری ندارد، ولی ایشان در این قسمت عرض می‌کنم. وقتی الان نگاه کنیم ما اسقاط خودرو اولین بحث مان است که باید انجام شود به طور میانگین گزارشات نشان می‌دهد که سالی ۲۵ هزار خودرو تا الان اسقاط می‌شده که این عدد ناچیزی است در بحث صنعت حمل و نقل که می‌بایست کارش انجام می‌شود در حمل و نقل عمومی این اتفاقات نیفتاده است الان شهرداری پای کار است و وزارت کشور پای کار آمده است. در بحث گازسوز کردن و برقی کردن هم حمل و نقل عمومی و هم تاکسی دارد این اتفاق می‌افتد و شما اخبار آن را خواهید شنید. در بحث سوخت ما سوخت مان به هر صورت معمولاً یوروی استاندارد‌های اروپایی را استفاده می‌کنیم، یورو ۴ یورو ۵ و یورو ۶، خب ما یورو ۴ تحقق پیدا کرده است اگر یورو ۵ و ۶ بخواهد تحقق پیدا کند آیا واقعاً خودرو‌های ما براساس یورو ۵ و ۶ می‌توانیم یک سوخت باکیفیت مناسب را بریزیم داخل یک ماشینی که کلی احتراق ناقص ایجاد می‌کند باید ماشین را متناسب با همان صنعت خودروسازی جلو بیاید. در بحث سوخت بعنوان بحث اصلی که احتراق است می‌سوزاند و دود تولید می‌کند، در کشور واقعاً گام‌های خوبی انجام شده است ما وزارت نفت را مرتب بالای سرش هستیم. یکسری زیرساخت‌ها در کشور اتفاق نیفتاده است. همین الان بحث گاز در کشور ما هر کدام از شعله‌های گازی که در خانه من و شما می‌آید می‌تواند یک کارخانه را به جریان بیندازد. ولی همه ما آمده ایم به گاز وابسته شده ایم در این شرایط، مصرف انرژی در کشور قانون دارد. خیلی از کشور‌ها را نگاه کنید مصرف انرژی را در یک درجه ثابت نگه می‌دارند و از ۲۱ درجه نمی‌گذارند بالاتر برود. ما مکلف هستیم در خانه از لباس گرم استفاده کنیم مکلف هستیم از وسایل گرمازای دیگر استفاده کنیم ما در بحث سوخت خوشبختانه کار خیلی خوبی اتفاق افتاده است پیگیری کرده ایم وزارت نفت هم پای کار است در بحث هم بهینه سازی و هم کیفی سازی که انشاالله یکی از خبر‌های خوب آن را تا همین یکی دو هفته شاید تا ۲۲ بهمن بشنویم که یک گام رو به جلو در بحث کیفی سازی سوخت کشور اتفاق افتاده است و افتتاحیه آن هم انشاالله با حضور ریاست محترم جمهور و وزارت نفت اتفاق خواهد افتاد. در بحث سوخت بعنوان عامل اصلی داریم می‌رویم در بحث خودرو‌ها هم ورود پیدا کرده ایم یعنی واقعاً وزارت صمت را اجازه نمی‌دهیم خیلی از خودرو‌ها را وارد بازار کند ما مرتب پایش می‌کنیم و خواسته ایم از وزارت صمت که یورویی که اعلام کرده ایم.. ما کارشناسان و کسانی که بحث‌های قانونگذار هم هستیم یک زمانی براساس واقعیات کشور مسائل را تنظیم نمی‌کنیم ما یک دفعه می‌آییم چند سال قبل آئین نامه‌ای طراحی می‌کنیم که یورو ۶ باید ماشین‌های ما استفاده کنند تا ۱۴۰۰ همه سوخت ما باید یورو ۶ باشد. خب شما باید تمام زیرساخت‌های یورو ۶ انجام شود این ظرف و مظروف با هم همخوانی داشته باشند. بعد ما ترک فعل می‌کنیم این اصلاً شدنی نیست در کشور ما، ما شرایط اقتصادی و شرایط فرهنگی مان خیلی ما باید براساس معیار‌های داخلی خودمان برنامه ریزی کنیم از ظرفیت‌های بین المللی هم استفاده کنیم برای افزایش دانش مان. 

سؤال: همه دستگاه‌ها این دید محیط زیستی را ندارند متأسفانه و می‌خواهند آن افق دید خودشان را مثل میان کاله، می‌گوید من اینجا پتروشیمی بزنم می‌دانید چه اتفاقی می‌افتد، ۵ هزار شغل ایجاد می‌شود و فلان می‌شود و نمی‌داند که طبیعت را نابود می‌کند. شما دستور می‌دهید و معاون اول رئیس جمهور هم تأکید می‌کند که سد چم شیر فعلاً متوقف ببینیم چه می‌شود. خود حضرتعالی بالاخره دکترای آب دارید می‌دانید که چه اتفاق ناگواری در آنجا می‌افتد. دیروز در خبر‌ها خواندم که چم شیر آبگیری می‌شود. من این سؤالی که پرسیدم متوجه نمی‌شوم بالاخره شما یعنی سازمان حفاظت از محیط زیست، معاون اول رئیس جمهور و کمیسیون اصل ۹۰، آمده اند گفته اند این سد آبگیری نشود. چه کسی آبگیری کرده است؟ 
علی سلاجقه: نه آبگیری نشده است. 
سؤال: این خبر کذب است؟
علی سلاجقه: نه من این را عرض کنم من تا جایی که اطلاع دارم، یک سرمایه گذاری برای کشور انجام شده است و سازمان حفاظت محیط زیست در زمان خودش مجوز‌های لازم را داده است یعنی شما گزارش‌های ارزیابی سد چم شیر را نگاه کنید یک گزارش‌های مدولی است مجوز‌ها را داده است الان من خودم بازدیدی از کهگیلویه و بویراحمد داشته ام و به آن منطقه نرسیده ام بروم. وقتی سازنده‌های زمین شناسی منطقه را نگاه می‌کنید این‌ها سازنده‌های حساسی هستند این‌ها از لحاظ مکان یابی محل اجرای ساختمان سد، کاری نداریم آنجا حتماً از لحاظ بحث‌های ساختاری مناسب انتخاب شده است، ولی عرصه دریاچه را رویش بحث بود هم ثمن‌ها و هم اساتید دانشگاه روی این بحث داشتند ما واقعاً اجازه نمی‌دهیم سعی می‌کنیم مسائل را خیلی منطقی جلو برویم یک سرمایه گذاری کلانی برای کشور آنجا انجام شده است ما گفته ایم که وزارت محترم نیرو نامه داده ایم همان ابتدا گفتیم چند تا چاهک بزنید راستایی آزمایی انجام شود رئیس جمهور هم همین نامه را به وزیر محترم نیرو فرستادند نه در همین راستا حرکت می‌کنیم که اگر راستی آزمایی انجام شود..
سؤال: دیروز گفتند که آبگیری شد. 

علی سلاجقه: نه این را من امروز دارم می‌شنوم. من دیروز هم به من یک گزارش اینجوری رسید و سریع تحقیق کردم و دیدم همچنین اتفاقی نیفتاده است، ولی امیدوارم که، چون آقای رئیس جمهور دستور داده اند..
سؤال: بعضی دستگاه‌ها دور می‌زنند. 
 علی سلاجقه: این بحث محیط زیست بحث فرابخشی است و فرادستگاهی است دستگاه‌ها باید احساس کنند که محیط زیست کنارشان قانونمند شروع می‌کند طبیعت قانون دارد در این قسمت در همین بحث هوای پاک یک گام‌های خیلی بلندی دارداتفاق می‌افتد که ما واقعاً شاهد این مسائل باشیم فردا قرار بود وزارت ارتباطات ما در بحث موتور‌های پستچی‌ها موتور برقی می‌خواهد بیاورد در شهر تهران دنبال موتور‌های برقی هستیم یک انباشت است بدهی‌های مالی یا توقعات مالی وجود دارد که شما هر کاری بخواهید انجام دهید با یک اعتبار چند ساله کشور را باید بگذارید تا یک اتفاق میمونی در بحث هوای پاک کشور بیفتد. ما در بحث قوانینی که داشتیم برای موتورسیکلت‌های شهر تهران، قرار بود تسهیلات بدهیم وام بدهیم که این اتفاق نیفتاده است بعد خودرویی که برای یک فردی است که از لحاظ مالی وضعیت مناسب ندارد و دارد یک خانواده را نان می‌دهد، بیایید دنبال همانی که شما فرمودید خانه‌های آنجوری استفاده می‌کنند یا ماشین‌های آنجوری استفاده می‌کنند. در برنامه ۱۴۰۲ در بودجه ۱۴۰۲ خوشبختانه ۲۰ درصد از عوارض آلایندگی قرار به صندوق حفاظت محیط زیست بیاید این ۲۰ درصد یک اعتباری است دستگاه هر کجا رفتیم صنایع هر کجا رفتیم حتماً باید خودشان را انطباق بدهند. یعنی نیروگاه‌ها خودشان را باید با شرایط محیط زیست و ضوابط محیط زیست انطباق بدهند ما برای اینکه این فرآیند‌ها تسهیل شود نارضایتی مردم مشتریان کمتر شود، چون الان فرآیند‌ها با ۲۰ یا ۳۰ قبل متفاوت است دانش بنیان شده است، خیلی از مسائل با فناوری‌های نوین ایجاد شده است فناوری‌های جدید کارشان دارد انجام می‌شود ما ضوابط استقرار را آمده ایم کاملاً تغییر داده ایم با یک نظرسنجی جامعی در کشور، کارشناسان مجرب، ادارات کل، دانشگاهیان، محققین، ضوابط استقرارمان را کاملاً تغییر داده ایم و ابلاغ کرده ایم به کشور به دستگاه‌های اجرایی هم ابلاغ می‌کنیم؛ که خیلی واقعاً آن مسائل دست و پا گیری که احساس می‌کردند از طرف سازمان محیط زیست است حل شده است. ولی از آن طرف نظارت‌ها را قوی می‌کنیم ما نظارت مان را بر تمام پروژه‌ها قبل از اجرا، حین اجرا، آخر اجرا خواهد رسید. بر همین اساس من از همه صنایع می‌خواهم که به صندوق محیط زیست سر بزنند و کمک بگیرند ما اجازه نمی‌دهیم در این قسمت وقتی هوای پاک فلان کارخانه کار می‌کند بحث فیلتر آن را انجام دهند از این وام استفاده کنند. 

سؤال: شما با همین اقداماتی که دارید انجام می‌دهید، در مکزیک طی چند سال آلودگی را برطرف کردند عدد به ما بدهید اگر با همین دست فرمان برویم و کسی آن را خراب نکند چند سال دیگر در تهران هوای پاک خواهیم داشت؟

علی سلاجقه: چون این مسائل در طولانی مدت ایجاد شده است در طولانی مدت، ولی ما واقعاً تمام عزم دولت جزم است برای اینکه این اتفاق بیفتد. من قول می‌دهم خدمت مردم عزیز این دولت با همین رویکردی که الان وجود دارد آنچه که در پروژه‌ها می‌بینیم که خود معاون اول در دولت مطرح می‌فرماید که رویکرد بودجه ۱۴۰۲ باید بوی محیط زیستی داشته باشد. خوشبختانه این ابعاد دیده شده است که امیدوارم مجلس محترم هم کمک بفرمایند. بر این اساس اگر با این دست فرمانی که فرمودید، این دولت جلو برود و مشکلی پیش نیاید و همه دستگاه‌ها هم که الان دیگر همگام شده اند، مطمئن باشید به صورت سالیانه تا ۴ یا ۵ سال آینده حداقل ۳۰ یا ۴۰ درصد این وضعیت کاهش پیدا می‌کند، چون شهرداری محترم دارد گام‌های بزرگی برمی دارد. معاون محترم اول چند روز قبل با صنایع چیزی در حدود ۳ یا ۴ هزار دستگاه حمل و نقل و کشنده‌ها و کامیون‌هایی با مصارف سوخت مناسب دارد این کار انجام می‌شود در حمل و نقل بین شهری این مسائل اتفاق می‌افتد در بحث کاهش سولفور سوخت مان دارد گام‌های بلندی برداشته می‌شود این کاهش سولفور اگر انجام شود ما در بحث نیروگاه‌ها واقعاً مشکل مان خیلی کاهش پیدا می‌کند تهاتری که بین نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌ها اتفاق می‌افتد که از اصفهان شروع کرده ایم و انشاالله در اراک هم این اتفاق بیفتد این تهاتر اگر اتفاق بیفتد رویکرد رویکرد مناسبی است. من بعنوان کارشناس جزء و یک شهروند کوچک این بحث را اعلام می‌کنم، چون ناظر هستم همین رویکرد اگر برود انشاالله می‌رسیم.