خطر زلزله خاموش در یک قدمی شهر تهران

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما  آقای محمد غیبی رئیس گروه نقشه و اطلاعات مکانی سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان تهران در برنامه سعادت آباد از رادیو تهران به موضوع فرونشست تهران پرداخت .شرح این گفتگو را در ذیل می خوانید.

سوال : خیلی وقت است که درباره فرونشست تهران کارشناسان هشدار دادند اما آن چه که اتفاق افتاده تقریبا هیچ بوده است چون اگر به نتیجه ای می رسید این هشدارها و آن کارهایی که دوستان می گفتند دارند انجام می دهند حالا آقای نصیری رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در جلسه یکصد و هفدهمین شورای شهر نمی گفتند که یک تا دو سال آینده بحران تهران ، فرونشست زمین خواهد بود ، وضعیت الان چطور است ؟

آقای غیبی : در این مدت کوتاهی که من می توانم این زمان را اختصاص بدهم به بحث فرونشست و مطالب هم در این حوزه بسیار زیاد است خیلی مختصر عرض کنم ببینید بحث فرونشست را شاید به تعبیرهای مختلف دیگری مانند زلزله خاموش یا مرگ پنهان خاک هم به آن اشاره می کنند ما غافل از این نشویم که محدوده جغرافیایی کشورمان یک پهنه اقلیمی خشک و نیمه خشک دارد از یک طرف هم جریان های آب های سطحی مناسبی را هم در سطح زمین ما نداریم و برداشت بی رویه ای که عامل اصلی فرونشست است از منابع آب های زیرزمینی که طی خیلی سال های طولانی طول کشیده تا زمین آن را ذخیره کرده منتها متاسفانه با بحث فناوری هایی که در حوزه حفر چاه و موتورپمپ ها بودند آن هم در جهت تامین آب ، راه گریزی نبوده ما بحث افزایش جمعیت را داریم جمعیت به آب مصرفی نیاز دارد و در بحث تامین موادغذایی شان در حوزه کشاورزی که این ها عوامل انسانی هستند که باعث ایجاد این پدیده خطرناک در حوزه مخاطرات شدند .
استان تهران هم از این مخاطره دور نبوده ، ما دشت هایی که در استان تهران داریم و متاسفانه حفر چاههای عمیق و خیلی عمیق که در این دشت ها صورت گرفته عامل اصلی این پدیده بوده ، ما در استان تهران در حوزه مدیریت بحران هم اشاره خیلی خوبی کردند مسئولین در این حوزه ، ببینید ما یک دشتی داریم تحت عنوان دشت اسلامشهر یا شهریار که متاسفانه ما در این پهنه با نرخ فرونشست یک چیزی درحدود ۲۷ سانتی متر ما در این منطقه مطالعه‌ای که اخیرا در یک سری زمانی تقریبا می‌شود گفت که از بهمن ۹۷ تا ابتدای فرودین ۱۴۰۱ داشتیم به مدد فناوری‌ها و تکنولوژی‌های جدیدی که به کمک تصاویر ماهواره‌ای و تکنیک‌های سنجش از دور استفاده شده و خیلی با سرعت بالا و هزینه بسیار پایینی توانستیم این تغییرات را پایش کنیم متوجه شدیم که مناطق جنوبی شهر تهران، مناطق ۱۷، ۱۸ و ۱۹ شهر تهران به طور متوسط از 3 تا 20 سانتی متر ما در سال با این پدیده روبرو خواهیم بود . دشت اسلامشهر و شهریار که بارگذاری جمعیت بسیار بالایی را بعد از شهر تهران دارد تا 27 سانتی متر ما با این پدیده روبرو هستیم .

سوال : یعنی در ده سال می شود سه متر و این یعنی تمام؟

آقای غیبی : در استاندارد جهانی که اگر به این قضیه بخواهیم اشاره کنیم پدیده فرونشست ۴ میلی متر است و اگر از این بیشتر باشد یعنی ما با بحران روبرو هستیم، دشت ورامین هم همینطور، دشت ورامین هم متاسفانه تا ۲۷ سانتی متر مطالعات اخیر ما دقیقا لکه ها را به ما نشان داد که این موقعیت جغرافیایی هم با پدیده فرونشست دست و پنجه نرم می کند . ما در این محدوده با خیلی از زیرساخت ها روبرو هستیم یا شریان های حیاتی مخصوصا در این محدوده دشت ورامین ، بسیاری از خطوط انتقال نفت ، گاز ، دکل های برق ، شبکه راه زمینی ، شبکه راه آهن از این عبور می کند .

سوال : الان می گوییم شرایطمان این است و گفتن این ها فقط استرس مردم را بیشتر می کند ، برای حل آن چه اقداماتی باید انجام شود .

آقای غیبی : آنچه که در نتایج و تجربیات جهانی به آن رسیدند این است که خیلی مهم است که ما الگوی کشتمان را خوب با افزایش جمعیت روبرو هستیم و این ها هم نیاز به منابع غذایی دارند ، تغییر الگوی کشت را باید در این حوزه ها ما داشته باشیم همکاران ما و مسئولین محترم در حوزه جهاد کشاورزی این را باید مدنظر داشته باشند که محدوده هایی را که برای موارد کشاورزی است باید به نسبت یا در جهت این بحث فرونشست و پیشگیری از فرونشست الگوهای کشتشان را تغییر دهند .

سوال : آن ها می دانند که باید این کار ها را انجام دهند ؟

آقای غیبی : بنده مطلع نیستم ولی قطعا این ها قضیه فرونشست شاید در دو دهه اخیر در کشور ما مقداری پررنگ شده ولی سالهای طولانی است که در دنیا روی آن مطالعه می کنند، دومین کاری که می شود کرد این است که استخراج آب های زیرزمینی چه بصورت چاه و چه بصورت قنات در محدوده هایی که در معرض فرونشست هستند محدود کنند یا حتی تا جایی که می توانند ممنوع کنند و یک بحث دیگر این که خطر همه این ها در بحث جان انسان ها است . ما بیاییم بحث توسعه فیزیکی شهر را و یا سکونت گاه هایی که درمعرض فرونشست هستند را با مقررات ساخت و سازهایی که می تواند در راستای کاهش مخاطرات فرونشست باشد را در نظر بگیریم و یکی دیگر هم که می توانیم به طبیعت کمک کنیم که داخل پرانتز بگویم این پدیده فرونشست واکنش طبیعت در مقابل کنش انسان است . ما باید این آب هایی را که به صورت بارش های اندک هم حتی می شود این ها را در مسیر طبیعی خودشان رها کنیم که باعث شود که سفره های آب زیرزمینی ما تقویت شوند .

سوال : انشاالله روزی برسد که از همه این باید ها بگذریم و با مردم صحبت کنیم و بگوییم همه آن بایدهایی که۱۰-۱۲سال گفتیم ، آن بایدها اجرایی شد .

آقای غیبی : یکی از اقداماتی که می تواند مخاطرات فرونشست را کاهش دهد همین رسالتی است که شما و دوستانتان برعهده دارید و این آگاه سازی عمومی مردم یکی از اقداماتی است که بسیار مهم است .

مجری: ما کارمان را انجام می دهیم انشاالله کسانی که باید کارشان را بکنند هم انجام دهند .