مصرف ۷۰ میلیارد متر مکعب آب در بخش کشاورزی

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما رادیو اقتصاد در برنامه مجله کشاورزی در گفتگو با مدیر کل دفتر امور آب کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی به موضوع مصرف آب در بخش کشاورزی پرداخته است.شرح این گفتگو:

سوال: یک مقدار آمار‌ها متناقض است در مورد مصرف آب در بخش کشاورزی، ولی ما همان بنا را بر هفتاد میلیارد متر مکعب بگذاریم خوب است؟ 

سرافزاری: بله، رقم تقریبا منطقی است .
سوال: قرار بوده که کنتور‌های حجمی تحویل کشاورزان بشود در سال‌های اخیر، و حدود یک میلیارد متر مکعب در آخر برنامه ششم محقق شود برای کاهش برداشت‌ها، این به کجا رسیده ایا این کنتور‌ها تحویل کشاورز داده شده و اگر تحویل داده شده کشاورزان مقید هستند به اعمال این کنتور‌ها یا خیر؟ 
سرافزاری: در آب مصرفی که الان در بخش کشاورزی دارد مصرف می‌شود بالای ۵۵ درصد از منابع آب زیرزمینی تامین می‌شود که عمدتا از طریق چاههاست یعنی یک عددی که در بخش کشاورزی هست همان هفتاد میلیاردی که شما فرمودید بالای ۵۵ میلیاردش از طریق چاه‌های آب کشاورزی و قنوات دارد تامین می‌شود چاه کشاورزی که الان دارد بهره برداری می‌شود در کشور طبق آماری که دوستان وزارت نیرو دادند حدود ۸۰۰  هزار حلقه چاه آب است از این تعداد ۴۰۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز است و حدود نصفش هم چاه‌های مجازی هستند که دارای پروانه برداشت آب هستند یعنی مجوز برداشت آب از وزارت نیرو را دارند. 
از برنامه دوم توسعه اقتصادی تا الان جزو وظایف وزارت نیرو بوده است که نسبت به تجهیز این چاه‌ها اقدام بکند حالا یا با اعتبارات دولتی یا با اعتباراتی که توسط خود بهره بردار است یعنی هزینه از بهره بردار تامین می‌شود نسبت به تجهیز این چاه‌ها اقدام بکنند. 
متاسفانه از برنامه دوم تا الان ما کار غیر شاخصی در این قضیه انجام نشده در بحث تجهیز چاه‌ها به کنتور‌های هوشمند یک چیزی حدود تقریبا نزدیک به ۱۵ درصد تا ۲۰ درصد تا سال گذشته دوستان وزارت نیرو اعلام می‌کردند که ما این چاه‌ها را مجهز کردیم به کنتور حجمی که باز یکسری از همین ۱۵ درصد تا ۲۰ درصد هم یک ایراداتی را داشتند .. 

سوال: انسداد چاه غیرمجاز هم جزء این طرح بوده است؟ 

سرافزاری: انسداد بحثش جداست، حالا  یک قانونی را ما الان داشتیم که چاه‌هایی که قبل از سال ۸۵ چاه‌های غیرمجازی که قبل از ۸۵ حفر شدند این‌ها بایستی تعیین تکلیف شوند، که این تعیین تکلیف هم، چون تعدادشان زیاد است واقعا وزارت نیرو نتوانست همه این‌ها را تعیین تکلیف کند ضمن این که تعداد خیلی زیادی چاه‌ها هم بعد از سال ۸۵ این‌ها حفر شدند که کاملا غیرقانونی هستند یعنی کامل بایستی اصلا مشمول قانون تعیین تکلیف نمی‌شوند بایستی حتما مسدود و بسته شوند. ولی چون هم حالا نمی‌دانم مشکل این‌ها را از دوستان وزارت نیرو باید بپرسید که دلیل این که در این کار تا حالا خیلی موفق نبودند چیست، ولی یکی از بحث‌ها شاید بحث‌های اعتباری باشد و یکی هم این که نیاز هست که کمک بکند قوه قضائیه و همین طور نیروی انتظامی در انسداد این چاه‌ها به همکاران وزارت نیرو. 

سوال: الان مشخصا تحویل حجمی آب به کشاورزان به چه شکلی است یک تعریف مجملی بفرمایید. 

سرافزاری: ما اصلا کلا درخواستمان این است که از وزارت نیرو بخاطر این که ما اختلاف آمار‌ها را نداشته باشیم، چون این واقعیت وجود دارد که عمده مصرف کننده بخش آب در کشور بخش کشاورزی است، یعنی این‌ها را همه قبول دارند، ولی ما از دوستان وزارت نیرو این توقع را داریم و همین طور در قانون هم برنامه دوم که عرض کردم تا الان آمده که آب باید به صورت حجمی تحویل بهره بردار بشود، ما می‌گوییم همین شکلی که آب را در صنعت به صورت حجمی و کنترل شده با کنتور تحویل بهره بردار می‌دهند و همین طور در آب شرب که لیتر کم و زیاد آب مشخص است که چقدر در این منابع مصرف می‌شود را به همین شکل در آبی که تحویل بخش کشاورزی می‌دهد هر آنچه که می‌دانند که در قالب آب قابل برنامه ریزی سهم بخش کشاورزی است، این را به صورت حجمی تحویل بهره بردار ما بدهند که ما بتوانیم بحث الگوی کشتمان را هم متناسب با این آبی که تحویل بهره بردار می‌شود و اینقلتی در میزانش نیست انجام شود.
تحویل حجمی معنی دقیقش این است که آب بایستی در زمان و مکان و بر اساس آن مقداری که مشخص شده تحویل بهره بردار شود. 

سوال: فعلا که وزارت نیرو کار شاخصی فرمودیدانجام ندادند در این بحث که انشاالله تماس برقرار می‌کنیم و سوال می‌کنیم که دلیلش چیست بر میگردیم به حوزه جنابعالی. قانون تکلیف کرده که سالانه ۴۰۰ هزار هکتار از اراضی آبی کشورمان تحت پوشش سامانه‌های نوین آبیاری قرار بگیرد ظاهرا این امر محقق نشده در برخی سال‌ها رشد فزاینده داشته و در برخی سال‌ها مثل سال ۹۹ و فکر کنم ۱۴۰۰ به این مقدار نرسیدیم. الان وضعیت چطور است و چرا محقق نشده است قوانین بالادستی ما؟ 

سرافزاری: ما هشت و نیم میلیون هکتار اراضی آبی کشور است از این هشت و نیم میلیون هکتار اراضی آبی بالغ بر دو میلیون و ۶۰۰ هزار هکتار مجهز شدند به انواع سامانه‌های نوین آبیاری 
سوال: یعنی سی درصد می‌شود؟ 

سرافزاری: بالای سی درصد ما آبیاری‌های سامانه‌های نوین آبیاری را انجام دادیم جدا از آن ما یکسری طرح‌های تجهیز نوسازی یعنی جا‌هایی که امکان اجرای آبیاری تحت فشار به دلیل شرایط کیفی آب و یا بادخیز بودن و یا گرمای شدید امکانپذیر نیست ما طرح تجهیز و نوسازی اراضی را داریم که طرح تجهیز نوسازی اراضی هم در اراضی خشکزاری به شالیزاری ما بالغ بر یک میلیون هکتار اراضی هم حالا مجهز کردیم به طرح تجهیز نوسازی، ضمن این که پتانسیل و این آمادگی وجود دارد که ما هر ساله ۴۰۰ هزار هکتار را انجام بدهیم، ولی استحضاردارید که اجرای این با قانونی که در مجلس مصوب شده ۸۵ درصد هزینه آبیاری تحت فشار را دولت تقبل کرده که پرداخت کند و این اعتبارات محقق نشده یعنی متناسب با اعتباراتی که محقق شده در اختیار وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفته است و حتی خیلی بیش از آن، چون ما تعهد ایجاد کردیم و الان بدهی داریم نسبت به پیمانکار‌ها و مشاورینی که در این عرصه کار کردند و مردمی که اجرا کردند. 

سوال: با توجه به این که بحث آب در کشورمان اهمیت دارد الان نمی‌شد که از منابع داخلی این هزینه‌ها تامین شود بعدا بتوانیم بودجه را تخصیص بدهیم.

سرافرازی: منظورتان از منابع داخلی چیست؟ 

سوال: تملک دارایی‌ها اعتباراتی که جهاد کشاورزی بانک دارد.
سرافزاری: بحث بانک نیست آن‌ها اعتبارات به صورت بلاعوض است اعتبارات آبیاری تحت فشار ۸۵ درصدش به صورت بلاعوض داده می‌شود متاسفانه این چند ساله یک مقداری محدودیت اعتبار از طریق سازمان برنامه وجود داشته، ولی اگر اعتبارات به موقع محقق شود این آمادگی به صورت صد در صد در وزارت جهاد کشاورزی به اجرای کار وجود دارد 

سوال: آماری که امسال نه ماهه اول سال دارید چقدر هست؟ 

سرافزاری: این آمار، چون حقیقتا در حوزه دفتر من نیست برای سامانه‌های نوین آبیاری است من آمار دقیقی از سطح اجرا شده الان را ندارم، ولی می‌دانم متناسب با سیاستی که الان در وزارت جهاد کشاورزی هست و آمادگی که در این زمینه وجود دارد ما فقط کمبود اعتبار داریم یعنی کمبود بحث کارشناسی، لوازم و خدمت شما عرض کنم که در کشور با حمایت‌هایی که الان شده بالغ بر ۹۵ درصد لوازم و اتصالات آبیاری‌های تحت فشار در داخل کشور بومی سازی شده و توسط تولید کنندگان داخل کشور دارد اجرا می‌شود ما هم از لحاظ بحث مطالعه مشکلی نداریم هم از لحاظ بحث تامین لوازم مشکل نداریم در کشور فقط محدودیت اعتبار داریم

سوال: مشکلی که در تجهیزات آبیاری ساخت که توسط متخصصان داخلی نداریم بحمدالله و خدا را شکر می‌کنیم، ولی یک اتفاقاتی که گلایه‌ای که کشاورزان را در پی دارد مثل پایین بودن کیفیت تجهیزات حالا در جه اولش را استفاده نمی‌کنند یا خدمات پس از فروش را خدمت کشاورزان نمی‌دهند و این که با شرایط آب و هوایی برخی از مناطق و اقلیمی در کشورمان سازگاری ندارد این‌ها را چطور می‌شود اصلاح کرد؟ 

سرافزاری: ما الان در طرح‌های اجرایی سامانه‌های نوین آبیاری مان به مدت یک سال کارشناسانی که همان شرکتی که مشاوره کرده ملزم به آموزش و بهره برداری از طرح است و مشاور در این قضیه گرفتیم طرح‌هایی که وزارت جهاد کشاورزی دارد اجرا می‌کند و نهایت سعی مان این بوده که حداقل مشکل را داشته باشیم و مشکل آنچنانی بهره بردار ما نداشته باشد بالاخره در اجرای طرح‌ها هیچ دیکته‌ای بدون غلط نمی‌تواند باشد و هیچ امکان این که در سطحی که ما اجرا می‌کنیم یکی دو تا طرح مشکل دار هم باشد، ولی با مراجعه با وزارت جهاد کشاورزی و سازمان‌های جهاد کشاورزی استان‌ها این مشکل توسط همکاران ما می‌آیند بررسی می‌کنند و رفع می‌شود و نگرانی در این خصوص نیست. 

سوال: چون بحث بحث مهمی هست و جوابی را که شما دادید و این که باید حتما وزارت نیرو هم باشند تا این صحبت‌ها را بکنند در برنامه بعدی پی می‌گیریم 
سرافزاری: ما هرگونه آمادگی داریم که هر جلسه‌ای که شما گذاشتید باشیم. 

سوال: آنجا‌هایی که دو میلیون و ۶۰۰ هزار هکتاری که اجرا شده چقدر از کارایی آب ما افزایش دادیم با توجه به سامانه‌هایی که اجرا کردیم؟ 
سرافزاری: یکی از برنامه‌هایی که وزارت نیرو دارد این است که بیاید متناسب با بیلان سفره و بحث تعادل بخشی آب در اختیار بخش کشاورزی را کاهش بدهد و الان هم شروع کرده خیلی از چاه‌هایی را که الان دارای مجوز هستند این‌ها را شروع کردند به تعدیل پروانه، با اجرای آبیاری تحت فشار ما کمک می‌کنیم به تولید و به کشاورزمان این امکان را می‌دهیم که بتواند متناسب با این آبی که کم شده کمترین لطمه را ببیند و معمولا اگر سیستم آبیاری تحت فشار فنی درست اجرا شود، برای آبیاری قطره‌ای امکان افزایش راندمان تا ۹۰ درصد و در آبیاری بارانی تا ۶۵ درصد رشد ایجاد می‌شود.