شرح فعالیت کمیته تخصصی بازتوانی روانی -اجتماعی پس از بلایا در سازمان پیشگیری و مدیریت بحران

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما ،آقای دکتر حسن موسوی، عضو کمیته تخصصی بازتوانی روانی اجتماعی پس از بلایا در سازمان پیشگیری و مدیریت بحران در گفتگو با برنامه سلام تهران شبکه پنجم سیما به شرح فعالیت این کمیته پرداخت .

مجری: کمیته بازتوانی اجتماعی قرار است چه کار کند؟ و معنایش چیست؟

موسوی: در هر بحرانی اتفاقاتی می‌افتد که بر حوزه روانی اجتماعی تاثیرات منفیش را می‌گذارد .معمولا تجربه زیسته ما در بحران‌ها این را می‌گوید که امداد و نجات که تمام و پاسخ اولیه که داده شد، بعد از آن را خیلی جدی نمی‌گیریم این در حالیست که آثار ماندگار هر بحران بستگی به شدت و مدتش و ویژگی‌های دیگر در حوزه روانی اجتماعی آثار خودش را می‌گذارد.خوشبختانه چند سالی است که این حساسیت در قانون مدیریت بحران کشور بیشتر شده است در اسنادی که در این حوزه نوشته شد، در شهرداری تهران به واسطه مسئولیتی که در حوزه مدیریت بحران در شهر دارد به درستی این کمیته تخصصی را تشکیل دادند، در این کمیته چند تا کار را دنبال می‌کند اول هماهنگی بین سازمان‌هایی که در حوزه روانی – اجتماعی مسئولیت دارند و همیشه ما از ناهماهنگی‌ها می‌نالیم، این کمیته امیدواریم که بتواند این هماهنگی را بیشتر کند اگر نگوییم که مطلق ناهماهنگی را از بین ببرد. چون بحران ویژگی خاص خودش را دارد و گاهی هم این ناهماهنگی یک کمی طبیعی است.
کار بعدی تهیه یک بانک اطلاعاتی است از خدمات یا برنامه‌هایی که در حوزه روانی – اجتماعی با هدف کمک به بازگشت مردم به زندگی عادی قرار است انجام شود، این بانک اطلاعات را نیاز دارند طبیعتا آموزش نیروی انسانی موضوع مهم تری است. برای آن ایجاد هماهنگی و تقسیم کاری که باید بین سازمان‌ها انجام شود .دستورالعمل‌ها و راهنمایی‌ها یا شیوه نامه‌هایی را نیاز دارد؛ هر چقدر این کمیته وظایفش را بهتر انجام دهد راهنما‌ها را زودتر آماده کند، آموزش‌ها و حتی مانور‌هایی که لازم است در این حوزه را که هماهنگی بین سازمان‌ها را بیشتر کند، در مواقع وقوع بحران آمادگی برای پاسخ دادن به این بعد از حمایت‌های روانی – اجتماعی اهمیت دارد.
تاکید ما بیشتر از این باب است که روز‌هایی که بحران اتفاق می‌افتد، همه مردم می‌روند، مسئولان می‌روند، همه کنار مردم هستند خیلی مواقع ممکنست آن دردی که تجربه می‌کنند را خیلی درکش نکنند، ولی یک مقداری که فاصله می‌گیرد، آن زمان است که احساس تنهایی شان بیشتر است و طبیعتا احساس ناکارآمدی شان هم ممکنست بیشتر باشد، برنامه‌های بازتوانی روانی – اجتماعی کمک می‌کند که افراد احساس کارآمدی بیشتری کنند، احساس بکنند که می‌توانند مشارکت کنند، احساس کنند که می‌توانند خودشان بخشی از کار را انجام بدهند، کمک می‌کند که با این واقعیت و تغییر شرایط به گونه‌ای کنار بیایند، من یک مثال ساده می‌زنم خانواده‌ای در بحران سرپرستش را از دست می‌دهد فرد دیگر باید مسئولیت سرپرستی خانواده را بر عهده بگیرد، این آمادگی‌ها خیلی کمک می‌کند که آن خانواده زندگی عادیش را بتواند به جلو ببرد.

مجری: کار کمیته شما اینست که دو روز دیگر خدایی نکرده سیلی، زلزله‌ای اتفاق افتاد، آدم‌هایی که در بطن بحران و در سطح میدان هستند و آسیب دیدند را رها نکنند یعنی شما تیم‌های مشاور و روانپزشک و کارشناسی می‌فرستید با این‌ها گفتگو می‌کنند؟

موسوی: همه سازمان‌ها نیرو‌های خودشان را دارند این نیرو‌ها آموزش می‌بینند که برای بازتوانی روانی اجتماعی چه کار‌هایی باید انجام بدهند.

مجری: یعنی همه سازمانها در این کمیته عضو  هستند؟

موسوی: بله همه سازمان‌های مرتبط و دانشگاه‌ها هستند.

مجری:  شما از کدام سازمان در این کمیته مستقر هستید ؟

موسوی: من از طرف انجمن مددکاران اجتماعی ایران آنجا هستم.

مجری: خیلی هم کار مهمی است؟

موسوی: طبیعتا بخش حمایت اجتماعی با حضور مددکار ان، چون در تدوین سند بازتوانی روانی اجتماعی هم انجمن مشارکت داشت این توفیق را داریم کنار سازمان مدیریت بحران شهرداری هستیم.

مجری: ماجرای آسیب روانی پس از بحران خیلی جدیست، حالا بحران می‌تواند سیل و زلزله باشد، به طور مثال  اخیرا یکی از دوستان بنده را خفت کرده و موبایلش را دزدیده بودند و  الان این فرد موتوری در خیابان می‌بیند به هم می‌ریزد ، این فردنیاز دارد که یکی بیاید و با او صحبت و روانش را بازسازی کند. مهارتی هست که مردم بتوانند روی خودشان کار کنند که اگر اتفاقی افتاد ...
موسوی: چند تا کار را باید انجام بدهند.نخستین نکته اینست که این عبارت سخت است، ولی تا زمانی که فرد این واقعیت را نپذیرد گام بعدی را که  رفتن به سراغ روانشناس و مددکار اجتماعی است بر نخواهم داشت. لذا پذیرش این واقعیت کمک می‌کند که آن استرس‌ها و نگرانی‌ها به نوعی کمتر شود با این توضیح که خیلی مواقع خود افراد نقشی در ایجاد بحران‌های طبیعی نداشتند . نکته بعدی ما می‌گوییم بدبین نباشند، چون می‌دانید انرژی انسان را می‌گیرد وقتی فردی همیشه از  کلام منفی استفاده  و غرولند می کند این‌ها انرژی فرد را می‌گیرد. موضوع بعدی مشارکت در بازسازی و اقداماتی که قرار است انجام شود. نکته بعدی که به نظر من خیلی مهم است؛ ما یکسری افرادی در بحران‌ها داریم که حمایت‌های اجتماعی بیشتری نیاز دارند ، مثلا فردی که بیماری صعب العلاج دارد، معلولیت دارد ، عینکش یا  ویلچرش خراب شد، عصایش را گم کرد یا حتی  اگر بچه‌ای سرپرستش را از دست داد، برای اینکه بتواند به جامعه برگردد  یک سری حمایت‌های ویژه‌تر و خاص تری نیاز دارد، به همین دلیل در این کمیته یک بخشی به حمایت‌های اجتماعی اختصاص پیدا می‌کند که سازمان‌های متولی در این حوزه مسئولیت دارند و باید آمادگی این کار را داشته باشند، اما خود مردم هم مهم هستند.مثلا اینکه  بدانند چه دارویی مصرف می‌کنند تا  بتوانند در مواقع لزوم کمک بگیرند.

مجری: لازم است که ما آگاهی‌های فردی مان را افزایش بدهیم.

موسوی: در بازتوانی روانی اجتماعی یک بخش مهارت فردیست بخشی از آن نقشی است که جامعه می‌تواند داشته باشد سازمان‌ها می‌توانند ایفا بکنند. انتظار ما اینست و امیدواریم با تجربه قبلی که ما در بحران‌های مختلف داریم حساسیتی که چند سال اخیر نسبت به بازتوانی روانی – اجتماعی صورت گرفت، در بحران‌های پیش رو با آمادگی بیشتری بشود کار کرد تا تبعات این موضوع کمتر شود.